Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરીગાથાપાળિ • Therīgāthāpāḷi |
૧૫. ચત્તાલીસનિપાતો
15. Cattālīsanipāto
૧. ઇસિદાસીથેરીગાથા
1. Isidāsītherīgāthā
૪૦૨.
402.
નગરમ્હિ કુસુમનામે, પાટલિપુત્તમ્હિ પથવિયા મણ્ડે;
Nagaramhi kusumanāme, pāṭaliputtamhi pathaviyā maṇḍe;
સક્યકુલકુલીનાયો, દ્વે ભિક્ખુનિયો હિ ગુણવતિયો.
Sakyakulakulīnāyo, dve bhikkhuniyo hi guṇavatiyo.
૪૦૩.
403.
ઇસિદાસી તત્થ એકા, દુતિયા બોધીતિ સીલસમ્પન્ના ચ;
Isidāsī tattha ekā, dutiyā bodhīti sīlasampannā ca;
ઝાનજ્ઝાયનરતાયો, બહુસ્સુતાયો ધુતકિલેસાયો.
Jhānajjhāyanaratāyo, bahussutāyo dhutakilesāyo.
૪૦૪.
404.
તા પિણ્ડાય ચરિત્વા, ભત્તત્થં 1 કરિય ધોતપત્તાયો;
Tā piṇḍāya caritvā, bhattatthaṃ 2 kariya dhotapattāyo;
રહિતમ્હિ સુખનિસિન્ના, ઇમા ગિરા અબ્ભુદીરેસું.
Rahitamhi sukhanisinnā, imā girā abbhudīresuṃ.
૪૦૫.
405.
‘‘પાસાદિકાસિ અય્યે, ઇસિદાસિ વયોપિ તે અપરિહીનો;
‘‘Pāsādikāsi ayye, isidāsi vayopi te aparihīno;
કિં દિસ્વાન બ્યાલિકં, અથાસિ નેક્ખમ્મમનુયુત્તા’’.
Kiṃ disvāna byālikaṃ, athāsi nekkhammamanuyuttā’’.
૪૦૬.
406.
એવમનુયુઞ્જિયમાના સા, રહિતે ધમ્મદેસનાકુસલા;
Evamanuyuñjiyamānā sā, rahite dhammadesanākusalā;
ઇસિદાસી વચનમબ્રવિ, ‘‘સુણ બોધિ યથામ્હિ પબ્બજિતા.
Isidāsī vacanamabravi, ‘‘suṇa bodhi yathāmhi pabbajitā.
૪૦૭.
407.
‘‘ઉજ્જેનિયા પુરવરે, મય્હં પિતા સીલસંવુતો સેટ્ઠિ;
‘‘Ujjeniyā puravare, mayhaṃ pitā sīlasaṃvuto seṭṭhi;
તસ્સમ્હિ એકધીતા, પિયા મનાપા ચ દયિતા ચ.
Tassamhi ekadhītā, piyā manāpā ca dayitā ca.
૪૦૮.
408.
‘‘અથ મે સાકેતતો વરકા, આગચ્છુમુત્તમકુલીના;
‘‘Atha me sāketato varakā, āgacchumuttamakulīnā;
સેટ્ઠી પહૂતરતનો, તસ્સ મમં સુણ્હમદાસિ તાતો.
Seṭṭhī pahūtaratano, tassa mamaṃ suṇhamadāsi tāto.
૪૦૯.
409.
‘‘સસ્સુયા સસ્સુરસ્સ ચ, સાયં પાતં પણામમુપગમ્મ;
‘‘Sassuyā sassurassa ca, sāyaṃ pātaṃ paṇāmamupagamma;
સિરસા કરોમિ પાદે, વન્દામિ યથામ્હિ અનુસિટ્ઠા.
Sirasā karomi pāde, vandāmi yathāmhi anusiṭṭhā.
૪૧૦.
410.
‘‘યા મય્હં સામિકસ્સ, ભગિનિયો ભાતુનો પરિજનો વા;
‘‘Yā mayhaṃ sāmikassa, bhaginiyo bhātuno parijano vā;
તમેકવરકમ્પિ દિસ્વા, ઉબ્બિગ્ગા આસનં દેમિ.
Tamekavarakampi disvā, ubbiggā āsanaṃ demi.
૪૧૧.
411.
‘‘અન્નેન ચ પાનેન ચ, ખજ્જેન ચ યઞ્ચ તત્થ સન્નિહિતં;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
છાદેમિ ઉપનયામિ ચ, દેમિ ચ યં યસ્સ પતિરૂપં.
Chādemi upanayāmi ca, demi ca yaṃ yassa patirūpaṃ.
૪૧૨.
412.
ધોવન્તી હત્થપાદે, પઞ્જલિકા સામિકમુપેમિ.
Dhovantī hatthapāde, pañjalikā sāmikamupemi.
૪૧૩.
413.
‘‘કોચ્છં પસાદં અઞ્જનિઞ્ચ, આદાસકઞ્ચ ગણ્હિત્વા;
‘‘Kocchaṃ pasādaṃ añjaniñca, ādāsakañca gaṇhitvā;
પરિકમ્મકારિકા વિય, સયમેવ પતિં વિભૂસેમિ.
Parikammakārikā viya, sayameva patiṃ vibhūsemi.
૪૧૪.
414.
‘‘સયમેવ ઓદનં સાધયામિ, સયમેવ ભાજનં ધોવન્તી;
‘‘Sayameva odanaṃ sādhayāmi, sayameva bhājanaṃ dhovantī;
૪૧૫.
415.
‘‘એવં મં ભત્તિકતં, અનુરત્તં કારિકં નિહતમાનં;
‘‘Evaṃ maṃ bhattikataṃ, anurattaṃ kārikaṃ nihatamānaṃ;
૪૧૬.
416.
‘‘સો માતરઞ્ચ પિતરઞ્ચ, ભણતિ ‘આપુચ્છહં ગમિસ્સામિ;
‘‘So mātarañca pitarañca, bhaṇati ‘āpucchahaṃ gamissāmi;
ઇસિદાસિયા ન સહ વચ્છં, એકાગારેહં 9 સહ વત્થું’.
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekāgārehaṃ 10 saha vatthuṃ’.
૪૧૭.
417.
‘‘‘મા એવં પુત્ત અવચ, ઇસિદાસી પણ્ડિતા પરિબ્યત્તા;
‘‘‘Mā evaṃ putta avaca, isidāsī paṇḍitā paribyattā;
ઉટ્ઠાયિકા અનલસા, કિં તુય્હં ન રોચતે પુત્ત’.
Uṭṭhāyikā analasā, kiṃ tuyhaṃ na rocate putta’.
૪૧૮.
418.
‘‘‘ન ચ મે હિંસતિ કિઞ્ચિ, ન ચહં ઇસિદાસિયા સહ વચ્છં;
‘‘‘Na ca me hiṃsati kiñci, na cahaṃ isidāsiyā saha vacchaṃ;
૪૧૯.
419.
‘‘તસ્સ વચનં સુણિત્વા, સસ્સુ સસુરો ચ મં અપુચ્છિંસુ;
‘‘Tassa vacanaṃ suṇitvā, sassu sasuro ca maṃ apucchiṃsu;
‘કિસ્સ 13 તયા અપરદ્ધં, ભણ વિસ્સટ્ઠા યથાભૂતં’.
‘Kissa 14 tayā aparaddhaṃ, bhaṇa vissaṭṭhā yathābhūtaṃ’.
૪૨૦.
420.
‘‘‘નપિહં અપરજ્ઝં કિઞ્ચિ, નપિ હિંસેમિ ન ભણામિ દુબ્બચનં;
‘‘‘Napihaṃ aparajjhaṃ kiñci, napi hiṃsemi na bhaṇāmi dubbacanaṃ;
કિં સક્કા કાતુય્યે, યં મં વિદ્દેસ્સતે ભત્તા’.
Kiṃ sakkā kātuyye, yaṃ maṃ viddessate bhattā’.
૪૨૧.
421.
‘‘તે મં પિતુઘરં પટિનયિંસુ, વિમના દુખેન અધિભૂતા;
‘‘Te maṃ pitugharaṃ paṭinayiṃsu, vimanā dukhena adhibhūtā;
‘પુત્તમનુરક્ખમાના, જિતામ્હસે રૂપિનિં લક્ખિં’.
‘Puttamanurakkhamānā, jitāmhase rūpiniṃ lakkhiṃ’.
૪૨૨.
422.
‘‘અથ મં અદાસિ તાતો, અડ્ઢસ્સ ઘરમ્હિ દુતિયકુલિકસ્સ;
‘‘Atha maṃ adāsi tāto, aḍḍhassa gharamhi dutiyakulikassa;
તતો ઉપડ્ઢસુઙ્કેન, યેન મં વિન્દથ સેટ્ઠિ.
Tato upaḍḍhasuṅkena, yena maṃ vindatha seṭṭhi.
૪૨૩.
423.
‘‘તસ્સપિ ઘરમ્હિ માસં, અવસિં અથ સોપિ મં પટિચ્છરયિ 15;
‘‘Tassapi gharamhi māsaṃ, avasiṃ atha sopi maṃ paṭiccharayi 16;
દાસીવ ઉપટ્ઠહન્તિં, અદૂસિકં સીલસમ્પન્નં.
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, adūsikaṃ sīlasampannaṃ.
૪૨૪.
424.
‘‘ભિક્ખાય ચ વિચરન્તં, દમકં દન્તં મે પિતા ભણતિ;
‘‘Bhikkhāya ca vicarantaṃ, damakaṃ dantaṃ me pitā bhaṇati;
૪૨૫.
425.
‘‘સોપિ વસિત્વા પક્ખં 21, અથ તાતં ભણતિ ‘દેહિ મે પોટ્ઠિં;
‘‘Sopi vasitvā pakkhaṃ 22, atha tātaṃ bhaṇati ‘dehi me poṭṭhiṃ;
ઘટિકઞ્ચ મલ્લકઞ્ચ, પુનપિ ભિક્ખં ચરિસ્સામિ’.
Ghaṭikañca mallakañca, punapi bhikkhaṃ carissāmi’.
૪૨૬.
426.
‘‘અથ નં ભણતી તાતો, અમ્મા સબ્બો ચ મે ઞાતિગણવગ્ગો;
‘‘Atha naṃ bhaṇatī tāto, ammā sabbo ca me ñātigaṇavaggo;
‘કિં તે ન કીરતિ ઇધ, ભણ ખિપ્પં તં તે કરિહિ’તિ.
‘Kiṃ te na kīrati idha, bhaṇa khippaṃ taṃ te karihi’ti.
૪૨૭.
427.
‘‘એવં ભણિતો ભણતિ, ‘યદિ મે અત્તા સક્કોતિ અલં મય્હં;
‘‘Evaṃ bhaṇito bhaṇati, ‘yadi me attā sakkoti alaṃ mayhaṃ;
ઇસિદાસિયા ન સહ વચ્છં, એકઘરેહં સહ વત્થું’.
Isidāsiyā na saha vacchaṃ, ekagharehaṃ saha vatthuṃ’.
૪૨૮.
428.
‘‘વિસ્સજ્જિતો ગતો સો, અહમ્પિ એકાકિની વિચિન્તેમિ;
‘‘Vissajjito gato so, ahampi ekākinī vicintemi;
‘આપુચ્છિતૂન ગચ્છં, મરિતુયે 23 વા પબ્બજિસ્સં વા’.
‘Āpucchitūna gacchaṃ, marituye 24 vā pabbajissaṃ vā’.
૪૨૯.
429.
‘‘અથ અય્યા જિનદત્તા, આગચ્છી ગોચરાય ચરમાના;
‘‘Atha ayyā jinadattā, āgacchī gocarāya caramānā;
તાતકુલં વિનયધરી, બહુસ્સુતા સીલસમ્પન્ના.
Tātakulaṃ vinayadharī, bahussutā sīlasampannā.
૪૩૦.
430.
‘‘તં દિસ્વાન અમ્હાકં, ઉટ્ઠાયાસનં તસ્સા પઞ્ઞાપયિં;
‘‘Taṃ disvāna amhākaṃ, uṭṭhāyāsanaṃ tassā paññāpayiṃ;
નિસિન્નાય ચ પાદે, વન્દિત્વા ભોજનમદાસિં.
Nisinnāya ca pāde, vanditvā bhojanamadāsiṃ.
૪૩૧.
431.
‘‘અન્નેન ચ પાનેન ચ, ખજ્જેન ચ યઞ્ચ તત્થ સન્નિહિતં;
‘‘Annena ca pānena ca, khajjena ca yañca tattha sannihitaṃ;
સન્તપ્પયિત્વા અવચં, ‘અય્યે ઇચ્છામિ પબ્બજિતું’.
Santappayitvā avacaṃ, ‘ayye icchāmi pabbajituṃ’.
૪૩૨.
432.
‘‘અથ મં ભણતી તાતો, ‘ઇધેવ પુત્તક 25 ચરાહિ ત્વં ધમ્મં;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘idheva puttaka 26 carāhi tvaṃ dhammaṃ;
અન્નેન ચ પાનેન ચ, તપ્પય સમણે દ્વિજાતી ચ’.
Annena ca pānena ca, tappaya samaṇe dvijātī ca’.
૪૩૩.
433.
‘‘અથહં ભણામિ તાતં, રોદન્તી અઞ્જલિં પણામેત્વા;
‘‘Athahaṃ bhaṇāmi tātaṃ, rodantī añjaliṃ paṇāmetvā;
‘પાપઞ્હિ મયા પકતં, કમ્મં તં નિજ્જરેસ્સામિ’.
‘Pāpañhi mayā pakataṃ, kammaṃ taṃ nijjaressāmi’.
૪૩૪.
434.
‘‘અથ મં ભણતી તાતો, ‘પાપુણ બોધિઞ્ચ અગ્ગધમ્મઞ્ચ;
‘‘Atha maṃ bhaṇatī tāto, ‘pāpuṇa bodhiñca aggadhammañca;
નિબ્બાનઞ્ચ લભસ્સુ, યં સચ્છિકરી દ્વિપદસેટ્ઠો’.
Nibbānañca labhassu, yaṃ sacchikarī dvipadaseṭṭho’.
૪૩૫.
435.
‘‘માતાપિતૂ અભિવાદયિત્વા, સબ્બઞ્ચ ઞાતિગણવગ્ગં;
‘‘Mātāpitū abhivādayitvā, sabbañca ñātigaṇavaggaṃ;
સત્તાહં પબ્બજિતા, તિસ્સો વિજ્જા અફસ્સયિં.
Sattāhaṃ pabbajitā, tisso vijjā aphassayiṃ.
૪૩૬.
436.
‘‘જાનામિ અત્તનો સત્ત, જાતિયો યસ્સયં ફલવિપાકો;
‘‘Jānāmi attano satta, jātiyo yassayaṃ phalavipāko;
તં તવ આચિક્ખિસ્સં, તં એકમના નિસામેહિ.
Taṃ tava ācikkhissaṃ, taṃ ekamanā nisāmehi.
૪૩૭.
437.
‘‘નગરમ્હિ એરકચ્છે 27, સુવણ્ણકારો અહં પહૂતધનો;
‘‘Nagaramhi erakacche 28, suvaṇṇakāro ahaṃ pahūtadhano;
યોબ્બનમદેન મત્તો સો, પરદારં અસેવિહં.
Yobbanamadena matto so, paradāraṃ asevihaṃ.
૪૩૮.
438.
‘‘સોહં તતો ચવિત્વા, નિરયમ્હિ અપચ્ચિસં ચિરં;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, nirayamhi apaccisaṃ ciraṃ;
પક્કો તતો ચ ઉટ્ઠહિત્વા, મક્કટિયા કુચ્છિમોક્કમિં.
Pakko tato ca uṭṭhahitvā, makkaṭiyā kucchimokkamiṃ.
૪૩૯.
439.
‘‘સત્તાહજાતકં મં, મહાકપિ યૂથપો નિલ્લચ્છેસિ;
‘‘Sattāhajātakaṃ maṃ, mahākapi yūthapo nillacchesi;
તસ્સેતં કમ્મફલં, યથાપિ ગન્ત્વાન પરદારં.
Tassetaṃ kammaphalaṃ, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
૪૪૦.
440.
‘‘સોહં તતો ચવિત્વા, કાલં કરિત્વા સિન્ધવારઞ્ઞે;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, kālaṃ karitvā sindhavāraññe;
કાણાય ચ ખઞ્જાય ચ, એળકિયા કુચ્છિમોક્કમિં.
Kāṇāya ca khañjāya ca, eḷakiyā kucchimokkamiṃ.
૪૪૧.
441.
‘‘દ્વાદસ વસ્સાનિ અહં, નિલ્લચ્છિતો દારકે પરિવહિત્વા;
‘‘Dvādasa vassāni ahaṃ, nillacchito dārake parivahitvā;
કિમિનાવટ્ટો અકલ્લો, યથાપિ ગન્ત્વાન પરદારં.
Kimināvaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
૪૪૨.
442.
‘‘સોહં તતો ચવિત્વા, ગોવાણિજકસ્સ ગાવિયા જાતો;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, govāṇijakassa gāviyā jāto;
વચ્છો લાખાતમ્બો, નિલ્લચ્છિતો દ્વાદસે માસે.
Vaccho lākhātambo, nillacchito dvādase māse.
૪૪૩.
443.
અન્ધોવટ્ટો અકલ્લો, યથાપિ ગન્ત્વાન પરદારં.
Andhovaṭṭo akallo, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
૪૪૪.
444.
‘‘સોહં તતો ચવિત્વા, વીથિયા દાસિયા ઘરે જાતો;
‘‘Sohaṃ tato cavitvā, vīthiyā dāsiyā ghare jāto;
નેવ મહિલા ન પુરિસો, યથાપિ ગન્ત્વાન પરદારં.
Neva mahilā na puriso, yathāpi gantvāna paradāraṃ.
૪૪૫.
445.
‘‘તિંસતિવસ્સમ્હિ મતો, સાકટિકકુલમ્હિ દારિકા જાતા;
‘‘Tiṃsativassamhi mato, sākaṭikakulamhi dārikā jātā;
૪૪૬.
446.
‘‘તં મં તતો સત્થવાહો, ઉસ્સન્નાય વિપુલાય વડ્ઢિયા;
‘‘Taṃ maṃ tato satthavāho, ussannāya vipulāya vaḍḍhiyā;
ઓકડ્ઢતિ વિલપન્તિં, અચ્છિન્દિત્વા કુલઘરસ્મા.
Okaḍḍhati vilapantiṃ, acchinditvā kulagharasmā.
૪૪૭.
447.
‘‘અથ સોળસમે વસ્સે, દિસ્વા મં પત્તયોબ્બનં કઞ્ઞં;
‘‘Atha soḷasame vasse, disvā maṃ pattayobbanaṃ kaññaṃ;
ઓરુન્ધતસ્સ પુત્તો, ગિરિદાસો નામ નામેન.
Orundhatassa putto, giridāso nāma nāmena.
૪૪૮.
448.
‘‘તસ્સપિ અઞ્ઞા ભરિયા, સીલવતી ગુણવતી યસવતી ચ;
‘‘Tassapi aññā bhariyā, sīlavatī guṇavatī yasavatī ca;
૪૪૯.
449.
‘‘તસ્સેતં કમ્મફલં, યં મં અપકીરિતૂન ગચ્છન્તિ;
‘‘Tassetaṃ kammaphalaṃ, yaṃ maṃ apakīritūna gacchanti;
દાસીવ ઉપટ્ઠહન્તિં, તસ્સપિ અન્તો કતો મયા’’તિ.
Dāsīva upaṭṭhahantiṃ, tassapi anto kato mayā’’ti.
… ઇસિદાસી થેરી….
… Isidāsī therī….
ચત્તાલીસનિપાતો નિટ્ઠિતો.
Cattālīsanipāto niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / થેરીગાથા-અટ્ઠકથા • Therīgāthā-aṭṭhakathā / ૧. ઇસિદાસીથેરીગાથાવણ્ણના • 1. Isidāsītherīgāthāvaṇṇanā