Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૨૬] ૬. કક્કારુજાતકવણ્ણના

    [326] 6. Kakkārujātakavaṇṇanā

    કાયેન યો નાવહરેતિ ઇદં સત્થા વેળુવને વિહરન્તો દેવદત્તં આરબ્ભ કથેસિ. તસ્સ હિ સઙ્ઘં ભિન્દિત્વા ગતસ્સ અગ્ગસાવકેહિ સદ્ધિં પરિસાય પક્કન્તાય ઉણ્હં લોહિતં મુખતો ઉગ્ગઞ્છિ. અથ ભિક્ખૂ ધમ્મસભાયં કથં સમુટ્ઠાપેસું ‘‘આવુસો, દેવદત્તો મુસાવાદં કત્વા સઙ્ઘં ભિન્દિત્વા ઇદાનિ ગિલાનો હુત્વા મહાદુક્ખં અનુભોતી’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઇદાનેવ, પુબ્બેપેસ મુસાવાદીયેવ, ન ચેસ ઇદાનેવ મુસાવાદં કત્વા મહાદુક્ખં અનુભોતિ, પુબ્બેપિ અનુભોસિયેવા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Kāyena yo nāvahareti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Tassa hi saṅghaṃ bhinditvā gatassa aggasāvakehi saddhiṃ parisāya pakkantāya uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi. Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, devadatto musāvādaṃ katvā saṅghaṃ bhinditvā idāni gilāno hutvā mahādukkhaṃ anubhotī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa musāvādīyeva, na cesa idāneva musāvādaṃ katvā mahādukkhaṃ anubhoti, pubbepi anubhosiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો તાવતિંસભવને અઞ્ઞતરો દેવપુત્તો અહોસિ. તેન ખો પન સમયેન બારાણસિયં મહાઉસ્સવો અહોસિ. બહૂ નાગા ચ સુપણ્ણા ચ ભૂમટ્ઠકા ચ દેવા આગન્ત્વા ઉસ્સવં ઓલોકયિંસુ. તાવતિંસભવનતોપિ ચત્તારો દેવપુત્તા કક્કારૂનિ નામ દિબ્બપુપ્ફાનિ તેહિ કતચુમ્બટકં પિળન્ધિત્વા ઉસ્સવદસ્સનં આગમિંસુ. દ્વાદસયોજનિકં બારાણસિનગરં તેસં પુપ્ફાનં ગન્ધેન એકગન્ધં અહોસિ. મનુસ્સા ‘‘ઇમાનિ પુપ્ફાનિ કેન પિળન્ધિતાની’’તિ ઉપધારેન્તા વિચરન્તિ. તે દેવપુત્તા ‘‘અમ્હે એતે ઉપધારેન્તી’’તિ ઞત્વા રાજઙ્ગણે ઉપ્પતિત્વા મહન્તેન દેવાનુભાવેન આકાસે અટ્ઠંસુ. મહાજનો સન્નિપતિ, રાજાપિ સદ્ધિં ઉપરાજાદીહિ અગમાસિ. અથ ને ‘‘કતરદેવલોકતો, સામિ, આગચ્છથા’’તિ પુચ્છિંસુ. ‘‘તાવતિંસદેવલોકતો આગચ્છામા’’તિ. ‘‘કેન કમ્મેન આગતત્થા’’તિ. ‘‘ઉસ્સવદસ્સનત્થાયા’’તિ. ‘‘કિંપુપ્ફાનિ નામેતાની’’તિ? ‘‘દિબ્બકક્કારુપુપ્ફાનિ નામા’’તિ. ‘‘સામિ, તુમ્હે દેવલોકે અઞ્ઞાનિ પિળન્ધેય્યાથ, ઇમાનિ અમ્હાકં દેથા’’તિ. દેવપુત્તા ‘‘દિબ્બકક્કારુપુપ્ફાનિ મહાનુભાવાનિ દેવાનઞ્ઞેવ અનુચ્છવિકાનિ, મનુસ્સલોકે લામકાનં દુપ્પઞ્ઞાનં હીનાધિમુત્તિકાનં દુસ્સીલાનં નાનુચ્છવિકાનિ. યે પન મનુસ્સા ઇમેહિ ચ ઇમેહિ ચ ગુણેહિ સમન્નાગતા, તેસં એતાનિ અનુચ્છવિકાની’’તિ આહંસુ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tāvatiṃsabhavane aññataro devaputto ahosi. Tena kho pana samayena bārāṇasiyaṃ mahāussavo ahosi. Bahū nāgā ca supaṇṇā ca bhūmaṭṭhakā ca devā āgantvā ussavaṃ olokayiṃsu. Tāvatiṃsabhavanatopi cattāro devaputtā kakkārūni nāma dibbapupphāni tehi katacumbaṭakaṃ piḷandhitvā ussavadassanaṃ āgamiṃsu. Dvādasayojanikaṃ bārāṇasinagaraṃ tesaṃ pupphānaṃ gandhena ekagandhaṃ ahosi. Manussā ‘‘imāni pupphāni kena piḷandhitānī’’ti upadhārentā vicaranti. Te devaputtā ‘‘amhe ete upadhārentī’’ti ñatvā rājaṅgaṇe uppatitvā mahantena devānubhāvena ākāse aṭṭhaṃsu. Mahājano sannipati, rājāpi saddhiṃ uparājādīhi agamāsi. Atha ne ‘‘kataradevalokato, sāmi, āgacchathā’’ti pucchiṃsu. ‘‘Tāvatiṃsadevalokato āgacchāmā’’ti. ‘‘Kena kammena āgatatthā’’ti. ‘‘Ussavadassanatthāyā’’ti. ‘‘Kiṃpupphāni nāmetānī’’ti? ‘‘Dibbakakkārupupphāni nāmā’’ti. ‘‘Sāmi, tumhe devaloke aññāni piḷandheyyātha, imāni amhākaṃ dethā’’ti. Devaputtā ‘‘dibbakakkārupupphāni mahānubhāvāni devānaññeva anucchavikāni, manussaloke lāmakānaṃ duppaññānaṃ hīnādhimuttikānaṃ dussīlānaṃ nānucchavikāni. Ye pana manussā imehi ca imehi ca guṇehi samannāgatā, tesaṃ etāni anucchavikānī’’ti āhaṃsu.

    એવઞ્ચ પન વત્વા તેસુ જેટ્ઠકદેવપુત્તો પઠમં ગાથમાહ –

    Evañca pana vatvā tesu jeṭṭhakadevaputto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ૧૦૧.

    101.

    ‘‘કાયેન યો નાવહરે, વાચાય ન મુસા ભણે;

    ‘‘Kāyena yo nāvahare, vācāya na musā bhaṇe;

    યસો લદ્ધા ન મજ્જેય્ય, સ વે કક્કારુમરહતી’’તિ.

    Yaso laddhā na majjeyya, sa ve kakkārumarahatī’’ti.

    તસ્સત્થો – યો કાયેન પરસ્સ સન્તકં તિણસલાકમ્પિ નાવહરતિ, વાચાય જીવિતં પરિચ્ચજમાનોપિ મુસાવાદં ન ભણતિ. દેસનાસીસમેવેતં , કાયદ્વારવચીદ્વારમનોદ્વારેહિ પન યો દસપિ અકુસલકમ્મપથે ન કરોતીતિ અયમેત્થ અધિપ્પાયો. યસો લદ્ધાતિ ઇસ્સરિયઞ્ચ લભિત્વા યો ઇસ્સરિયમદમત્તો સતિં વિસ્સજ્જેત્વા પાપકમ્મં ન કરોતિ, સ વે એવરૂપો ઇમેહિ ગુણેહિ યુત્તો પુગ્ગલો ઇમં દિબ્બપુપ્ફં અરહતિ. તસ્મા યો ઇમેહિ ગુણેહિ સમન્નાગતો, સો ઇમાનિ પુપ્ફાનિ યાચિતું અરહતિ, તસ્સ દસ્સામીતિ.

    Tassattho – yo kāyena parassa santakaṃ tiṇasalākampi nāvaharati, vācāya jīvitaṃ pariccajamānopi musāvādaṃ na bhaṇati. Desanāsīsamevetaṃ , kāyadvāravacīdvāramanodvārehi pana yo dasapi akusalakammapathe na karotīti ayamettha adhippāyo. Yaso laddhāti issariyañca labhitvā yo issariyamadamatto satiṃ vissajjetvā pāpakammaṃ na karoti, sa ve evarūpo imehi guṇehi yutto puggalo imaṃ dibbapupphaṃ arahati. Tasmā yo imehi guṇehi samannāgato, so imāni pupphāni yācituṃ arahati, tassa dassāmīti.

    તં સુત્વા પુરોહિતો ચિન્તેસિ ‘‘મય્હં ઇમેસુ ગુણેસુ એકોપિ નત્થિ, મુસાવાદં પન વત્વા એતાનિ પુપ્ફાનિ ગહેત્વા પિળન્ધિસ્સામિ, એવં મં મહાજનો ‘ગુણસમ્પન્નો અય’ન્તિ જાનિસ્સતી’’તિ. સો ‘‘અહં એતેહિ ગુણેહિ સમન્નાગતો’’તિ વત્વા તાનિ પુપ્ફાનિ આહરાપેત્વા પિળન્ધિત્વા દુતિયં દેવપુત્તં યાચિ. સો દુતિયં ગાથમાહ –

    Taṃ sutvā purohito cintesi ‘‘mayhaṃ imesu guṇesu ekopi natthi, musāvādaṃ pana vatvā etāni pupphāni gahetvā piḷandhissāmi, evaṃ maṃ mahājano ‘guṇasampanno aya’nti jānissatī’’ti. So ‘‘ahaṃ etehi guṇehi samannāgato’’ti vatvā tāni pupphāni āharāpetvā piḷandhitvā dutiyaṃ devaputtaṃ yāci. So dutiyaṃ gāthamāha –

    ૧૦૨.

    102.

    ‘‘ધમ્મેન વિત્તમેસેય્ય, ન નિકત્યા ધનં હરે;

    ‘‘Dhammena vittameseyya, na nikatyā dhanaṃ hare;

    ભોગે લદ્ધા ન મજ્જેય્ય, સ વે કક્કારુમરહતી’’તિ.

    Bhoge laddhā na majjeyya, sa ve kakkārumarahatī’’ti.

    તસ્સત્થો – ધમ્મેન પરિસુદ્ધાજીવેન સુવણ્ણરજતાદિવિત્તં પરિયેસેય્ય. ન નિકત્યાતિ ન વઞ્ચનાય ધનં હરેય્ય, વત્થાભરણાદિકે ભોગે લભિત્વા પમાદં નાપજ્જેય્ય, એવરૂપો ઇમાનિ પુપ્ફાનિ અરહતીતિ.

    Tassattho – dhammena parisuddhājīvena suvaṇṇarajatādivittaṃ pariyeseyya. Na nikatyāti na vañcanāya dhanaṃ hareyya, vatthābharaṇādike bhoge labhitvā pamādaṃ nāpajjeyya, evarūpo imāni pupphāni arahatīti.

    પુરોહિતો ‘‘અહં એતેહિ ગુણેહિ સમન્નાગતો’’તિ વત્વા તાનિ આહરાપેત્વા પિળન્ધિત્વા તતિયં દેવપુત્તં યાચિ. સો તતિયં ગાથમાહ –

    Purohito ‘‘ahaṃ etehi guṇehi samannāgato’’ti vatvā tāni āharāpetvā piḷandhitvā tatiyaṃ devaputtaṃ yāci. So tatiyaṃ gāthamāha –

    ૧૦૩.

    103.

    ‘‘યસ્સ ચિત્તં અહાલિદ્દં, સદ્ધા ચ અવિરાગિની;

    ‘‘Yassa cittaṃ ahāliddaṃ, saddhā ca avirāginī;

    એકો સાદું ન ભુઞ્જેય્ય, સ વે કક્કારુમરહતી’’તિ.

    Eko sāduṃ na bhuñjeyya, sa ve kakkārumarahatī’’ti.

    તસ્સત્થો – યસ્સ પુગ્ગલસ્સ ચિત્તં અહાલિદ્દં હલિદ્દિરાગો વિય ખિપ્પં ન વિરજ્જતિ, થિરમેવ હોતિ. સદ્ધા ચ અવિરાગિનીતિ કમ્મં વા વિપાકં વા ઓકપ્પનીયસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વચનં સદ્દહિત્વા અપ્પમત્તકેનેવ ન વિરજ્જતિ ન ભિજ્જતિ. યો યાચકે વા અઞ્ઞે વા સંવિભાગારહે પુગ્ગલે બહિ કત્વા એકકોવ સાદુરસભોજનં ન ભુઞ્જતિ, નેસં સંવિભજિત્વા ભુઞ્જતિ, સો ઇમાનિ પુપ્ફાનિ અરહતીતિ.

    Tassattho – yassa puggalassa cittaṃ ahāliddaṃ haliddirāgo viya khippaṃ na virajjati, thirameva hoti. Saddhā ca avirāginīti kammaṃ vā vipākaṃ vā okappanīyassa vā puggalassa vacanaṃ saddahitvā appamattakeneva na virajjati na bhijjati. Yo yācake vā aññe vā saṃvibhāgārahe puggale bahi katvā ekakova sādurasabhojanaṃ na bhuñjati, nesaṃ saṃvibhajitvā bhuñjati, so imāni pupphāni arahatīti.

    પુરોહિતો ‘‘અહં એતેહિ ગુણેહિ સમન્નાગતો’’તિ વત્વા તાનિ પુપ્ફાનિ આહરાપેત્વા પિળન્ધિત્વા ચતુત્થં દેવપુત્તં યાચિ. સો ચતુત્થં ગાથમાહ –

    Purohito ‘‘ahaṃ etehi guṇehi samannāgato’’ti vatvā tāni pupphāni āharāpetvā piḷandhitvā catutthaṃ devaputtaṃ yāci. So catutthaṃ gāthamāha –

    ૧૦૪.

    104.

    ‘‘સમ્મુખા વા તિરોક્ખા વા, યો સન્તે ન પરિભાસતિ;

    ‘‘Sammukhā vā tirokkhā vā, yo sante na paribhāsati;

    યથાવાદી તથાકારી, સ વે કક્કારુમરહતી’’તિ.

    Yathāvādī tathākārī, sa ve kakkārumarahatī’’ti.

    તસ્સત્થો – યો પુગ્ગલો સમ્મુખા વા પરમ્મુખા વા સીલાદિગુણયુત્તે સન્તે ઉત્તમપણ્ડિતપુરિસે ન અક્કોસતિ ન પરિભાસતિ, યં વાચાય વદતિ, તદેવ કાયેન કરોતિ, સો ઇમાનિ પુપ્ફાનિ અરહતીતિ.

    Tassattho – yo puggalo sammukhā vā parammukhā vā sīlādiguṇayutte sante uttamapaṇḍitapurise na akkosati na paribhāsati, yaṃ vācāya vadati, tadeva kāyena karoti, so imāni pupphāni arahatīti.

    પુરોહિતો ‘‘અહં એતેહિ ગુણેહિ સમન્નાગતો’’તિ વત્વા તાનિપિ આહરાપેત્વા પિળન્ધિ. ચત્તારો દેવપુત્તા ચત્તારિ પુપ્ફચુમ્બટકાનિ પુરોહિતસ્સ દત્વા દેવલોકમેવ ગતા. તેસં ગતકાલે પુરોહિતસ્સ સીસે મહતી વેદના ઉપ્પજ્જિ, તિખિણસિખરેન નિમ્મથિતં વિય ચ અયપટ્ટેન પીળિતં વિય ચ સીસં અહોસિ. સો વેદનાપ્પત્તો અપરાપરં પરિવત્તમાનો મહાસદ્દેન વિરવિ, ‘‘કિમેત’’ન્તિ ચ વુત્તે ‘‘અહં મમબ્ભન્તરે અવિજ્જમાનેયેવ ગુણે ‘અત્થી’તિ મુસાવાદં કત્વા તે દેવપુત્તે ઇમાનિ પુપ્ફાનિ યાચિં, હરથેતાનિ મમ સીસતો’’તિ આહ. તાનિ હરન્તાપિ હરિતું નાસક્ખિંસુ, અયપટ્ટેન બદ્ધાનિ વિય અહેસું. અથ નં ઉક્ખિપિત્વા ગેહં નયિંસુ. તત્થ તસ્સ વિરવન્તસ્સ સત્ત દિવસા વીતિવત્તા.

    Purohito ‘‘ahaṃ etehi guṇehi samannāgato’’ti vatvā tānipi āharāpetvā piḷandhi. Cattāro devaputtā cattāri pupphacumbaṭakāni purohitassa datvā devalokameva gatā. Tesaṃ gatakāle purohitassa sīse mahatī vedanā uppajji, tikhiṇasikharena nimmathitaṃ viya ca ayapaṭṭena pīḷitaṃ viya ca sīsaṃ ahosi. So vedanāppatto aparāparaṃ parivattamāno mahāsaddena viravi, ‘‘kimeta’’nti ca vutte ‘‘ahaṃ mamabbhantare avijjamāneyeva guṇe ‘atthī’ti musāvādaṃ katvā te devaputte imāni pupphāni yāciṃ, harathetāni mama sīsato’’ti āha. Tāni harantāpi harituṃ nāsakkhiṃsu, ayapaṭṭena baddhāni viya ahesuṃ. Atha naṃ ukkhipitvā gehaṃ nayiṃsu. Tattha tassa viravantassa satta divasā vītivattā.

    રાજા અમચ્ચે આમન્તેત્વા ‘‘દુસ્સીલબ્રાહ્મણો મરિસ્સતિ, કિં કરોમા’’તિ આહ. ‘‘દેવ, પુન ઉસ્સવં કારેમ, દેવપુત્તા પુન આગચ્છિસ્સન્તી’’તિ. રાજા પુન ઉસ્સવં કારેસિ. દેવપુત્તા પુન આગન્ત્વા સકલનગરં પુપ્ફગન્ધેન એકગન્ધં કત્વા તથેવ રાજઙ્ગણે અટ્ઠંસુ, મહાજનો સન્નિપતિત્વા દુસ્સીલબ્રાહ્મણં આનેત્વા તેસં પુરતો ઉત્તાનં નિપજ્જાપેસિ. સો ‘‘જીવિતં મે દેથ, સામી’’તિ દેવપુત્તે યાચિ. દેવપુત્તા ‘‘તુય્હં દુસ્સીલસ્સ પાપધમ્મસ્સ અનનુચ્છવિકાનેવેતાનિ પુપ્ફાનિ, ત્વં પન ‘અમ્હે વઞ્ચેસ્સામી’તિ સઞ્ઞી અહોસિ, અત્તનો મુસાવાદફલં લદ્ધ’’ન્તિ મહાજનમજ્ઝે દુસ્સીલબ્રાહ્મણં ગરહિત્વા સીસતો પુપ્ફચુમ્બટકં અપનેત્વા મહાજનસ્સ ઓવાદં દત્વા સકટ્ઠાનમેવ અગમંસુ.

    Rājā amacce āmantetvā ‘‘dussīlabrāhmaṇo marissati, kiṃ karomā’’ti āha. ‘‘Deva, puna ussavaṃ kārema, devaputtā puna āgacchissantī’’ti. Rājā puna ussavaṃ kāresi. Devaputtā puna āgantvā sakalanagaraṃ pupphagandhena ekagandhaṃ katvā tatheva rājaṅgaṇe aṭṭhaṃsu, mahājano sannipatitvā dussīlabrāhmaṇaṃ ānetvā tesaṃ purato uttānaṃ nipajjāpesi. So ‘‘jīvitaṃ me detha, sāmī’’ti devaputte yāci. Devaputtā ‘‘tuyhaṃ dussīlassa pāpadhammassa ananucchavikānevetāni pupphāni, tvaṃ pana ‘amhe vañcessāmī’ti saññī ahosi, attano musāvādaphalaṃ laddha’’nti mahājanamajjhe dussīlabrāhmaṇaṃ garahitvā sīsato pupphacumbaṭakaṃ apanetvā mahājanassa ovādaṃ datvā sakaṭṭhānameva agamaṃsu.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા બ્રાહ્મણો દેવદત્તો અહોસિ, તેસુ દેવપુત્તેસુ એકો કસ્સપો, એકો મોગ્ગલ્લાનો, એકો સારિપુત્તો, જેટ્ઠકદેવપુત્તો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo devadatto ahosi, tesu devaputtesu eko kassapo, eko moggallāno, eko sāriputto, jeṭṭhakadevaputto pana ahameva ahosi’’nti.

    કક્કારુજાતકવણ્ણના છટ્ઠા.

    Kakkārujātakavaṇṇanā chaṭṭhā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૨૬. કક્કારુજાતકં • 326. Kakkārujātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact