| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૭. ગોદત્તસુત્તં
7. Godattasuttaṃ
૩૪૯. એકં સમયં આયસ્મા ગોદત્તો મચ્છિકાસણ્ડે વિહરતિ અમ્બાટકવને. અથ ખો ચિત્તો ગહપતિ યેનાયસ્મા ગોદત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં ગોદત્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો ચિત્તં ગહપતિં આયસ્મા ગોદત્તો એતદવોચ – ‘‘યા ચાયં, ગહપતિ, અપ્પમાણા ચેતોવિમુત્તિ, યા ચ આકિઞ્ચઞ્ઞા ચેતોવિમુત્તિ, યા ચ સુઞ્ઞતા ચેતોવિમુત્તિ, યા ચ અનિમિત્તા ચેતોવિમુત્તિ, ઇમે ધમ્મા નાનત્થા નાનાબ્યઞ્જના ઉદાહુ એકત્થા બ્યઞ્જનમેવ નાન’’ન્તિ? ‘‘અત્થિ, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા નાનત્થા ચેવ નાનાબ્યઞ્જના ચ. અત્થિ પન, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા એકત્થા બ્યઞ્જનમેવ નાન’’ન્તિ.
349. Ekaṃ samayaṃ āyasmā godatto macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane. Atha kho citto gahapati yenāyasmā godatto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ godattaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā godatto etadavoca – ‘‘yā cāyaṃ, gahapati, appamāṇā cetovimutti, yā ca ākiñcaññā cetovimutti, yā ca suññatā cetovimutti, yā ca animittā cetovimutti, ime dhammā nānatthā nānābyañjanā udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’nti? ‘‘Atthi, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca. Atthi pana, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’nti.
‘‘કતમો ચ, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા નાનત્થા ચેવ નાનાબ્યઞ્જના ચ? ઇધ, ભન્તે, ભિક્ખુ મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરતિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં 1. ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાપજ્જેન 2 ફરિત્વા વિહરતિ. કરુણાસહગતેન ચેતસા…પે॰… મુદિતાસહગતેન ચેતસા…પે॰… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરતિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં. ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાપજ્જેન ફરિત્વા વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભન્તે, અપ્પમાણા ચેતોવિમુત્તિ.
‘‘Katamo ca, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca? Idha, bhante, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ 3. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 4 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, appamāṇā cetovimutti.
‘‘કતમા ચ, ભન્તે, આકિઞ્ચઞ્ઞા ચેતોવિમુત્તિ? ઇધ, ભન્તે, ભિક્ખુ સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ, ‘નત્થિ કિઞ્ચી’તિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભન્તે, આકિઞ્ચઞ્ઞા ચેતોવિમુત્તિ.
‘‘Katamā ca, bhante, ākiñcaññā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma, ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, ākiñcaññā cetovimutti.
‘‘કતમા ચ, ભન્તે, સુઞ્ઞતા ચેતોવિમુત્તિ? ઇધ, ભન્તે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સુઞ્ઞમિદં અત્તેન વા અત્તનિયેન વા’તિ. અયં વુચ્ચતિ, ભન્તે, સુઞ્ઞતા ચેતોવિમુત્તિ.
‘‘Katamā ca, bhante, suññatā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’ti. Ayaṃ vuccati, bhante, suññatā cetovimutti.
‘‘કતમા ચ, ભન્તે, અનિમિત્તા ચેતોવિમુત્તિ? ઇધ, ભન્તે, ભિક્ખુ સબ્બનિમિત્તાનં અમનસિકારા અનિમિત્તં ચેતોસમાધિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભન્તે, અનિમિત્તા ચેતોવિમુત્તિ. અયં ખો, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા નાનત્થા ચેવ નાનાબ્યઞ્જના ચ.
‘‘Katamā ca, bhante, animittā cetovimutti? Idha, bhante, bhikkhu sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhante, animittā cetovimutti. Ayaṃ kho, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca.
‘‘કતમો ચ, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા એકત્થા બ્યઞ્જનમેવ નાનં? રાગો, ભન્તે, પમાણકરણો, દોસો પમાણકરણો, મોહો પમાણકરણો. તે ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. યાવતા ખો, ભન્તે, અપ્પમાણા ચેતોવિમુત્તિયો, અકુપ્પા તાસં ચેતોવિમુત્તિ અગ્ગમક્ખાયતિ. સા ખો પન અકુપ્પા ચેતોવિમુત્તિ સુઞ્ઞા રાગેન, સુઞ્ઞા દોસેન, સુઞ્ઞા મોહેન. રાગો ખો, ભન્તે, કિઞ્ચનં, દોસો કિઞ્ચનં, મોહો કિઞ્ચનં. તે ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. યાવતા ખો , ભન્તે, આકિઞ્ચઞ્ઞા ચેતોવિમુત્તિયો, અકુપ્પા તાસં ચેતોવિમુત્તિ અગ્ગમક્ખાયતિ. સા ખો પન અકુપ્પા ચેતોવિમુત્તિ સુઞ્ઞા રાગેન, સુઞ્ઞા દોસેન, સુઞ્ઞા મોહેન. રાગો ખો, ભન્તે, નિમિત્તકરણો, દોસો નિમિત્તકરણો, મોહો નિમિત્તકરણો. તે ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. યાવતા ખો, ભન્તે, અનિમિત્તા ચેતોવિમુત્તિયો, અકુપ્પા તાસં ચેતોવિમુત્તિ અગ્ગમક્ખાયતિ. સા ખો પન અકુપ્પા ચેતોવિમુત્તિ સુઞ્ઞા રાગેન, સુઞ્ઞા દોસેન, સુઞ્ઞા મોહેન. અયં ખો, ભન્તે, પરિયાયો યં પરિયાયં આગમ્મ ઇમે ધમ્મા એકત્થા બ્યઞ્જનમેવ નાન’’ન્તિ. ‘‘લાભા તે, ગહપતિ, સુલદ્ધં તે, ગહપતિ! યસ્સ તે ગમ્ભીરે બુદ્ધવચને પઞ્ઞાચક્ખુ કમતી’’તિ. સત્તમં.
‘‘Katamo ca, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nānaṃ? Rāgo, bhante, pamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho, bhante, appamāṇā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Rāgo kho, bhante, kiñcanaṃ, doso kiñcanaṃ, moho kiñcanaṃ. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho , bhante, ākiñcaññā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Rāgo kho, bhante, nimittakaraṇo, doso nimittakaraṇo, moho nimittakaraṇo. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho, bhante, animittā cetovimuttiyo, akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati. Sā kho pana akuppā cetovimutti suññā rāgena, suññā dosena, suññā mohena. Ayaṃ kho, bhante, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’nti. ‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu kamatī’’ti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. ગોદત્તસુત્તવણ્ણના • 7. Godattasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૭. ગોદત્તસુત્તવણ્ણના • 7. Godattasuttavaṇṇanā
