Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૭. ઇદ્ધિબલકથાવણ્ણના
7. Iddhibalakathāvaṇṇanā
૬૨૧-૬૨૪. ઇદાનિ ઇદ્ધિબલકથા નામ હોતિ. તત્થ ઇદ્ધિપાદભાવનાનિસંસસ્સ અત્થં અયોનિસો ગહેત્વા ‘‘ઇદ્ધિબલેન સમન્નાગતો કપ્પં તિટ્ઠેય્યા’’તિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ મહાસંઘિકાનં; તે સન્ધાય ઇદ્ધિબલેન સમન્નાગતો કપ્પં તિટ્ઠેય્યાતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ. તત્થ કપ્પો નામ મહાકપ્પો, કપ્પેકદેસો, આયુકપ્પોતિ તિવિધો. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કપ્પસ્સ અસઙ્ખ્યેય્યાની’’તિ (અ॰ નિ॰ ૪.૧૫૬) એત્થ હિ મહાકપ્પોવ કપ્પોતિ વુત્તો. ‘‘બ્રહ્મકાયિકાનં દેવાનં કપ્પો આયુપ્પમાણ’’ન્તિ (અ॰ નિ॰ ૪.૧૨૩) એત્થ કપ્પેકદેસા. ‘‘કપ્પં નિરયમ્હિ પચ્ચતિ, કપ્પં સગ્ગમ્હિ મોદતી’’તિ (ચૂળવ॰ ૩૫૪) એત્થ આયુકપ્પો. આયુકપ્પનં આયુવિધાનં કમ્મસ્સ વિપાકવસેન વા વસ્સગણનાય વા આયુપરિચ્છેદોતિ અત્થો. તેસુ મહાકપ્પં સન્ધાય પુચ્છતિ, ઇતરો પટિજાનાતિ.
621-624. Idāni iddhibalakathā nāma hoti. Tattha iddhipādabhāvanānisaṃsassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyāti pucchā sakavādissa. Tattha kappo nāma mahākappo, kappekadeso, āyukappoti tividho. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī’’ti (a. ni. 4.156) ettha hi mahākappova kappoti vutto. ‘‘Brahmakāyikānaṃ devānaṃ kappo āyuppamāṇa’’nti (a. ni. 4.123) ettha kappekadesā. ‘‘Kappaṃ nirayamhi paccati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 354) ettha āyukappo. Āyukappanaṃ āyuvidhānaṃ kammassa vipākavasena vā vassagaṇanāya vā āyuparicchedoti attho. Tesu mahākappaṃ sandhāya pucchati, itaro paṭijānāti.
અથ નં સકવાદી ‘‘સચે તે ઇદ્ધિબલેન સમન્નાગતો, ‘યો ચિરં જીવતિ, સો વસ્સસતં અપ્પં વા ભિય્યો’તિ (સં॰ નિ॰ ૨.૧૪૩) એવં પરિચ્છિન્ના આયુકપ્પા ઉદ્ધં મહાકપ્પં વા મહાકપ્પેકદેસં વા જીવેય્ય ઇદ્ધિમયિકેનસ્સ આયુના ભવિતબ્બ’’ન્તિ ચોદેતું ઇદ્ધિમયિકો સો આયૂતિઆદિમાહ. ઇતરો ‘‘જીવિતિન્દ્રિયં નામ ઇદ્ધિમયિકં નત્થિ, કમ્મસમુટ્ઠાનમેવા’’તિ વુત્તત્તા પટિક્ખિપતિ. કો પનેત્થ ઇદ્ધિમતો વિસેસો, નનુ અનિદ્ધિમાપિ આયુકપ્પં તિટ્ઠેય્યાતિ? અયં વિસેસો – ઇદ્ધિમા હિ યાવતાયુકં જીવિતપ્પવત્તિયા અન્તરાયકરે ધમ્મે ઇદ્ધિબલેન પટિબાહિત્વા અન્તરા અકાલમરણં નિવારેતું સક્કોતિ, અનિદ્ધિમતો એતં બલં નત્થિ. અયમેતેસં વિસેસો.
Atha naṃ sakavādī ‘‘sace te iddhibalena samannāgato, ‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’ti (saṃ. ni. 2.143) evaṃ paricchinnā āyukappā uddhaṃ mahākappaṃ vā mahākappekadesaṃ vā jīveyya iddhimayikenassa āyunā bhavitabba’’nti codetuṃ iddhimayiko so āyūtiādimāha. Itaro ‘‘jīvitindriyaṃ nāma iddhimayikaṃ natthi, kammasamuṭṭhānamevā’’ti vuttattā paṭikkhipati. Ko panettha iddhimato viseso, nanu aniddhimāpi āyukappaṃ tiṭṭheyyāti? Ayaṃ viseso – iddhimā hi yāvatāyukaṃ jīvitappavattiyā antarāyakare dhamme iddhibalena paṭibāhitvā antarā akālamaraṇaṃ nivāretuṃ sakkoti, aniddhimato etaṃ balaṃ natthi. Ayametesaṃ viseso.
અતીતં અનાગતન્તિ ઇદં અવિસેસેન કપ્પં તિટ્ઠેય્યાતિ પટિઞ્ઞાતત્તા ચોદેતિ. દ્વે કપ્પેતિઆદિ ‘‘યદિ ઇદ્ધિમા જીવિતપરિચ્છેદં અતિક્કમિતું સક્કોતિ, ન કેવલં એકં અનેકેપિ કપ્પે તિટ્ઠેય્યા’’તિ ચોદનત્થં વુત્તં. ઉપ્પન્નો ફસ્સોતિઆદિ ન સબ્બં ઇદ્ધિયા લબ્ભતિ, ઇદ્ધિયા અવિસયોપિ અત્થીતિ દસ્સેતું વુત્તં. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવાતિ.
Atītaṃ anāgatanti idaṃ avisesena kappaṃ tiṭṭheyyāti paṭiññātattā codeti. Dve kappetiādi ‘‘yadi iddhimā jīvitaparicchedaṃ atikkamituṃ sakkoti, na kevalaṃ ekaṃ anekepi kappe tiṭṭheyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ. Uppanno phassotiādi na sabbaṃ iddhiyā labbhati, iddhiyā avisayopi atthīti dassetuṃ vuttaṃ. Sesamettha uttānatthamevāti.
ઇદ્ધિબલકથાવણ્ણના.
Iddhibalakathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૧૨) ૭. ઇદ્ધિબલકથા • (112) 7. Iddhibalakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૭. ઇદ્ધિબલકથાવણ્ણના • 7. Iddhibalakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૭. ઇદ્ધિબલકથાવણ્ણના • 7. Iddhibalakathāvaṇṇanā