Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
૬. ઇસિગિલિસુત્તવણ્ણના
6. Isigilisuttavaṇṇanā
૧૩૩. એવં મે સુતન્તિ ઇસિગિલિસુત્તં. તત્થ અઞ્ઞાવ સમઞ્ઞા અહોસીતિ ઇસિગિલિસ્સ ઇસિગિલીતિ સમઞ્ઞાય ઉપ્પન્નકાલે વેભારો ન વેભારોતિ પઞ્ઞાયિત્થ, અઞ્ઞાયેવસ્સ સમઞ્ઞા અહોસિ. અઞ્ઞા પઞ્ઞત્તીતિ ઇદં પુરિમપદસ્સેવ વેવચનં. સેસેસુપિ એસેવ નયો.
133.Evaṃme sutanti isigilisuttaṃ. Tattha aññāva samaññā ahosīti isigilissa isigilīti samaññāya uppannakāle vebhāro na vebhāroti paññāyittha, aññāyevassa samaññā ahosi. Aññā paññattīti idaṃ purimapadasseva vevacanaṃ. Sesesupi eseva nayo.
તદા કિર ભગવા સાયન્હસમયે સમાપત્તિતો વુટ્ઠાય ગન્ધકુટિતો નિક્ખમિત્વા યસ્મિં ઠાને નિસિન્નાનં પઞ્ચ પબ્બતા પઞ્ઞાયન્તિ, તત્થ ભિક્ખુસઙ્ઘપરિવુતો નિસીદિત્વા ઇમે પઞ્ચ પબ્બતે પટિપાટિયા આચિક્ખિ. તત્થ ન ભગવતો પબ્બતેહિ અત્થો અત્થિ, ઇતિ ઇમેસુ પન પબ્બતેસુ પટિપાટિયા કથિયમાનેસુ ઇસિગિલિસ્સ ઇસિગિલિભાવો કથેતબ્બો હોતિ. તસ્મિં કથિયમાને પદુમવતિયા પુત્તાનં પઞ્ચસતાનં પચ્ચેકબુદ્ધાનં નામાનિ ચેવ પદુમવતિયા ચ પત્થના કથેતબ્બા ભવિસ્સતીતિ ભગવા ઇમં પઞ્ચ પબ્બતપટિપાટિં આચિક્ખિ.
Tadā kira bhagavā sāyanhasamaye samāpattito vuṭṭhāya gandhakuṭito nikkhamitvā yasmiṃ ṭhāne nisinnānaṃ pañca pabbatā paññāyanti, tattha bhikkhusaṅghaparivuto nisīditvā ime pañca pabbate paṭipāṭiyā ācikkhi. Tattha na bhagavato pabbatehi attho atthi, iti imesu pana pabbatesu paṭipāṭiyā kathiyamānesu isigilissa isigilibhāvo kathetabbo hoti. Tasmiṃ kathiyamāne padumavatiyā puttānaṃ pañcasatānaṃ paccekabuddhānaṃ nāmāni ceva padumavatiyā ca patthanā kathetabbā bhavissatīti bhagavā imaṃ pañca pabbatapaṭipāṭiṃ ācikkhi.
પવિસન્તા દિસ્સન્તિ પવિટ્ઠા ન દિસ્સન્તીતિ યથાફાસુકટ્ઠાને પિણ્ડાય ચરિત્વા કતભત્તકિચ્ચા આગન્ત્વા ચેતિયગબ્ભે યમકમહાદ્વારં વિવરન્તા વિય તં પબ્બતં દ્વેધા કત્વા અન્તો પવિસિત્વા રત્તિટ્ઠાનદિવાટ્ઠાનાનિ માપેત્વા તત્થ વસિંસુ, તસ્મા એવમાહ. ઇમે ઇસીતિ ઇમે પચ્ચેકબુદ્ધઇસી.
Pavisantādissanti paviṭṭhā na dissantīti yathāphāsukaṭṭhāne piṇḍāya caritvā katabhattakiccā āgantvā cetiyagabbhe yamakamahādvāraṃ vivarantā viya taṃ pabbataṃ dvedhā katvā anto pavisitvā rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni māpetvā tattha vasiṃsu, tasmā evamāha. Ime isīti ime paccekabuddhaisī.
કદા પન તે તત્થ વસિંસુ? અતીતે કિર અનુપ્પન્ને તથાગતે બારાણસિં ઉપનિસ્સાય એકસ્મિં ગામકે એકા કુલધીતા ખેત્તં રક્ખમાના એકસ્સ પચ્ચેકબુદ્ધસ્સ પઞ્ચહિ લાજાસતેહિ સદ્ધિં એકં પદુમપુપ્ફં દત્વા પઞ્ચ પુત્તસતાનિ પત્થેસિ. તસ્મિંયેવ ચ ખણે પઞ્ચસતા મિગલુદ્દકા મધુરમંસં દત્વા ‘‘એતિસ્સા પુત્તા ભવેય્યામા’’તિ પત્થયિંસુ. સા યાવતાયુકં ઠત્વા દેવલોકે નિબ્બત્તા, તતો ચુતા જાતસ્સરે પદુમગબ્ભે નિબ્બત્તિ. તમેકો તાપસો દિસ્વા પટિજગ્ગિ, તસ્સા વિચરન્તિયાવ પાદુદ્ધારે પાદુદ્ધારે ભૂમિતો પદુમાનિ ઉટ્ઠહન્તિ. એકો વનચરકો દિસ્વા બારાણસિરઞ્ઞો આરોચેસિ. રાજા નં આહરાપેત્વા અગ્ગમહેસિં અકાસિ, તસ્સા ગબ્ભો સણ્ઠાસિ. મહાપદુમકુમારો માતુકુચ્છિયં વસિ, સેસા ગબ્ભમલં નિસ્સા નિબ્બત્તા. વયપ્પત્તા ઉય્યાને પદુમસ્સરે કીળન્તા એકેકસ્મિં પદુમે નિસીદિત્વા ખયવયં પટ્ઠપેત્વા પચ્ચેકબોધિઞાણં નિબ્બત્તયિંસુ. અયં તેસં બ્યાકરણગાથા અહોસિ –
Kadā pana te tattha vasiṃsu? Atīte kira anuppanne tathāgate bārāṇasiṃ upanissāya ekasmiṃ gāmake ekā kuladhītā khettaṃ rakkhamānā ekassa paccekabuddhassa pañcahi lājāsatehi saddhiṃ ekaṃ padumapupphaṃ datvā pañca puttasatāni patthesi. Tasmiṃyeva ca khaṇe pañcasatā migaluddakā madhuramaṃsaṃ datvā ‘‘etissā puttā bhaveyyāmā’’ti patthayiṃsu. Sā yāvatāyukaṃ ṭhatvā devaloke nibbattā, tato cutā jātassare padumagabbhe nibbatti. Tameko tāpaso disvā paṭijaggi, tassā vicarantiyāva pāduddhāre pāduddhāre bhūmito padumāni uṭṭhahanti. Eko vanacarako disvā bārāṇasirañño ārocesi. Rājā naṃ āharāpetvā aggamahesiṃ akāsi, tassā gabbho saṇṭhāsi. Mahāpadumakumāro mātukucchiyaṃ vasi, sesā gabbhamalaṃ nissā nibbattā. Vayappattā uyyāne padumassare kīḷantā ekekasmiṃ padume nisīditvā khayavayaṃ paṭṭhapetvā paccekabodhiñāṇaṃ nibbattayiṃsu. Ayaṃ tesaṃ byākaraṇagāthā ahosi –
‘‘સરોરુહં પદુમપલાસપત્તજં, સુપુપ્ફિતં ભમરગણાનુચિણ્ણં;
‘‘Saroruhaṃ padumapalāsapattajaṃ, supupphitaṃ bhamaragaṇānuciṇṇaṃ;
અનિચ્ચતાયુપગતં વિદિત્વા, એકો ચરે ખગ્ગવિસાણકપ્પો’’તિ.
Aniccatāyupagataṃ viditvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
તસ્મિં કાલે તે તત્થ વસિંસુ, તદા ચસ્સ પબ્બતસ્સ ઇસિગિલીતિ સમઞ્ઞા ઉદપાદિ.
Tasmiṃ kāle te tattha vasiṃsu, tadā cassa pabbatassa isigilīti samaññā udapādi.
૧૩૫. યે સત્તસારાતિ અરિટ્ઠો ઉપરિટ્ઠો તગરસિખી યસસ્સી સુદસ્સનો પિયદસ્સી ગન્ધારો પિણ્ડોલો ઉપાસભો નીતો તથો સુતવા ભાવિતત્તોતિ તેરસન્નં પચ્ચેકબુદ્ધાનં નામાનિ વત્વા ઇદાનિ તેસઞ્ચ અઞ્ઞેસઞ્ચ ગાથાબન્ધેન નામાનિ આચિક્ખન્તો યે સત્તસારાતિઆદિમાહ . તત્થ સત્તસારાતિ સત્તાનં સારભૂતા. અનીઘાતિ નિદ્દુક્ખા. નિરાસાતિ નિત્તણ્હા.
135.Ye sattasārāti ariṭṭho upariṭṭho tagarasikhī yasassī sudassano piyadassī gandhāro piṇḍolo upāsabho nīto tatho sutavā bhāvitattoti terasannaṃ paccekabuddhānaṃ nāmāni vatvā idāni tesañca aññesañca gāthābandhena nāmāni ācikkhanto ye sattasārātiādimāha . Tattha sattasārāti sattānaṃ sārabhūtā. Anīghāti niddukkhā. Nirāsāti nittaṇhā.
દ્વે જાલિનોતિ ચૂળજાલિ મહાજાલીતિ દ્વે જાલિનામકા. સન્તચિત્તોતિ ઇદમ્પિ એકસ્સ નામમેવ. પસ્સિ જહિ ઉપધિદુક્ખમૂલન્તિ એત્થ પસ્સિ નામ સો પચ્ચેકબુદ્ધો, દુક્ખસ્સ પન મૂલં ઉપધિં જહીતિ અયમસ્સ થુતિ. અપરાજિતોતિપિ એકસ્સ નામમેવ.
Dve jālinoti cūḷajāli mahājālīti dve jālināmakā. Santacittoti idampi ekassa nāmameva. Passi jahi upadhidukkhamūlanti ettha passi nāma so paccekabuddho, dukkhassa pana mūlaṃ upadhiṃ jahīti ayamassa thuti. Aparājitotipi ekassa nāmameva.
સત્થા પવત્તા સરભઙ્ગો લોમહંસો ઉચ્ચઙ્ગમાયોતિ ઇમે પઞ્ચ જના. અસિતો અનાસવો મનોમયોતિ ઇમેપિ તયો જના. માનચ્છિદો ચ બન્ધુમાતિ બન્ધુમા નામ એકો, માનસ્સ પન છિન્નત્તા માનચ્છિદોતિ વુત્તો. તદાધિમુત્તોતિપિ નામમેવ.
Satthā pavattā sarabhaṅgo lomahaṃso uccaṅgamāyoti ime pañca janā. Asito anāsavo manomayoti imepi tayo janā. Mānacchido ca bandhumāti bandhumā nāma eko, mānassa pana chinnattā mānacchidoti vutto. Tadādhimuttotipi nāmameva.
કેતુમ્ભરાગો ચ માતઙ્ગો અરિયોતિ ઇમે તયો જના. અથચ્ચુતોતિ અથ અચ્ચુતો. અચ્ચુતગામબ્યામઙ્કોતિ ઇમે દ્વે જના. ખેમાભિરતો ચ સોરતોતિ ઇમે દ્વેયેવ.
Ketumbharāgo ca mātaṅgo ariyoti ime tayo janā. Athaccutoti atha accuto. Accutagāmabyāmaṅkoti ime dve janā. Khemābhirato ca soratoti ime dveyeva.
સય્હો અનોમનિક્કમોતિ સય્હો નામ સો બુદ્ધો, અનોમવીરિયત્તા પન અનોમનિક્કમોતિ વુત્તો. આનન્દો નન્દો ઉપનન્દો દ્વાદસાતિ ચત્તારો આનન્દા, ચત્તારો નન્દા ચત્તારો ઉપનન્દાતિ એવં દ્વાદસ. ભારદ્વાજો અન્તિમદેહધારીતિ ભારદ્વાજો નામ સો બુદ્ધો. અન્તિમદેહધારીતિ થુતિ.
Sayho anomanikkamoti sayho nāma so buddho, anomavīriyattā pana anomanikkamoti vutto. Ānando nando upanando dvādasāti cattāro ānandā, cattāro nandā cattāro upanandāti evaṃ dvādasa. Bhāradvājoantimadehadhārīti bhāradvājo nāma so buddho. Antimadehadhārīti thuti.
તણ્હચ્છિદોતિ સિખરિસ્સાયં થુતિ. વીતરાગોતિ મઙ્ગલસ્સ થુતિ. ઉસભચ્છિદા જાલિનિં દુક્ખમૂલન્તિ ઉસભો નામ સો બુદ્ધો દુક્ખમૂલભૂતં જાલિનિં અચ્છિદાતિ અત્થો. સન્તં પદં અજ્ઝગમોપનીતોતિ ઉપનીતો નામ સો બુદ્ધો સન્તં પદં અજ્ઝગમા. વીતરાગોતિપિ એકસ્સ નામમેવ. સુવિમુત્તચિત્તોતિ અયં કણ્હસ્સ થુતિ.
Taṇhacchidoti sikharissāyaṃ thuti. Vītarāgoti maṅgalassa thuti. Usabhacchidā jāliniṃ dukkhamūlanti usabho nāma so buddho dukkhamūlabhūtaṃ jāliniṃ acchidāti attho. Santaṃ padaṃ ajjhagamopanītoti upanīto nāma so buddho santaṃ padaṃ ajjhagamā. Vītarāgotipi ekassa nāmameva. Suvimuttacittoti ayaṃ kaṇhassa thuti.
એતે ચ અઞ્ઞે ચાતિ એતે પાળિયં આગતા ચ પાળિયં અનાગતા અઞ્ઞે ચ એતેસં એકનામકાયેવ. ઇમેસુ હિ પઞ્ચસુ પચ્ચેકબુદ્ધસતેસુ દ્વેપિ તયોપિ દસપિ દ્વાદસપિ આનન્દાદયો વિય એકનામકા અહેસું. ઇતિ પાળિયં આગતનામેહેવ સબ્બેસં નામાનિ વુત્તાનિ હોન્તીતિ ઇતો પરં વિસું વિસું અવત્વા ‘‘એતે ચ અઞ્ઞે ચા’’તિ આહ. સેસં સબ્બત્થ ઉત્તાનમેવાતિ.
Ete ca aññe cāti ete pāḷiyaṃ āgatā ca pāḷiyaṃ anāgatā aññe ca etesaṃ ekanāmakāyeva. Imesu hi pañcasu paccekabuddhasatesu dvepi tayopi dasapi dvādasapi ānandādayo viya ekanāmakā ahesuṃ. Iti pāḷiyaṃ āgatanāmeheva sabbesaṃ nāmāni vuttāni hontīti ito paraṃ visuṃ visuṃ avatvā ‘‘ete ca aññe cā’’ti āha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ઇસિગિલિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Isigilisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૬. ઇસિગિલિસુત્તં • 6. Isigilisuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૬. ઇસિગિલિસુત્તવણ્ણના • 6. Isigilisuttavaṇṇanā