Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    ૧૫. કકણ્ટકવગ્ગો

    15. Kakaṇṭakavaggo

    [૧૪૧] ૧. ગોધાજાતકવણ્ણના

    [141] 1. Godhājātakavaṇṇanā

    પાપજનસંસેવીતિ ઇદં સત્થા વેળુવને વિહરન્તો એકં વિપક્ખસેવિં ભિક્ખું આરબ્ભ કથેસિ. પચ્ચુપ્પન્નવત્થુ મહિળામુખજાતકે કથિતસદિસમેવ.

    Napāpajanasaṃsevīti idaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ vipakkhaseviṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu mahiḷāmukhajātake kathitasadisameva.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો ગોધાયોનિયં પટિસન્ધિં ગણ્હિ. સો વયપ્પત્તો નદીતીરે મહાબિલે અનેકગોધાસતપરિવારો વાસં કપ્પેસિ. તસ્સ પુત્તો ગોધાપિલ્લકો એકેન કકણ્ટકેન સદ્ધિં સન્થવં કત્વા તેન સદ્ધિં સમ્મોદમાનો વિહરન્તો ‘‘કકણ્ટકં પરિસ્સજિસ્સામી’’તિ અવત્થરતિ. તસ્સ તેન સદ્ધિં વિસ્સાસં ગોધારાજસ્સ આરોચેસું. ગોધારાજા પુત્તં પક્કોસાપેત્વા ‘‘તાત, ત્વં અટ્ઠાને વિસ્સાસં કરોસિ, કકણ્ટકા નામ નીચજાતિકા, તેહિ સદ્ધિં વિસ્સાસો ન કત્તબ્બો. સચે ત્વં તેન સદ્ધિં વિસ્સાસં કરિસ્સસિ, તં કકણ્ટકં નિસ્સાય સબ્બમ્પેતં ગોધાકુલં વિનાસં પાપુણિસ્સતિ, ઇતો પટ્ઠાય એતેન સદ્ધિં વિસ્સાસં મા અકાસી’’તિ આહ. સો કરોતિયેવ. બોધિસત્તો પુનપ્પુનં કથેન્તોપિ તસ્સ તેન સદ્ધિં વિસ્સાસં વારેતું અસક્કોન્તો ‘‘અવસ્સં અમ્હાકં એતં કકણ્ટકં નિસ્સાય ભયં ઉપ્પજ્જિસ્સતિ, તસ્મિં ઉપ્પન્ને પલાયનમગ્ગં સમ્પાદેતું વટ્ટતી’’તિ એકેન પસ્સેન વાતબિલં કારાપેસિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto godhāyoniyaṃ paṭisandhiṃ gaṇhi. So vayappatto nadītīre mahābile anekagodhāsataparivāro vāsaṃ kappesi. Tassa putto godhāpillako ekena kakaṇṭakena saddhiṃ santhavaṃ katvā tena saddhiṃ sammodamāno viharanto ‘‘kakaṇṭakaṃ parissajissāmī’’ti avattharati. Tassa tena saddhiṃ vissāsaṃ godhārājassa ārocesuṃ. Godhārājā puttaṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, tvaṃ aṭṭhāne vissāsaṃ karosi, kakaṇṭakā nāma nīcajātikā, tehi saddhiṃ vissāso na kattabbo. Sace tvaṃ tena saddhiṃ vissāsaṃ karissasi, taṃ kakaṇṭakaṃ nissāya sabbampetaṃ godhākulaṃ vināsaṃ pāpuṇissati, ito paṭṭhāya etena saddhiṃ vissāsaṃ mā akāsī’’ti āha. So karotiyeva. Bodhisatto punappunaṃ kathentopi tassa tena saddhiṃ vissāsaṃ vāretuṃ asakkonto ‘‘avassaṃ amhākaṃ etaṃ kakaṇṭakaṃ nissāya bhayaṃ uppajjissati, tasmiṃ uppanne palāyanamaggaṃ sampādetuṃ vaṭṭatī’’ti ekena passena vātabilaṃ kārāpesi.

    પુત્તોપિસ્સ અનુક્કમેન મહાસરીરો અહોસિ, કકણ્ટકો પન પુરિમપ્પમાણોયેવ. ઇતરો ‘‘કકણ્ટકં પરિસ્સજિસ્સામી’’તિ અન્તરન્તરા અવત્થરતિયેવ, કકણ્ટકસ્સ પબ્બતકૂટેન અવત્થરણકાલો વિય હોતિ. સો કિલમન્તો ચિન્તેસિ ‘‘સચે અયં અઞ્ઞાનિ કતિપયાનિ દિવસાનિ મં એવં પરિસ્સજિસ્સતિ, જીવિતં મે નત્થિ, એકેન લુદ્દકેન સદ્ધિં એકતો હુત્વા ઇમં ગોધાકુલં વિનાસેસ્સામી’’તિ. અથેકદિવસં નિદાઘસમયે મેઘે વુટ્ઠે વમ્મિકમક્ખિકા ઉટ્ઠહિંસુ, તતો તતો ગોધા નિક્ખમિત્વા મક્ખિકાયો ખાદન્તિ. એકો ગોધાલુદ્દકો ગોધાબિલં ભિન્દનત્થાય કુદ્દાલં ગહેત્વા સુનખેહિ સદ્ધિં અરઞ્ઞં પાવિસિ. કકણ્ટકો તં દિસ્વા ‘‘અજ્જ અત્તનો મનોરથં પૂરેસ્સામી’’તિ તં ઉપસઙ્કમિત્વા અવિદૂરે નિપજ્જિત્વા ‘‘ભો પુરિસ , કસ્મા અરઞ્ઞે વિચરસી’’તિ પુચ્છિ. સો ‘‘ગોધાનં અત્થાયા’’તિ આહ. ‘‘અહં અનેકસતાનં ગોધાનં આસયં જાનામિ, અગ્ગિઞ્ચ પલાલઞ્ચ આદાય એહી’’તિ તં તત્થ નેત્વા ‘‘ઇમસ્મિં ઠાને પલાલં પક્ખિપિત્વા અગ્ગિં દત્વા ધૂમં કત્વા સમન્તા સુનખે ઠપેત્વા સયં મહામુગ્ગરં ગહેત્વા નિક્ખન્તા નિક્ખન્તા ગોધા પહરિત્વા મારેત્વા રાસિં કત્વા યાહી’’તિ એવઞ્ચ પન વત્વા ‘‘અજ્જ પચ્ચામિત્તસ્સ પિટ્ઠિં પસ્સિસ્સામી’’તિ એકસ્મિં ઠાને સીસં ઉક્ખિપિત્વા નિપજ્જિ. લુદ્દકોપિ પલાલધૂમં અકાસિ, ધૂમો બિલં પાવિસિ, ગોધા ધૂમન્ધા મરણભયતજ્જિતા નિક્ખમિત્વા પલાયિતું આરદ્ધા. લુદ્દકો નિક્ખન્તં નિક્ખન્તં પહરિત્વા મારેસિ, તસ્સ હત્થતો મુત્તા સુનખા ગણ્હિંસુ. ગોધાનં મહાવિનાસો ઉપ્પજ્જિ.

    Puttopissa anukkamena mahāsarīro ahosi, kakaṇṭako pana purimappamāṇoyeva. Itaro ‘‘kakaṇṭakaṃ parissajissāmī’’ti antarantarā avattharatiyeva, kakaṇṭakassa pabbatakūṭena avattharaṇakālo viya hoti. So kilamanto cintesi ‘‘sace ayaṃ aññāni katipayāni divasāni maṃ evaṃ parissajissati, jīvitaṃ me natthi, ekena luddakena saddhiṃ ekato hutvā imaṃ godhākulaṃ vināsessāmī’’ti. Athekadivasaṃ nidāghasamaye meghe vuṭṭhe vammikamakkhikā uṭṭhahiṃsu, tato tato godhā nikkhamitvā makkhikāyo khādanti. Eko godhāluddako godhābilaṃ bhindanatthāya kuddālaṃ gahetvā sunakhehi saddhiṃ araññaṃ pāvisi. Kakaṇṭako taṃ disvā ‘‘ajja attano manorathaṃ pūressāmī’’ti taṃ upasaṅkamitvā avidūre nipajjitvā ‘‘bho purisa , kasmā araññe vicarasī’’ti pucchi. So ‘‘godhānaṃ atthāyā’’ti āha. ‘‘Ahaṃ anekasatānaṃ godhānaṃ āsayaṃ jānāmi, aggiñca palālañca ādāya ehī’’ti taṃ tattha netvā ‘‘imasmiṃ ṭhāne palālaṃ pakkhipitvā aggiṃ datvā dhūmaṃ katvā samantā sunakhe ṭhapetvā sayaṃ mahāmuggaraṃ gahetvā nikkhantā nikkhantā godhā paharitvā māretvā rāsiṃ katvā yāhī’’ti evañca pana vatvā ‘‘ajja paccāmittassa piṭṭhiṃ passissāmī’’ti ekasmiṃ ṭhāne sīsaṃ ukkhipitvā nipajji. Luddakopi palāladhūmaṃ akāsi, dhūmo bilaṃ pāvisi, godhā dhūmandhā maraṇabhayatajjitā nikkhamitvā palāyituṃ āraddhā. Luddako nikkhantaṃ nikkhantaṃ paharitvā māresi, tassa hatthato muttā sunakhā gaṇhiṃsu. Godhānaṃ mahāvināso uppajji.

    બોધિસત્તો ‘‘કકણ્ટકં નિસ્સાય ભયં ઉપ્પન્ન’’ન્તિ ઞત્વા ‘‘પાપપુરિસસંસગ્ગો નામ ન કત્તબ્બો, પાપે નિસ્સાય હિતસુખં નામ નત્થિ, એકસ્સ પાપકકણ્ટકસ્સ વસેન એત્તકાનં ગોધાનં વિનાસો જાતો’’તિ વાતબિલેન પલાયન્તો ઇમં ગાથમાહ –

    Bodhisatto ‘‘kakaṇṭakaṃ nissāya bhayaṃ uppanna’’nti ñatvā ‘‘pāpapurisasaṃsaggo nāma na kattabbo, pāpe nissāya hitasukhaṃ nāma natthi, ekassa pāpakakaṇṭakassa vasena ettakānaṃ godhānaṃ vināso jāto’’ti vātabilena palāyanto imaṃ gāthamāha –

    ૧૪૧.

    141.

    ‘‘ન પાપજનસંસેવી, અચ્ચન્તસુખમેધતિ;

    ‘‘Na pāpajanasaṃsevī, accantasukhamedhati;

    ગોધાકુલં કકણ્ટાવ, કલિં પાપેતિ અત્તાન’’ન્તિ.

    Godhākulaṃ kakaṇṭāva, kaliṃ pāpeti attāna’’nti.

    તત્રાયં સઙ્ખેપત્થો – પાપજનસંસેવી પુગ્ગલો અચ્ચન્તસુખં એકન્તસુખં નિરન્તરસુખં નામ ન એધતિ ન વિન્દતિ ન પટિલભતિ. યથા કિં? ગોધાકુલં કકણ્ટાવ. યથા કકણ્ટકતો ગોધાકુલં સુખં ન લભતિ, એવં પાપજનસંસેવી પુગ્ગલો સુખં ન લભતિ. પાપજનં પન સેવન્તો એકન્તેનેવ કલિં પાપેતિ અત્તાનં, કલિ વુચ્ચતિ વિનાસો, એકન્તેનેવ પાપસેવી અત્તાનઞ્ચ અઞ્ઞે ચ અત્તના સદ્ધિં વસન્તે વિનાસં પાપેતિ. પાળિયં પન ‘‘ફલં પાપેય્યા’’તિ લિખન્તિ. તં બ્યઞ્જનં અટ્ઠકથાયં નત્થિ, અત્થોપિસ્સ ન યુજ્જતિ. તસ્મા યથાવુત્તમેવ ગહેતબ્બં.

    Tatrāyaṃ saṅkhepattho – pāpajanasaṃsevī puggalo accantasukhaṃ ekantasukhaṃ nirantarasukhaṃ nāma na edhati na vindati na paṭilabhati. Yathā kiṃ? Godhākulaṃ kakaṇṭāva. Yathā kakaṇṭakato godhākulaṃ sukhaṃ na labhati, evaṃ pāpajanasaṃsevī puggalo sukhaṃ na labhati. Pāpajanaṃ pana sevanto ekanteneva kaliṃ pāpeti attānaṃ, kali vuccati vināso, ekanteneva pāpasevī attānañca aññe ca attanā saddhiṃ vasante vināsaṃ pāpeti. Pāḷiyaṃ pana ‘‘phalaṃ pāpeyyā’’ti likhanti. Taṃ byañjanaṃ aṭṭhakathāyaṃ natthi, atthopissa na yujjati. Tasmā yathāvuttameva gahetabbaṃ.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા કકણ્ટકો દેવદત્તો અહોસિ, બોધિસત્તસ્સ પુત્તો અનોવાદકો ગોધાપિલ્લકો વિપક્ખસેવી ભિક્ખુ, ગોધારાજા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kakaṇṭako devadatto ahosi, bodhisattassa putto anovādako godhāpillako vipakkhasevī bhikkhu, godhārājā pana ahameva ahosi’’nti.

    ગોધાજાતકવણ્ણના પઠમા.

    Godhājātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૪૧. ગોધજાતકં • 141. Godhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact