Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરીગાથા-અટ્ઠકથા • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
૭. ગુત્તાથેરીગાથાવણ્ણના
7. Guttātherīgāthāvaṇṇanā
ગુત્તે યદત્થં પબ્બજ્જાતિઆદિકા ગુત્તાય થેરિયા ગાથા. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારા તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયં કુસલં ઉપચિનન્તી અનુક્કમેન સમ્ભતવિમોક્ખસમ્ભારા હુત્વા, પરિપક્કકુસલમૂલા સુગતીસુયેવ સંસરન્તી ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે સાવત્થિયં બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તા, ગુત્તાતિસ્સા નામં અહોસિ. સા વિઞ્ઞુતં પત્વા ઉપનિસ્સયસમ્પત્તિયા ચોદિયમાના ઘરાવાસં જિગુચ્છન્તી માતાપિતરો અનુજાનાપેત્વા મહાપજાપતિગોતમિયા સન્તિકે પબ્બજિ. પબ્બજિત્વા ચ વિપસ્સનં પટ્ઠપેત્વા ભાવનં અનુયુઞ્જન્તિયા તસ્સા ચિત્તં ચિરકાલપરિચયેન બહિદ્ધારમ્મણે વિધાવતિ, એકગ્ગં નાહોસિ. સત્થા દિસ્વા તં અનુગ્ગણ્હન્તો, ગન્ધકુટિયં યથાનિસિન્નોવ ઓભાસં ફરિત્વા તસ્સા આસન્ને આકાસે નિસિન્નં વિય અત્તાનં દસ્સેત્વા ઓવદન્તો –
Gutte yadatthaṃ pabbajjātiādikā guttāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī anukkamena sambhatavimokkhasambhārā hutvā, paripakkakusalamūlā sugatīsuyeva saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattā, guttātissā nāmaṃ ahosi. Sā viññutaṃ patvā upanissayasampattiyā codiyamānā gharāvāsaṃ jigucchantī mātāpitaro anujānāpetvā mahāpajāpatigotamiyā santike pabbaji. Pabbajitvā ca vipassanaṃ paṭṭhapetvā bhāvanaṃ anuyuñjantiyā tassā cittaṃ cirakālaparicayena bahiddhārammaṇe vidhāvati, ekaggaṃ nāhosi. Satthā disvā taṃ anuggaṇhanto, gandhakuṭiyaṃ yathānisinnova obhāsaṃ pharitvā tassā āsanne ākāse nisinnaṃ viya attānaṃ dassetvā ovadanto –
૧૬૩.
163.
‘‘ગુત્તે યદત્થં પબ્બજ્જા, હિત્વા પુત્તં વસું પિયં;
‘‘Gutte yadatthaṃ pabbajjā, hitvā puttaṃ vasuṃ piyaṃ;
તમેવ અનુબ્રૂહેહિ, મા ચિત્તસ્સ વસં ગમિ.
Tameva anubrūhehi, mā cittassa vasaṃ gami.
૧૬૪.
164.
‘‘ચિત્તેન વઞ્ચિતા સત્તા, મારસ્સ વિસયે રતા;
‘‘Cittena vañcitā sattā, mārassa visaye ratā;
અનેકજાતિસંસારં, સન્ધાવન્તિ અવિદ્દસૂ.
Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvanti aviddasū.
૧૬૫.
165.
‘‘કામાચ્છન્દઞ્ચ બ્યાપાદં, સક્કાયદિટ્ઠિમેવ ચ;
‘‘Kāmācchandañca byāpādaṃ, sakkāyadiṭṭhimeva ca;
સીલબ્બતપરામાસં, વિચિકિચ્છં ચ પઞ્ચમં.
Sīlabbataparāmāsaṃ, vicikicchaṃ ca pañcamaṃ.
૧૬૬.
166.
‘‘સંયોજનાનિ એતાનિ, પજહિત્વાન ભિક્ખુની;
‘‘Saṃyojanāni etāni, pajahitvāna bhikkhunī;
ઓરમ્ભાગમનીયાનિ, નયિદં પુનરેહિસિ.
Orambhāgamanīyāni, nayidaṃ punarehisi.
૧૬૭.
167.
‘‘રાગં માનં અવિજ્જઞ્ચ, ઉદ્ધચ્ચઞ્ચ વિવજ્જિય;
‘‘Rāgaṃ mānaṃ avijjañca, uddhaccañca vivajjiya;
સંયોજનાનિ છેત્વાન, દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સસિ.
Saṃyojanāni chetvāna, dukkhassantaṃ karissasi.
૧૬૮.
168.
‘‘ખેપેત્વા જાતિસંસારં, પરિઞ્ઞાય પુનબ્ભવં;
‘‘Khepetvā jātisaṃsāraṃ, pariññāya punabbhavaṃ;
દિટ્ઠેવ ધમ્મે નિચ્છાતા, ઉપસન્તા ચરિસ્સસી’’તિ. – ઇમા ગાથા આભાસિ;
Diṭṭheva dhamme nicchātā, upasantā carissasī’’ti. – imā gāthā ābhāsi;
તત્થ તમેવ અનુબ્રૂહેહીતિ યદત્થં યસ્સ કિલેસપરિનિબ્બાનસ્સ ખન્ધપરિનિબ્બાનસ્સ ચ અત્થાય. હિત્વા પુત્તં વસું પિયન્તિ પિયાયિતબ્બં ઞાતિપરિવટ્ટં ભોગક્ખન્ધઞ્ચ હિત્વા મમ સાસને પબ્બજ્જા બ્રહ્મચરિયવાસો ઇચ્છિતો, તમેવ વડ્ઢેય્યાસિ સમ્પાદેય્યાસિ. મા ચિત્તસ્સ વસં ગમીતિ દીઘરત્તં રૂપાદિઆરમ્મણવસેન વડ્ઢિતસ્સ કૂટચિત્તસ્સ વસં મા ગચ્છિ.
Tattha tameva anubrūhehīti yadatthaṃ yassa kilesaparinibbānassa khandhaparinibbānassa ca atthāya. Hitvā puttaṃ vasuṃ piyanti piyāyitabbaṃ ñātiparivaṭṭaṃ bhogakkhandhañca hitvā mama sāsane pabbajjā brahmacariyavāso icchito, tameva vaḍḍheyyāsi sampādeyyāsi. Mā cittassa vasaṃ gamīti dīgharattaṃ rūpādiārammaṇavasena vaḍḍhitassa kūṭacittassa vasaṃ mā gacchi.
યસ્મા ચિત્તં નામેતં માયૂપમં, યેન વઞ્ચિતા અન્ધપુથુજ્જના મારવસાનુગા સંસારં નાતિવત્તન્તિ. તેન વુત્તં ‘‘ચિત્તેન વઞ્ચિતા’’તિઆદિ.
Yasmā cittaṃ nāmetaṃ māyūpamaṃ, yena vañcitā andhaputhujjanā māravasānugā saṃsāraṃ nātivattanti. Tena vuttaṃ ‘‘cittena vañcitā’’tiādi.
સંયોજનાનિ એતાનીતિ એતાનિ ‘‘કામચ્છન્દઞ્ચ બ્યાપાદ’’ન્તિઆદિના યથાવુત્તાનિ પઞ્ચ બન્ધનટ્ઠેન સંયોજનાનિ. પજહિત્વાનાતિ અનાગામિમગ્ગેન સમુચ્છિન્દિત્વા. ભિક્ખુનીતિ તસ્સા આલપનં. ઓરમ્ભાગમનીયાનીતિ રૂપારૂપધાતુતો હેટ્ઠાભાગે કામધાતુયં મનુસ્સજીવસ્સ હિતાનિ ઉપકારાનિ તત્થ પટિસન્ધિયા પચ્ચયભાવતો. મ-કારો પદસન્ધિકરો. ‘‘ઓરમાગમનીયાની’’તિ પાળિ, સો એવત્થો. નયિદં પુનરેહિસીતિ ઓરમ્ભાગિયાનં સંયોજનાનં પહાનેન ઇદં કામટ્ઠાનં કામભવં પટિસન્ધિવસેન પુન નાગમિસ્સસિ. ર-કારો પદસન્ધિકરો. ‘‘ઇત્થ’’ન્તિ વા પાળિ, ઇત્થત્તં કામભવમિચ્ચેવ અત્થો.
Saṃyojanānietānīti etāni ‘‘kāmacchandañca byāpāda’’ntiādinā yathāvuttāni pañca bandhanaṭṭhena saṃyojanāni. Pajahitvānāti anāgāmimaggena samucchinditvā. Bhikkhunīti tassā ālapanaṃ. Orambhāgamanīyānīti rūpārūpadhātuto heṭṭhābhāge kāmadhātuyaṃ manussajīvassa hitāni upakārāni tattha paṭisandhiyā paccayabhāvato. Ma-kāro padasandhikaro. ‘‘Oramāgamanīyānī’’ti pāḷi, so evattho. Nayidaṃ punarehisīti orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānena idaṃ kāmaṭṭhānaṃ kāmabhavaṃ paṭisandhivasena puna nāgamissasi. Ra-kāro padasandhikaro. ‘‘Ittha’’nti vā pāḷi, itthattaṃ kāmabhavamicceva attho.
રાગન્તિ રૂપરાગઞ્ચ અરૂપરાગઞ્ચ. માનન્તિ અગ્ગમગ્ગવજ્ઝં માનં. અવિજ્જઞ્ચ ઉદ્ધચ્ચઞ્ચાતિ એત્થાપિ એસેવ નયો. વિવજ્જિયાતિ વિપસ્સનાય વિક્ખમ્ભેત્વા. સંયોજનાનિ છેત્વાનાતિ એતાનિ રૂપરાગાદીનિ પઞ્ચુદ્ધમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ અરહત્તમગ્ગેન સમુચ્છિન્દિત્વા. દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સસીતિ સબ્બસ્સાપિ વટ્ટદુક્ખસ્સ પરિયન્તં પરિયોસાનં પાપુણિસ્સસિ.
Rāganti rūparāgañca arūparāgañca. Mānanti aggamaggavajjhaṃ mānaṃ. Avijjañca uddhaccañcāti etthāpi eseva nayo. Vivajjiyāti vipassanāya vikkhambhetvā. Saṃyojanāni chetvānāti etāni rūparāgādīni pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni arahattamaggena samucchinditvā. Dukkhassantaṃ karissasīti sabbassāpi vaṭṭadukkhassa pariyantaṃ pariyosānaṃ pāpuṇissasi.
ખેપેત્વા જાતિસંસારન્તિ જાતિ સમૂલિકસંસારપવત્તિં પરિયોસાપેત્વા. નિચ્છાતાતિ નિત્તણ્હા. ઉપસન્તાતિ સબ્બસો કિલેસાનં વૂપસમેન ઉપસન્તા. સેસં વુત્તનયમેવ.
Khepetvā jātisaṃsāranti jāti samūlikasaṃsārapavattiṃ pariyosāpetvā. Nicchātāti nittaṇhā. Upasantāti sabbaso kilesānaṃ vūpasamena upasantā. Sesaṃ vuttanayameva.
એવં સત્થારા ઇમાસુ ગાથાસુ ભાસિતાસુ ગાથાપરિયોસાને થેરી સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પત્વા ઉદાનવસેન ભગવતા ભાસિતનિયામેનેવ ઇમા ગાથા અભાસિ. તેનેવ તા થેરિયા ગાથા નામ જાતા.
Evaṃ satthārā imāsu gāthāsu bhāsitāsu gāthāpariyosāne therī saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā udānavasena bhagavatā bhāsitaniyāmeneva imā gāthā abhāsi. Teneva tā theriyā gāthā nāma jātā.
ગુત્તાથેરીગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Guttātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરીગાથાપાળિ • Therīgāthāpāḷi / ૭. ગુત્તાથેરીગાથા • 7. Guttātherīgāthā