| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā |
૧૦. દુતિયદબ્બસુત્તવણ્ણના
10. Dutiyadabbasuttavaṇṇanā
૮૦. દસમે તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસીતિ ભગવા રાજગહે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા જનપદચારિકં ચરન્તો અનુક્કમેન સાવત્થિં પત્વા જેતવને વિહરન્તોયેવ યેસં ભિક્ખૂનં આયસ્મતો દબ્બસ્સ મલ્લપુત્તસ્સ પરિનિબ્બાનં અપચ્ચક્ખં, તેસં તં પચ્ચક્ખં કત્વા દસ્સેતું, યેપિ ચ મેત્તિયભૂમજકેહિ કતેન અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખણેન થેરે ગારવરહિતા પુથુજ્જના, તેસં થેરે બહુમાનુપ્પાદનત્થઞ્ચ આમન્તેસિ. તત્થ તત્રાતિ વચનસઞ્ઞાપને નિપાતમત્તં. ખોતિ અવધારણે. તેસુ ‘‘તત્રા’’તિ ઇમિના ‘‘ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસી’’તિ એતેસં પદાનં વુચ્ચમાનતંયેવ જોતેતિ. ‘‘ખો’’તિ પન ઇમિના આમન્તેસિયેવ, નાસ્સ આમન્તને કોચિ અન્તરાયો અહોસીતિ ઇમમત્થં દસ્સેતિ. અથ વા તત્રાતિ તસ્મિં આરામે. ખોતિ વચનાલઙ્કારે નિપાતો. આમન્તેસીતિ અભાસિ. કસ્મા પન ભગવા ભિક્ખૂયેવ આમન્તેસીતિ? જેટ્ઠત્તા સેટ્ઠત્તા આસન્નત્તા સબ્બકાલં સન્નિહિતત્તા ધમ્મદેસનાય વિસેસતો ભાજનભૂતત્તા ચ.
80. Dasame tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesīti bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā janapadacārikaṃ caranto anukkamena sāvatthiṃ patvā jetavane viharantoyeva yesaṃ bhikkhūnaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa parinibbānaṃ apaccakkhaṃ, tesaṃ taṃ paccakkhaṃ katvā dassetuṃ, yepi ca mettiyabhūmajakehi katena abhūtena abbhācikkhaṇena there gāravarahitā puthujjanā, tesaṃ there bahumānuppādanatthañca āmantesi. Tattha tatrāti vacanasaññāpane nipātamattaṃ. Khoti avadhāraṇe. Tesu ‘‘tatrā’’ti iminā ‘‘bhagavā bhikkhū āmantesī’’ti etesaṃ padānaṃ vuccamānataṃyeva joteti. ‘‘Kho’’ti pana iminā āmantesiyeva, nāssa āmantane koci antarāyo ahosīti imamatthaṃ dasseti. Atha vā tatrāti tasmiṃ ārāme. Khoti vacanālaṅkāre nipāto. Āmantesīti abhāsi. Kasmā pana bhagavā bhikkhūyeva āmantesīti? Jeṭṭhattā seṭṭhattā āsannattā sabbakālaṃ sannihitattā dhammadesanāya visesato bhājanabhūtattā ca.
ભિક્ખવોતિ તેસં આમન્તનાકારદસ્સનં. ભદન્તેતિ આમન્તિતાનં ભિક્ખૂનં ગારવેન સત્થુ પટિવચનદાનં. તત્થ ‘‘ભિક્ખવો’’તિ વદન્તો ભગવા તે ભિક્ખૂ આલપતિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ વદન્તા તે પચ્ચાલપન્તિ. અપિચ ‘‘ભિક્ખવો’’તિ ઇમિના કરુણાવિપ્ફારસોમ્મહદયનિસ્સિતપુબ્બઙ્ગમેન વચનેન તે ભિક્ખૂ કમ્મટ્ઠાનમનસિકારધમ્મપચ્ચવેક્ખણાદિતો નિવત્તેત્વા અત્તનો મુખાભિમુખે કરોતિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ ઇમિના સત્થરિ આદરબહુમાનગારવદીપનવચનેન તે ભિક્ખૂ અત્તનો સુસ્સૂસતં ઓવાદપ્પટિગ્ગહગારવભાવઞ્ચ પટિવેદેન્તિ. ભગવતો પચ્ચસ્સોસુન્તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો વચનં પતિઅસ્સોસું સોતુકામતં જનેસું . એતદવોચાતિ ભગવા એતં ઇદાનિ વક્ખમાનં સકલં સુત્તં અભાસિ. દબ્બસ્સ, ભિક્ખવે, મલ્લપુત્તસ્સાતિઆદિ અનન્તરસુત્તે વુત્તત્થમેવ. એતમત્થન્તિઆદીસુપિ અપુબ્બં નત્થિ, અનન્તરસુત્તે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં.
Bhikkhavoti tesaṃ āmantanākāradassanaṃ. Bhadanteti āmantitānaṃ bhikkhūnaṃ gāravena satthu paṭivacanadānaṃ. Tattha ‘‘bhikkhavo’’ti vadanto bhagavā te bhikkhū ālapati. ‘‘Bhadante’’ti vadantā te paccālapanti. Apica ‘‘bhikkhavo’’ti iminā karuṇāvipphārasommahadayanissitapubbaṅgamena vacanena te bhikkhū kammaṭṭhānamanasikāradhammapaccavekkhaṇādito nivattetvā attano mukhābhimukhe karoti. ‘‘Bhadante’’ti iminā satthari ādarabahumānagāravadīpanavacanena te bhikkhū attano sussūsataṃ ovādappaṭiggahagāravabhāvañca paṭivedenti. Bhagavato paccassosunti te bhikkhū bhagavato vacanaṃ patiassosuṃ sotukāmataṃ janesuṃ . Etadavocāti bhagavā etaṃ idāni vakkhamānaṃ sakalaṃ suttaṃ abhāsi. Dabbassa, bhikkhave, mallaputtassātiādi anantarasutte vuttatthameva. Etamatthantiādīsupi apubbaṃ natthi, anantarasutte vuttanayeneva veditabbaṃ.
ગાથાસુ પન અયોઘનહતસ્સાતિ અયો હઞ્ઞતિ એતેનાતિ અયોઘનં, કમ્મારાનં અયોકૂટં અયોમુટ્ઠિ ચ. તેન અયોઘનેન હતસ્સ પહતસ્સ. કેચિ પન ‘‘અયોઘનહતસ્સાતિ ઘનઅયોપિણ્ડં હતસ્સા’’તિ અત્થં વદન્તિ. એવ-સદ્દો ચેત્થ નિપાતમત્તં. જલતો જાતવેદસોતિ ઝાયમાનસ્સ અગ્ગિસ્સ. અનાદરે એતં સામિવચનં. અનુપુબ્બૂપસન્તસ્સાતિ અનુક્કમેન ઉપસન્તસ્સ વિજ્ઝાતસ્સ નિરુદ્ધસ્સ. યથા ન ઞાયતે ગતીતિ યથા તસ્સ ગતિ ન ઞાયતિ. ઇદં વુત્તં હોતિ – અયોમુટ્ઠિકૂટાદિના મહતા અયોઘનેન હતસ્સ સંહતસ્સ, કંસભાજનાદિગતસ્સ વા જલમાનસ્સ અગ્ગિસ્સ, તથા ઉપ્પન્નસ્સ વા સદ્દસ્સ અનુક્કમેન ઉપસન્તસ્સ સુવૂપસન્તસ્સ દસસુ દિસાસુ ન કત્થચિ ગતિ પઞ્ઞાયતિ પચ્ચયનિરોધેન અપ્પટિસન્ધિકનિરુદ્ધત્તા.
Gāthāsu pana ayoghanahatassāti ayo haññati etenāti ayoghanaṃ, kammārānaṃ ayokūṭaṃ ayomuṭṭhi ca. Tena ayoghanena hatassa pahatassa. Keci pana ‘‘ayoghanahatassāti ghanaayopiṇḍaṃ hatassā’’ti atthaṃ vadanti. Eva-saddo cettha nipātamattaṃ. Jalato jātavedasoti jhāyamānassa aggissa. Anādare etaṃ sāmivacanaṃ. Anupubbūpasantassāti anukkamena upasantassa vijjhātassa niruddhassa. Yathā na ñāyate gatīti yathā tassa gati na ñāyati. Idaṃ vuttaṃ hoti – ayomuṭṭhikūṭādinā mahatā ayoghanena hatassa saṃhatassa, kaṃsabhājanādigatassa vā jalamānassa aggissa, tathā uppannassa vā saddassa anukkamena upasantassa suvūpasantassa dasasu disāsu na katthaci gati paññāyati paccayanirodhena appaṭisandhikaniruddhattā.
એવં સમ્માવિમુત્તાનન્તિ એવં સમ્મા હેતુના ઞાયેન તદઙ્ગવિક્ખમ્ભનવિમુત્તિપુબ્બઙ્ગમેન અરિયમગ્ગેન ચતૂહિપિ ઉપાદાનેહિ આસવેહિ ચ વિમુત્તત્તા સમ્મા વિમુત્તાનં, તતો એવ કામપબન્ધસઙ્ખાતં કામોઘં ભવોઘાદિભેદં અવસિટ્ઠં ઓઘઞ્ચ તરિત્વા ઠિતત્તા કામબન્ધોઘતારિનં સુટ્ઠુ પટિપસ્સમ્ભિતસબ્બકિલેસવિપ્ફન્દિતત્તા કિલેસાભિસઙ્ખારવાતેહિ ચ અકમ્પનીયતાય અચલં અનુપાદિસેસનિબ્બાનસઙ્ખાતં સબ્બસઙ્ખારૂપસમં સુખં પત્તાનં અધિગતાનં ખીણાસવાનં ગતિ દેવમનુસ્સાદિભેદાસુ ગતીસુ અયં નામાતિ પઞ્ઞપેતબ્બતાય અભાવત્તા પઞ્ઞાપેતું નત્થિ ન ઉપલબ્ભતિ, યથાવુત્તજાતવેદો વિય અપઞ્ઞત્તિકભાવમેવ હિ સો ગતોતિ અત્થો.
Evaṃ sammāvimuttānanti evaṃ sammā hetunā ñāyena tadaṅgavikkhambhanavimuttipubbaṅgamena ariyamaggena catūhipi upādānehi āsavehi ca vimuttattā sammā vimuttānaṃ, tato eva kāmapabandhasaṅkhātaṃ kāmoghaṃ bhavoghādibhedaṃ avasiṭṭhaṃ oghañca taritvā ṭhitattā kāmabandhoghatārinaṃ suṭṭhu paṭipassambhitasabbakilesavipphanditattā kilesābhisaṅkhāravātehi ca akampanīyatāya acalaṃ anupādisesanibbānasaṅkhātaṃ sabbasaṅkhārūpasamaṃ sukhaṃ pattānaṃ adhigatānaṃ khīṇāsavānaṃ gati devamanussādibhedāsu gatīsu ayaṃ nāmāti paññapetabbatāya abhāvattā paññāpetuṃ natthi na upalabbhati, yathāvuttajātavedo viya apaññattikabhāvameva hi so gatoti attho.
દસમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
નિટ્ઠિતા ચ પાટલિગામિયવગ્ગવણ્ણના.
Niṭṭhitā ca pāṭaligāmiyavaggavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi / ૧૦. દુતિયદબ્બસુત્તં • 10. Dutiyadabbasuttaṃ
