Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૨. કળારસુત્તવણ્ણના
2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
૩૨. તસ્સ થેરસ્સ નામં જાતિસમુદાગતં. નિવત્તોતિ પુબ્બે વટ્ટસોતસ્સ પટિસોતં ગન્તું આરદ્ધો, તં અવિસહન્તો અનુસોતમેવ ગચ્છન્તો, તતો નિવત્તો પરિક્લેસવિધમે અસંસટ્ઠો વિયુત્તો હોતિ. એત્થ ચેતનાતિ વા અસ્સાસો. હીનાયાવત્તનં નામ કામેસુ સાપેક્ખતાય, તત્થ ચ નિરપેક્ખતા તતિયમગ્ગાધિગમેનાતિ દસ્સેન્તો ‘‘તયો મગ્ગે’’તિઆદિમાહ. સાવકપારમીઞાણં થેરસ્સ અરહત્તાધિગમેન નિપ્ફન્નં, તસ્મા તસ્સ તં ઉપરિમકોટિયા અસ્સાસો વુત્તો. ઉગ્ઘાટિતાતિ વિવટા, વૂપસમિતાતિ અત્થો. તત્થાતિ અરહત્તપ્પત્તિયં. વિચિકિચ્છાભાવન્તિ નિબ્બેમતિકતં.
32.Tassa therassa nāmaṃ jātisamudāgataṃ. Nivattoti pubbe vaṭṭasotassa paṭisotaṃ gantuṃ āraddho, taṃ avisahanto anusotameva gacchanto, tato nivatto pariklesavidhame asaṃsaṭṭho viyutto hoti. Ettha cetanāti vā assāso. Hīnāyāvattanaṃ nāma kāmesu sāpekkhatāya, tattha ca nirapekkhatā tatiyamaggādhigamenāti dassento ‘‘tayo magge’’tiādimāha. Sāvakapāramīñāṇaṃ therassa arahattādhigamena nipphannaṃ, tasmā tassa taṃ uparimakoṭiyā assāso vutto. Ugghāṭitāti vivaṭā, vūpasamitāti attho. Tatthāti arahattappattiyaṃ. Vicikicchābhāvanti nibbematikataṃ.
ન એવં બ્યાકતાતિ ‘‘ખીણા જાતી’’તિઆદિકા એવં ઉત્તાનકં ન બ્યાકતા, પરિયાયેન પન બ્યાકતા. કેનચીતિ કેનચિપિ કારણેન. એવં ઉત્તાનકં બ્યાકરિસ્સતિ.
Naevaṃ byākatāti ‘‘khīṇā jātī’’tiādikā evaṃ uttānakaṃ na byākatā, pariyāyena pana byākatā. Kenacīti kenacipi kāraṇena. Evaṃ uttānakaṃ byākarissati.
તસ્સ પચ્ચયસ્સ ખયાતિ તસ્સ કમ્મભવસઙ્ખાતસ્સ પચ્ચયસ્સ અવિજ્જાય સહકારિતાયં સઙ્ગહિતસ્સ ખયા અનુપ્પાદા નિરોધા. ખીણસ્મિન્તિ ખીણે. અનુપ્પાદનિરોધેન નિરુદ્ધે જાતિયા યથાવુત્તે પચ્ચયે. જાતિસઙ્ખાતં ફલં ખીણં અનુપ્પત્તિધમ્મતં આપાદિતન્તિ. વિદિતં ઞાતં. આજાનાતિ ચતુસચ્ચં હેટ્ઠિમમગ્ગેહિ ઞાતં અનતિક્કમિત્વાવ પટિવિજ્ઝતીતિ અઞ્ઞા અગ્ગમગ્ગો. તદુપચારેન અગ્ગફલં ઇધ ‘‘અઞ્ઞા’’ નામ. પચ્ચયોતિ ભવૂપપત્તિયા પચ્ચયો પટિચ્ચસમુપ્પાદો.
Tassa paccayassa khayāti tassa kammabhavasaṅkhātassa paccayassa avijjāya sahakāritāyaṃ saṅgahitassa khayā anuppādā nirodhā. Khīṇasminti khīṇe. Anuppādanirodhena niruddhe jātiyā yathāvutte paccaye. Jātisaṅkhātaṃ phalaṃ khīṇaṃ anuppattidhammataṃ āpāditanti. Viditaṃ ñātaṃ. Ājānāti catusaccaṃ heṭṭhimamaggehi ñātaṃ anatikkamitvāva paṭivijjhatīti aññā aggamaggo. Tadupacārena aggaphalaṃ idha ‘‘aññā’’ nāma. Paccayoti bhavūpapattiyā paccayo paṭiccasamuppādo.
મેતિ મયા. અઞ્ઞાસિ આકારગ્ગહણેન ચિત્તાચારં જાનાતિ. તેનાતિ ભગવતા. બ્યાકરણં અનુમોદિતં પઞ્હબ્યાકરણસ્સ વિસયકતભાવતો.
Meti mayā. Aññāsi ākāraggahaṇena cittācāraṃ jānāti. Tenāti bhagavatā. Byākaraṇaṃ anumoditaṃ pañhabyākaraṇassa visayakatabhāvato.
અયમસ્સ વિસયોતિ અયં વેદના અસ્સ સારિપુત્તત્થેરસ્સ સવિસયો તત્થ વિસયભાવેન પવત્તત્તા. કિઞ્ચાપીતિ કિઞ્ચાપિ સુખા વેદના ઠિતિસુખા દુક્ખા વેદના વિપરિણામસુખા, અદુક્ખમસુખા વેદના ઞાણસુખા. વિપરિણામકોટિયાતિ અનિચ્ચભાવેન સબ્બાવ વેદના દુક્ખા નામ . સુખપટિક્ખેપતોપિ હિ સુખપીતિયા ફરણતાય સુખાતિ તિક્ખમત્તેન વિપરિણામદુક્ખાતિ વિપરિણામતો અભાવાધિગમેન સુખનિરોધક્ખણમત્તેન. તથા હિ વુત્તં પપઞ્ચસૂદનિયં ‘‘સુખાય વેદનાય અત્થિભાવો સુખ’’ન્તિ. સુખકામો દુક્ખં તિતિક્ખતિ. અપરિઞ્ઞાતવત્થુકાનઞ્હિ સુખવેદનુપરમો દુક્ખતો ઉપટ્ઠાતિ, તસ્માયમત્થો વિયોગેન દીપેતબ્બો. ‘‘દુક્ખા વિપરિણામસુખા’’તિ એત્થાપિ એસેવ નયો. તથાચાહ પપઞ્ચસૂદનિયં ‘‘દુક્ખાય વેદનાય નત્થિભાવો સુખ’’ન્તિ. દુક્ખવેદનુપરમો હિ વુત્તાનં સુખતો ઉપટ્ઠાતિ એવાતિ વદન્તિ. તસ્સ યોગસ્સ વૂપસમેન ‘‘અહો સુખં જાત’’ન્તિ મજ્ઝત્તવેદનાય જાનનભાવો યાથાવતો અવબુજ્ઝનં સુખં. અદુક્ખમસુખાપિ વેદના વિજાનન્તસ્સ સુખં હોતિ તસ્સ સુખુમતાય વિઞ્ઞેય્યભાવતો. યથા રૂપારૂપધમ્માનં સલક્ખણતો સામઞ્ઞલક્ખણતો ચ સમ્મદેવ અવબોધો પરમં સુખં. તેનાહ –
Ayamassa visayoti ayaṃ vedanā assa sāriputtattherassa savisayo tattha visayabhāvena pavattattā. Kiñcāpīti kiñcāpi sukhā vedanā ṭhitisukhā dukkhā vedanā vipariṇāmasukhā, adukkhamasukhā vedanā ñāṇasukhā. Vipariṇāmakoṭiyāti aniccabhāvena sabbāva vedanā dukkhā nāma. Sukhapaṭikkhepatopi hi sukhapītiyā pharaṇatāya sukhāti tikkhamattena vipariṇāmadukkhāti vipariṇāmato abhāvādhigamena sukhanirodhakkhaṇamattena. Tathā hi vuttaṃ papañcasūdaniyaṃ ‘‘sukhāya vedanāya atthibhāvo sukha’’nti. Sukhakāmo dukkhaṃ titikkhati. Apariññātavatthukānañhi sukhavedanuparamo dukkhato upaṭṭhāti, tasmāyamattho viyogena dīpetabbo. ‘‘Dukkhā vipariṇāmasukhā’’ti etthāpi eseva nayo. Tathācāha papañcasūdaniyaṃ ‘‘dukkhāya vedanāya natthibhāvo sukha’’nti. Dukkhavedanuparamo hi vuttānaṃ sukhato upaṭṭhāti evāti vadanti. Tassa yogassa vūpasamena ‘‘aho sukhaṃ jāta’’nti majjhattavedanāya jānanabhāvo yāthāvato avabujjhanaṃ sukhaṃ. Adukkhamasukhāpi vedanā vijānantassa sukhaṃ hoti tassa sukhumatāya viññeyyabhāvato. Yathā rūpārūpadhammānaṃ salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca sammadeva avabodho paramaṃ sukhaṃ. Tenāha –
‘‘યતો યતો સમ્મસતિ, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
લભતી પીતિપામોજ્જં, અમતં તં વિજાનત’’ન્તિ. (ધ॰ પ॰ ૩૭૪);
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374);
અઞ્ઞાણદુક્ખાતિ અજાનનભાવો અદુક્ખમસુખાવેદનાય દુક્ખં. સમ્મા વિભાગજાનનસભાવો ઞાણસ્સ સમ્ભવો. ઞાણસમ્પયુત્તા હિ ઞાણૂપનિસ્સયા અદુક્ખમસુખા વેદના પસત્થાકારા, યતો સા ઇટ્ઠા ચેવ ઇટ્ઠફલા ચાતિ. અજાનનભાવોતિ એત્થ વુત્તવિપરિયાયેન અત્થો વેદિતબ્બો. ‘‘દુક્ખન્તિ વિદિતો’’તિ પાળિ, અટ્ઠકથાયં પન વિદિતન્તિ પદુદ્ધારો કતો, તં અત્થદસ્સનમત્તન્તિ દટ્ઠબ્બં.
Aññāṇadukkhāti ajānanabhāvo adukkhamasukhāvedanāya dukkhaṃ. Sammā vibhāgajānanasabhāvo ñāṇassa sambhavo. Ñāṇasampayuttā hi ñāṇūpanissayā adukkhamasukhā vedanā pasatthākārā, yato sā iṭṭhā ceva iṭṭhaphalā cāti. Ajānanabhāvoti ettha vuttavipariyāyena attho veditabbo. ‘‘Dukkhanti vidito’’ti pāḷi, aṭṭhakathāyaṃ pana viditanti paduddhāro kato, taṃ atthadassanamattanti daṭṭhabbaṃ.
વેદનાપરિચ્છેદજાનનેતિ ‘‘તિસ્સો ઇમા વેદના’’તિ એવં પરિચ્છેદતો જાનને. અઞ્ઞાસીતિ કદા અઞ્ઞાસિ? ઇમસ્મિં દેસનાકાલેતિ વદન્તિ, પટિવેધકાલેતિ પન યુત્તં. યથાપટિવિદ્ધા હિ વેદના ઇધ થેરેન દેસિતાતિ. ઇમિના કારણેનાતિ ‘‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખ’’ન્તિ વેદનાનં અનિચ્ચતાય દુક્ખભાવજાનનસઙ્ખાતેન કારણેન. તંનિમિત્તં હિસ્સ વેદનાસુ તણ્હા ન ઉપ્પજ્જતિ. અતિપ્પપઞ્ચોતિ અતિવિત્થારો. દુક્ખસ્મિં અન્તોગધં દુક્ખપરિયાપન્નત્તા. દુક્ખન્તિ સબ્બં વેદયિતં દુક્ખં સઙ્ખારદુક્ખભાવતો. ઞાતમત્તેતિ યાથાવતો અવબુજ્ઝનમત્તે. તણ્હા ન તિટ્ઠતીતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નપ્પવત્તતિ.
Vedanāparicchedajānaneti ‘‘tisso imā vedanā’’ti evaṃ paricchedato jānane. Aññāsīti kadā aññāsi? Imasmiṃ desanākāleti vadanti, paṭivedhakāleti pana yuttaṃ. Yathāpaṭividdhā hi vedanā idha therena desitāti. Iminā kāraṇenāti ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vedanānaṃ aniccatāya dukkhabhāvajānanasaṅkhātena kāraṇena. Taṃnimittaṃ hissa vedanāsu taṇhā na uppajjati. Atippapañcoti ativitthāro. Dukkhasmiṃ antogadhaṃ dukkhapariyāpannattā. Dukkhanti sabbaṃ vedayitaṃ dukkhaṃ saṅkhāradukkhabhāvato. Ñātamatteti yāthāvato avabujjhanamatte. Taṇhā na tiṭṭhatīti na santiṭṭhati nappavattati.
કથં વિમોક્ખાતિ અજ્ઝત્તબહિદ્ધાભેદેસુ વિમુત્તા. હેતુમ્હિ ચેતં નિસ્સક્કવચનન્તિ હેતુઅત્થેન કરણવચનેન અત્થમાહ ‘‘કતરેન વિમોક્ખેના’’તિ. કરણત્થેપિ વા એતં નિસ્સક્કવચનન્તિ તથા વુત્તં. અભિનિવેસોતિ વિપસ્સનારમ્ભો. બહિદ્ધાધમ્માપિ દટ્ઠબ્બાયેવ સબ્બસ્સપિ પરિઞ્ઞેય્યસ્સ પરિજાનિતબ્બતો. ઞાણં પવત્તેત્વા. તેતિ અજ્ઝત્તસઙ્ખારે. વવત્થપેત્વાતિ સલક્ખણતો પરિચ્છિન્દિત્વા. બહિદ્ધા ઓતારેતીતિ બહિદ્ધાસઙ્ખારેસુ ઞાણં ઓતારેતિ. અજ્ઝત્તં ઓતારેતીતિ અજ્ઝત્તસઙ્ખારે સમ્મસતિ. તત્ર તસ્મિં ચતુક્કે. તેસં વવત્થાનકાલેતિ તેસં અજ્ઝત્તસઙ્ખારાનં વિપસ્સનાકાલે.
Kathaṃ vimokkhāti ajjhattabahiddhābhedesu vimuttā. Hetumhi cetaṃ nissakkavacananti hetuatthena karaṇavacanena atthamāha ‘‘katarena vimokkhenā’’ti. Karaṇatthepi vā etaṃ nissakkavacananti tathā vuttaṃ. Abhinivesoti vipassanārambho. Bahiddhādhammāpi daṭṭhabbāyeva sabbassapi pariññeyyassa parijānitabbato. Ñāṇaṃ pavattetvā. Teti ajjhattasaṅkhāre. Vavatthapetvāti salakkhaṇato paricchinditvā. Bahiddhā otāretīti bahiddhāsaṅkhāresu ñāṇaṃ otāreti. Ajjhattaṃ otāretīti ajjhattasaṅkhāre sammasati. Tatra tasmiṃ catukke. Tesaṃ vavatthānakāleti tesaṃ ajjhattasaṅkhārānaṃ vipassanākāle.
સબ્બુપાદાનક્ખયાતિ સબ્બસો ઉપાદાનાનં ખયા. કામં દિટ્ઠિસીલબ્બતઅત્તવાદુપાદાનાનિ પઠમમગ્ગેનેવ ખીયન્તિ, કામુપાદાનં પન અગ્ગમગ્ગેનાતિ તસ્સ વસેન ‘‘સબ્બુપાદાનક્ખયા’’તિ વદન્તો થેરો અત્તનો અરહત્તપત્તિં બ્યાકરોતિ. તેનાહ ‘‘આસવા નાનુસ્સવન્તી’’તિ. સતોતિ ઇમિના સતિવેપુલ્લપ્પત્તિં દસ્સેતિ. ચક્ખુતો રૂપે સવન્તીતિ ચક્ખુવિઞ્ઞાણવીથિયં તદનુગતમનોવિઞ્ઞાણવીથિયઞ્ચ રૂપારમ્મણા આસવા પવત્તન્તીતિ. કિઞ્ચાપિ તત્થ કુસલાદીનમ્પિ પવત્તિ અત્થિ, કામાસવાદયો એવ વણતો યૂસં વિય પગ્ઘરણકઅસુચિભાવેન સન્દન્તિ, તથા સેસવારેસુ. તેનાહ ‘‘એવ’’ન્તિઆદિ, તસ્મા તે એવ ‘‘આસવા’’તિ વુચ્ચન્તિ. તત્થ હિ પગ્ઘરણકઅસુચિમ્હિ નિરુળ્હો આસવસદ્દો. ‘‘અત્તાનં નાવજાનામી’’તિ વુત્તત્તા ‘‘ઓમાનપહાનં કથિત’’ન્તિ આહ. તેન આસવેસુ સમુદાયુપલક્ખણં કથિતન્તિ દટ્ઠબ્બં. ન હિ સેય્યમાનાદિપ્પહાનેન વિના હીનમાનંયેવ પજહતિ. પજાનનાતિ ‘‘નાપરં ઇત્થત્તાયા’’તિ વુત્તપજાનનસમ્પન્નો હોતીતિ.
Sabbupādānakkhayāti sabbaso upādānānaṃ khayā. Kāmaṃ diṭṭhisīlabbataattavādupādānāni paṭhamamaggeneva khīyanti, kāmupādānaṃ pana aggamaggenāti tassa vasena ‘‘sabbupādānakkhayā’’ti vadanto thero attano arahattapattiṃ byākaroti. Tenāha ‘‘āsavā nānussavantī’’ti. Satoti iminā sativepullappattiṃ dasseti. Cakkhuto rūpe savantīti cakkhuviññāṇavīthiyaṃ tadanugatamanoviññāṇavīthiyañca rūpārammaṇā āsavā pavattantīti. Kiñcāpi tattha kusalādīnampi pavatti atthi, kāmāsavādayo eva vaṇato yūsaṃ viya paggharaṇakaasucibhāvena sandanti, tathā sesavāresu. Tenāha ‘‘eva’’ntiādi, tasmā te eva ‘‘āsavā’’ti vuccanti. Tattha hi paggharaṇakaasucimhi niruḷho āsavasaddo. ‘‘Attānaṃ nāvajānāmī’’ti vuttattā ‘‘omānapahānaṃ kathita’’nti āha. Tena āsavesu samudāyupalakkhaṇaṃ kathitanti daṭṭhabbaṃ. Na hi seyyamānādippahānena vinā hīnamānaṃyeva pajahati. Pajānanāti ‘‘nāparaṃ itthattāyā’’ti vuttapajānanasampanno hotīti.
સરૂપભેદતોપીતિ ‘‘ચત્તારો’’તિ એવં પરિમાણપરિચ્છેદતોપિ. ઇદં ભગવા દસ્સેન્તો આહાતિ સમ્બન્ધો. ઇદન્તિ ચ ‘‘અયમ્પિ ખો’’તિઆદિવચનં સન્ધાયાહ.
Sarūpabhedatopīti ‘‘cattāro’’ti evaṃ parimāṇaparicchedatopi. Idaṃ bhagavā dassento āhāti sambandho. Idanti ca ‘‘ayampi kho’’tiādivacanaṃ sandhāyāha.
અસમ્ભિન્નાય એવાતિ યથાનિસિન્નાય એવ, અવુટ્ઠિતાય એવાતિ અત્થો. પુગ્ગલથોમનત્થન્તિ દેસનાકુસલાનં આનન્દત્થેરાદીનં પુગ્ગલાનં પસંસનત્થં ઉક્કંસનત્થં. ધમ્મથોમનત્થન્તિ પટિપત્તિધમ્મસ્સ પસંસનત્થં. તેપીતિ આનન્દત્થેરાદયો ભિક્ખૂપિ. ધમ્મપટિગ્ગાહકા ભિક્ખૂ. અત્થેતિ સીલાદિઅત્થે. ધમ્મેતિ પાળિધમ્મે.
Asambhinnāya evāti yathānisinnāya eva, avuṭṭhitāya evāti attho. Puggalathomanatthanti desanākusalānaṃ ānandattherādīnaṃ puggalānaṃ pasaṃsanatthaṃ ukkaṃsanatthaṃ. Dhammathomanatthanti paṭipattidhammassa pasaṃsanatthaṃ. Tepīti ānandattherādayo bhikkhūpi. Dhammapaṭiggāhakā bhikkhū. Attheti sīlādiatthe. Dhammeti pāḷidhamme.
અસ્સાતિ ભગવતો. આનુભાવં કરિસ્સતિ ‘‘દિવસઞ્ચેપિ ભગવા’’તિઆદિના. નન્તિ સારિપુત્તત્થેરં. અહમ્પિ તથેવ થોમેસ્સામિ ‘‘સા હિ ભિક્ખૂ’’તિઆદિના. એવં ચિન્તેસીતિ એવં વક્ખમાનેન ધમ્મદાયાદદેસનાય ચિન્તિતાકારેન ચિન્તેસિ. તેનાહ ‘‘યથા’’તિઆદિ. એકજ્ઝાસયાયાતિ સમાનાધિપ્પાયાય. મતિયાતિ પઞ્ઞાય. અયં દેસના અગ્ગાતિ ભગવા ધમ્મસેનાપતિં ગુણતો એવં પગ્ગણ્હાતીતિ કત્વા વુત્તં.
Assāti bhagavato. Ānubhāvaṃ karissati ‘‘divasañcepi bhagavā’’tiādinā. Nanti sāriputtattheraṃ. Ahampi tatheva thomessāmi ‘‘sā hi bhikkhū’’tiādinā. Evaṃ cintesīti evaṃ vakkhamānena dhammadāyādadesanāya cintitākārena cintesi. Tenāha ‘‘yathā’’tiādi. Ekajjhāsayāyāti samānādhippāyāya. Matiyāti paññāya. Ayaṃ desanā aggāti bhagavā dhammasenāpatiṃ guṇato evaṃ paggaṇhātīti katvā vuttaṃ.
પકાસેત્વાતિ ગુણતો પાકટં પઞ્ઞાતં કત્વા સબ્બસાવકેહિ સેટ્ઠભાવે ઠપેતુકામો. ચિત્તગતિયા ચિત્તવસેન કાયસ્સ પરિણામનેન ‘‘અયં કાયો ઇદં ચિત્તં વિય હોતૂ’’તિ કાયસમાનગતિકત્તાધિટ્ઠાનેન. કથં પન કાયો દન્ધપ્પવત્તિકો લહુપરિવત્તેન ચિત્તેન સમાનગતિકો હોતીતિ? ન સબ્બથા સમાનગતિકો. યથેવ હિ કાયવસેન ચિત્તવિપરિણામને ચિત્તં સબ્બથા કાયેન સમાનગતિકં હોતિ. ન હિ તદા ચિત્તં સભાવસિદ્ધેન અત્તનો ખણેન અવત્તિત્વા દન્ધવુત્તિકસ્સ રૂપધમ્મસ્સ ખણેન વત્તિતું સક્કોતિ, ‘‘ઇદં ચિત્તં અયં કાયો વિય હોતૂ’’તિ પનાધિટ્ઠાનેન દન્ધગતિકસ્સ કાયસ્સ અનુવત્તનતો યાવ ઇચ્છિતટ્ઠાનપ્પત્તિ હોતિ, તાવ કાયગતિઅનુલોમેનેવ હુત્વા સન્તાનવસેન પવત્તમાનં ચિત્તં કાયગતિયા પરિણામિતં નામ હોતિ, એવં ‘‘અયં કાયો ઇદં ચિત્તં વિય હોતૂ’’તિ અધિટ્ઠાનેન પગેવ સુખલહુસઞ્ઞાય સમ્પાદિતત્તા અભાવિતિદ્ધિપાદાનં વિય દન્ધં અવત્તિત્વા યથા લહુકતિપયચિત્તવારેહેવ ઇચ્છિતટ્ઠાનપ્પતિ હોતિ, એવં પવત્તરૂપતા વિઞ્ઞાયતીતિ.
Pakāsetvāti guṇato pākaṭaṃ paññātaṃ katvā sabbasāvakehi seṭṭhabhāve ṭhapetukāmo. Cittagatiyā cittavasena kāyassa pariṇāmanena ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti kāyasamānagatikattādhiṭṭhānena. Kathaṃ pana kāyo dandhappavattiko lahuparivattena cittena samānagatiko hotīti? Na sabbathā samānagatiko. Yatheva hi kāyavasena cittavipariṇāmane cittaṃ sabbathā kāyena samānagatikaṃ hoti. Na hi tadā cittaṃ sabhāvasiddhena attano khaṇena avattitvā dandhavuttikassa rūpadhammassa khaṇena vattituṃ sakkoti, ‘‘idaṃ cittaṃ ayaṃ kāyo viya hotū’’ti panādhiṭṭhānena dandhagatikassa kāyassa anuvattanato yāva icchitaṭṭhānappatti hoti, tāva kāyagatianulomeneva hutvā santānavasena pavattamānaṃ cittaṃ kāyagatiyā pariṇāmitaṃ nāma hoti, evaṃ ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti adhiṭṭhānena pageva sukhalahusaññāya sampāditattā abhāvitiddhipādānaṃ viya dandhaṃ avattitvā yathā lahukatipayacittavāreheva icchitaṭṭhānappati hoti, evaṃ pavattarūpatā viññāyatīti.
અધિપ્પાયાનુરૂપમેવ તસ્સ ભગવતો થોમનાય કતત્તા. ઇદં નામ અત્થજાતં ભગવા પુચ્છિસ્સતીતિ પુબ્બે મયા અવિદિતં અપસ્સં. આસયજાનનત્થન્તિ ‘‘એવં બ્યાકરોન્તેન સત્થુ અજ્ઝાસયો ગહિતો હોતી’’તિ એવં સત્થુ અજ્ઝાસયજાનનત્થં. દુતિયં પઞ્હં પુચ્છન્તો ભગવા પઠમં પઞ્હં અનુમોદિ દુતિયં પઞ્હં પુચ્છન્તેનેવ પઠમપઞ્હવિસ્સજ્જનસ્સ સમ્પટિચ્છિતભાવતો.
Adhippāyānurūpameva tassa bhagavato thomanāya katattā. Idaṃ nāma atthajātaṃ bhagavā pucchissatīti pubbe mayā aviditaṃ apassaṃ. Āsayajānanatthanti ‘‘evaṃ byākarontena satthu ajjhāsayo gahito hotī’’ti evaṃ satthu ajjhāsayajānanatthaṃ. Dutiyaṃ pañhaṃ pucchanto bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ anumodi dutiyaṃ pañhaṃ pucchanteneva paṭhamapañhavissajjanassa sampaṭicchitabhāvato.
એતં અહોસીતિ એતં પરિવિતક્કનં અહોસિ. અસ્સાતિ કળારખત્તિયસ્સ ભિક્ખુનો. ધમ્મે દહતીતિ ધમ્મધાતુ, સાવકપારમીઞાણં, સાવકવિસયે ધમ્મે દહતિ યાથાવતો અજિતે કત્વા ઠપેતીતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘ધમ્મધાતૂ’’તિઆદિ. સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણગતિકમેવ વિસયે. ગોચરધમ્મેતિ ગોચરભૂતે ઞેય્યધમ્મે.
Etaṃ ahosīti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi. Assāti kaḷārakhattiyassa bhikkhuno. Dhamme dahatīti dhammadhātu, sāvakapāramīñāṇaṃ, sāvakavisaye dhamme dahati yāthāvato ajite katvā ṭhapetīti attho. Tenāha ‘‘dhammadhātū’’tiādi. Sabbaññutaññāṇagatikameva visaye. Gocaradhammeti gocarabhūte ñeyyadhamme.
કળારસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Kaḷārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૨. કળારસુત્તં • 2. Kaḷārasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. કળારસુત્તવણ્ણના • 2. Kaḷārasuttavaṇṇanā