Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૩. ગોધિકસુત્તં
3. Godhikasuttaṃ
૧૫૯. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા ગોધિકો ઇસિગિલિપસ્સે વિહરતિ કાળસિલાયં. અથ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો સામયિકં ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ. અથ ખો આયસ્મા ગોધિકો તમ્હા સામયિકાય ચેતોવિમુત્તિયા પરિહાયિ . દુતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો સામયિકં ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ. દુતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો તમ્હા સામયિકાય ચેતોવિમુત્તિયા પરિહાયિ. તતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો સામયિકં ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ. તતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો તમ્હા…પે॰… પરિહાયિ. ચતુત્થમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો…પે॰… વિમુત્તિં ફુસિ . ચતુત્થમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો તમ્હા…પે॰… પરિહાયિ. પઞ્ચમમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો…પે॰… ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ. પઞ્ચમમ્પિ ખો આયસ્મા…પે॰… વિમુત્તિયા પરિહાયિ. છટ્ઠમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો સામયિકં ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ. છટ્ઠમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો તમ્હા સામયિકાય ચેતોવિમુત્તિયા પરિહાયિ. સત્તમમ્પિ ખો આયસ્મા ગોધિકો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો સામયિકં ચેતોવિમુત્તિં ફુસિ.
159. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā godhiko isigilipasse viharati kāḷasilāyaṃ. Atha kho āyasmā godhiko appamatto ātāpī pahitatto viharanto sāmayikaṃ cetovimuttiṃ phusi. Atha kho āyasmā godhiko tamhā sāmayikāya cetovimuttiyā parihāyi . Dutiyampi kho āyasmā godhiko appamatto ātāpī pahitatto viharanto sāmayikaṃ cetovimuttiṃ phusi. Dutiyampi kho āyasmā godhiko tamhā sāmayikāya cetovimuttiyā parihāyi. Tatiyampi kho āyasmā godhiko appamatto ātāpī pahitatto viharanto sāmayikaṃ cetovimuttiṃ phusi. Tatiyampi kho āyasmā godhiko tamhā…pe… parihāyi. Catutthampi kho āyasmā godhiko appamatto…pe… vimuttiṃ phusi . Catutthampi kho āyasmā godhiko tamhā…pe… parihāyi. Pañcamampi kho āyasmā godhiko…pe… cetovimuttiṃ phusi. Pañcamampi kho āyasmā…pe… vimuttiyā parihāyi. Chaṭṭhampi kho āyasmā godhiko appamatto ātāpī pahitatto viharanto sāmayikaṃ cetovimuttiṃ phusi. Chaṭṭhampi kho āyasmā godhiko tamhā sāmayikāya cetovimuttiyā parihāyi. Sattamampi kho āyasmā godhiko appamatto ātāpī pahitatto viharanto sāmayikaṃ cetovimuttiṃ phusi.
અથ ખો આયસ્મતો ગોધિકસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યાવ છટ્ઠં ખ્વાહં સામયિકાય ચેતોવિમુત્તિયા પરિહીનો. યંનૂનાહં સત્થં આહરેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો મારો પાપિમા આયસ્મતો ગોધિકસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –
Atha kho āyasmato godhikassa etadahosi – ‘‘yāva chaṭṭhaṃ khvāhaṃ sāmayikāya cetovimuttiyā parihīno. Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyya’’nti. Atha kho māro pāpimā āyasmato godhikassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘મહાવીર મહાપઞ્ઞ, ઇદ્ધિયા યસસા જલ;
‘‘Mahāvīra mahāpañña, iddhiyā yasasā jala;
સબ્બવેરભયાતીત, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ.
Sabbaverabhayātīta, pāde vandāmi cakkhuma.
‘‘સાવકો તે મહાવીર, મરણં મરણાભિભૂ;
‘‘Sāvako te mahāvīra, maraṇaṃ maraṇābhibhū;
આકઙ્ખતિ ચેતયતિ, તં નિસેધ જુતિન્ધર.
Ākaṅkhati cetayati, taṃ nisedha jutindhara.
‘‘કથઞ્હિ ભગવા તુય્હં, સાવકો સાસને રતો;
‘‘Kathañhi bhagavā tuyhaṃ, sāvako sāsane rato;
અપ્પત્તમાનસો સેક્ખો, કાલં કયિરા જનેસુતા’’તિ.
Appattamānaso sekkho, kālaṃ kayirā janesutā’’ti.
તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો ગોધિકેન સત્થં આહરિતં હોતિ. અથ ખો ભગવા ‘‘મારો અયં પાપિમા’’ ઇતિ વિદિત્વા મારં પાપિમન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
Tena kho pana samayena āyasmato godhikena satthaṃ āharitaṃ hoti. Atha kho bhagavā ‘‘māro ayaṃ pāpimā’’ iti viditvā māraṃ pāpimantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘એવઞ્હિ ધીરા કુબ્બન્તિ, નાવકઙ્ખન્તિ જીવિતં;
‘‘Evañhi dhīrā kubbanti, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ;
સમૂલં તણ્હમબ્બુય્હ, ગોધિકો પરિનિબ્બુતો’’તિ.
Samūlaṃ taṇhamabbuyha, godhiko parinibbuto’’ti.
અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘આયામ, ભિક્ખવે, યેન ઇસિગિલિપસ્સં કાળસિલા તેનુપસઙ્કમિસ્સામ યત્થ ગોધિકેન કુલપુત્તેન સત્થં આહરિત’’ન્તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું.
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘āyāma, bhikkhave, yena isigilipassaṃ kāḷasilā tenupasaṅkamissāma yattha godhikena kulaputtena satthaṃ āharita’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
અથ ખો ભગવા સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં યેન ઇસિગિલિપસ્સં કાળસિલા તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો ભગવા આયસ્મન્તં ગોધિકં દૂરતોવ મઞ્ચકે વિવત્તક્ખન્ધં સેમાનં 1. તેન ખો પન સમયેન ધૂમાયિતત્તં તિમિરાયિતત્તં ગચ્છતેવ પુરિમં દિસં, ગચ્છતિ પચ્છિમં દિસં, ગચ્છતિ ઉત્તરં દિસં, ગચ્છતિ દક્ખિણં દિસં, ગચ્છતિ ઉદ્ધં, ગચ્છતિ અધો, ગચ્છતિ અનુદિસં.
Atha kho bhagavā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ yena isigilipassaṃ kāḷasilā tenupasaṅkami. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ godhikaṃ dūratova mañcake vivattakkhandhaṃ semānaṃ 2. Tena kho pana samayena dhūmāyitattaṃ timirāyitattaṃ gacchateva purimaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disaṃ, gacchati uttaraṃ disaṃ, gacchati dakkhiṇaṃ disaṃ, gacchati uddhaṃ, gacchati adho, gacchati anudisaṃ.
અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘પસ્સથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, એતં ધૂમાયિતત્તં તિમિરાયિતત્તં ગચ્છતેવ પુરિમં દિસં, ગચ્છતિ પચ્છિમં દિસં, ગચ્છતિ ઉત્તરં દિસં, ગચ્છતિ દક્ખિણં દિસં, ગચ્છતિ ઉદ્ધં, ગચ્છતિ અધો, ગચ્છતિ અનુદિસ’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘એસો ખો, ભિક્ખવે, મારો પાપિમા ગોધિકસ્સ કુલપુત્તસ્સ વિઞ્ઞાણં સમન્વેસતિ – ‘કત્થ ગોધિકસ્સ કુલપુત્તસ્સ વિઞ્ઞાણં પતિટ્ઠિત’ન્તિ? અપ્પતિટ્ઠિતેન ચ, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણેન ગોધિકો કુલપુત્તો પરિનિબ્બુતો’’તિ. અથ ખો મારો પાપિમા બેલુવપણ્ડુવીણં આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, etaṃ dhūmāyitattaṃ timirāyitattaṃ gacchateva purimaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disaṃ, gacchati uttaraṃ disaṃ, gacchati dakkhiṇaṃ disaṃ, gacchati uddhaṃ, gacchati adho, gacchati anudisa’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Eso kho, bhikkhave, māro pāpimā godhikassa kulaputtassa viññāṇaṃ samanvesati – ‘kattha godhikassa kulaputtassa viññāṇaṃ patiṭṭhita’nti? Appatiṭṭhitena ca, bhikkhave, viññāṇena godhiko kulaputto parinibbuto’’ti. Atha kho māro pāpimā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ઉદ્ધં અધો ચ તિરિયં, દિસા અનુદિસા સ્વહં;
‘‘Uddhaṃ adho ca tiriyaṃ, disā anudisā svahaṃ;
અન્વેસં નાધિગચ્છામિ, ગોધિકો સો કુહિં ગતો’’તિ.
Anvesaṃ nādhigacchāmi, godhiko so kuhiṃ gato’’ti.
અહોરત્તં અનુયુઞ્જં, જીવિતં અનિકામયં.
Ahorattaṃ anuyuñjaṃ, jīvitaṃ anikāmayaṃ.
સમૂલં તણ્હમબ્બુય્હ, ગોધિકો પરિનિબ્બુતો’’તિ.
Samūlaṃ taṇhamabbuyha, godhiko parinibbuto’’ti.
‘‘તસ્સ સોકપરેતસ્સ, વીણા કચ્છા અભસ્સથ;
‘‘Tassa sokaparetassa, vīṇā kacchā abhassatha;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. ગોધિકસુત્તવણ્ણના • 3. Godhikasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. ગોધિકસુત્તવણ્ણના • 3. Godhikasuttavaṇṇanā