| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૪. ઇસ્સત્તસુત્તવણ્ણના
4. Issattasuttavaṇṇanā
૧૩૫. ચતુત્થસ્સ અટ્ઠુપ્પત્તિકો નિક્ખેપો. ભગવતો કિર પઠમબોધિયં મહાલાભસક્કારો ઉદપાદિ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ. તિત્થિયા હતલાભસક્કારા હુત્વા કુલેસુ એવં કન્થેન્તા વિચરન્તિ – ‘‘સમણો ગોતમો એવમાહ, ‘મય્હમેવ દાનં દાતબ્બં, ન અઞ્ઞેસં દાનં દાતબ્બં. મય્હમેવ સાવકાનં દાનં દાતબ્બં, ન અઞ્ઞેસં સાવકાનં દાનં દાતબ્બં. મય્હમેવ દિન્નં મહપ્ફલં, ન અઞ્ઞેસં દિન્નં મહપ્ફલં. મય્હમેવ સાવકાનં દિન્નં મહપ્ફલં, ન અઞ્ઞેસં સાવકાનં દિન્નં મહપ્ફલ’ન્તિ. યુત્તં નુ ખો સયમ્પિ ભિક્ખાચારનિસ્સિતેન પરેસં ભિક્ખાચારનિસ્સિતાનં ચતુન્નં પચ્ચયાનં અન્તરાયં કાતું, અયુત્તં કરોતિ અનનુચ્છવિક’’ન્તિ. સા કથા પત્થરમાના રાજકુલં સમ્પત્તા. રાજા સુત્વા ચિન્તેસિ – ‘‘અટ્ઠાનમેતં યં તથાગતો પરેસં લાભન્તરાયં કરેય્ય. એતે તથાગતસ્સ અલાભાય અયસાય પરિસક્કન્તિ. સચાહં ઇધેવ ઠત્વા ‘મા એવં અવોચુત્થ, ન સત્થા એવં કથેતી’તિ વદેય્યં, એવં સા કથા નિજ્ઝત્તિં ન ગચ્છેય્ય, ઇમસ્સ મહાજનસ્સ સન્નિપતિતકાલેયેવ નં નિજ્ઝાપેસ્સામી’’તિ એકં છણદિવસં આગમેન્તો તુણ્હી અહોસિ.
135. Catutthassa aṭṭhuppattiko nikkhepo. Bhagavato kira paṭhamabodhiyaṃ mahālābhasakkāro udapādi bhikkhusaṅghassa ca. Titthiyā hatalābhasakkārā hutvā kulesu evaṃ kanthentā vicaranti – ‘‘samaṇo gotamo evamāha, ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, na aññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, na aññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Yuttaṃ nu kho sayampi bhikkhācāranissitena paresaṃ bhikkhācāranissitānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ antarāyaṃ kātuṃ, ayuttaṃ karoti ananucchavika’’nti. Sā kathā pattharamānā rājakulaṃ sampattā. Rājā sutvā cintesi – ‘‘aṭṭhānametaṃ yaṃ tathāgato paresaṃ lābhantarāyaṃ kareyya. Ete tathāgatassa alābhāya ayasāya parisakkanti. Sacāhaṃ idheva ṭhatvā ‘mā evaṃ avocuttha, na satthā evaṃ kathetī’ti vadeyyaṃ, evaṃ sā kathā nijjhattiṃ na gaccheyya, imassa mahājanassa sannipatitakāleyeva naṃ nijjhāpessāmī’’ti ekaṃ chaṇadivasaṃ āgamento tuṇhī ahosi.
અપરેન સમયેન મહાછણે સમ્પત્તે ‘‘અયં ઇમસ્સ કાલો’’તિ નગરે ભેરિં ચરાપેસિ – ‘‘સદ્ધા વા અસ્સદ્ધા વા સમ્માદિટ્ઠિકા વા મિચ્છાદિટ્ઠિકા વા ગેહરક્ખકે દારકે વા માતુગામે વા ઠપેત્વા અવસેસા યે વિહારં નાગચ્છન્તિ, પઞ્ઞાસં દણ્ડો’’તિ. સયમ્પિ પાતોવ ન્હત્વા કતપાતરાસો સબ્બાભરણપટિમણ્ડિતો મહતા બલકાયેન સદ્ધિં વિહારં અગમાસિ. ગચ્છન્તો ચ ચિન્તેસિ – ‘‘ભગવા તુમ્હે કિર એવં વદથ ‘મય્હમેવ દાનં દાતબ્બં…પે॰… ન અઞ્ઞેસં સાવકાનં દિન્નં મહપ્ફલ’ન્તિ એવં પુચ્છિતું અયુત્તં, પઞ્હમેવ પુચ્છિસ્સામિ, પઞ્હં કથેન્તો ચ મે ભગવા અવસાને તિત્થિયાનં વાદં ભઞ્જિસ્સતી’’તિ. સો પઞ્હં પુચ્છન્તો કત્થ નુ ખો, ભન્તે, દાનં દાતબ્બન્તિ આહ. યત્થાતિ યસ્મિં પુગ્ગલે ચિત્તં પસીદતિ, તસ્મિં દાતબ્બં, તસ્સ વા દાતબ્બન્તિ અત્થો.
Aparena samayena mahāchaṇe sampatte ‘‘ayaṃ imassa kālo’’ti nagare bheriṃ carāpesi – ‘‘saddhā vā assaddhā vā sammādiṭṭhikā vā micchādiṭṭhikā vā geharakkhake dārake vā mātugāme vā ṭhapetvā avasesā ye vihāraṃ nāgacchanti, paññāsaṃ daṇḍo’’ti. Sayampi pātova nhatvā katapātarāso sabbābharaṇapaṭimaṇḍito mahatā balakāyena saddhiṃ vihāraṃ agamāsi. Gacchanto ca cintesi – ‘‘bhagavā tumhe kira evaṃ vadatha ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ…pe… na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti evaṃ pucchituṃ ayuttaṃ, pañhameva pucchissāmi, pañhaṃ kathento ca me bhagavā avasāne titthiyānaṃ vādaṃ bhañjissatī’’ti. So pañhaṃ pucchanto kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabbanti āha. Yatthāti yasmiṃ puggale cittaṃ pasīdati, tasmiṃ dātabbaṃ, tassa vā dātabbanti attho.
એવં વુત્તે રાજા યેહિ મનુસ્સેહિ તિત્થિયાનં વચનં આરોચિતં, તે ઓલોકેસિ. તે રઞ્ઞા ઓલોકિતમત્તાવ મઙ્કુભૂતા અધોમુખા પાદઙ્ગુટ્ઠકેન ભૂમિં લેખમાના અટ્ઠંસુ. રાજા – ‘‘એકપદેનેવ, ભન્તે, હતા તિત્થિયા’’તિ મહાજનં સાવેન્તો મહાસદ્દેન અભાસિ. એવઞ્ચ પન ભાસિત્વા – ‘‘ભગવા ચિત્તં નામ નિગણ્ઠાચેલકપરિબ્બાજકાદીસુ યત્થ કત્થચિ પસીદતિ , કત્થ પન, ભન્તે, દિન્નં મહપ્ફલ’’ન્તિ પુચ્છિ. અઞ્ઞં ખો એતન્તિ, ‘‘મહારાજ, અઞ્ઞં તયા પઠમં પુચ્છિતં, અઞ્ઞં પચ્છા, સલ્લક્ખેહિ એતં, પઞ્હાકથનં પન મય્હં ભારો’’તિ વત્વા સીલવતો ખોતિઆદિમાહ. તત્થ ઇધ ત્યસ્સાતિ ઇધ તે અસ્સ. સમુપબ્યૂળ્હોતિ રાસિભૂતો. અસિક્ખિતોતિ ધનુસિપ્પે અસિક્ખિતો. અકતહત્થોતિ મુટ્ઠિબન્ધાદિવસેન અસમ્પાદિતહત્થો. અકતયોગ્ગોતિ તિણપુઞ્જમત્તિકાપુઞ્જાદીસુ અકતપરિચયો. અકતૂપાસનોતિ રાજરાજમહામત્તાનં અદસ્સિતસરક્ખેપો. છમ્ભીતિ પવેધિતકાયો.
Evaṃ vutte rājā yehi manussehi titthiyānaṃ vacanaṃ ārocitaṃ, te olokesi. Te raññā olokitamattāva maṅkubhūtā adhomukhā pādaṅguṭṭhakena bhūmiṃ lekhamānā aṭṭhaṃsu. Rājā – ‘‘ekapadeneva, bhante, hatā titthiyā’’ti mahājanaṃ sāvento mahāsaddena abhāsi. Evañca pana bhāsitvā – ‘‘bhagavā cittaṃ nāma nigaṇṭhācelakaparibbājakādīsu yattha katthaci pasīdati , kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti pucchi. Aññaṃ kho etanti, ‘‘mahārāja, aññaṃ tayā paṭhamaṃ pucchitaṃ, aññaṃ pacchā, sallakkhehi etaṃ, pañhākathanaṃ pana mayhaṃ bhāro’’ti vatvā sīlavato khotiādimāha. Tattha idha tyassāti idha te assa. Samupabyūḷhoti rāsibhūto. Asikkhitoti dhanusippe asikkhito. Akatahatthoti muṭṭhibandhādivasena asampāditahattho. Akatayoggoti tiṇapuñjamattikāpuñjādīsu akataparicayo. Akatūpāsanoti rājarājamahāmattānaṃ adassitasarakkhepo. Chambhīti pavedhitakāyo.
કામચ્છન્દો પહીનોતિઆદીસુ અરહત્તમગ્ગેન કામચ્છન્દો પહીનો હોતિ, અનાગામિમગ્ગેન બ્યાપાદો , અરહત્તમગ્ગેનેવ થિનમિદ્ધં, તથા ઉદ્ધચ્ચં, તતિયેનેવ કુક્કુચ્ચં, પઠમમગ્ગેન વિચિકિચ્છા પહીના હોતિ. અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેનાતિ અસેક્ખસ્સ સીલક્ખન્ધો અસેક્ખો સીલક્ખન્ધો નામ. એસ નયો સબ્બત્થ. એત્થ ચ પુરિમેહિ ચતૂહિ પદેહિ લોકિયલોકુત્તરસીલસમાધિપઞ્ઞાવિમુત્તિયો કથિતા. વિમુત્તિઞાણદસ્સનં પચ્ચવેક્ખણઞાણં હોતિ, તં લોકિયમેવ.
Kāmacchando pahīnotiādīsu arahattamaggena kāmacchando pahīno hoti, anāgāmimaggena byāpādo , arahattamaggeneva thinamiddhaṃ, tathā uddhaccaṃ, tatiyeneva kukkuccaṃ, paṭhamamaggena vicikicchā pahīnā hoti. Asekkhenasīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandho asekkho sīlakkhandho nāma. Esa nayo sabbattha. Ettha ca purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā. Vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyameva.
ઇસ્સત્તન્તિ ઉસુસિપ્પં. બલવીરિયન્તિ એત્થ બલં નામ વાયોધાતુ, વીરિયં કાયિકચેતસિકવીરિયમેવ. ભરેતિ ભરેય્ય. નાસૂરં જાતિપચ્ચયાતિ, ‘‘અયં જાતિસમ્પન્નો’’તિ એવં જાતિકારણા અસૂરં ન ભરેય્ય.
Issattanti ususippaṃ. Balavīriyanti ettha balaṃ nāma vāyodhātu, vīriyaṃ kāyikacetasikavīriyameva. Bhareti bhareyya. Nāsūraṃ jātipaccayāti, ‘‘ayaṃ jātisampanno’’ti evaṃ jātikāraṇā asūraṃ na bhareyya.
ખન્તિસોરચ્ચન્તિ એત્થ ખન્તીતિ અધિવાસનખન્તિ, સોરચ્ચન્તિ અરહત્તં. ધમ્માતિ એતે દ્વે ધમ્મા. અસ્સમેતિ આવસથે. વિવનેતિ અરઞ્ઞટ્ઠાને, નિરુદકે અરઞ્ઞે ચતુરસ્સપોક્ખરણિઆદીનિ કારયેતિ અત્થો. દુગ્ગેતિ વિસમટ્ઠાને. સઙ્કમનાનીતિ પણ્ણાસહત્થસટ્ઠિહત્થાનિ સમોકિણ્ણપરિસુદ્ધવાલિકાનિ સઙ્કમનાનિ કરેય્ય.
Khantisoraccanti ettha khantīti adhivāsanakhanti, soraccanti arahattaṃ. Dhammāti ete dve dhammā. Assameti āvasathe. Vivaneti araññaṭṭhāne, nirudake araññe caturassapokkharaṇiādīni kārayeti attho. Duggeti visamaṭṭhāne. Saṅkamanānīti paṇṇāsahatthasaṭṭhihatthāni samokiṇṇaparisuddhavālikāni saṅkamanāni kareyya.
ઇદાનિ એતેસુ અરઞ્ઞસેનાસનેસુ વસન્તાનં ભિક્ખૂનં ભિક્ખાચારવત્તં આચિક્ખન્તો અન્નં પાનન્તિઆદિમાહ. તત્થ સેનાસનાનીતિ મઞ્ચપીઠાદીનિ. વિપ્પસન્નેનાતિ ખીણાસવસ્સ દેન્તોપિ સકઙ્ખેન કિલેસમલિનેન ચિત્તેન અદત્વા વિપ્પસન્નેનેવ ચિત્તેન દદેય્ય. થનયન્તિ ગજ્જન્તો. સતક્કકૂતિ સતસિખરો, અનેકકૂટોતિ અત્થો. અભિસઙ્ખચ્ચાતિ અભિસઙ્ખરિત્વા સમોધાનેત્વા રાસિં કત્વા.
Idāni etesu araññasenāsanesu vasantānaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhācāravattaṃ ācikkhanto annaṃ pānantiādimāha. Tattha senāsanānīti mañcapīṭhādīni. Vippasannenāti khīṇāsavassa dentopi sakaṅkhena kilesamalinena cittena adatvā vippasanneneva cittena dadeyya. Thanayanti gajjanto. Satakkakūti satasikharo, anekakūṭoti attho. Abhisaṅkhaccāti abhisaṅkharitvā samodhānetvā rāsiṃ katvā.
આમોદમાનોતિ તુટ્ઠમાનસો હુત્વા. પકિરેતીતિ દાનગ્ગે વિચિરતિ, પકિરન્તો વિય વા દાનં દેતિ. પુઞ્ઞધારાતિ અનેકદાનચેતનામયા પુઞ્ઞધારા. દાતારં અભિવસ્સતીતિ યથા આકાસે સમુટ્ઠિતમેઘતો નિક્ખન્તા ઉદકધારા પથવિં સિનેહયન્તી તેમેન્તી કિલેદયન્તી અભિવસ્સતિ, એવમેવ અયમ્પિ દાયકસ્સ અબ્ભન્તરે ઉપ્પન્ના પુઞ્ઞધારા તમેવ દાતારં અન્તો સિનેહેતિ પૂરેતિ અભિસન્દેતિ. તેન વુત્તં ‘‘દાતારં અભિવસ્સતી’’તિ. ચતુત્થં.
Āmodamānoti tuṭṭhamānaso hutvā. Pakiretīti dānagge vicirati, pakiranto viya vā dānaṃ deti. Puññadhārāti anekadānacetanāmayā puññadhārā. Dātāraṃ abhivassatīti yathā ākāse samuṭṭhitameghato nikkhantā udakadhārā pathaviṃ sinehayantī tementī kiledayantī abhivassati, evameva ayampi dāyakassa abbhantare uppannā puññadhārā tameva dātāraṃ anto sineheti pūreti abhisandeti. Tena vuttaṃ ‘‘dātāraṃ abhivassatī’’ti. Catutthaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. ઇસ્સત્તસુત્તં • 4. Issattasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૪. ઇસ્સત્તસુત્તવણ્ણના • 4. Issattasuttavaṇṇanā
