Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૪. ઇસ્સત્તસુત્તવણ્ણના

    4. Issattasuttavaṇṇanā

    ૧૩૫. અટ્ઠુપ્પત્તિકોતિ એત્થ કા અસ્સ અટ્ઠુપ્પત્તિ? તિત્થિયાનં ભગવતો ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ અલાભાય અયસાય પરિસક્કનં. તં વિત્થારતો દસ્સેતું ‘‘ભગવતો કિરા’’તિઆદિ વુત્તં. યથા તં સબ્બદિસાસુ યમકમહામેઘો ઉટ્ઠહિત્વા મહાઓઘં વિય સબ્બા પારમિયો ‘‘ઇમસ્મિંયેવ અત્તભાવે વિપાકં દસ્સામા’’તિ સમ્પિણ્ડિતા વિય લાભસક્કારમહોઘં નિબ્બત્તયિંસુ. તતો તતો અન્નપાનયાનવત્થમાલાગન્ધવિલેપનાદિહત્થા ખત્તિયબ્રાહ્મણાદયો આગન્ત્વા – ‘‘કહં ભગવા, કહં દેવદેવો નરાસભો લોકનાથો’’તિ ભગવન્તં પરિયેસન્તિ, સકટસતેહિપિ પચ્ચયે આહરિત્વા ઓકાસં અલભમાના સમન્તા ગાવુતપ્પમાણમ્પિ સકટધુરેન સકટધુરં આહચ્ચ તિટ્ઠન્તિ ચેવ અનુવત્તન્તિ ચ અન્ધકવિન્દબ્રાહ્મણાદયો વિય. સબ્બં ખન્ધકે (મહાવ॰ ૨૮૨) તેસુ તેસુ સુત્તેસુ ચ આગતનયેન વેદિતબ્બં. યથા ચ ભગવતો, એવં ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સપિ. વુત્તમ્પિ – ‘‘તેન ખો પન સમયેન ભગવા સક્કતો હોતિ ગરુકતો માનિતો પૂજિતો અપચિતો લાભી ચીવર…પે॰… પરિક્ખારાનં, ભિક્ખુસઙ્ઘોપિ ખો’’તિઆદિ (ઉદા॰ ૩૮), તથા ‘‘યાવતા ખો, ચુન્દ, એતરહિ સઙ્ઘો વા ગણો વા લોકે ઉપ્પન્નો, નાહં, ચુન્દ, અઞ્ઞં એકં સઙ્ઘમ્પિ એકં ગણમ્પિ સમનુપસ્સામિ એવં લાભગ્ગયસગ્ગપ્પત્તં, યથરિવાયં, ચુન્દ, ભિક્ખુસઙ્ઘો’’તિ (દી॰ નિ॰ ૩.૧૭૬). એવન્તિ ઇદાનિ વુચ્ચમાનાકારેન. નિજ્ઝત્તિન્તિ સઞ્ઞત્તિં. ન્તિ કથં.

    135.Aṭṭhuppattikoti ettha kā assa aṭṭhuppatti? Titthiyānaṃ bhagavato bhikkhusaṅghassa ca alābhāya ayasāya parisakkanaṃ. Taṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘bhagavato kirā’’tiādi vuttaṃ. Yathā taṃ sabbadisāsu yamakamahāmegho uṭṭhahitvā mahāoghaṃ viya sabbā pāramiyo ‘‘imasmiṃyeva attabhāve vipākaṃ dassāmā’’ti sampiṇḍitā viya lābhasakkāramahoghaṃ nibbattayiṃsu. Tato tato annapānayānavatthamālāgandhavilepanādihatthā khattiyabrāhmaṇādayo āgantvā – ‘‘kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo narāsabho lokanātho’’ti bhagavantaṃ pariyesanti, sakaṭasatehipi paccaye āharitvā okāsaṃ alabhamānā samantā gāvutappamāṇampi sakaṭadhurena sakaṭadhuraṃ āhacca tiṭṭhanti ceva anuvattanti ca andhakavindabrāhmaṇādayo viya. Sabbaṃ khandhake (mahāva. 282) tesu tesu suttesu ca āgatanayena veditabbaṃ. Yathā ca bhagavato, evaṃ bhikkhusaṅghassapi. Vuttampi – ‘‘tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvara…pe… parikkhārānaṃ, bhikkhusaṅghopi kho’’tiādi (udā. 38), tathā ‘‘yāvatā kho, cunda, etarahi saṅgho vā gaṇo vā loke uppanno, nāhaṃ, cunda, aññaṃ ekaṃ saṅghampi ekaṃ gaṇampi samanupassāmi evaṃ lābhaggayasaggappattaṃ, yatharivāyaṃ, cunda, bhikkhusaṅgho’’ti (dī. ni. 3.176). Evanti idāni vuccamānākārena. Nijjhattinti saññattiṃ. Nanti kathaṃ.

    એવં પુચ્છિતું અયુત્તં તિત્થિયાનં કથા મહાજનસન્નિપાતે નિય્યાતિતા હોતીતિ. તસ્મિં દાતબ્બં, ચિત્તપ્પસાદમત્તેન દેન્તેપિ હિ પુઞ્ઞં પવડ્ઢતિ. આરોચિતં અત્તનોતિ અધિપ્પાયો. ભગવાતિ સત્થુ આમન્તનં. ચિત્તં નામ યથાપચ્ચયં પવત્તમાનં નિગણ્ઠા…પે॰… પસીદતિ પસન્નસ્સાતિ અધિપ્પાયો. પુબ્બે અવિસેસતો દેય્યધમ્મસ્સ દાતબ્બટ્ઠાનં નામ પુચ્છિતં, ઇદાનિ તસ્સ મહપ્ફલભાવકરો દક્ખિણેય્યવિસેસોતિ આહ ‘‘અઞ્ઞં તયા પઠમં પુચ્છિતં, અઞ્ઞં પચ્છા’’તિ. સલ્લક્ખેહિ એતં. પચ્છિમં પુરિમેન સદ્ધિં આનેહીતિ અધિપ્પાયો. પુચ્છિતસ્સ નામ પઞ્હસ્સ કથનં મય્હમેવ ભારો. સમુપબ્યૂળ્હોતિ એકતો સેનાય રાસિવસેન સમ્પિણ્ડિતોતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘રાસિભૂતો’’તિ. અસિક્ખિતોતિ સત્તટ્ઠસંવચ્છરાનિ ધનુસિપ્પેન સિક્ખિતો. ધનુસિપ્પં સિક્ખિત્વાપિ કોચિ કતહત્થો ન હોતિ, અયં પન અસિક્ખિતો ન કતહત્થો, પોઙ્ખાનુપોઙ્ખભાવોયેવ બ્યામમુટ્ઠિબન્ધો. તિણપુઞ્જમત્તિકાપુઞ્જાદીસૂતિ આદિ-સદ્દેન પંસુપુઞ્જવાલુકપુઞ્જસારફલકઅયોઘનાદિકે સઙ્ગણ્હાતિ. અકતપરિચયોતિ તેસં સન્તિકા વિજ્ઝનટ્ઠેન અકતપરિચયો. રાજરાજમહામત્તાદિકે ઉપેચ્ચ અસનં ઉપાસનં, ન કતં ઉપાસનં એતેનાતિ અકતૂપાસનો. અસિક્ખિતતાદિના ભીરુભાવેન વા કાયસ્સ છમ્ભનં સઙ્કમ્પનં ઉત્તાસો એતસ્સ અત્થીતિ છમ્ભીતિ આહ ‘‘પવેધિતકાયો’’તિ.

    Evaṃ pucchituṃ ayuttaṃ titthiyānaṃ kathā mahājanasannipāte niyyātitā hotīti. Tasmiṃ dātabbaṃ, cittappasādamattena dentepi hi puññaṃ pavaḍḍhati. Ārocitaṃ attanoti adhippāyo. Bhagavāti satthu āmantanaṃ. Cittaṃ nāma yathāpaccayaṃ pavattamānaṃ nigaṇṭhā…pe… pasīdati pasannassāti adhippāyo. Pubbe avisesato deyyadhammassa dātabbaṭṭhānaṃ nāma pucchitaṃ, idāni tassa mahapphalabhāvakaro dakkhiṇeyyavisesoti āha ‘‘aññaṃ tayā paṭhamaṃ pucchitaṃ, aññaṃ pacchā’’ti. Sallakkhehi etaṃ. Pacchimaṃ purimena saddhiṃ ānehīti adhippāyo. Pucchitassa nāma pañhassa kathanaṃ mayhameva bhāro. Samupabyūḷhoti ekato senāya rāsivasena sampiṇḍitoti attho. Tenāha ‘‘rāsibhūto’’ti. Asikkhitoti sattaṭṭhasaṃvaccharāni dhanusippena sikkhito. Dhanusippaṃ sikkhitvāpi koci katahattho na hoti, ayaṃ pana asikkhito na katahattho, poṅkhānupoṅkhabhāvoyeva byāmamuṭṭhibandho. Tiṇapuñjamattikāpuñjādīsūti ādi-saddena paṃsupuñjavālukapuñjasāraphalakaayoghanādike saṅgaṇhāti. Akataparicayoti tesaṃ santikā vijjhanaṭṭhena akataparicayo. Rājarājamahāmattādike upecca asanaṃ upāsanaṃ, na kataṃ upāsanaṃ etenāti akatūpāsano. Asikkhitatādinā bhīrubhāvena vā kāyassa chambhanaṃ saṅkampanaṃ uttāso etassa atthīti chambhīti āha ‘‘pavedhitakāyo’’ti.

    દક્ખિણેય્યતાય અધિપ્પેતત્તા ‘‘અરહત્તમગ્ગેન કામચ્છન્દો પહીનો હોતી’’તિ આહ. અચ્ચન્તપ્પહાનસ્સ ઇચ્છિતત્તા તતિયેનેવ કુક્કુચ્ચં પહીનં હોતિ પટિઘસમ્પયોગં. અસેક્ખસ્સ અયન્તિ અસેક્ખં, સીલક્ખન્ધો. તયિદં ન અગ્ગફલં સીલમેવ અધિપ્પેતં, અથ ખો યં કિઞ્ચિ અસેક્ખસન્તાને પવત્તં સીલં, લોકુત્તરો એવ ન અધિપ્પેતો સિક્ખાય જાતત્તા, એવં વિમુત્તિક્ખન્ધોપીતિ . સેક્ખસ્સ એસોતિ વા, અપરિયોસિતસિક્ખત્તા સયમેવ સિક્ખતીતિ વા સેક્ખો, ચતૂસુ મગ્ગેસુ હેટ્ઠિમેસુ ચ તીસુ ફલેસુ સીલક્ખન્ધો. ઉપરિ સિક્ખિતબ્બાભાવતો અસેક્ખો. વુડ્ઢિપ્પત્તો સેક્ખોતિ અસેક્ખો. અગ્ગફલભૂતો સીલક્ખન્ધો વુચ્ચેય્ય, અટ્ઠકથાયં પન વિપસ્સકસ્સ સીલસ્સ અધિપ્પેતત્તા તથા અત્થો વુત્તો. સબ્બત્થાતિ ‘‘અસેક્ખેના’’તિઆદીસુ. એત્થ ચ યથા સીલસમાધિપઞ્ઞાક્ખન્ધા મિસ્સકા અધિપ્પેતા, એવં વિમુત્તિક્ખન્ધાપીતિ તદઙ્ગવિમુત્તિઆદયોપિ વેદિતબ્બા, ન પટિપ્પસ્સદ્ધિવિમુત્તિ એવ.

    Dakkhiṇeyyatāya adhippetattā ‘‘arahattamaggena kāmacchando pahīno hotī’’ti āha. Accantappahānassa icchitattā tatiyeneva kukkuccaṃ pahīnaṃ hoti paṭighasampayogaṃ. Asekkhassa ayanti asekkhaṃ, sīlakkhandho. Tayidaṃ na aggaphalaṃ sīlameva adhippetaṃ, atha kho yaṃ kiñci asekkhasantāne pavattaṃ sīlaṃ, lokuttaro eva na adhippeto sikkhāya jātattā, evaṃ vimuttikkhandhopīti . Sekkhassa esoti vā, apariyositasikkhattā sayameva sikkhatīti vā sekkho, catūsu maggesu heṭṭhimesu ca tīsu phalesu sīlakkhandho. Upari sikkhitabbābhāvato asekkho. Vuḍḍhippatto sekkhoti asekkho. Aggaphalabhūto sīlakkhandho vucceyya, aṭṭhakathāyaṃ pana vipassakassa sīlassa adhippetattā tathā attho vutto. Sabbatthāti ‘‘asekkhenā’’tiādīsu. Ettha ca yathā sīlasamādhipaññākkhandhā missakā adhippetā, evaṃ vimuttikkhandhāpīti tadaṅgavimuttiādayopi veditabbā, na paṭippassaddhivimutti eva.

    યેન સિપ્પેન ઇસ્સાસો હોતિ, તં ઇસ્સત્તન્તિ આહ ‘‘ઉસુસિપ્પ’’ન્તિ. યસ્સા વાયોધાતુયા વસેન સરીરં સઞ્જાતથામં હોતિ, તં બલપચ્ચયં સન્ધાયાહ ‘‘બલં નામ વાયોધાતૂ’’તિ. સમપ્પવત્તિતો હિ વિસમપ્પવત્તિનિવારકધાતુ બલં નામ, તેન તતો અઞ્ઞં બલરૂપં નામ નત્થિ.

    Yena sippena issāso hoti, taṃ issattanti āha ‘‘ususippa’’nti. Yassā vāyodhātuyā vasena sarīraṃ sañjātathāmaṃ hoti, taṃ balapaccayaṃ sandhāyāha ‘‘balaṃ nāma vāyodhātū’’ti. Samappavattito hi visamappavattinivārakadhātu balaṃ nāma, tena tato aññaṃ balarūpaṃ nāma natthi.

    યસ્મા અરહા એવ એકન્તતો સોરતો, તસ્સ ભાવો સોરચ્ચન્તિ આહ ‘‘સોરચ્ચન્તિ અરહત્ત’’ન્તિ. એતે દ્વેતિ ખન્તિ સોરચ્ચન્તિ એતે દ્વે ધમ્મા. પાનીયં પિવન્તિ એત્થાતિ પપા, યો કોચિ જલાસયો યં કિઞ્ચિ પાનીયટ્ઠાનન્તિ આહ ‘‘ચતુરસ્સપોક્ખરણીઆદીની’’તિ. ઉદકવિકૂલાદીસુ કમન્તિ અતિક્કમન્તિ એતેહીતિ સઙ્કમનાનિ, સેતુઆદીનિ. સેતુકરણયુત્તટ્ઠાને સેતું, ચઙ્કમનકરણયુત્તટ્ઠાને ચઙ્કમનં, મગ્ગકરણયુત્તટ્ઠાને મગ્ગં કરેય્યાતિ અયમેત્થ અધિપ્પાયો. તેનાહ ‘‘પણ્ણાસા’’તિઆદિ.

    Yasmā arahā eva ekantato sorato, tassa bhāvo soraccanti āha ‘‘soraccanti arahatta’’nti. Ete dveti khanti soraccanti ete dve dhammā. Pānīyaṃ pivanti etthāti papā, yo koci jalāsayo yaṃ kiñci pānīyaṭṭhānanti āha ‘‘caturassapokkharaṇīādīnī’’ti. Udakavikūlādīsu kamanti atikkamanti etehīti saṅkamanāni, setuādīni. Setukaraṇayuttaṭṭhāne setuṃ, caṅkamanakaraṇayuttaṭṭhāne caṅkamanaṃ, maggakaraṇayuttaṭṭhāne maggaṃ kareyyāti ayamettha adhippāyo. Tenāha ‘‘paṇṇāsā’’tiādi.

    ભિક્ખાચારવત્તન્તિ અરિયાનં હિતં વત્તપટિપત્તિં. દેન્તોપીતિ પિ-સદ્દેન અખીણાસવસ્સ દેન્તોપીતિ ઇમમત્થં દસ્સેતિ યસ્સ કસ્સચિપિ દેન્તેનપિ કમ્મફલં સદ્દહિત્વા વિપ્પસન્નચિત્તેનેવ દાતબ્બત્તા. થનયન્તિ ઇદં તસ્સ મહામેઘભાવદસ્સનં, યો હિ મહાવસ્સં વસ્સતિ, સો ગજ્જન્તો વિજ્જુમ્માલં વિસ્સજ્જેન્તો પવસ્સતિ. અભિસઙ્ખરિત્વા સમોધાનેત્વાતિ ખાદનીયસ્સ વિવિધજાતિયાનિ સમ્પિણ્ડેત્વા. તેનાહ ‘‘રાસિં કત્વા’’તિ.

    Bhikkhācāravattanti ariyānaṃ hitaṃ vattapaṭipattiṃ. Dentopīti pi-saddena akhīṇāsavassa dentopīti imamatthaṃ dasseti yassa kassacipi dentenapi kammaphalaṃ saddahitvā vippasannacitteneva dātabbattā. Thanayanti idaṃ tassa mahāmeghabhāvadassanaṃ, yo hi mahāvassaṃ vassati, so gajjanto vijjummālaṃ vissajjento pavassati. Abhisaṅkharitvā samodhānetvāti khādanīyassa vividhajātiyāni sampiṇḍetvā. Tenāha ‘‘rāsiṃ katvā’’ti.

    પકિરણં નામ વિકિરણમ્પિ હોતિ અનેકત્થત્તા ધાતૂનન્તિ આહ ‘‘વિકિરતી’’તિ. પકિરન્તો વિય વા દાનં દેતીતિ ઇમિના ગુણખેત્તમેવ અપરિયેસિત્વા કરુણાખેત્તેપિ મહાદાનં પવત્તેતીતિ દસ્સેતિ. તેન ‘‘પકિરેતી’’તિ વદન્તેન ભગવતા અટ્ઠુપ્પત્તિયં આગતતિત્થિયવાદેન અપ્પટિસેધિતતાપિ દીપિતા હોતિ. પુઞ્ઞધારાતિ પુઞ્ઞમયધારા પુઞ્ઞાભિસન્દા. સિનેહયન્તીતિ થૂલધારેનપિ સિનેહેન સિનિદ્ધં કરોન્તી. કિલેદયન્તીતિ અલ્લભાવં પાપયન્તી. યથાયં પુઞ્ઞધારા દાતારં અન્તો સિનેહેતિ પૂરેતિ અભિસન્દેતિ, એવં પટિગ્ગાહકાનમ્પિ અન્તો સિનેહેતિ પૂરેતિ અભિસન્દેતિ. તેનેવાહ ‘‘દદં પિયો હોતિ ભજન્તિ નં બહૂ’’તિઆદિ (અ॰ નિ॰ ૫.૩૪) એવં સન્તેપિ ‘‘દાતારં અભિવસ્સતી’’તિ વુત્તત્તા અટ્ઠકથાયં દાયકવસેનેવ ‘‘સિનેહેતી’’તિ વુત્તં, યસ્મા વા પટિગ્ગાહકસ્સ સિનેહુપ્પત્તિ આમિસનિસ્સિતાતિ દાયકવસેનેવ વુત્તં.

    Pakiraṇaṃ nāma vikiraṇampi hoti anekatthattā dhātūnanti āha ‘‘vikiratī’’ti. Pakiranto viya vā dānaṃ detīti iminā guṇakhettameva apariyesitvā karuṇākhettepi mahādānaṃ pavattetīti dasseti. Tena ‘‘pakiretī’’ti vadantena bhagavatā aṭṭhuppattiyaṃ āgatatitthiyavādena appaṭisedhitatāpi dīpitā hoti. Puññadhārāti puññamayadhārā puññābhisandā. Sinehayantīti thūladhārenapi sinehena siniddhaṃ karontī. Kiledayantīti allabhāvaṃ pāpayantī. Yathāyaṃ puññadhārā dātāraṃ anto sineheti pūreti abhisandeti, evaṃ paṭiggāhakānampi anto sineheti pūreti abhisandeti. Tenevāha ‘‘dadaṃ piyo hoti bhajanti naṃ bahū’’tiādi (a. ni. 5.34) evaṃ santepi ‘‘dātāraṃ abhivassatī’’ti vuttattā aṭṭhakathāyaṃ dāyakavaseneva ‘‘sinehetī’’ti vuttaṃ, yasmā vā paṭiggāhakassa sinehuppatti āmisanissitāti dāyakavaseneva vuttaṃ.

    ઇસ્સત્તસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Issattasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. ઇસ્સત્તસુત્તં • 4. Issattasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. ઇસ્સત્તસુત્તવણ્ણના • 4. Issattasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact