| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
અભિધમ્મપિટકે
Abhidhammapiṭake
પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા
Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā
ધાતુકથાપકરણ-મૂલટીકા
Dhātukathāpakaraṇa-mūlaṭīkā
ગન્થારમ્ભવણ્ણના
Ganthārambhavaṇṇanā
ધાતુકથાપકરણં દેસેન્તો ભગવા યસ્મિં સમયે દેસેસિ, તં સમયં દસ્સેતું, વિભઙ્ગાનન્તરં દેસિતસ્સ પકરણસ્સ ધાતુકથાભાવં દસ્સેતું વા ‘‘અટ્ઠારસહી’’તિઆદિમાહ. તત્થ બલવિધમનવિસયાતિક્કમનવસેન દેવપુત્તમારસ્સ, અપ્પવત્તિકરણવસેન કિલેસાભિસઙ્ખારમારાનં, સમુદયપ્પહાનપરિઞ્ઞાવસેન ખન્ધમારસ્સ, મચ્ચુમારસ્સ ચ બોધિમૂલે એવ ભઞ્જિતત્તા પરૂપનિસ્સયરહિતં નિરતિસયં તં ભઞ્જનં ઉપાદાય ભગવા એવ ‘‘મારભઞ્જનો’’તિ થોમિતો. તત્થ મારે અભઞ્જેસિ, મારભઞ્જનં વા એતસ્સ, ન પરરાજાદિભઞ્જનન્તિ મારભઞ્જનો. મહાવિક્કન્તો મહાવીરિયોતિ મહાવીરો.
Dhātukathāpakaraṇaṃ desento bhagavā yasmiṃ samaye desesi, taṃ samayaṃ dassetuṃ, vibhaṅgānantaraṃ desitassa pakaraṇassa dhātukathābhāvaṃ dassetuṃ vā ‘‘aṭṭhārasahī’’tiādimāha. Tattha balavidhamanavisayātikkamanavasena devaputtamārassa, appavattikaraṇavasena kilesābhisaṅkhāramārānaṃ, samudayappahānapariññāvasena khandhamārassa, maccumārassa ca bodhimūle eva bhañjitattā parūpanissayarahitaṃ niratisayaṃ taṃ bhañjanaṃ upādāya bhagavā eva ‘‘mārabhañjano’’ti thomito. Tattha māre abhañjesi, mārabhañjanaṃ vā etassa, na pararājādibhañjananti mārabhañjano. Mahāvikkanto mahāvīriyoti mahāvīro.
ખન્ધાદયો અરણન્તા ધમ્મા સભાવટ્ઠેન ધાતુયો, અભિધમ્મકથાધિટ્ઠાનટ્ઠેન વાતિ કત્વા તેસં કથનતો ઇમસ્સ પકરણસ્સ ધાતુકથાતિ અધિવચનં. યદિપિ અઞ્ઞેસુ ચ પકરણેસુ તે સભાવા કથિતા, એત્થ પન તેસં સબ્બેસં સઙ્ગહાસઙ્ગહાદીસુ ચુદ્દસસુ નયેસુ એકેકસ્મિં કથિતત્તા સાતિસયં કથનન્તિ ઇદમેવ એવંનામકં. એકદેસકથનમેવ હિ અઞ્ઞત્થ કતન્તિ. ખન્ધાયતનધાતૂહિ વા ખન્ધાદીનં અરણન્તાનં સઙ્ગહાસઙ્ગહાદયો નયા વુત્તાતિ તત્થ મહાવિસયાનં ધાતૂનં વસેન ધાતૂહિ કથા ધાતુકથાતિ એવં અસ્સ નામં વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. દ્વિધા તિધા છધા અટ્ઠારસધાતિ અનેકધા ધાતુભેદં પકાસેસીતિ ધાતુભેદપ્પકાસનોતિ. તસ્સત્થન્તિ તસ્સા ધાતુકથાય અત્થં. અ-કારે આ-કારસ્સ લોપો દટ્ઠબ્બો. ‘‘યં ધાતુકથ’’ન્તિ વા એત્થ પકરણન્તિ વચનસેસો સત્તન્નં પકરણાનં કમેન વણ્ણનાય પવત્તત્તાતિ તેન યોજનં કત્વા તસ્સ પકરણસ્સ અત્થં તસ્સત્થન્તિ અ-કારલોપો વા. તન્તિ તં દીપનં સુણાથ, તં વા અત્થં તંદીપનવચનસવનેન ઉપધારેથાતિ અત્થો. સમાહિતાતિ નાનાકિચ્ચેહિ અવિક્ખિત્તચિત્તા, અત્તનો ચિત્તે આહિતાતિ વા અત્થો.
Khandhādayo araṇantā dhammā sabhāvaṭṭhena dhātuyo, abhidhammakathādhiṭṭhānaṭṭhena vāti katvā tesaṃ kathanato imassa pakaraṇassa dhātukathāti adhivacanaṃ. Yadipi aññesu ca pakaraṇesu te sabhāvā kathitā, ettha pana tesaṃ sabbesaṃ saṅgahāsaṅgahādīsu cuddasasu nayesu ekekasmiṃ kathitattā sātisayaṃ kathananti idameva evaṃnāmakaṃ. Ekadesakathanameva hi aññattha katanti. Khandhāyatanadhātūhi vā khandhādīnaṃ araṇantānaṃ saṅgahāsaṅgahādayo nayā vuttāti tattha mahāvisayānaṃ dhātūnaṃ vasena dhātūhi kathā dhātukathāti evaṃ assa nāmaṃ vuttanti veditabbaṃ. Dvidhā tidhā chadhā aṭṭhārasadhāti anekadhā dhātubhedaṃ pakāsesīti dhātubhedappakāsanoti. Tassatthanti tassā dhātukathāya atthaṃ. A-kāre ā-kārassa lopo daṭṭhabbo. ‘‘Yaṃ dhātukatha’’nti vā ettha pakaraṇanti vacanaseso sattannaṃ pakaraṇānaṃ kamena vaṇṇanāya pavattattāti tena yojanaṃ katvā tassa pakaraṇassa atthaṃ tassatthanti a-kāralopo vā. Tanti taṃ dīpanaṃ suṇātha, taṃ vā atthaṃ taṃdīpanavacanasavanena upadhārethāti attho. Samāhitāti nānākiccehi avikkhittacittā, attano citte āhitāti vā attho.
ગન્થારમ્ભવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.
