Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૭. હેતુસુત્તવણ્ણના
7. Hetusuttavaṇṇanā
૨૧૨. ઉભયેનાતિ હેતુપચ્ચયપટિસેધવચનેન. સંકિલેસપચ્ચયન્તિ સંકિલિસનસ્સ મલીનભાવસ્સ કારણં. વિસુદ્ધિપચ્ચયન્તિ સંકિલેસતો વિસુદ્ધિયા વોદાનસ્સ કારણં. નત્થિ બલન્તિ સત્તાનં દિટ્ઠધમ્મિકસમ્પરાયિકનિબ્બાનસમ્પત્તિઆવહં બલં નામ કિઞ્ચિ નત્થિ. તેનાહ ‘‘યમ્હી’’તિઆદિ. નિદસ્સનમત્તઞ્ચેતં, સંકિલેસિકમ્પિ ચાયં પટિક્ખિપતેવ. અઞ્ઞમઞ્ઞવેવચનાનીતિ તસ્સા તસ્સા કિરિયાય ઉસ્સન્નટ્ઠેન બલં, સૂરવીરભાવાવહટ્ઠેન વીરિયં, તમેવ દળ્હગ્ગાહભાવતો પોરિસં ધુરં વહન્તેન પવત્તેતબ્બતો પુરિસથામો, પરં પરં ઠાનં અક્કમનપ્પવત્તિયા પુરિસપરક્કમોતિ વુત્તોતિ વેદિતબ્બં.
212.Ubhayenāti hetupaccayapaṭisedhavacanena. Saṃkilesapaccayanti saṃkilisanassa malīnabhāvassa kāraṇaṃ. Visuddhipaccayanti saṃkilesato visuddhiyā vodānassa kāraṇaṃ. Natthi balanti sattānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikanibbānasampattiāvahaṃ balaṃ nāma kiñci natthi. Tenāha ‘‘yamhī’’tiādi. Nidassanamattañcetaṃ, saṃkilesikampi cāyaṃ paṭikkhipateva. Aññamaññavevacanānīti tassā tassā kiriyāya ussannaṭṭhena balaṃ, sūravīrabhāvāvahaṭṭhena vīriyaṃ, tameva daḷhaggāhabhāvato porisaṃ dhuraṃ vahantena pavattetabbato purisathāmo, paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanappavattiyā purisaparakkamoti vuttoti veditabbaṃ.
સત્વયોગતો, રૂપાદીસુ વા સત્તતાય સત્તા, પાણનતો અસ્સાસનપસ્સાસનવસેન પવત્તિયા પાણા, તે પન સો એકિન્દ્રિયાદિવસેન વિભજિત્વા વદતીતિ આહ ‘‘એકિન્દ્રિયો’’તિઆદિ. અણ્ડકોસાદીસુ ભવનતો ભૂતાતિ વુચ્ચન્તીતિ આહ ‘‘અણ્ડ…પે॰… વદન્તી’’તિ. જીવનતો પાણં ધારેન્તા વિય વડ્ઢનતો જીવાતિ સાલિયવાદિકે વદન્તિ. નત્થિ એતેસં સંકિલેસવિસુદ્ધીસુ વસોતિ અવસા. નત્થિ તેસં બલં વીરિયન્તિ અબલા અવીરિયા. નિયતતાતિ અચ્છેજ્જસુત્તાવુતાભેજ્જમણિનો વિય નિયતપ્પવત્તિતાય ગતિજાતિબન્ધાપવગ્ગવસેન નિયમો. તત્થ તત્થ ગમનન્તિ છન્નં અભિજાતીનં વસેન તાસુ તાસુ ગતીસુ ઉપગમનં. સમવાયેન સમાગમો સઙ્ગતિ. સભાવોયેવાતિ યથા કણ્ટકસ્સ તિક્ખતા, કપિત્થફલાનં પરિમણ્ડલતા , મિગપક્ખીનં વિચિત્તાકારતા, એવં સબ્બસ્સપિ લોકસ્સ હેતુપચ્ચયેહિ વિના તથા તથા પરિણામો, અયં સભાવો એવ અકિત્તિમો એવ. તેનાહ ‘‘યેન હી’’તિઆદિ. છળભિજાતિયો પરતો વિત્થારીયન્તિ. સુખઞ્ચ દુક્ખઞ્ચ પટિસંવેદેન્તીતિ વદન્તા અદુક્ખમસુખભૂભિં સબ્બેન સબ્બં ન જાનન્તીતિ ઉલ્લિઙ્ગેન્તો ‘‘અઞ્ઞા સુખદુક્ખભૂમિ નત્થીતિ દસ્સેન્તી’’તિ આહ.
Satvayogato, rūpādīsu vā sattatāya sattā, pāṇanato assāsanapassāsanavasena pavattiyā pāṇā, te pana so ekindriyādivasena vibhajitvā vadatīti āha ‘‘ekindriyo’’tiādi. Aṇḍakosādīsu bhavanato bhūtāti vuccantīti āha ‘‘aṇḍa…pe… vadantī’’ti. Jīvanato pāṇaṃ dhārentā viya vaḍḍhanato jīvāti sāliyavādike vadanti. Natthi etesaṃ saṃkilesavisuddhīsu vasoti avasā. Natthi tesaṃ balaṃ vīriyanti abalā avīriyā. Niyatatāti acchejjasuttāvutābhejjamaṇino viya niyatappavattitāya gatijātibandhāpavaggavasena niyamo. Tattha tattha gamananti channaṃ abhijātīnaṃ vasena tāsu tāsu gatīsu upagamanaṃ. Samavāyena samāgamo saṅgati. Sabhāvoyevāti yathā kaṇṭakassa tikkhatā, kapitthaphalānaṃ parimaṇḍalatā , migapakkhīnaṃ vicittākāratā, evaṃ sabbassapi lokassa hetupaccayehi vinā tathā tathā pariṇāmo, ayaṃ sabhāvo eva akittimo eva. Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. Chaḷabhijātiyo parato vitthārīyanti. Sukhañca dukkhañca paṭisaṃvedentīti vadantā adukkhamasukhabhūbhiṃ sabbena sabbaṃ na jānantīti ulliṅgento ‘‘aññā sukhadukkhabhūmi natthīti dassentī’’ti āha.
હેતુસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Hetusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૭. હેતુસુત્તં • 7. Hetusuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. હેતુસુત્તવણ્ણના • 7. Hetusuttavaṇṇanā