Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથાવણ્ણના

    Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ૧૧૯. ઇદં તાવ સબ્બથા હોતુ, ‘‘મૂગં પબ્બાજેન્તિ, બધિરં પબ્બાજેન્તી’’તિ ઇદં કથં સમ્ભવિતુમરહતિ આદિતો પટ્ઠાય ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ તીહિ સરણગમનેહિ પબ્બજ્જ’’ન્તિઆદિના (મહાવ॰ ૩૪) અનુઞ્ઞાતત્તાતિ? વુચ્ચતે – ‘‘એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પબ્બાજેતબ્બોતિ. એવં વદેહીતિ વત્તબ્બો…પે॰… તતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામી’’તિ એત્થ ‘‘એવં વદેહીતિ વત્તબ્બો’’તિ ઇમસ્સ વચનસ્સ મિચ્છા અત્થં ગહેત્વા મૂગં પબ્બાજેસું. ‘‘એવં વદેહી’’તિ તં પબ્બજ્જાપેક્ખં આણાપેત્વા સયં ઉપજ્ઝાયેન વત્તબ્બો ‘‘તતિયં સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામી’’તિ, સો પબ્બજ્જાપેક્ખો તથા આણત્તો ઉપજ્ઝાયવચનસ્સ અનુ અનુ વદતુ વા, મા વા, તત્થ તત્થ ભગવા ‘‘કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ગહિતો હોતિ ઉપજ્ઝાયો. દિન્નો હોતિ છન્દો. દિન્ના હોતિ પારિસુદ્ધિ. દિન્ના હોતિ પવારણા’’તિ વદતિ. તદનુમાનેન વા કાયેન તેન પબ્બજ્જાપેક્ખેન વિઞ્ઞત્તં હોતિ સરણગમનન્તિ વા લોકેપિ કાયેન વિઞ્ઞાપેન્તો ‘‘એવં વદતી’’તિ વુચ્ચતિ, તં પરિયાયં ગહેત્વા મૂગં પબ્બાજેન્તીતિ વેદિતબ્બં. પોરાણગણ્ઠિપદે ‘‘મૂગં કથં પબ્બાજેન્તી’તિ પુચ્છં કત્વા તસ્સ કાયપ્પસાદસમ્ભવતો કાયેન પહારં દત્વા હત્થમુદ્દાય વિઞ્ઞાપેત્વા પબ્બાજેસુ’’ન્તિ વુત્તં. કિં બહુના, અયં પનેત્થ સારો – યથા પુબ્બે પબ્બજ્જાધિકારે વત્તમાને પબ્બજ્જાભિલાપં ઉપચ્છિન્દિત્વા ‘‘પણ્ડકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો’’તિઆદિના નયેન ઉપસમ્પદવસેનેવ અભિલાપો કતો. થેય્યસંવાસકપદે અસમ્ભવતો કિઞ્ચાપિ સો ન કતો પબ્બજ્જાવ તત્થ કતા, સબ્બત્થ પન ઉપસમ્પદાભિલાપેન અધિપ્પેતા તદનુભાવતો. ઉપસમ્પદાય પબ્બજ્જાય વારિતાય ઉપસમ્પદા વારિતા હોતીતિ કત્વા. તથા ઇધ ઉપસમ્પદાધિકારે વત્તમાને ઉપસમ્પદાભિલાપં ઉપચ્છિન્દિત્વા ઉપસમ્પદમેવ સન્ધાય પબ્બજ્જાભિલાપો કતોતિ વેદિતબ્બો. કામં સો ન કત્તબ્બો, મૂગપદે અસમ્ભવતો તસ્સ વસેન આદિતો પટ્ઠાય ઉપસમ્પદાભિલાપોવ કત્તબ્બો વિય દિસ્સતિ, તથાપિ તસ્સેવ મૂગપદસ્સ વસેન આદિતો પટ્ઠાય પબ્બજ્જાભિલાપોવ કતો મિચ્છાગહણનિવારણત્થં. કથં? ‘‘મૂગો, ભિક્ખવે, અપ્પત્તો ઓસારણં, તઞ્ચે સઙ્ઘો ઓસારેતિ, સોસારિતો’’તિ (મહાવ॰ ૩૯૬) વચનતો મૂગો ઉપસમ્પન્નો હોતીતિ સિદ્ધં. સો ‘‘કેવલં ઉપસમ્પન્નોવ હોતિ, ન પન પબ્બજિતો તસ્સ પબ્બજ્જાય અસમ્ભવતો’’તિ મિચ્છાગાહો હોતિ. તં પરિચ્ચજાપેત્વા યો ઉપસમ્પન્નો, સો પબ્બજિતોવ હોતિ. પબ્બજિતો પન અત્થિ કોચિ ઉપસમ્પન્નો, અત્થિ કોચિ અનુપસમ્પન્નો. ઇમં સમ્માગાહં ઉપ્પાદેતિ ભગવાતિ વેદિતબ્બં.

    119. Idaṃ tāva sabbathā hotu, ‘‘mūgaṃ pabbājenti, badhiraṃ pabbājentī’’ti idaṃ kathaṃ sambhavitumarahati ādito paṭṭhāya ‘‘anujānāmi, bhikkhave, imehi tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādinā (mahāva. 34) anuññātattāti? Vuccate – ‘‘evañca pana, bhikkhave, pabbājetabboti. Evaṃ vadehīti vattabbo…pe… tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha ‘‘evaṃ vadehīti vattabbo’’ti imassa vacanassa micchā atthaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājesuṃ. ‘‘Evaṃ vadehī’’ti taṃ pabbajjāpekkhaṃ āṇāpetvā sayaṃ upajjhāyena vattabbo ‘‘tatiyaṃ saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti, so pabbajjāpekkho tathā āṇatto upajjhāyavacanassa anu anu vadatu vā, mā vā, tattha tattha bhagavā ‘‘kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, gahito hoti upajjhāyo. Dinno hoti chando. Dinnā hoti pārisuddhi. Dinnā hoti pavāraṇā’’ti vadati. Tadanumānena vā kāyena tena pabbajjāpekkhena viññattaṃ hoti saraṇagamananti vā lokepi kāyena viññāpento ‘‘evaṃ vadatī’’ti vuccati, taṃ pariyāyaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājentīti veditabbaṃ. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘mūgaṃ kathaṃ pabbājentī’ti pucchaṃ katvā tassa kāyappasādasambhavato kāyena pahāraṃ datvā hatthamuddāya viññāpetvā pabbājesu’’nti vuttaṃ. Kiṃ bahunā, ayaṃ panettha sāro – yathā pubbe pabbajjādhikāre vattamāne pabbajjābhilāpaṃ upacchinditvā ‘‘paṇḍako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo’’tiādinā nayena upasampadavaseneva abhilāpo kato. Theyyasaṃvāsakapade asambhavato kiñcāpi so na kato pabbajjāva tattha katā, sabbattha pana upasampadābhilāpena adhippetā tadanubhāvato. Upasampadāya pabbajjāya vāritāya upasampadā vāritā hotīti katvā. Tathā idha upasampadādhikāre vattamāne upasampadābhilāpaṃ upacchinditvā upasampadameva sandhāya pabbajjābhilāpo katoti veditabbo. Kāmaṃ so na kattabbo, mūgapade asambhavato tassa vasena ādito paṭṭhāya upasampadābhilāpova kattabbo viya dissati, tathāpi tasseva mūgapadassa vasena ādito paṭṭhāya pabbajjābhilāpova kato micchāgahaṇanivāraṇatthaṃ. Kathaṃ? ‘‘Mūgo, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’ti (mahāva. 396) vacanato mūgo upasampanno hotīti siddhaṃ. So ‘‘kevalaṃ upasampannova hoti, na pana pabbajito tassa pabbajjāya asambhavato’’ti micchāgāho hoti. Taṃ pariccajāpetvā yo upasampanno, so pabbajitova hoti. Pabbajito pana atthi koci upasampanno, atthi koci anupasampanno. Imaṃ sammāgāhaṃ uppādeti bhagavāti veditabbaṃ.

    અપિચ તેસં હત્થચ્છિન્નાદીનં પબ્બજિતાનં સુપબ્બજિતભાવદીપનત્થં, પબ્બજ્જાભાવાસઙ્કાનિવારણત્થઞ્ચેત્થ પબ્બજ્જાભિલાપો કતો. કથં? ‘‘ન, ભિક્ખવે, હત્થચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો’’તિઆદિના પટિક્ખેપેન, ‘‘પબ્બજિતા સુપબ્બજિતા’’તિ વુત્તટ્ઠાનાભાવેન ચ તેસં પબ્બજ્જાભાવપ્પસઙ્કા ભવેય્ય. યથા પસઙ્કાભવે, તથા પસઙ્કં ઠપેય્ય. ખન્ધકે ઉપસમ્પદં સન્ધાય ‘‘હત્થચ્છિન્નો, ભિક્ખવે, અપ્પત્તો ઓસારણં, તઞ્ચે સઙ્ઘો ઓસારેતિ, સોસારિતો’’તિઆદિના નયેન ભગવા નિવારેતિ. તેનેવ પન નયેન પબ્બજિતા તે સબ્બેપિ સુપબ્બજિતા એવાતિ દીપેતિ, અઞ્ઞથા સબ્બેપેતે ઉપસમ્પન્નાવ હોન્તિ, ન પબ્બજિતાતિ અયમનિટ્ઠપ્પસઙ્ગો આપજ્જતિ. કથં? ‘‘હત્થચ્છિન્નો, ભિક્ખવે, ન પબ્બાજેતબ્બો, પબ્બજિતો નાસેતબ્બો’’તિ વા ‘‘ન, ભિક્ખવે, હત્થચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો, યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ, સો ચ અપબ્બજિતો’’તિ વા તન્તિયા ઠપિતાય ચમ્પેય્યક્ખન્ધકે ‘‘સોસારિતો’’તિ વુત્તત્તા કેવલં ‘‘ઇમે હત્થચ્છિન્નાદયો ઉપસમ્પન્નાવ હોન્તિ, ન પબ્બજિતા’’તિ વા ‘‘ઉપસમ્પન્નાપિ ચે પબ્બજિતા, નાસેતબ્બા’’તિ વા અનિટ્ઠકોટ્ઠાસો આપજ્જતીતિ અધિપ્પાયો.

    Apica tesaṃ hatthacchinnādīnaṃ pabbajitānaṃ supabbajitabhāvadīpanatthaṃ, pabbajjābhāvāsaṅkānivāraṇatthañcettha pabbajjābhilāpo kato. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo’’tiādinā paṭikkhepena, ‘‘pabbajitā supabbajitā’’ti vuttaṭṭhānābhāvena ca tesaṃ pabbajjābhāvappasaṅkā bhaveyya. Yathā pasaṅkābhave, tathā pasaṅkaṃ ṭhapeyya. Khandhake upasampadaṃ sandhāya ‘‘hatthacchinno, bhikkhave, appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’tiādinā nayena bhagavā nivāreti. Teneva pana nayena pabbajitā te sabbepi supabbajitā evāti dīpeti, aññathā sabbepete upasampannāva honti, na pabbajitāti ayamaniṭṭhappasaṅgo āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Hatthacchinno, bhikkhave, na pabbājetabbo, pabbajito nāsetabbo’’ti vā ‘‘na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassa, so ca apabbajito’’ti vā tantiyā ṭhapitāya campeyyakkhandhake ‘‘sosārito’’ti vuttattā kevalaṃ ‘‘ime hatthacchinnādayo upasampannāva honti, na pabbajitā’’ti vā ‘‘upasampannāpi ce pabbajitā, nāsetabbā’’ti vā aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjatīti adhippāyo.

    ઇદં પનેત્થ વિચારેતબ્બં – ‘‘સો ચ અપબ્બજિતો’’તિ વચનાભાવતો મૂગસ્સ પબ્બજ્જસિદ્ધિપ્પસઙ્ગતો પબ્બજ્જાપિ એકતોસુદ્ધિયા હોતીતિ અયમનિટ્ઠકોટ્ઠાસો કથં નાપજ્જતીતિ? પબ્બજ્જાભિલાપેન ઉપસમ્પદા ઇધાધિપ્પેતાતિ સમ્માગાહેન નાપજ્જતિ, અઞ્ઞથા યથાબ્યઞ્જનં અત્થે ગહિતે યથાપઞ્ઞત્તદુક્કટાભાવસઙ્ખાતો અપરોપિ અનિટ્ઠકોટ્ઠાસો આપજ્જતિ. કથં? ‘‘ન, ભિક્ખવે, મૂગો પબ્બાજેતબ્બો, યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ વુત્તદુક્કટં પબ્બજ્જપરિયોસાને હોતિ, ન તસ્સાવિપ્પકતાય. પુબ્બપયોગદુક્કટમેવ હિ પઠમં આપજ્જતિ , તસ્મા મૂગસ્સ પબ્બજ્જપરિયોસાનસ્સેવ અભાવતો ઇમસ્સ દુક્કટસ્સ ઓકાસો ચ સબ્બકાલં ન સમ્ભવેય્ય. ઉપસમ્પદાવસેન પન અત્થે ગહિતે સમ્ભવતિ કમ્મનિપ્ફત્તિતો. તેનેવ પાળિયં ‘‘ન, ભિક્ખવે, પણ્ડકો ઉપસમ્પાદેતબ્બો, યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ દુક્કટં ન પઞ્ઞત્તં. અપઞ્ઞત્તત્તા પુબ્બપયોગદુક્કટમેવ ચેત્થ સમ્ભવતિ, નેતરં, એત્તાવતા સિદ્ધમેતં ‘‘પબ્બજ્જાભિલાપેન ઉપસમ્પદા ચ તત્થ અધિપ્પેતા, ન પબ્બજ્જા’’તિ.

    Idaṃ panettha vicāretabbaṃ – ‘‘so ca apabbajito’’ti vacanābhāvato mūgassa pabbajjasiddhippasaṅgato pabbajjāpi ekatosuddhiyā hotīti ayamaniṭṭhakoṭṭhāso kathaṃ nāpajjatīti? Pabbajjābhilāpena upasampadā idhādhippetāti sammāgāhena nāpajjati, aññathā yathābyañjanaṃ atthe gahite yathāpaññattadukkaṭābhāvasaṅkhāto aparopi aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, mūgo pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttadukkaṭaṃ pabbajjapariyosāne hoti, na tassāvippakatāya. Pubbapayogadukkaṭameva hi paṭhamaṃ āpajjati , tasmā mūgassa pabbajjapariyosānasseva abhāvato imassa dukkaṭassa okāso ca sabbakālaṃ na sambhaveyya. Upasampadāvasena pana atthe gahite sambhavati kammanipphattito. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘na, bhikkhave, paṇḍako upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti dukkaṭaṃ na paññattaṃ. Apaññattattā pubbapayogadukkaṭameva cettha sambhavati, netaraṃ, ettāvatā siddhametaṃ ‘‘pabbajjābhilāpena upasampadā ca tattha adhippetā, na pabbajjā’’ti.

    એત્થાહ – સામણેરપબ્બજ્જા ન કાયપયોગતો હોતીતિ કથં પઞ્ઞાયતીતિ? વુચ્ચતે – કાયેન વિઞ્ઞાપેતીતિઆદિત્તિકાદસ્સનતો. હોતિ ચેત્થ –

    Etthāha – sāmaṇerapabbajjā na kāyapayogato hotīti kathaṃ paññāyatīti? Vuccate – kāyena viññāpetītiādittikādassanato. Hoti cettha –

    ‘‘અપ્પેવ સસકો કોચિ, પતિટ્ઠેય્ય મહણ્ણવે;

    ‘‘Appeva sasako koci, patiṭṭheyya mahaṇṇave;

    ન ત્વેવ ચતુગમ્ભીરે, દુગ્ગાહો વિનયણ્ણવે’’તિ.

    Na tveva catugambhīre, duggāho vinayaṇṇave’’ti.

    બ્રહ્મુજુગત્તોતિ એત્થ ‘‘નિદ્દોસત્થે, સેટ્ઠત્થે ચ બ્રહ્મ-સદ્દં ગહેત્વા નિદ્દોસં હુત્વા ઉજુ ગત્તં યસ્સ સો બ્રહ્મુજુગત્તો’’તિ લિખિતં. અથ વા કામભોગિત્તા દેવિન્દાદયો ઉપમાવસેન અગ્ગહેત્વા બ્રહ્મા વિય ઉજુગત્તો બ્રહ્મુજુગત્તો. મહાકુચ્છિતો ઘટો મહાકુચ્છિઘટો. તેન સમાનો વુચ્ચતિ ‘‘મહાકુચ્છિઘટસદિસો’’તિ. ગલગણ્ડીતિ દેસનામત્તમેવેતન્તિ કથં પઞ્ઞાયતીતિ? ‘‘ન, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠો પબ્બાજેતબ્બો’’તિ વચનતો. કિલાસોપિ ઇધાધિપ્પેતોતિ ન કેવલં સો એવેકો, કિન્તુ પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠો, પાળિયં આગતા રાજભટાદયો દાસપરિયોસાના, રાહુલવત્થુમ્હિ આગતા અનનુઞ્ઞાતમાતાપિતરો ચાતિ દસપિ જના ઇધાધિપ્પેતા. તદત્થદીપનત્થમેવ લિખિતકકસાહતલક્ખણાહતે પુબ્બે વુત્તેપિ આનેત્વા ઉપાલિત્થેરો ઇધ હત્થચ્છિન્નપાળિયં આહ. તેનેવ ચમ્પેય્યક્ખન્ધકે ‘‘અત્થિ, ભિક્ખવે, પુગ્ગલો અપ્પત્તો ઓસારણં, તઞ્ચે સઙ્ઘો ઓસારેતિ, એકચ્ચો સોસારિતો, એકચ્ચો દોસારિતો’’તિ (મહાવ॰ ૩૯૬) ઇમસ્સ વિભઙ્ગે ‘‘પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠા, રાજભટા, ચોરકારભેદકઇણાયિકદાસા, અનનુઞ્ઞાતમાતાપિતરો ચા’’તિ સત્ત જના ન ગહિતા, ન ચ લબ્ભન્તિ, અઞ્ઞથા ઇમેપિ તસ્સ વિભઙ્ગે વત્તબ્બા સિયું. ન વત્તબ્બા તત્થ અભબ્બત્તાતિ ચે? એવં સન્તે ‘‘સઙ્ઘો ઓસારેતિ, એકચ્ચો દોસારિતો’’તિ ઇમસ્સ વિભઙ્ગે વત્તબ્બા પણ્ડકાદયો વિય, ન ચ વુત્તા. ઉભયત્થ અવુત્તત્તા ન ચિમે અનુભયા ભવિતુમરહન્તિ, તસ્મા અવુત્તાનમેવ દસન્નં યથાવુત્તાનં સઙ્ગણ્હનત્થં પુન લિખિતકાદયો વુત્તાતિ. અથ કિમત્થં તે ઇધ ઉપ્પટિપાટિયા વુત્તાતિ? ઇણાયિકદાસાનં સોસારિતભાવેપિ ઇણાયિકદાસા સામિકાનં દાતબ્બાતિ તદધીનભાવદસ્સનત્થં. તેનેવ તત્થ વુત્તં ‘‘પલાતોપિ આનેત્વા દાતબ્બો’’તિઆદિ. યો પનેત્થ ચોરો કતકમ્મો પબ્બજતિ, રાજભટો વા સચે કતદોસો, ઇણાયિકગ્ગહણેનેવ ગહિતોતિ વેદિતબ્બો. અથ વા યથાવુત્તલક્ખણો સબ્બોપિ ઇણાયિકદાસાનં ‘‘સોસારિતો’’તિ વત્તબ્બારહો ન હોતીતિ કત્વા તેસં પરિવજ્જનત્થં ઉપ્પટિપાટિયા દેસના ઉપરિ આરોહતિ, ન હેટ્ઠાતિ દીપનતો. લિખિતકો ‘‘સોસારિતો’’તિ વુત્તત્તા દેસન્તરં નેતબ્બો. તથાકારભેદકાદયોપીતિ વેદિતબ્બં.

    Brahmujugattoti ettha ‘‘niddosatthe, seṭṭhatthe ca brahma-saddaṃ gahetvā niddosaṃ hutvā uju gattaṃ yassa so brahmujugatto’’ti likhitaṃ. Atha vā kāmabhogittā devindādayo upamāvasena aggahetvā brahmā viya ujugatto brahmujugatto. Mahākucchito ghaṭo mahākucchighaṭo. Tena samāno vuccati ‘‘mahākucchighaṭasadiso’’ti. Galagaṇḍīti desanāmattamevetanti kathaṃ paññāyatīti? ‘‘Na, bhikkhave, pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabbo’’ti vacanato. Kilāsopi idhādhippetoti na kevalaṃ so eveko, kintu pañcahi ābādhehi phuṭṭho, pāḷiyaṃ āgatā rājabhaṭādayo dāsapariyosānā, rāhulavatthumhi āgatā ananuññātamātāpitaro cāti dasapi janā idhādhippetā. Tadatthadīpanatthameva likhitakakasāhatalakkhaṇāhate pubbe vuttepi ānetvā upālitthero idha hatthacchinnapāḷiyaṃ āha. Teneva campeyyakkhandhake ‘‘atthi, bhikkhave, puggalo appatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, ekacco sosārito, ekacco dosārito’’ti (mahāva. 396) imassa vibhaṅge ‘‘pañcahi ābādhehi phuṭṭhā, rājabhaṭā, corakārabhedakaiṇāyikadāsā, ananuññātamātāpitaro cā’’ti satta janā na gahitā, na ca labbhanti, aññathā imepi tassa vibhaṅge vattabbā siyuṃ. Na vattabbā tattha abhabbattāti ce? Evaṃ sante ‘‘saṅgho osāreti, ekacco dosārito’’ti imassa vibhaṅge vattabbā paṇḍakādayo viya, na ca vuttā. Ubhayattha avuttattā na cime anubhayā bhavitumarahanti, tasmā avuttānameva dasannaṃ yathāvuttānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ puna likhitakādayo vuttāti. Atha kimatthaṃ te idha uppaṭipāṭiyā vuttāti? Iṇāyikadāsānaṃ sosāritabhāvepi iṇāyikadāsā sāmikānaṃ dātabbāti tadadhīnabhāvadassanatthaṃ. Teneva tattha vuttaṃ ‘‘palātopi ānetvā dātabbo’’tiādi. Yo panettha coro katakammo pabbajati, rājabhaṭo vā sace katadoso, iṇāyikaggahaṇeneva gahitoti veditabbo. Atha vā yathāvuttalakkhaṇo sabbopi iṇāyikadāsānaṃ ‘‘sosārito’’ti vattabbāraho na hotīti katvā tesaṃ parivajjanatthaṃ uppaṭipāṭiyā desanā upari ārohati, na heṭṭhāti dīpanato. Likhitako ‘‘sosārito’’ti vuttattā desantaraṃ netabbo. Tathākārabhedakādayopīti veditabbaṃ.

    એત્તાવતા ભગવતા અત્તનો દેસનાકુસલતાય પુબ્બે ગહિતગ્ગહણેન યથાવુત્તાનં દસન્નમ્પિ પબ્બજ્જુપસમ્પદાકમ્મનિપ્ફત્તિ, ઉપ્પટિપાટિવચનેન પુગ્ગલવેમત્તતઞ્ચ દેસનાય કોવિદાનં દીપિતં હોતીતિ વેદિતબ્બં. હોતિ ચેત્થ –

    Ettāvatā bhagavatā attano desanākusalatāya pubbe gahitaggahaṇena yathāvuttānaṃ dasannampi pabbajjupasampadākammanipphatti, uppaṭipāṭivacanena puggalavemattatañca desanāya kovidānaṃ dīpitaṃ hotīti veditabbaṃ. Hoti cettha –

    ‘‘વત્તબ્બયુત્તં વચનેન વત્વા, અયુત્તમિટ્ઠં નયદેસનાય;

    ‘‘Vattabbayuttaṃ vacanena vatvā, ayuttamiṭṭhaṃ nayadesanāya;

    સન્દીપયન્તં સુગતસ્સ વાક્યં, ચિત્તં વિચિત્તંવ કરોતિપી’’તિ.

    Sandīpayantaṃ sugatassa vākyaṃ, cittaṃ vicittaṃva karotipī’’ti.

    એત્થાહ – ચમ્પેય્યક્ખન્ધકે ઊનવીસતિવસ્સો ઉભયત્થ અવુત્તત્તા અનુભયો સિયાતિ? ન સિયા અવુત્તત્તા એવ. યદિ હિ તતિયાય કોટિયા ભવિતબ્બં, સા અવસ્સં ભગવતા વત્તબ્બાવ હોતિ, ન ચ વુત્તા, તસ્મા ન સો અનુભયો હોતિ. અથ કતરં પક્ખં ભજતીતિ? દોસારિતપક્ખં ભજતિ. અથ કસ્મા ન વુત્તોતિ? સિક્ખાપદેન પટિસિદ્ધત્તા. ઉપનાહં બન્ધિત્વાતિ પુન બન્ધનં કત્વા. ‘‘નાનાવિધેહિ ઓસધેહિ પાદં બન્ધિત્વા આવાટકે પવેસેત્વા કત્તબ્બવિધાનસ્સેતં અધિવચન’’ન્તિ લિખિતં. કપ્પસીસો વા હત્થી વિય. ગોભત્તનાળિકા નામ ગુન્નં ભત્તપાનત્થં કતનાળિકા. ઉપક્કમુખો નામ કુધિતમુખો વુચ્ચતિ, વાતણ્ડિકો નામ અણ્ડકેસુ વુડ્ઢિરોગેન સમન્નાગતો. વિકટો નામ તિરિયં ગમનકપાદેહિ સમન્નાગતો. ‘‘ગુણિ કુણી’’તિ દુવિધો કિર પાઠો. યેસઞ્ચ પબ્બજ્જા પટિક્ખિત્તા, ઉપસમ્પદાપિ તેસં પટિક્ખિત્તાવાતિઆદિ યસ્મા હત્થચ્છિન્નાદયો ઉપસમ્પદાવસેનેવ વુત્તા, તસ્મા તે એવ હત્થચ્છિન્નાદયો સન્ધાયાહ.

    Etthāha – campeyyakkhandhake ūnavīsativasso ubhayattha avuttattā anubhayo siyāti? Na siyā avuttattā eva. Yadi hi tatiyāya koṭiyā bhavitabbaṃ, sā avassaṃ bhagavatā vattabbāva hoti, na ca vuttā, tasmā na so anubhayo hoti. Atha kataraṃ pakkhaṃ bhajatīti? Dosāritapakkhaṃ bhajati. Atha kasmā na vuttoti? Sikkhāpadena paṭisiddhattā. Upanāhaṃ bandhitvāti puna bandhanaṃ katvā. ‘‘Nānāvidhehi osadhehi pādaṃ bandhitvā āvāṭake pavesetvā kattabbavidhānassetaṃ adhivacana’’nti likhitaṃ. Kappasīso vā hatthī viya. Gobhattanāḷikā nāma gunnaṃ bhattapānatthaṃ katanāḷikā. Upakkamukho nāma kudhitamukho vuccati, vātaṇḍiko nāma aṇḍakesu vuḍḍhirogena samannāgato. Vikaṭo nāma tiriyaṃ gamanakapādehi samannāgato. ‘‘Guṇi kuṇī’’ti duvidho kira pāṭho. Yesañca pabbajjā paṭikkhittā, upasampadāpi tesaṃ paṭikkhittāvātiādi yasmā hatthacchinnādayo upasampadāvaseneva vuttā, tasmā te eva hatthacchinnādayo sandhāyāha.

    હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૫૭. નપબ્બાજેતબ્બદ્વત્તિંસવારો • 57. Napabbājetabbadvattiṃsavāro

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથા • Hatthacchinnādivatthukathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથાવણ્ણના • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથાવણ્ણના • Hatthacchinnādivatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૫૭. હત્થચ્છિન્નાદિવત્થુકથા • 57. Hatthacchinnādivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact