Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૩. ગોધિકસુત્તવણ્ણના

    3. Godhikasuttavaṇṇanā

    ૧૫૯. તતિયે ઇસિગિલિપસ્સેતિ ઇસિગિલિસ્સ નામ પબ્બતસ્સ પસ્સે. કાળસિલાયન્તિ કાળવણ્ણાય સિલાયં. સામયિકં ચેતોવિમુત્તિન્તિ અપ્પિતપ્પિતક્ખણે પચ્ચનીકધમ્મેહિ વિમુચ્ચતિ, આરમ્મણે ચ અધિમુચ્ચતીતિ લોકિયસમાપત્તિ સામયિકા ચેતોવિમુત્તિ નામ. ફુસીતિ પટિલભિ. પરિહાયીતિ કસ્મા યાવ છટ્ઠં પરિહાયિ? સાબાધત્તા. થેરસ્સ કિર વાતપિત્તસેમ્હવસેન અનુસાયિકો આબાધો અત્થિ, તેન સમાધિસ્સ સપ્પાયે ઉપકારકધમ્મે પૂરેતું ન સક્કોતિ, અપ્પિતપ્પિતાય સમાપત્તિયા પરિહાયતિ.

    159. Tatiye isigilipasseti isigilissa nāma pabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇāya silāyaṃ. Sāmayikaṃ cetovimuttinti appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccati, ārammaṇe ca adhimuccatīti lokiyasamāpatti sāmayikā cetovimutti nāma. Phusīti paṭilabhi. Parihāyīti kasmā yāva chaṭṭhaṃ parihāyi? Sābādhattā. Therassa kira vātapittasemhavasena anusāyiko ābādho atthi, tena samādhissa sappāye upakārakadhamme pūretuṃ na sakkoti, appitappitāya samāpattiyā parihāyati.

    યંનૂનાહં સત્થં આહરેય્યન્તિ સો કિર ચિન્તેસિ, યસ્મા પરિહીનજ્ઝાનસ્સ કાલઙ્કરોતો અનિબદ્ધા ગતિ હોતિ, અપરિહીનજ્ઝાનસ્સ નિબદ્ધા ગતિ હોતિ, બ્રહ્મલોકે નિબ્બત્તતિ, તસ્મા સત્થં આહરિતુકામો અહોસિ. ઉપસઙ્કમીતિ – ‘‘અયં સમણો સત્થં આહરિતુકામો, સત્થાહરણઞ્ચ નામેતં કાયે ચ જીવિતે ચ અનપેક્ખસ્સ હોતિ. યો એવં કાયે ચ જીવિતે ચ અનપેક્ખો હોતિ, સો મૂલકમ્મટ્ઠાનં સમ્મસિત્વા અરહત્તમ્પિ ગહેતું સમત્થો હોતિ, મયા પન પટિબાહિતોપિ એસ ન ઓરમિસ્સતિ, સત્થારા પટિબાહિતો ઓરમિસ્સતી’’તિ થેરસ્સ અત્થકામો વિય હુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ.

    Yaṃnūnāhaṃ satthaṃ āhareyyanti so kira cintesi, yasmā parihīnajjhānassa kālaṅkaroto anibaddhā gati hoti, aparihīnajjhānassa nibaddhā gati hoti, brahmaloke nibbattati, tasmā satthaṃ āharitukāmo ahosi. Upasaṅkamīti – ‘‘ayaṃ samaṇo satthaṃ āharitukāmo, satthāharaṇañca nāmetaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhassa hoti. Yo evaṃ kāye ca jīvite ca anapekkho hoti, so mūlakammaṭṭhānaṃ sammasitvā arahattampi gahetuṃ samattho hoti, mayā pana paṭibāhitopi esa na oramissati, satthārā paṭibāhito oramissatī’’ti therassa atthakāmo viya hutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.

    જલાતિ જલમાના. પાદે વન્દામિ ચક્ખુમાતિ પઞ્ચહિ ચક્ખૂહિ ચક્ખુમા તવ પાદે વન્દામિ. જુતિન્ધરાતિ આનુભાવધરા. અપ્પત્તમાનસોતિ અપ્પત્તઅરહત્તો. સેખોતિ સીલાદીનિ સિક્ખમાનો સકરણીયો. જને સુતાતિ જને વિસ્સુતા. સત્થં આહરિતં હોતીતિ થેરો કિર ‘‘કિં મય્હં ઇમિના જીવિતેના’’તિ? ઉત્તાનો નિપજ્જિત્વા સત્થેન ગલનાળિં છિન્દિ, દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જિંસુ. થેરો વેદનં વિક્ખમ્ભેત્વા તંયેવ વેદનં પરિગ્ગહેત્વા સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા મૂલકમ્મટ્ઠાનં સમ્મસન્તો અરહત્તં પત્વા સમસીસી હુત્વા પરિનિબ્બાયિ. સમસીસી નામ તિવિધો હોતિ ઇરિયાપથસમસીસી, રોગસમસીસી, જીવિતસમસીસીતિ.

    Jalāti jalamānā. Pāde vandāmi cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā tava pāde vandāmi. Jutindharāti ānubhāvadharā. Appattamānasoti appattaarahatto. Sekhoti sīlādīni sikkhamāno sakaraṇīyo. Jane sutāti jane vissutā. Satthaṃ āharitaṃ hotīti thero kira ‘‘kiṃ mayhaṃ iminā jīvitenā’’ti? Uttāno nipajjitvā satthena galanāḷiṃ chindi, dukkhā vedanā uppajjiṃsu. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā taṃyeva vedanaṃ pariggahetvā satiṃ upaṭṭhapetvā mūlakammaṭṭhānaṃ sammasanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Samasīsī nāma tividho hoti iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti.

    તત્થ યો ઠાનાદીસુ ઇરિયાપથેસુ અઞ્ઞતરં અધિટ્ઠાય – ‘‘ઇમં અકોપેત્વાવ અરહત્તં પાપુણિસ્સામી’’તિ વિપસ્સનં પટ્ઠપેતિ, અથસ્સ અરહત્તપ્પત્તિ ચ ઇરિયાપથકોપનઞ્ચ એકપ્પહારેનેવ હોતિ. અયં ઇરિયાપથસમસીસી નામ. યો પન ચક્ખુરોગાદીસુ અઞ્ઞતરસ્મિં સતિ – ‘‘ઇતો અનુટ્ઠિતોવ અરહત્તં પાપુણિસ્સામી’’તિ વિપસ્સનં પટ્ઠપેતિ, અથસ્સ અરહત્તપ્પત્તિ ચ રોગતો વુટ્ઠાનઞ્ચ એકપ્પહારેનેવ હોતિ. અયં રોગસમસીસી નામ. કેચિ પન તસ્મિંયેવ ઇરિયાપથે તસ્મિઞ્ચ રોગે પરિનિબ્બાનવસેનેત્થ સમસીસિતં પઞ્ઞાપેન્તિ. યસ્સ પન આસવક્ખયો ચ જીવિતક્ખયો ચ એકપ્પહારેનેવ હોતિ. અયં જીવિતસમસીસી નામ. વુત્તમ્પિ ચેતં – ‘‘યસ્સ પુગ્ગલસ્સ અપુબ્બં અચરિમં આસવપરિયાદાનઞ્ચ હોતિ જીવિતપરિયાદાનઞ્ચ, અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો સમસીસી’’તિ (પુ॰ પ॰ ૧૬).

    Tattha yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya – ‘‘imaṃ akopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca iriyāpathakopanañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yo pana cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati – ‘‘ito anuṭṭhitova arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapeti, athassa arahattappatti ca rogato vuṭṭhānañca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ rogasamasīsī nāma. Keci pana tasmiṃyeva iriyāpathe tasmiñca roge parinibbānavasenettha samasīsitaṃ paññāpenti. Yassa pana āsavakkhayo ca jīvitakkhayo ca ekappahāreneva hoti. Ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca, ayaṃ vuccati puggalo samasīsī’’ti (pu. pa. 16).

    એત્થ ચ પવત્તિસીસં કિલેસસીસન્તિ દ્વે સીસાનિ. તત્થ પવત્તિસીસં નામ જીવિતિન્દ્રિયં, કિલેસસીસં નામ અવિજ્જા. તેસુ જીવિતિન્દ્રિયં ચુતિચિત્તં ખેપેતિ, અવિજ્જા મગ્ગચિત્તં. દ્વિન્નં ચિત્તાનં એકતો ઉપ્પાદો નત્થિ. મગ્ગાનન્તરં પન ફલં, ફલાનન્તરં ભવઙ્ગં, ભવઙ્ગતો વુટ્ઠાય પચ્ચવેક્ખણં, તં પરિપુણ્ણં વા હોતિ અપરિપુણ્ણં વા. તિખિણેન અસિના સીસે છિજ્જન્તેપિ હિ એકો વા દ્વે વા પચ્ચવેક્ખણવારા અવસ્સં ઉપ્પજ્જન્તિયેવ, ચિત્તાનં પન લહુપરિવત્તિતાય આસવક્ખયો ચ જીવિતપરિયાદાનઞ્ચ એકક્ખણે વિય પઞ્ઞાયતિ.

    Ettha ca pavattisīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni. Tattha pavattisīsaṃ nāma jīvitindriyaṃ, kilesasīsaṃ nāma avijjā. Tesu jīvitindriyaṃ cuticittaṃ khepeti, avijjā maggacittaṃ. Dvinnaṃ cittānaṃ ekato uppādo natthi. Maggānantaraṃ pana phalaṃ, phalānantaraṃ bhavaṅgaṃ, bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ vā hoti aparipuṇṇaṃ vā. Tikhiṇena asinā sīse chijjantepi hi eko vā dve vā paccavekkhaṇavārā avassaṃ uppajjantiyeva, cittānaṃ pana lahuparivattitāya āsavakkhayo ca jīvitapariyādānañca ekakkhaṇe viya paññāyati.

    સમૂલં તણ્હમબ્બુય્હાતિ અવિજ્જામૂલેન સમૂલકં તણ્હં અરહત્તમગ્ગેન ઉપ્પાટેત્વા. પરિનિબ્બુતોતિ અનુપાદિસેસનિબ્બાનેન પરિનિબ્બુતો.

    Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti avijjāmūlena samūlakaṃ taṇhaṃ arahattamaggena uppāṭetvā. Parinibbutoti anupādisesanibbānena parinibbuto.

    વિવત્તક્ખન્ધન્તિ પરિવત્તક્ખન્ધં. સેમાનન્તિ ઉત્તાનં હુત્વા સયિતં હોતિ. થેરો પન કિઞ્ચાપિ ઉત્તાનકો સયિતો, તથાપિસ્સ દક્ખિણેન પસ્સેન પરિચિતસયનત્તા સીસં દક્ખિણતોવ પરિવત્તિત્વા ઠિતં. ધૂમાયિતત્તન્તિ ધૂમાયિતભાવં. તસ્મિં હિ ખણે ધૂમવલાહકા વિય તિમિરવલાહકા વિય ચ ઉટ્ઠહિંસુ. વિઞ્ઞાણં સમન્વેસતીતિ પટિસન્ધિચિત્તં પરિયેસતિ. અપ્પતિટ્ઠિતેનાતિ પટિસન્ધિવિઞ્ઞાણેન અપ્પતિટ્ઠિતેન, અપ્પતિટ્ઠિતકારણાતિ અત્થો. બેલુવપણ્ડુવીણન્તિ બેલુવપક્કં વિય પણ્ડુવણ્ણં સુવણ્ણમહાવીણં. આદાયાતિ કચ્છે ઠપેત્વા. ઉપસઙ્કમીતિ ‘‘ગોધિકત્થેરસ્સ નિબ્બત્તટ્ઠાનં ન જાનામિ, સમણં ગોતમં પુચ્છિત્વા નિક્કઙ્ખો ભવિસ્સામી’’તિ ખુદ્દકદારકવણ્ણી હુત્વા ઉપસઙ્કમિ. નાધિગચ્છામીતિ ન પસ્સામિ. સોકપરેતસ્સાતિ સોકેન ફુટ્ઠસ્સ. અભસ્સથાતિ પાદપિટ્ઠિયં પતિતા. તતિયં.

    Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti uttānaṃ hutvā sayitaṃ hoti. Thero pana kiñcāpi uttānako sayito, tathāpissa dakkhiṇena passena paricitasayanattā sīsaṃ dakkhiṇatova parivattitvā ṭhitaṃ. Dhūmāyitattanti dhūmāyitabhāvaṃ. Tasmiṃ hi khaṇe dhūmavalāhakā viya timiravalāhakā viya ca uṭṭhahiṃsu. Viññāṇaṃ samanvesatīti paṭisandhicittaṃ pariyesati. Appatiṭṭhitenāti paṭisandhiviññāṇena appatiṭṭhitena, appatiṭṭhitakāraṇāti attho. Beluvapaṇḍuvīṇanti beluvapakkaṃ viya paṇḍuvaṇṇaṃ suvaṇṇamahāvīṇaṃ. Ādāyāti kacche ṭhapetvā. Upasaṅkamīti ‘‘godhikattherassa nibbattaṭṭhānaṃ na jānāmi, samaṇaṃ gotamaṃ pucchitvā nikkaṅkho bhavissāmī’’ti khuddakadārakavaṇṇī hutvā upasaṅkami. Nādhigacchāmīti na passāmi. Sokaparetassāti sokena phuṭṭhassa. Abhassathāti pādapiṭṭhiyaṃ patitā. Tatiyaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. ગોધિકસુત્તં • 3. Godhikasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. ગોધિકસુત્તવણ્ણના • 3. Godhikasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact