Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā

    ૪. ઇન્દ્રિયબદ્ધકથાવણ્ણના

    4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā

    ૭૮૬-૭૮૭. ઇદાનિ ઇન્દ્રિયબદ્ધકથા નામ હોતિ. તત્થ દુવિધં દુક્ખં – ઇન્દ્રિયબદ્ધં, અનિન્દ્રિયબદ્ધઞ્ચ. ઇન્દ્રિયબદ્ધં દુક્ખવત્થુતાય દુક્ખં, અનિન્દ્રિયબદ્ધં ઉદયબ્બયપટિપીળનટ્ઠેન ‘‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખ’’ન્તિ સઙ્ગહિતત્તા દુક્ખં. ઇમં વિભાગં અગ્ગહેત્વા ‘‘યસ્સ પરિઞ્ઞાય ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં વુસ્સતિ, તં ઇન્દ્રિયબદ્ધમેવ દુક્ખં, ન ઇતર’’ન્તિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ હેતુવાદાનં, તેસં ઇતરસ્સાપિ દુક્ખભાવં દસ્સેતું ઇન્દ્રિયબદ્ધઞ્ઞેવાતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. અથ નં ‘‘યસ્મા ભગવતા ‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખ’ન્તિ વુત્તં, તસ્મા ઇન્દ્રિયબદ્ધેનેવ તેન અનિચ્ચેન ભવિતબ્બ’’ન્તિ ચોદેતું ઇન્દ્રિયબદ્ધઞ્ઞેવ અનિચ્ચન્તિઆદિમાહ. નનુ અનિન્દ્રિયબદ્ધં અનિચ્ચન્તિ નનુ પથવીપબ્બતપાસાણાદિ અનિન્દ્રિયબદ્ધમ્પિ અનિચ્ચન્તિ અત્થો.

    786-787. Idāni indriyabaddhakathā nāma hoti. Tattha duvidhaṃ dukkhaṃ – indriyabaddhaṃ, anindriyabaddhañca. Indriyabaddhaṃ dukkhavatthutāya dukkhaṃ, anindriyabaddhaṃ udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti saṅgahitattā dukkhaṃ. Imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, taṃ indriyabaddhameva dukkhaṃ, na itara’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ, tesaṃ itarassāpi dukkhabhāvaṃ dassetuṃ indriyabaddhaññevāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yasmā bhagavatā ‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’nti vuttaṃ, tasmā indriyabaddheneva tena aniccena bhavitabba’’nti codetuṃ indriyabaddhaññeva aniccantiādimāha. Nanuanindriyabaddhaṃ aniccanti nanu pathavīpabbatapāsāṇādi anindriyabaddhampi aniccanti attho.

    ૭૮૮. ન વત્તબ્બં ઇન્દ્રિયબદ્ધઞ્ઞેવ દુક્ખન્તિ પઞ્હે આમન્તાતિ પટિઞ્ઞા સકવાદિસ્સ. અનિન્દ્રિયબદ્ધઞ્હિ દુક્ખદોમનસ્સાનં આરમ્મણં હોતિ. ઉણ્હકાલસ્મિઞ્હિ અગ્ગિ સીતકાલે ચ વાતો દુક્ખસ્સ આરમ્મણં, નિચ્ચમ્પિ ભોગવિનાસાદયો દોમનસ્સસ્સ. તસ્મા વિનાપિ અનિચ્ચટ્ઠેન અનિન્દ્રિયબદ્ધં દુક્ખન્તિ વત્તબ્બં. કમ્મકિલેસેહિ પન અનિબ્બત્તત્તા દુક્ખં અરિયસચ્ચન્તિ ન વત્તબ્બં, તથા મગ્ગેન અપરિઞ્ઞેય્યત્તા. યસ્મા પન તિણકટ્ઠાદિનિરોધો વા ઉતુબીજાદિનિરોધો વા દુક્ખનિરોધં અરિયસચ્ચં નામ ન હોતિ, તસ્મા ઇન્દ્રિયબદ્ધં દુક્ખઞ્ચેવ અરિયસચ્ચઞ્ચ, ઇતરં પન દુક્ખમેવાતિ ઇદં નાનત્તં દસ્સેતું પટિજાનાતિ. યથા ઇન્દ્રિયબદ્ધસ્સાતિઆદિવચનં ઇન્દ્રિયબદ્ધસ્સ પરિઞ્ઞાય બ્રહ્મચરિયવાસં પરિઞ્ઞાતસ્સ પુન અનુપ્પત્તિં દીપેતિ. તેનેવેત્થ સકવાદિના પટિક્ખેપો કતો. ‘‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખ’’ન્તિ વચનેન પન સઙ્ગહિતસ્સ અનિન્દ્રિયબદ્ધસ્સ દુક્ખભાવં પટિસેધેતું ન સક્કાતિ, તસ્મા અસાધકન્તિ.

    788. Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkhanti pañhe āmantāti paṭiññā sakavādissa. Anindriyabaddhañhi dukkhadomanassānaṃ ārammaṇaṃ hoti. Uṇhakālasmiñhi aggi sītakāle ca vāto dukkhassa ārammaṇaṃ, niccampi bhogavināsādayo domanassassa. Tasmā vināpi aniccaṭṭhena anindriyabaddhaṃ dukkhanti vattabbaṃ. Kammakilesehi pana anibbattattā dukkhaṃ ariyasaccanti na vattabbaṃ, tathā maggena apariññeyyattā. Yasmā pana tiṇakaṭṭhādinirodho vā utubījādinirodho vā dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ nāma na hoti, tasmā indriyabaddhaṃ dukkhañceva ariyasaccañca, itaraṃ pana dukkhamevāti idaṃ nānattaṃ dassetuṃ paṭijānāti. Yathā indriyabaddhassātiādivacanaṃ indriyabaddhassa pariññāya brahmacariyavāsaṃ pariññātassa puna anuppattiṃ dīpeti. Tenevettha sakavādinā paṭikkhepo kato. ‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vacanena pana saṅgahitassa anindriyabaddhassa dukkhabhāvaṃ paṭisedhetuṃ na sakkāti, tasmā asādhakanti.

    ઇન્દ્રિયબદ્ધકથાવણ્ણના.

    Indriyabaddhakathāvaṇṇanā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૬૯) ૪. ઇન્દ્રિયબદ્ધકથા • (169) 4. Indriyabaddhakathā

    ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૪. ઇન્દ્રિયબદ્ધકથાવણ્ણના • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૪. ઇન્દ્રિયબદ્ધકથાવણ્ણના • 4. Indriyabaddhakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact