Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયસઙ્ગહ-અટ્ઠકથા • Vinayasaṅgaha-aṭṭhakathā

    ૩૩. કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથા

    33. Kammākammavinicchayakathā

    ૨૪૯. કમ્માકમ્મન્તિ એત્થ (પરિ॰ ૪૮૨-૪૮૪) પન કમ્માનિ ચત્તારિ – અપલોકનકમ્મં ઞત્તિકમ્મં ઞત્તિદુતિયકમ્મં ઞત્તિચતુત્થકમ્મન્તિ. ઇમાનિ ચત્તારિ કમ્માનિ કતિહાકારેહિ વિપજ્જન્તિ? પઞ્ચહાકારેહિ વિપજ્જન્તિ – વત્થુતો વા ઞત્તિતો વા અનુસ્સાવનતો વા સીમતો વા પરિસતો વા.

    249.Kammākammanti ettha (pari. 482-484) pana kammāni cattāri – apalokanakammaṃ ñattikammaṃ ñattidutiyakammaṃ ñatticatutthakammanti. Imāni cattāri kammāni katihākārehi vipajjanti? Pañcahākārehi vipajjanti – vatthuto vā ñattito vā anussāvanato vā sīmato vā parisato vā.

    કથં વત્થુતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ? સમ્મુખાકરણીયં કમ્મં અસમ્મુખા કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પટિપુચ્છાકરણીયં કમ્મં અપટિપુચ્છા કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પટિઞ્ઞાય કરણીયં કમ્મં અપટિઞ્ઞાય કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. સતિવિનયારહસ્સ અમૂળ્હવિનયં દેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. અમૂળ્હવિનયારહસ્સ તસ્સ પાપિયસિકકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. તસ્સ પાપિયસિકકમ્મારહસ્સ તજ્જનીયકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. તજ્જનીયકમ્મારહસ્સ નિયસ્સકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. નિયસ્સકમ્મારહસ્સ પબ્બાજનીયકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પબ્બાજનીયકમ્મારહસ્સ પટિસારણીયકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પટિસારણીયકમ્મારહસ્સ ઉક્ખેપનીયકમ્મં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. ઉક્ખેપનીયકમ્મારહસ્સ પરિવાસં દેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પરિવાસારહસ્સ મૂલાય પટિકસ્સતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. મૂલાયપટિકસ્સનારહસ્સ માનત્તં દેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. માનત્તારહં અબ્ભેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. અબ્ભાનારહં ઉપસમ્પાદેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. અનુપોસથે ઉપોસથં કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. અપવારણાય પવારેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. પણ્ડકં ઉપસમ્પાદેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. થેય્યસંવાસકં, તિત્થિયપક્કન્તકં, તિરચ્છાનગતં, માતુઘાતકં, પિતુઘાતકં, અરહન્તઘાતકં, ભિક્ખુનિદૂસકં, સઙ્ઘભેદકં, લોહિતુપ્પાદકં, ઉભતોબ્યઞ્જનકં, ઊનવીસતિવસ્સં પુગ્ગલં ઉપસમ્પાદેતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં. એવં વત્થુતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Kathaṃ vatthuto kammāni vipajjanti? Sammukhākaraṇīyaṃ kammaṃ asammukhā karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Paṭipucchākaraṇīyaṃ kammaṃ apaṭipucchā karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Paṭiññāya karaṇīyaṃ kammaṃ apaṭiññāya karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Sativinayārahassa amūḷhavinayaṃ deti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Amūḷhavinayārahassa tassa pāpiyasikakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Tassa pāpiyasikakammārahassa tajjanīyakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Tajjanīyakammārahassa niyassakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Niyassakammārahassa pabbājanīyakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Pabbājanīyakammārahassa paṭisāraṇīyakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Paṭisāraṇīyakammārahassa ukkhepanīyakammaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Ukkhepanīyakammārahassa parivāsaṃ deti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Parivāsārahassa mūlāya paṭikassati, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Mūlāyapaṭikassanārahassa mānattaṃ deti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Mānattārahaṃ abbheti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Abbhānārahaṃ upasampādeti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Anuposathe uposathaṃ karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Apavāraṇāya pavāreti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Paṇḍakaṃ upasampādeti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Theyyasaṃvāsakaṃ, titthiyapakkantakaṃ, tiracchānagataṃ, mātughātakaṃ, pitughātakaṃ, arahantaghātakaṃ, bhikkhunidūsakaṃ, saṅghabhedakaṃ, lohituppādakaṃ, ubhatobyañjanakaṃ, ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādeti, vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ. Evaṃ vatthuto kammāni vipajjanti.

    કથં ઞત્તિતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ? પઞ્ચહાકારેહિ ઞત્તિતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ – વત્થું ન પરામસતિ, સઙ્ઘં ન પરામસતિ, પુગ્ગલં ન પરામસતિ, ઞત્તિં ન પરામસતિ, પચ્છા વા ઞત્તિં ઠપેતિ. ઇમેહિ પઞ્ચહાકારેહિ ઞત્તિતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Kathaṃ ñattito kammāni vipajjanti? Pañcahākārehi ñattito kammāni vipajjanti – vatthuṃ na parāmasati, saṅghaṃ na parāmasati, puggalaṃ na parāmasati, ñattiṃ na parāmasati, pacchā vā ñattiṃ ṭhapeti. Imehi pañcahākārehi ñattito kammāni vipajjanti.

    કથં અનુસ્સાવનતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ? પઞ્ચહાકારેહિ અનુસ્સાવનતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ – વત્થું ન પરામસતિ, સઙ્ઘં ન પરામસતિ, પુગ્ગલં ન પરામસતિ, સાવનં હાપેતિ, અકાલે વા સાવેતિ. ઇમેહિ પઞ્ચહાકારેહિ અનુસ્સાવનતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Kathaṃ anussāvanato kammāni vipajjanti? Pañcahākārehi anussāvanato kammāni vipajjanti – vatthuṃ na parāmasati, saṅghaṃ na parāmasati, puggalaṃ na parāmasati, sāvanaṃ hāpeti, akāle vā sāveti. Imehi pañcahākārehi anussāvanato kammāni vipajjanti.

    કથં સીમતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ? એકાદસહિ આકારેહિ સીમતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ – અતિખુદ્દકં સીમં સમ્મન્નતિ, અતિમહતિં સીમં સમ્મન્નતિ, ખણ્ડનિમિત્તં સીમં સમ્મન્નતિ, છાયાનિમિત્તં સીમં સમ્મન્નતિ, અનિમિત્તં સીમં સમ્મન્નતિ, બહિસીમે ઠિતો સીમં સમ્મન્નતિ, નદિયા સીમં સમ્મન્નતિ, સમુદ્દે સીમં સમ્મન્નતિ, જાતસ્સરે સીમં સમ્મન્નતિ, સીમાય સીમં સમ્ભિન્દતિ, સીમાય સીમં અજ્ઝોત્થરતિ. ઇમેહિ એકાદસહિ આકારેહિ સીમતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Kathaṃ sīmato kammāni vipajjanti? Ekādasahi ākārehi sīmato kammāni vipajjanti – atikhuddakaṃ sīmaṃ sammannati, atimahatiṃ sīmaṃ sammannati, khaṇḍanimittaṃ sīmaṃ sammannati, chāyānimittaṃ sīmaṃ sammannati, animittaṃ sīmaṃ sammannati, bahisīme ṭhito sīmaṃ sammannati, nadiyā sīmaṃ sammannati, samudde sīmaṃ sammannati, jātassare sīmaṃ sammannati, sīmāya sīmaṃ sambhindati, sīmāya sīmaṃ ajjhottharati. Imehi ekādasahi ākārehi sīmato kammāni vipajjanti.

    કથં પરિસતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ? દ્વાદસહિ આકારેહિ પરિસતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ – ચતુવગ્ગકરણીયે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા તે અનાગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો અનાહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ, ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે આગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો અનાહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ, ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે આગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો આહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ.

    Kathaṃ parisato kammāni vipajjanti? Dvādasahi ākārehi parisato kammāni vipajjanti – catuvaggakaraṇīye kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā te anāgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, catuvaggakaraṇe kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, catuvaggakaraṇe kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti.

    પઞ્ચવગ્ગકરણે કમ્મે…પે॰… દસવગ્ગકરણે કમ્મે…પે॰… વીસતિવગ્ગકરણે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે અનાગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો અનાહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ, વીસતિવગ્ગકરણે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે આગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો અનાહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ, વીસતિવગ્ગકરણે કમ્મે યાવતિકા ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા, તે આગતા હોન્તિ, છન્દારહાનં છન્દો આહટો હોતિ, સમ્મુખીભૂતા પટિક્કોસન્તિ. ઇમેહિ દ્વાદસહિ આકારેહિ પરિસતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Pañcavaggakaraṇe kamme…pe… dasavaggakaraṇe kamme…pe… vīsativaggakaraṇe kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, te anāgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, vīsativaggakaraṇe kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, vīsativaggakaraṇe kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti. Imehi dvādasahi ākārehi parisato kammāni vipajjanti.

    ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે ચત્તારો ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા, અવસેસા પકતત્તા છન્દારહા. યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપ્પત્તો નાપિ છન્દારહો, અપિચ કમ્મારહો. પઞ્ચવગ્ગકરણે કમ્મે પઞ્ચ ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા, અવસેસા પકતત્તા છન્દારહા. યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપ્પત્તો નાપિ છન્દારહો, અપિચ કમ્મારહો . દસવગ્ગકરણે કમ્મે દસ ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા, અવસેસા પકતત્તા છન્દારહા. યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપ્પત્તો નાપિ છન્દારહો, અપિચ કમ્મારહો. વીસતિવગ્ગકરણે કમ્મે વીસતિ ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા, અવસેસા પકતત્તા છન્દારહા. યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપ્પત્તો નાપિ છન્દારહો, અપિચ કમ્મારહો.

    Catuvaggakaraṇe kamme cattāro bhikkhū pakatattā kammappattā, avasesā pakatattā chandārahā. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammappatto nāpi chandāraho, apica kammāraho. Pañcavaggakaraṇe kamme pañca bhikkhū pakatattā kammappattā, avasesā pakatattā chandārahā. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammappatto nāpi chandāraho, apica kammāraho . Dasavaggakaraṇe kamme dasa bhikkhū pakatattā kammappattā, avasesā pakatattā chandārahā. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammappatto nāpi chandāraho, apica kammāraho. Vīsativaggakaraṇe kamme vīsati bhikkhū pakatattā kammappattā, avasesā pakatattā chandārahā. Yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammappatto nāpi chandāraho, apica kammāraho.

    ૨૫૦. અપલોકનકમ્મં કતિ ઠાનાનિ ગચ્છતિ? ઞત્તિકમ્મં, ઞત્તિદુતિયકમ્મં, ઞત્તિચતુત્થકમ્મં કતિ ઠાનાનિ ગચ્છતિ? અપલોકનકમ્મં પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતિ. ઞત્તિકમ્મં નવ ઠાનાનિ ગચ્છતિ. ઞત્તિદુતિયકમ્મં સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ. ઞત્તિચતુત્થકમ્મં સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    250.Apalokanakammaṃ kati ṭhānāni gacchati? Ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ kati ṭhānāni gacchati? Apalokanakammaṃ pañca ṭhānāni gacchati. Ñattikammaṃ nava ṭhānāni gacchati. Ñattidutiyakammaṃ satta ṭhānāni gacchati. Ñatticatutthakammaṃ satta ṭhānāni gacchati.

    અપલોકનકમ્મં કતમાનિ પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતિ? ઓસારણં નિસ્સારણં ભણ્ડુકમ્મં બ્રહ્મદણ્ડં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ પઞ્ચમં. અપલોકનકમ્મં ઇમાનિ પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Apalokanakammaṃ katamāni pañca ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ nissāraṇaṃ bhaṇḍukammaṃ brahmadaṇḍaṃ kammalakkhaṇaññeva pañcamaṃ. Apalokanakammaṃ imāni pañca ṭhānāni gacchati.

    ઞત્તિકમ્મં કતમાનિ નવ ઠાનાનિ ગચ્છતિ? ઓસારણં નિસ્સારણં ઉપોસથં પવારણં સમ્મુતિં દાનં પટિગ્ગહણં પચ્ચુક્કડ્ઢનં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ નવમં. ઞત્તિકમ્મં ઇમાનિ નવ ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Ñattikammaṃ katamāni nava ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ nissāraṇaṃ uposathaṃ pavāraṇaṃ sammutiṃ dānaṃ paṭiggahaṇaṃ paccukkaḍḍhanaṃ kammalakkhaṇaññeva navamaṃ. Ñattikammaṃ imāni nava ṭhānāni gacchati.

    ઞત્તિદુતિયકમ્મં કતમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ? ઓસારણં નિસ્સારણં સમ્મુતિં દાનં ઉદ્ધરણં દેસનં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ સત્તમં. ઞત્તિદુતિયકમ્મં ઇમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Ñattidutiyakammaṃ katamāni satta ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ nissāraṇaṃ sammutiṃ dānaṃ uddharaṇaṃ desanaṃ kammalakkhaṇaññeva sattamaṃ. Ñattidutiyakammaṃ imāni satta ṭhānāni gacchati.

    ઞત્તિચતુત્થકમ્મં કતમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ? ઓસારણં નિસ્સારણં સમ્મુતિં દાનં નિગ્ગહં સમનુભાસનં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ સત્તમં. ઞત્તિચતુત્થકમ્મં ઇમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ. અયં તાવ પાળિનયો.

    Ñatticatutthakammaṃ katamāni satta ṭhānāni gacchati? Osāraṇaṃ nissāraṇaṃ sammutiṃ dānaṃ niggahaṃ samanubhāsanaṃ kammalakkhaṇaññeva sattamaṃ. Ñatticatutthakammaṃ imāni satta ṭhānāni gacchati. Ayaṃ tāva pāḷinayo.

    ૨૫૧. અયં પનેત્થ આદિતો પટ્ઠાય વિનિચ્છયકથા (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૮૨) – અપલોકનકમ્મં નામ સીમટ્ઠકસઙ્ઘં સોધેત્વા છન્દારહાનં છન્દં આહરિત્વા સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા તિક્ખત્તું સાવેત્વા કત્તબ્બકમ્મં. ઞત્તિકમ્મં નામ વુત્તનયેનેવ સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા એકાય ઞત્તિયા કત્તબ્બકમ્મં. ઞત્તિદુતિયકમ્મં નામ વુત્તનયેનેવ સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા એકાય ઞત્તિયા એકાય ચ અનુસ્સાવનાયાતિ એવં ઞત્તિદુતિયાય અનુસ્સાવનાય કત્તબ્બકમ્મં. ઞત્તિચતુત્થકમ્મં નામ વુત્તનયેનેવ સમગ્ગસ્સ સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા એકાય ઞત્તિયા તીહિ ચ અનુસ્સાવનાહીતિ એવં ઞત્તિચતુત્થાહિ તીહિ અનુસ્સાવનાહિ કત્તબ્બકમ્મં.

    251. Ayaṃ panettha ādito paṭṭhāya vinicchayakathā (pari. aṭṭha. 482) – apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbakammaṃ. Ñattikammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā kattabbakammaṃ. Ñattidutiyakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā ekāya ca anussāvanāyāti evaṃ ñattidutiyāya anussāvanāya kattabbakammaṃ. Ñatticatutthakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā tīhi ca anussāvanāhīti evaṃ ñatticatutthāhi tīhi anussāvanāhi kattabbakammaṃ.

    તત્ર અપલોકનકમ્મં અપલોકેત્વાવ કાતબ્બં, ઞત્તિકમ્માદિવસેન ન કાતબ્બં. ઞત્તિકમ્મમ્પિ એકં ઞત્તિં ઠપેત્વાવ કાતબ્બં, અપલોકનકમ્માદિવસેન ન કાતબ્બં. ઞત્તિદુતિયકમ્મં પન અપલોકેત્વા કાતબ્બમ્પિ અકાતબ્બમ્પિ અત્થિ. તત્થ સીમાસમ્મુતિ સીમાસમૂહનં કથિનદાનં કથિનુદ્ધારો કુટિવત્થુદેસના વિહારવત્થુદેસનાતિ ઇમાનિ છકમ્માનિ ગરુકાનિ અપલોકેત્વા કાતું ન વટ્ટતિ, ઞત્તિદુતિયકમ્મવાચં સાવેત્વાવ કાતબ્બાનિ. અવસેસા તેરસ સમ્મુતિયો સેનાસનગ્ગાહકમતકચીવરદાનાદિસમ્મુતિયો ચાતિ એતાનિ લહુકકમ્માનિ, અપલોકેત્વાપિ કાતું વટ્ટન્તિ, ઞત્તિકમ્મઞત્તિચતુત્થકમ્મવસેન પન ન કાતબ્બમેવ. ‘‘ઞત્તિચતુત્થકમ્મવસેન કયિરમાનં દળ્હતરં હોતિ, તસ્મા કાતબ્બ’’ન્તિ એકચ્ચે વદન્તિ. એવં પન સતિ કમ્મસઙ્કરો હોતિ, તસ્મા ન કાતબ્બન્તિ પટિક્ખિત્તમેવ. સચે પન અક્ખરપરિહીનં વા પદપરિહીનં વા દુરુત્તપદં વા હોતિ, તસ્સ સોધનત્થં પુનપ્પુનં વત્તું વટ્ટતિ. ઇદં અકુપ્પકમ્મસ્સ દળ્હીકમ્મં હોતિ, કુપ્પકમ્મે કમ્મં હુત્વા તિટ્ઠતિ. ઞત્તિચતુત્થકમ્મં ઞત્તિઞ્ચ તિસ્સો ચ કમ્મવાચાયો સાવેત્વાવ કાતબ્બં, અપલોકનકમ્માદિવસેન ન કાતબ્બં.

    Tatra apalokanakammaṃ apaloketvāva kātabbaṃ, ñattikammādivasena na kātabbaṃ. Ñattikammampi ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbaṃ. Ñattidutiyakammaṃ pana apaloketvā kātabbampi akātabbampi atthi. Tattha sīmāsammuti sīmāsamūhanaṃ kathinadānaṃ kathinuddhāro kuṭivatthudesanā vihāravatthudesanāti imāni chakammāni garukāni apaloketvā kātuṃ na vaṭṭati, ñattidutiyakammavācaṃ sāvetvāva kātabbāni. Avasesā terasa sammutiyo senāsanaggāhakamatakacīvaradānādisammutiyo cāti etāni lahukakammāni, apaloketvāpi kātuṃ vaṭṭanti, ñattikammañatticatutthakammavasena pana na kātabbameva. ‘‘Ñatticatutthakammavasena kayiramānaṃ daḷhataraṃ hoti, tasmā kātabba’’nti ekacce vadanti. Evaṃ pana sati kammasaṅkaro hoti, tasmā na kātabbanti paṭikkhittameva. Sace pana akkharaparihīnaṃ vā padaparihīnaṃ vā duruttapadaṃ vā hoti, tassa sodhanatthaṃ punappunaṃ vattuṃ vaṭṭati. Idaṃ akuppakammassa daḷhīkammaṃ hoti, kuppakamme kammaṃ hutvā tiṭṭhati. Ñatticatutthakammaṃ ñattiñca tisso ca kammavācāyo sāvetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbaṃ.

    સમ્મુખાકરણીયં કમ્મં અસમ્મુખા કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મન્તિ એત્થ પન અત્થિ કમ્મં સમ્મુખાકરણીયં, અત્થિ કમ્મં અસમ્મુખાકરણીયં. તત્થ અસમ્મુખાકરણીયં નામ દૂતેનૂપસમ્પદા, પત્તનિક્કુજ્જનં, પત્તુક્કુજ્જનં, ઉમ્મત્તકસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસમ્મુતિ, સેક્ખાનં કુલાનં સેક્ખસમ્મુતિ, છન્નસ્સ ભિક્ખુનો બ્રહ્મદણ્ડો, દેવદત્તસ્સ પકાસનીયકમ્મં, અપસાદનીયં દસ્સેન્તસ્સ ભિક્ખુનો ભિક્ખુનિસઙ્ઘેન કાતબ્બં અવન્દિયકમ્મન્તિ અટ્ઠવિધં હોતિ. ઇદં અટ્ઠવિધમ્પિ કમ્મં અસમ્મુખા કતં સુકતં હોતિ અકુપ્પં, સેસાનિ સબ્બકમ્માનિ સમ્મુખા એવ કાતબ્બાનિ. સઙ્ઘસમ્મુખતા ધમ્મસમ્મુખતા વિનયસમ્મુખતા પુગ્ગલસમ્મુખતાતિ ઇમં ચતુબ્બિધં સમ્મુખાવિનયં ઉપનેત્વાવ કાતબ્બાનિ. એવં કતાનિ હિ સુકતાનિ હોન્તિ, એવં અકતાનિ પનેતાનિ ઇમં સમ્મુખાવિનયસઙ્ખાતં વત્થું વિના કતત્તા વત્થુવિપન્નાનિ નામ હોન્તિ. તેન વુત્તં ‘‘સમ્મુખાકરણીયં કમ્મં અસમ્મુખા કરોતિ, વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મ’’ન્તિ. પટિપુચ્છાકરણીયાદીસુપિ પટિપુચ્છાદિકરણમેવ વત્થુ, તં વત્થું વિના કતત્તા તેસમ્પિ વત્થુવિપન્નતા વેદિતબ્બા. અપિચ ઊનવીસતિવસ્સં વા અન્તિમવત્થું અજ્ઝાપન્નપુબ્બં વા એકાદસસુ વા અભબ્બપુગ્ગલેસુ અઞ્ઞતરં ઉપસમ્પાદેન્તસ્સપિ વત્થુવિપન્નં અધમ્મકમ્મં હોતિ. અયં વત્થુતો કમ્મવિપત્તિયં વિનિચ્છયો.

    Sammukhākaraṇīyaṃ kammaṃ asammukhā karoti, vatthuvipannaṃ adhammakammanti ettha pana atthi kammaṃ sammukhākaraṇīyaṃ, atthi kammaṃ asammukhākaraṇīyaṃ. Tattha asammukhākaraṇīyaṃ nāma dūtenūpasampadā, pattanikkujjanaṃ, pattukkujjanaṃ, ummattakassa bhikkhuno ummattakasammuti, sekkhānaṃ kulānaṃ sekkhasammuti, channassa bhikkhuno brahmadaṇḍo, devadattassa pakāsanīyakammaṃ, apasādanīyaṃ dassentassa bhikkhuno bhikkhunisaṅghena kātabbaṃ avandiyakammanti aṭṭhavidhaṃ hoti. Idaṃ aṭṭhavidhampi kammaṃ asammukhā kataṃ sukataṃ hoti akuppaṃ, sesāni sabbakammāni sammukhā eva kātabbāni. Saṅghasammukhatā dhammasammukhatā vinayasammukhatā puggalasammukhatāti imaṃ catubbidhaṃ sammukhāvinayaṃ upanetvāva kātabbāni. Evaṃ katāni hi sukatāni honti, evaṃ akatāni panetāni imaṃ sammukhāvinayasaṅkhātaṃ vatthuṃ vinā katattā vatthuvipannāni nāma honti. Tena vuttaṃ ‘‘sammukhākaraṇīyaṃ kammaṃ asammukhā karoti, vatthuvipannaṃ adhammakamma’’nti. Paṭipucchākaraṇīyādīsupi paṭipucchādikaraṇameva vatthu, taṃ vatthuṃ vinā katattā tesampi vatthuvipannatā veditabbā. Apica ūnavīsativassaṃ vā antimavatthuṃ ajjhāpannapubbaṃ vā ekādasasu vā abhabbapuggalesu aññataraṃ upasampādentassapi vatthuvipannaṃ adhammakammaṃ hoti. Ayaṃ vatthuto kammavipattiyaṃ vinicchayo.

    ઞત્તિતો વિપત્તિયં પન વત્થું ન પરામસતીતિ યસ્સ ઉપસમ્પદાદિકમ્મં કરોતિ, તં ન પરામસતિ, તસ્સ નામં ન ગણ્હાતિ. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સ ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સ ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વદતિ. એવં વત્થું ન પરામસતિ.

    Ñattito vipattiyaṃ pana vatthuṃ na parāmasatīti yassa upasampadādikammaṃ karoti, taṃ na parāmasati, tassa nāmaṃ na gaṇhāti. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito āyasmato buddharakkhitassa upasampadāpekkho’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, āyasmato buddharakkhitassa upasampadāpekkho’’ti vadati. Evaṃ vatthuṃ na parāmasati.

    સઙ્ઘં ન પરામસતીતિ સઙ્ઘસ્સ નામં ન ગણ્હાતિ. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, અયં ધમ્મરક્ખિતો’’તિ વદતિ. એવં સઙ્ઘં ન પરામસતિ.

    Saṅghaṃ na parāmasatīti saṅghassa nāmaṃ na gaṇhāti. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, ayaṃ dhammarakkhito’’ti vadati. Evaṃ saṅghaṃ na parāmasati.

    પુગ્ગલં ન પરામસતીતિ યો ઉપસમ્પદાપેક્ખસ્સ ઉપજ્ઝાયો, તં ન પરામસતિ, તસ્સ નામં ન ગણ્હાતિ. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સ ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વદતિ. એવં પુગ્ગલં ન પરામસતિ.

    Puggalaṃ na parāmasatīti yo upasampadāpekkhassa upajjhāyo, taṃ na parāmasati, tassa nāmaṃ na gaṇhāti. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito āyasmato buddharakkhitassa upasampadāpekkho’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito upasampadāpekkho’’ti vadati. Evaṃ puggalaṃ na parāmasati.

    ઞત્તિં ન પરામસતીતિ સબ્બેન સબ્બં ઞત્તિં ન પરામસતિ, ઞત્તિદુતિયકમ્મે ઞત્તિં અટ્ઠપેત્વા દ્વિક્ખત્તું કમ્મવાચાય એવ અનુસ્સાવનકમ્મં કરોતિ, ઞત્તિચતુત્થકમ્મેપિ ઞત્તિં અટ્ઠપેત્વા ચતુક્ખત્તું કમ્મવાચાય એવ અનુસ્સાવનકમ્મં કરોતિ. એવં ઞત્તિં ન પરામસતિ.

    Ñattiṃ na parāmasatīti sabbena sabbaṃ ñattiṃ na parāmasati, ñattidutiyakamme ñattiṃ aṭṭhapetvā dvikkhattuṃ kammavācāya eva anussāvanakammaṃ karoti, ñatticatutthakammepi ñattiṃ aṭṭhapetvā catukkhattuṃ kammavācāya eva anussāvanakammaṃ karoti. Evaṃ ñattiṃ na parāmasati.

    પચ્છા વા ઞત્તિં ઠપેતીતિ પઠમં કમ્મવાચાય અનુસ્સાવનકમ્મં કત્વા ‘‘એસા ઞત્તી’’તિ વત્વા ‘‘ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ વદતિ. એવં પચ્છા ઞત્તિં ઠપેતિ. ઇતિ ઇમેહિ પઞ્ચહાકારેહિ ઞત્તિતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Pacchā vā ñattiṃ ṭhapetīti paṭhamaṃ kammavācāya anussāvanakammaṃ katvā ‘‘esā ñattī’’ti vatvā ‘‘khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti vadati. Evaṃ pacchā ñattiṃ ṭhapeti. Iti imehi pañcahākārehi ñattito kammāni vipajjanti.

    અનુસ્સાવનતો વિપત્તિયં પન વત્થુઆદીનિ તાવ વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બાનિ. એવં પન નેસં અપરામસનં હોતિ – ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો’’તિ પઠમાનુસ્સાવનાય વા ‘‘દુતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ…પે॰… તતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ. સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો’’તિ દુતિયતતિયાનુસ્સાવનાસુ વા ‘‘અયં ધમ્મરક્ખિતો આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સ ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સા’’તિ વદન્તો વત્થું ન પરામસતિ નામ. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, અયં ધમ્મરક્ખિતો’’તિ વદન્તો સઙ્ઘં ન પરામસતિ નામ. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતસ્સા’’તિ વત્તબ્બે ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ધમ્મરક્ખિતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો’’તિ વદન્તો પુગ્ગલં ન પરામસતિ નામ.

    Anussāvanato vipattiyaṃ pana vatthuādīni tāva vuttanayeneva veditabbāni. Evaṃ pana nesaṃ aparāmasanaṃ hoti – ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho’’ti paṭhamānussāvanāya vā ‘‘dutiyampi etamatthaṃ vadāmi…pe… tatiyampi etamatthaṃ vadāmi. Suṇātu me, bhante, saṅgho’’ti dutiyatatiyānussāvanāsu vā ‘‘ayaṃ dhammarakkhito āyasmato buddharakkhitassa upasampadāpekkho’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, āyasmato buddharakkhitassā’’ti vadanto vatthuṃ na parāmasati nāma. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, ayaṃ dhammarakkhito’’ti vadanto saṅghaṃ na parāmasati nāma. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito āyasmato buddharakkhitassā’’ti vattabbe ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ dhammarakkhito upasampadāpekkho’’ti vadanto puggalaṃ na parāmasati nāma.

    સાવનં હાપેતીતિ સબ્બેન સબ્બં કમ્મવાચાય અનુસ્સાવનં ન કરોતિ, ઞત્તિદુતિયકમ્મે દ્વિક્ખત્તું ઞત્તિમેવ ઠપેતિ, ઞત્તિચતુત્થકમ્મે ચતુક્ખત્તું ઞત્તિમેવ ઠપેતિ. એવં સાવનં હાપેતિ. યોપિ ઞત્તિદુતિયકમ્મે એકં ઞત્તિં ઠપેત્વા એકં કમ્મવાચં અનુસ્સાવેન્તો અક્ખરં વા છડ્ડેતિ, પદં વા દુરુત્તં કરોતિ, અયમ્પિ સાવનં હાપેતિયેવ. ઞત્તિચતુત્થકમ્મે પન એકં ઞત્તિં ઠપેત્વા સકિમેવ વા દ્વિક્ખત્તું વા કમ્મવાચાય અનુસ્સાવનં કરોન્તોપિ અક્ખરં વા પદં વા છડ્ડેન્તોપિ દુરુત્તં કરોન્તોપિ અનુસ્સાવનં હાપેતિયેવાતિ વેદિતબ્બો.

    Sāvanaṃ hāpetīti sabbena sabbaṃ kammavācāya anussāvanaṃ na karoti, ñattidutiyakamme dvikkhattuṃ ñattimeva ṭhapeti, ñatticatutthakamme catukkhattuṃ ñattimeva ṭhapeti. Evaṃ sāvanaṃ hāpeti. Yopi ñattidutiyakamme ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvā ekaṃ kammavācaṃ anussāvento akkharaṃ vā chaḍḍeti, padaṃ vā duruttaṃ karoti, ayampi sāvanaṃ hāpetiyeva. Ñatticatutthakamme pana ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvā sakimeva vā dvikkhattuṃ vā kammavācāya anussāvanaṃ karontopi akkharaṃ vā padaṃ vā chaḍḍentopi duruttaṃ karontopi anussāvanaṃ hāpetiyevāti veditabbo.

    ૨૫૨. ‘‘દુરુત્તં કરોતી’’તિ એત્થ પન અયં વિનિચ્છયો. યો હિ અઞ્ઞસ્મિં અક્ખરે વત્તબ્બે અઞ્ઞં વદતિ, અયં દુરુત્તં કરોતિ નામ. તસ્મા કમ્મવાચં કરોન્તેન ભિક્ખુના ય્વાયં –

    252. ‘‘Duruttaṃ karotī’’ti ettha pana ayaṃ vinicchayo. Yo hi aññasmiṃ akkhare vattabbe aññaṃ vadati, ayaṃ duruttaṃ karoti nāma. Tasmā kammavācaṃ karontena bhikkhunā yvāyaṃ –

    ‘‘સિથિલં ધનિતઞ્ચ દીઘરસ્સં, ગરુકં લહુકઞ્ચ નિગ્ગહિતં;

    ‘‘Sithilaṃ dhanitañca dīgharassaṃ, garukaṃ lahukañca niggahitaṃ;

    સમ્બન્ધં વવત્થિતં વિમુત્તં, દસધા બ્યઞ્જનબુદ્ધિયા પભેદો’’તિ. –

    Sambandhaṃ vavatthitaṃ vimuttaṃ, dasadhā byañjanabuddhiyā pabhedo’’ti. –

    વુત્તો, અયં સુટ્ઠુ ઉપલક્ખેતબ્બો. એત્થ હિ સિથિલં નામ પઞ્ચસુ વગ્ગેસુ પઠમતતિયં. ધનિતં નામ તેસ્વેવ દુતિયચતુત્થં. દીઘન્તિ દીઘેન કાલેન વત્તબ્બઆકારાદિ. રસ્સન્તિ તતો ઉપડ્ઢકાલેન વત્તબ્બઅકારાદિ. ગરુકન્તિ દીઘમેવ, યં વા ‘‘આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતત્થેરસ્સ યસ્સ નક્ખમતી’’તિ એવં સંયોગપરં કત્વા વુચ્ચતિ. લહુકન્તિ રસ્સમેવ, યં વા ‘‘આયસ્મતો બુદ્ધરક્ખિતત્થેરસ્સ યસ્સ ન ખમતી’’તિ એવં અસંયોગપરં કત્વા વુચ્ચતિ. નિગ્ગહિતન્તિ યં કરણાનિ નિગ્ગહેત્વા અવિસ્સજ્જેત્વા અવિવટેન મુખેન સાનુનાસિકં કત્વા વત્તબ્બં. સમ્બન્ધન્તિ યં પરપદેન સમ્બન્ધિત્વા ‘‘તુણ્હિસ્સા’’તિ વા ‘‘તુણ્હસ્સા’’તિ વા વુચ્ચતિ. વવત્થિતન્તિ યં પરપદેન અસમ્બન્ધં કત્વા વિચ્છિન્દિત્વા ‘‘તુણ્હી અસ્સા’’તિ વા ‘‘તુણ્હ અસ્સા’’તિ વા વુચ્ચતિ. વિમુત્તન્તિ યં કરણાનિ અનિગ્ગહેત્વા વિસ્સજ્જેત્વા વિવટેન મુખેન અનુનાસિકં અકત્વા વુચ્ચતિ.

    Vutto, ayaṃ suṭṭhu upalakkhetabbo. Ettha hi sithilaṃ nāma pañcasu vaggesu paṭhamatatiyaṃ. Dhanitaṃ nāma tesveva dutiyacatutthaṃ. Dīghanti dīghena kālena vattabbaākārādi. Rassanti tato upaḍḍhakālena vattabbaakārādi. Garukanti dīghameva, yaṃ vā ‘‘āyasmato buddharakkhitattherassa yassa nakkhamatī’’ti evaṃ saṃyogaparaṃ katvā vuccati. Lahukanti rassameva, yaṃ vā ‘‘āyasmato buddharakkhitattherassa yassa na khamatī’’ti evaṃ asaṃyogaparaṃ katvā vuccati. Niggahitanti yaṃ karaṇāni niggahetvā avissajjetvā avivaṭena mukhena sānunāsikaṃ katvā vattabbaṃ. Sambandhanti yaṃ parapadena sambandhitvā ‘‘tuṇhissā’’ti vā ‘‘tuṇhassā’’ti vā vuccati. Vavatthitanti yaṃ parapadena asambandhaṃ katvā vicchinditvā ‘‘tuṇhī assā’’ti vā ‘‘tuṇha assā’’ti vā vuccati. Vimuttanti yaṃ karaṇāni aniggahetvā vissajjetvā vivaṭena mukhena anunāsikaṃ akatvā vuccati.

    તત્થ ‘‘સુણાતુ મે’’તિ વત્તબ્બે ત-કારસ્સ થ-કારં કત્વા ‘‘સુણાથુ મે’’તિ વચનં સિથિલસ્સ ધનિતકરણં નામ, તથા ‘‘પત્તકલ્લં એસા ઞત્તી’’તિ વત્તબ્બે ‘‘પત્થકલ્લં એસા ઞત્થી’’તિઆદિવચનં. ‘‘ભન્તે સઙ્ઘો’’તિ વત્તબ્બે ભ-કારઘ-કારાનં બ-કારગ-કારે કત્વા ‘‘બન્તે સંગો’’તિ વચનં ધનિતસ્સ સિથિલકરણં નામ. ‘‘સુણાતુ મે’’તિ વિવટેન મુખેન વત્તબ્બે પન ‘‘સુણંતુ મે’’તિ વા ‘‘એસા ઞત્તી’’તિ વત્તબ્બે ‘‘એસં ઞત્તી’’તિ વા અવિવટેન મુખેન અનનુનાસિકં કત્વા વચનં વિમુત્તસ્સ નિગ્ગહિતવચનં નામ. ‘‘પત્તકલ્લ’’ન્તિ અવિવટેન મુખેન અનુનાસિકં કત્વા વત્તબ્બે ‘‘પત્તકલ્લા’’તિ વિવટેન મુખેન અનુનાસિકં અકત્વા વચનં નિગ્ગહિતસ્સ વિમુત્તવચનં નામ. ઇતિ સિથિલે કત્તબ્બે ધનિતં, ધનિતે કત્તબ્બે સિથિલં, વિમુત્તે કત્તબ્બે નિગ્ગહિતં, નિગ્ગહિતે કત્તબ્બે વિમુત્તન્તિ ઇમાનિ ચત્તારિ બ્યઞ્જનાનિ અન્તોકમ્મવાચાય કમ્મં દૂસેન્તિ. એવં વદન્તો હિ અઞ્ઞસ્મિં અક્ખરે વત્તબ્બે અઞ્ઞં વદતિ, દુરુત્તં કરોતીતિ વુચ્ચતિ.

    Tattha ‘‘suṇātu me’’ti vattabbe ta-kārassa tha-kāraṃ katvā ‘‘suṇāthu me’’ti vacanaṃ sithilassa dhanitakaraṇaṃ nāma, tathā ‘‘pattakallaṃ esā ñattī’’ti vattabbe ‘‘patthakallaṃ esā ñatthī’’tiādivacanaṃ. ‘‘Bhante saṅgho’’ti vattabbe bha-kāragha-kārānaṃ ba-kāraga-kāre katvā ‘‘bante saṃgo’’ti vacanaṃ dhanitassa sithilakaraṇaṃ nāma. ‘‘Suṇātu me’’ti vivaṭena mukhena vattabbe pana ‘‘suṇaṃtu me’’ti vā ‘‘esā ñattī’’ti vattabbe ‘‘esaṃ ñattī’’ti vā avivaṭena mukhena ananunāsikaṃ katvā vacanaṃ vimuttassa niggahitavacanaṃ nāma. ‘‘Pattakalla’’nti avivaṭena mukhena anunāsikaṃ katvā vattabbe ‘‘pattakallā’’ti vivaṭena mukhena anunāsikaṃ akatvā vacanaṃ niggahitassa vimuttavacanaṃ nāma. Iti sithile kattabbe dhanitaṃ, dhanite kattabbe sithilaṃ, vimutte kattabbe niggahitaṃ, niggahite kattabbe vimuttanti imāni cattāri byañjanāni antokammavācāya kammaṃ dūsenti. Evaṃ vadanto hi aññasmiṃ akkhare vattabbe aññaṃ vadati, duruttaṃ karotīti vuccati.

    ઇતરેસુ પન દીઘરસ્સાદીસુ છસુ બ્યઞ્જનેસુ દીઘટ્ઠાને દીઘમેવ, રસ્સટ્ઠાને રસ્સમેવાતિ એવં યથાઠાને તં તદેવ અક્ખરં ભાસન્તેન અનુક્કમાગતં પવેણિં અવિનાસેન્તેન કમ્મવાચા કાતબ્બા. સચે પન એવં અકત્વા દીઘે વત્તબ્બે રસ્સં, રસ્સે વા વત્તબ્બે દીઘં વદતિ, તથા ગરુકે વત્તબ્બે લહુકં, લહુકે વા વત્તબ્બે ગરુકં વદતિ, સમ્બન્ધે વા પન વત્તબ્બે વવત્થિતં, વવત્થિતે વા વત્તબ્બે સમ્બન્ધં વદતિ, એવં વુત્તેપિ કમ્મવાચા ન કુપ્પતિ. ઇમાનિ હિ છ બ્યઞ્જનાનિ કમ્મં ન કોપેન્તિ. યં પન સુત્તન્તિકત્થેરા ‘‘દ-કારો ત-કારમાપજ્જતિ, ત-કારો દ-કારમાપજ્જતિ, ચ-કારો જ-કારમાપજ્જતિ, જ-કારો ચ-કારમાપજ્જતિ, ય-કારો ક-કારમાપજ્જતિ, ક-કારો ય-કારમાપજ્જતિ, તસ્મા દ-કારાદીસુ વત્તબ્બેસુ ત-કારાદિવચનં ન વિરુજ્ઝતી’’તિ વદન્તિ, તં કમ્મવાચં પત્વા ન વટ્ટતિ. તસ્મા વિનયધરેન નેવ દ-કારો ત-કારો કાતબ્બો…પે॰… ન ક-કારો ય-કારો. યથાપાળિયા નિરુત્તિં સોધેત્વા દસવિધાય બ્યઞ્જનનિરુત્તિયા વુત્તદોસે પરિહરન્તેન કમ્મવાચા કાતબ્બા. ઇતરથા હિ સાવનં હાપેતિ નામ.

    Itaresu pana dīgharassādīsu chasu byañjanesu dīghaṭṭhāne dīghameva, rassaṭṭhāne rassamevāti evaṃ yathāṭhāne taṃ tadeva akkharaṃ bhāsantena anukkamāgataṃ paveṇiṃ avināsentena kammavācā kātabbā. Sace pana evaṃ akatvā dīghe vattabbe rassaṃ, rasse vā vattabbe dīghaṃ vadati, tathā garuke vattabbe lahukaṃ, lahuke vā vattabbe garukaṃ vadati, sambandhe vā pana vattabbe vavatthitaṃ, vavatthite vā vattabbe sambandhaṃ vadati, evaṃ vuttepi kammavācā na kuppati. Imāni hi cha byañjanāni kammaṃ na kopenti. Yaṃ pana suttantikattherā ‘‘da-kāro ta-kāramāpajjati, ta-kāro da-kāramāpajjati, ca-kāro ja-kāramāpajjati, ja-kāro ca-kāramāpajjati, ya-kāro ka-kāramāpajjati, ka-kāro ya-kāramāpajjati, tasmā da-kārādīsu vattabbesu ta-kārādivacanaṃ na virujjhatī’’ti vadanti, taṃ kammavācaṃ patvā na vaṭṭati. Tasmā vinayadharena neva da-kāro ta-kāro kātabbo…pe… na ka-kāro ya-kāro. Yathāpāḷiyā niruttiṃ sodhetvā dasavidhāya byañjananiruttiyā vuttadose pariharantena kammavācā kātabbā. Itarathā hi sāvanaṃ hāpeti nāma.

    અકાલે વા સાવેતીતિ સાવનાય અકાલે અનોકાસે ઞત્તિં અટ્ઠપેત્વા પઠમંયેવ અનુસ્સાવનકમ્મં કત્વા પચ્છા ઞત્તિં ઠપેતિ. ઇતિ ઇમેહિ પઞ્ચહાકારેહિ અનુસ્સાવનતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તિ.

    Akāle vā sāvetīti sāvanāya akāle anokāse ñattiṃ aṭṭhapetvā paṭhamaṃyeva anussāvanakammaṃ katvā pacchā ñattiṃ ṭhapeti. Iti imehi pañcahākārehi anussāvanato kammāni vipajjanti.

    ૨૫૩. સીમતો વિપત્તિયં પન અતિખુદ્દકસીમા નામ યા એકવીસતિ ભિક્ખૂ ન ગણ્હાતિ . કુરુન્દિયં પન ‘‘યત્થ એકવીસતિ ભિક્ખૂ નિસીદિતું ન સક્કોન્તી’’તિ વુત્તં. તસ્મા યા એવરૂપા સીમા, અયં સમ્મતાપિ અસમ્મતા ગામખેત્તસદિસાવ હોતિ, તત્થ કતં કમ્મં કુપ્પતિ. એસ નયો સેસસીમાસુપિ. એત્થ પન અતિમહતી નામ યા કેસગ્ગમત્તેનપિ તિયોજનં અતિક્કમિત્વા સમ્મતા હોતિ. ખણ્ડનિમિત્તા નામ અઘટિતનિમિત્તા વુચ્ચતિ. પુરત્થિમાય દિસાય નિમિત્તં કિત્તેત્વા અનુક્કમેનેવ દક્ખિણાય પચ્છિમાય ઉત્તરાય દિસાય કિત્તેત્વા પુન પુરત્થિમાય દિસાય પુબ્બકિત્તિતં નિમિત્તં પટિકિત્તેત્વા ઠપેતું વટ્ટતિ, એવં અખણ્ડનિમિત્તા હોતિ. સચે પન અનુક્કમેન આહરિત્વા ઉત્તરાય દિસાય નિમિત્તં કિત્તેત્વા તત્થેવ ઠપેતિ, ખણ્ડનિમિત્તા હોતિ. અપરાપિ ખણ્ડનિમિત્તા નામ યા અનિમિત્તુપગં તચસારરુક્ખં વા ખાણુકં વા પંસુપુઞ્જં વા વાલુકપુઞ્જં વા અઞ્ઞતરં અન્તરા એકં નિમિત્તં કત્વા સમ્મતા હોતિ. છાયાનિમિત્તા નામ યા પબ્બતચ્છાયાદીનં યં કિઞ્ચિ છાયં નિમિત્તં કત્વા સમ્મતા હોતિ. અનિમિત્તા નામ યા સબ્બેન સબ્બં નિમિત્તાનિ અકિત્તેત્વા સમ્મતા હોતિ. બહિસીમે ઠિતો સીમં સમ્મન્નતિ નામ નિમિત્તાનિ કિત્તેત્વા નિમિત્તાનં બહિ ઠિતો સમ્મન્નતિ. નદિયા સમુદ્દે જાતસ્સરે સીમં સમ્મન્નતીતિ એતેસુ નદીઆદીસુ યં સમ્મન્નતિ, સા એવં સમ્મતાપિ ‘‘સબ્બા, ભિક્ખવે, નદી અસીમા, સબ્બો સમુદ્દો અસીમો, સબ્બો જાતસ્સરો અસીમો’’તિ (મહાવ॰ ૧૪૭) વચનતો અસમ્મતાવ હોતિ. સીમાય સીમં સમ્ભિન્દતીતિ અત્તનો સીમાય પરેસં સીમં સમ્ભિન્દતિ. સીમાય સીમં અજ્ઝોત્થરતીતિ અત્તનો સીમાય પરેસં સીમં અજ્ઝોત્થરતિ. તત્થ યથા સમ્ભેદો ચ અજ્ઝોત્થરણઞ્ચ હોતિ, તં સબ્બં સીમાકથાયં વુત્તમેવ. ઇતિ ઇમા એકાદસપિ સીમા અસીમા ગામખેત્તસદિસા એવ, તાસુ નિસીદિત્વા કતં કમ્મં કુપ્પતિ. તેન વુત્તં ‘‘ઇમેહિ એકાદસહિ આકારેહિ સીમતો કમ્માનિ વિપજ્જન્તી’’તિ.

    253.Sīmatovipattiyaṃ pana atikhuddakasīmā nāma yā ekavīsati bhikkhū na gaṇhāti . Kurundiyaṃ pana ‘‘yattha ekavīsati bhikkhū nisīdituṃ na sakkontī’’ti vuttaṃ. Tasmā yā evarūpā sīmā, ayaṃ sammatāpi asammatā gāmakhettasadisāva hoti, tattha kataṃ kammaṃ kuppati. Esa nayo sesasīmāsupi. Ettha pana atimahatī nāma yā kesaggamattenapi tiyojanaṃ atikkamitvā sammatā hoti. Khaṇḍanimittā nāma aghaṭitanimittā vuccati. Puratthimāya disāya nimittaṃ kittetvā anukkameneva dakkhiṇāya pacchimāya uttarāya disāya kittetvā puna puratthimāya disāya pubbakittitaṃ nimittaṃ paṭikittetvā ṭhapetuṃ vaṭṭati, evaṃ akhaṇḍanimittā hoti. Sace pana anukkamena āharitvā uttarāya disāya nimittaṃ kittetvā tattheva ṭhapeti, khaṇḍanimittā hoti. Aparāpi khaṇḍanimittā nāma yā animittupagaṃ tacasārarukkhaṃ vā khāṇukaṃ vā paṃsupuñjaṃ vā vālukapuñjaṃ vā aññataraṃ antarā ekaṃ nimittaṃ katvā sammatā hoti. Chāyānimittā nāma yā pabbatacchāyādīnaṃ yaṃ kiñci chāyaṃ nimittaṃ katvā sammatā hoti. Animittā nāma yā sabbena sabbaṃ nimittāni akittetvā sammatā hoti. Bahisīme ṭhito sīmaṃ sammannati nāma nimittāni kittetvā nimittānaṃ bahi ṭhito sammannati. Nadiyā samudde jātassare sīmaṃ sammannatīti etesu nadīādīsu yaṃ sammannati, sā evaṃ sammatāpi ‘‘sabbā, bhikkhave, nadī asīmā, sabbo samuddo asīmo, sabbo jātassaro asīmo’’ti (mahāva. 147) vacanato asammatāva hoti. Sīmāya sīmaṃ sambhindatīti attano sīmāya paresaṃ sīmaṃ sambhindati. Sīmāya sīmaṃ ajjhottharatīti attano sīmāya paresaṃ sīmaṃ ajjhottharati. Tattha yathā sambhedo ca ajjhottharaṇañca hoti, taṃ sabbaṃ sīmākathāyaṃ vuttameva. Iti imā ekādasapi sīmā asīmā gāmakhettasadisā eva, tāsu nisīditvā kataṃ kammaṃ kuppati. Tena vuttaṃ ‘‘imehi ekādasahi ākārehi sīmato kammāni vipajjantī’’ti.

    પરિસતો કમ્મવિપત્તિયં પન કિઞ્ચિ અનુત્તાનં નામ નત્થિ. યમ્પિ તત્થ કમ્મપ્પત્તછન્દારહલક્ખણં વત્તબ્બં સિયા, તમ્પિ પરતો ‘‘ચત્તારો ભિક્ખૂ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તા’’તિઆદિના નયેન વુત્તમેવ. તત્થ પકતત્તા કમ્મપ્પત્તાતિ ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે ચત્તારો પકતત્તા અનુક્ખિત્તા અનિસ્સારિતા પરિસુદ્ધસીલા ચત્તારો ભિક્ખૂ કમ્મપ્પત્તા કમ્મસ્સ અરહા અનુચ્છવિકા સામિનો. ન તેહિ વિના તં કમ્મં કરીયતિ, ન તેસં છન્દો વા પારિસુદ્ધિ વા એતિ, અવસેસા પન સચેપિ સહસ્સમત્તા હોન્તિ, સચે સમાનસંવાસકા સબ્બે છન્દારહાવ હોન્તિ, છન્દપારિસુદ્ધિં દત્વા આગચ્છન્તુ વા મા વા, કમ્મં પન તિટ્ઠતિ. યસ્સ પન સઙ્ઘો પરિવાસાદિકમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપ્પત્તો નાપિ છન્દારહો, અપિચ યસ્મા તં પુગ્ગલં વત્થું કત્વા સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, તસ્મા કમ્મારહોતિ વુચ્ચતિ. સેસકમ્મેસુપિ એસેવ નયો.

    Parisato kammavipattiyaṃ pana kiñci anuttānaṃ nāma natthi. Yampi tattha kammappattachandārahalakkhaṇaṃ vattabbaṃ siyā, tampi parato ‘‘cattāro bhikkhū pakatattā kammappattā’’tiādinā nayena vuttameva. Tattha pakatattā kammappattāti catuvaggakaraṇe kamme cattāro pakatattā anukkhittā anissāritā parisuddhasīlā cattāro bhikkhū kammappattā kammassa arahā anucchavikā sāmino. Na tehi vinā taṃ kammaṃ karīyati, na tesaṃ chando vā pārisuddhi vā eti, avasesā pana sacepi sahassamattā honti, sace samānasaṃvāsakā sabbe chandārahāva honti, chandapārisuddhiṃ datvā āgacchantu vā mā vā, kammaṃ pana tiṭṭhati. Yassa pana saṅgho parivāsādikammaṃ karoti, so neva kammappatto nāpi chandāraho, apica yasmā taṃ puggalaṃ vatthuṃ katvā saṅgho kammaṃ karoti, tasmā kammārahoti vuccati. Sesakammesupi eseva nayo.

    ૨૫૪. અપલોકનકમ્મં કતમાનિ પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતિ, ઓસારણં નિસ્સારણં ભણ્ડુકમ્મં બ્રહ્મદણ્ડં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ પઞ્ચમન્તિ એત્થ ‘‘ઓસારણં નિસ્સારણ’’ન્તિ પદસિલિટ્ઠતાયેતં વુત્તં, પઠમં પન નિસ્સારણા હોતિ, પચ્છા ઓસારણા. તત્થ યા સા કણ્ટકસ્સ સામણેરસ્સ દણ્ડકમ્મનાસના, સા નિસ્સારણાતિ વેદિતબ્બા. તસ્મા એતરહિ સચેપિ સામણેરો બુદ્ધસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણં ભણતિ, અકપ્પિયં ‘‘કપ્પિય’’ન્તિ દીપેતિ, મિચ્છાદિટ્ઠિકો હોતિ, અન્તગ્ગાહિકાય દિટ્ઠિયા સમન્નાગતો, સો યાવતતિયં નિવારેત્વા તં લદ્ધિં વિસ્સજ્જાપેતબ્બો. નો ચે વિસ્સજ્જેતિ, સઙ્ઘં સન્નિપાતેત્વા ‘‘વિસ્સજ્જેહી’’તિ વત્તબ્બો. નો ચે વિસ્સજ્જેતિ, બ્યત્તેન ભિક્ખુના અપલોકનકમ્મં કત્વા નિસ્સારેતબ્બો. એવઞ્ચ પન કમ્મં કાતબ્બં –

    254.Apalokanakammaṃ katamāni pañca ṭhānāni gacchati, osāraṇaṃ nissāraṇaṃ bhaṇḍukammaṃ brahmadaṇḍaṃ kammalakkhaṇaññeva pañcamanti ettha ‘‘osāraṇaṃ nissāraṇa’’nti padasiliṭṭhatāyetaṃ vuttaṃ, paṭhamaṃ pana nissāraṇā hoti, pacchā osāraṇā. Tattha yā sā kaṇṭakassa sāmaṇerassa daṇḍakammanāsanā, sā nissāraṇāti veditabbā. Tasmā etarahi sacepi sāmaṇero buddhassa vā dhammassa vā saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhaṇati, akappiyaṃ ‘‘kappiya’’nti dīpeti, micchādiṭṭhiko hoti, antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato, so yāvatatiyaṃ nivāretvā taṃ laddhiṃ vissajjāpetabbo. No ce vissajjeti, saṅghaṃ sannipātetvā ‘‘vissajjehī’’ti vattabbo. No ce vissajjeti, byattena bhikkhunā apalokanakammaṃ katvā nissāretabbo. Evañca pana kammaṃ kātabbaṃ –

    ‘‘સઙ્ઘં, ભન્તે, પુચ્છામિ ‘અયં ઇત્થન્નામો સામણેરો બુદ્ધસ્સ ધમ્મસ્સ સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણવાદી મિચ્છાદિટ્ઠિકો, યં અઞ્ઞે સામણેરા લભન્તિ દિરત્તતિરત્તં ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં સહસેય્યં, તસ્સા અલાભાય નિસ્સારણા રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’તિ. દુતિયમ્પિ. તતિયમ્પિ ભન્તે સઙ્ઘં પુચ્છામિ ‘અયં ઇત્થન્નામો સામણેરો…પે॰… રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’તિ, ચર પિરે વિનસ્સા’’તિ.

    ‘‘Saṅghaṃ, bhante, pucchāmi ‘ayaṃ itthannāmo sāmaṇero buddhassa dhammassa saṅghassa avaṇṇavādī micchādiṭṭhiko, yaṃ aññe sāmaṇerā labhanti dirattatirattaṃ bhikkhūhi saddhiṃ sahaseyyaṃ, tassā alābhāya nissāraṇā ruccati saṅghassā’ti. Dutiyampi. Tatiyampi bhante saṅghaṃ pucchāmi ‘ayaṃ itthannāmo sāmaṇero…pe… ruccati saṅghassā’ti, cara pire vinassā’’ti.

    સો અપરેન સમયેન ‘‘અહં, ભન્તે, બાલતાય અઞાણતાય અલક્ખિકતાય એવં અકાસિં, સ્વાહં સઙ્ઘં ખમાપેમી’’તિ ખમાપેન્તો યાવતતિયં યાચાપેત્વા અપલોકનકમ્મેનેવ ઓસારેતબ્બો, એવઞ્ચ પન ઓસારેતબ્બો. સઙ્ઘમજ્ઝે બ્યત્તેન ભિક્ખુના સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા સાવેતબ્બં –

    So aparena samayena ‘‘ahaṃ, bhante, bālatāya añāṇatāya alakkhikatāya evaṃ akāsiṃ, svāhaṃ saṅghaṃ khamāpemī’’ti khamāpento yāvatatiyaṃ yācāpetvā apalokanakammeneva osāretabbo, evañca pana osāretabbo. Saṅghamajjhe byattena bhikkhunā saṅghassa anumatiyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘સઙ્ઘં , ભન્તે, પુચ્છામિ ‘અયં ઇત્થન્નામો સામણેરો બુદ્ધસ્સ ધમ્મસ્સ સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણવાદી મિચ્છાદિટ્ઠિકો, યં અઞ્ઞે સામણેરા લભન્તિ દિરત્તતિરત્તં ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં સહસેય્યં, તસ્સા અલાભાય નિસ્સારિતો, સ્વાયં ઇદાનિ સોરતો નિવાતવુત્તિ લજ્જિધમ્મં ઓક્કન્તો હિરોત્તપ્પે પતિટ્ઠિતો કતદણ્ડકમ્મો અચ્ચયં દેસેતિ, ઇમસ્સ સામણેરસ્સ યથા પુરે કાયસમ્ભોગસામગ્ગિદાનં રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’’’તિ.

    ‘‘Saṅghaṃ , bhante, pucchāmi ‘ayaṃ itthannāmo sāmaṇero buddhassa dhammassa saṅghassa avaṇṇavādī micchādiṭṭhiko, yaṃ aññe sāmaṇerā labhanti dirattatirattaṃ bhikkhūhi saddhiṃ sahaseyyaṃ, tassā alābhāya nissārito, svāyaṃ idāni sorato nivātavutti lajjidhammaṃ okkanto hirottappe patiṭṭhito katadaṇḍakammo accayaṃ deseti, imassa sāmaṇerassa yathā pure kāyasambhogasāmaggidānaṃ ruccati saṅghassā’’’ti.

    એવં તિક્ખત્તું વત્તબ્બં. એવં અપલોકનકમ્મં ઓસારણઞ્ચ નિસ્સારણઞ્ચ ગચ્છતિ. ભણ્ડુકમ્મં પબ્બજ્જાવિનિચ્છયકથાય વુત્તમેવ.

    Evaṃ tikkhattuṃ vattabbaṃ. Evaṃ apalokanakammaṃ osāraṇañca nissāraṇañca gacchati. Bhaṇḍukammaṃ pabbajjāvinicchayakathāya vuttameva.

    બ્રહ્મદણ્ડો પન ન કેવલં છન્નસ્સેવ પઞ્ઞત્તો, યો અઞ્ઞોપિ ભિક્ખુ મુખરો હોતિ, ભિક્ખૂ દુરુત્તવચનેહિ ઘટ્ટેન્તો ખુંસેન્તો વમ્ભેન્તો વિહરતિ, તસ્સપિ દાતબ્બો, એવઞ્ચ પન દાતબ્બો. સઙ્ઘમજ્ઝે બ્યત્તેન ભિક્ખુના સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા સાવેતબ્બં –

    Brahmadaṇḍo pana na kevalaṃ channasseva paññatto, yo aññopi bhikkhu mukharo hoti, bhikkhū duruttavacanehi ghaṭṭento khuṃsento vambhento viharati, tassapi dātabbo, evañca pana dātabbo. Saṅghamajjhe byattena bhikkhunā saṅghassa anumatiyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘ભન્તે, ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ મુખરો, ભિક્ખૂ દુરુત્તવચનેહિ ઘટ્ટેન્તો ખુંસેન્તો વમ્ભેન્તો વિહરતિ, સો ભિક્ખુ યં ઇચ્છેય્ય, તં વદેય્ય, ભિક્ખૂહિ ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ નેવ વત્તબ્બો, ન ઓવદિતબ્બો ન અનુસાસિતબ્બો, સઙ્ઘં, ભન્તે, પુચ્છામિ ‘ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો બ્રહ્મદણ્ડસ્સ દાનં રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’તિ. દુતિયમ્પિ પુચ્છામિ…પે॰… તતિયમ્પિ પુચ્છામિ ‘ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો બ્રહ્મદણ્ડસ્સ દાનં રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’’’તિ.

    ‘‘Bhante, itthannāmo bhikkhu mukharo, bhikkhū duruttavacanehi ghaṭṭento khuṃsento vambhento viharati, so bhikkhu yaṃ iccheyya, taṃ vadeyya, bhikkhūhi itthannāmo bhikkhu neva vattabbo, na ovaditabbo na anusāsitabbo, saṅghaṃ, bhante, pucchāmi ‘itthannāmassa bhikkhuno brahmadaṇḍassa dānaṃ ruccati saṅghassā’ti. Dutiyampi pucchāmi…pe… tatiyampi pucchāmi ‘itthannāmassa bhikkhuno brahmadaṇḍassa dānaṃ ruccati saṅghassā’’’ti.

    તસ્સ અપરેન સમયેન સમ્મા વત્તિત્વા ખમાપેન્તસ્સ બ્રહ્મદણ્ડો પટિપ્પસ્સમ્ભેતબ્બો, એવઞ્ચ પન પટિપ્પસ્સમ્ભેતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના સઙ્ઘમજ્ઝે સાવેતબ્બં –

    Tassa aparena samayena sammā vattitvā khamāpentassa brahmadaṇḍo paṭippassambhetabbo, evañca pana paṭippassambhetabbo. Byattena bhikkhunā saṅghamajjhe sāvetabbaṃ –

    ‘‘ભન્તે, ભિક્ખુસઙ્ઘો અસુકસ્સ ભિક્ખુનો બ્રહ્મદણ્ડં અદાસિ, સો ભિક્ખુ સોરતો નિવાતવુત્તિ લજ્જિધમ્મં ઓક્કન્તો હિરોત્તપ્પે પતિટ્ઠિતો પટિસઙ્ખા આયતિં સંવરે તિટ્ઠતિ, સઙ્ઘં, ભન્તે, પુચ્છામિ ‘તસ્સ ભિક્ખુનો બ્રહ્મદણ્ડસ્સ પટિપ્પસ્સદ્ધિ રુચ્ચતિ સઙ્ઘસ્સા’’’તિ.

    ‘‘Bhante, bhikkhusaṅgho asukassa bhikkhuno brahmadaṇḍaṃ adāsi, so bhikkhu sorato nivātavutti lajjidhammaṃ okkanto hirottappe patiṭṭhito paṭisaṅkhā āyatiṃ saṃvare tiṭṭhati, saṅghaṃ, bhante, pucchāmi ‘tassa bhikkhuno brahmadaṇḍassa paṭippassaddhi ruccati saṅghassā’’’ti.

    એવં યાવતતિયં વત્વા અપલોકનકમ્મેનેવ બ્રહ્મદણ્ડો પટિપ્પસ્સમ્ભેતબ્બોતિ.

    Evaṃ yāvatatiyaṃ vatvā apalokanakammeneva brahmadaṇḍo paṭippassambhetabboti.

    કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ પઞ્ચમન્તિ યં તં ભગવતા ભિક્ખુનિક્ખન્ધકે –

    Kammalakkhaṇaññevapañcamanti yaṃ taṃ bhagavatā bhikkhunikkhandhake –

    ‘‘તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભિક્ખુનિયો કદ્દમોદકેન ઓસિઞ્ચન્તિ ‘અપ્પેવ નામ અમ્હેસુ સારજ્જેય્યુ’ન્તિ, કાયં વિવરિત્વા ભિક્ખુનીનં દસ્સેન્તિ, ઊરું વિવરિત્વા ભિક્ખુનીનં દસ્સેન્તિ, અઙ્ગજાતં વિવરિત્વા ભિક્ખુનીનં દસ્સેન્તિ. ભિક્ખુનિયો ઓભાસેન્તિ, ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં સમ્પયોજેન્તિ ‘અપ્પેવ નામ અમ્હેસુ સારજ્જેય્યુ’’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૪૧૧) –

    ‘‘Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bhikkhuniyo kaddamodakena osiñcanti ‘appeva nāma amhesu sārajjeyyu’nti, kāyaṃ vivaritvā bhikkhunīnaṃ dassenti, ūruṃ vivaritvā bhikkhunīnaṃ dassenti, aṅgajātaṃ vivaritvā bhikkhunīnaṃ dassenti. Bhikkhuniyo obhāsenti, bhikkhunīhi saddhiṃ sampayojenti ‘appeva nāma amhesu sārajjeyyu’’’nti (cūḷava. 411) –

    ઇમેસુ વત્થૂસુ યેસં ભિક્ખૂનં દુક્કટં પઞ્ઞપેત્વા ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તસ્સ ભિક્ખુનો દણ્ડકમ્મં કાતુ’’ન્તિ વત્વા ‘‘કિં નુ ખો દણ્ડકમ્મં કાતબ્બ’’ન્તિ સંસયે ઉપ્પન્ને ‘‘અવન્દિયો સો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ભિક્ખુનિસઙ્ઘેન કાતબ્બો’’તિ એવં અવન્દિયકમ્મં અનુઞ્ઞાતં, તં કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ પઞ્ચમં, ઇમસ્સ અપલોકનકમ્મસ્સ ઠાનં હોતિ. તસ્સ હિ કમ્મઞ્ઞેવ લક્ખણં, ન ઓસારણાદીનિ, તસ્મા કમ્મલક્ખણન્તિ વુચ્ચતિ. તસ્સ કરણં પટિપ્પસ્સદ્ધિયા સદ્ધિં વિત્થારતો દસ્સયિસ્સામ. ભિક્ખુનુપસ્સયે સન્નિપતિતસ્સ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા બ્યત્તાય ભિક્ખુનિયા સાવેતબ્બં –

    Imesu vatthūsu yesaṃ bhikkhūnaṃ dukkaṭaṃ paññapetvā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tassa bhikkhuno daṇḍakammaṃ kātu’’nti vatvā ‘‘kiṃ nu kho daṇḍakammaṃ kātabba’’nti saṃsaye uppanne ‘‘avandiyo so, bhikkhave, bhikkhu bhikkhunisaṅghena kātabbo’’ti evaṃ avandiyakammaṃ anuññātaṃ, taṃ kammalakkhaṇaññeva pañcamaṃ, imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hoti. Tassa hi kammaññeva lakkhaṇaṃ, na osāraṇādīni, tasmā kammalakkhaṇanti vuccati. Tassa karaṇaṃ paṭippassaddhiyā saddhiṃ vitthārato dassayissāma. Bhikkhunupassaye sannipatitassa bhikkhunisaṅghassa anumatiyā byattāya bhikkhuniyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘અય્યે, અસુકો નામ અય્યો ભિક્ખુનીનં અપાસાદિકં દસ્સેતિ, એતસ્સ અય્યસ્સ અવન્દિયકરણં રુચ્ચતી’’તિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘં પુચ્છામિ. ‘અય્યે, અસુકો નામ અય્યો ભિક્ખુનીનં અપાસાદિકં દસ્સેતિ, એતસ્સ અય્યસ્સ અવન્દિયકરણં રુચ્ચતી’તિ દુતિયમ્પિ. તતિયમ્પિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘં પુચ્છામી’’તિ.

    ‘‘Ayye, asuko nāma ayyo bhikkhunīnaṃ apāsādikaṃ dasseti, etassa ayyassa avandiyakaraṇaṃ ruccatī’’ti bhikkhunisaṅghaṃ pucchāmi. ‘Ayye, asuko nāma ayyo bhikkhunīnaṃ apāsādikaṃ dasseti, etassa ayyassa avandiyakaraṇaṃ ruccatī’ti dutiyampi. Tatiyampi bhikkhunisaṅghaṃ pucchāmī’’ti.

    એવં તિક્ખત્તું સાવેત્વા અપલોકનકમ્મેન અવન્દિયકમ્મં કાતબ્બં.

    Evaṃ tikkhattuṃ sāvetvā apalokanakammena avandiyakammaṃ kātabbaṃ.

    તતો પટ્ઠાય સો ભિક્ખુ ભિક્ખુનીહિ ન વન્દિતબ્બો. સચે અવન્દિયમાનો હિરોત્તપ્પં પચ્ચુપટ્ઠપેત્વા સમ્મા વત્તતિ, તેન ભિક્ખુનિયો ખમાપેતબ્બા. ખમાપેન્તન ભિક્ખુનુપસ્સયં અગન્ત્વા વિહારેયેવ સઙ્ઘં વા ગણં વા એકં ભિક્ખું વા ઉપસઙ્કમિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા ‘‘અહં, ભન્તે, પટિસઙ્ખા આયતિં સંવરે તિટ્ઠામિ, ન પુન અપાસાદિકં દસ્સેસ્સામિ, ભિક્ખુનિસઙ્ઘો મય્હં ખમતૂ’’તિ ખમાપેતબ્બં. તેન સઙ્ઘેન વા ગણેન વા એકં ભિક્ખું પેસેત્વા એકભિક્ખુના વા સયમેવ ગન્ત્વા ભિક્ખુનિયો વત્તબ્બા ‘‘અયં ભિક્ખુ પટિસઙ્ખા આયતિં સંવરે ઠિતો, ઇમિના અચ્ચયં દેસેત્વા ભિક્ખુનિસઙ્ઘો ખમાપિતો, ભિક્ખુનિસઙ્ઘો ઇમં ભિક્ખું વન્દિયં કરોતૂ’’તિ. સો વન્દિયો કાતબ્બો, એવઞ્ચ પન કાતબ્બો. ભિક્ખુનુપસ્સયે સન્નિપતિતસ્સ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા બ્યત્તાય ભિક્ખુનિયા સાવેતબ્બં –

    Tato paṭṭhāya so bhikkhu bhikkhunīhi na vanditabbo. Sace avandiyamāno hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā sammā vattati, tena bhikkhuniyo khamāpetabbā. Khamāpentana bhikkhunupassayaṃ agantvā vihāreyeva saṅghaṃ vā gaṇaṃ vā ekaṃ bhikkhuṃ vā upasaṅkamitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā ‘‘ahaṃ, bhante, paṭisaṅkhā āyatiṃ saṃvare tiṭṭhāmi, na puna apāsādikaṃ dassessāmi, bhikkhunisaṅgho mayhaṃ khamatū’’ti khamāpetabbaṃ. Tena saṅghena vā gaṇena vā ekaṃ bhikkhuṃ pesetvā ekabhikkhunā vā sayameva gantvā bhikkhuniyo vattabbā ‘‘ayaṃ bhikkhu paṭisaṅkhā āyatiṃ saṃvare ṭhito, iminā accayaṃ desetvā bhikkhunisaṅgho khamāpito, bhikkhunisaṅgho imaṃ bhikkhuṃ vandiyaṃ karotū’’ti. So vandiyo kātabbo, evañca pana kātabbo. Bhikkhunupassaye sannipatitassa bhikkhunisaṅghassa anumatiyā byattāya bhikkhuniyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘અય્યે, અસુકો નામ અય્યો ભિક્ખુનીનં અપાસાદિકં દસ્સેતીતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘેન અવન્દિયો કતો, સો લજ્જિધમ્મં ઓક્કમિત્વા પટિસઙ્ખા આયતિં સંવરે ઠિતો, અચ્ચયં દેસેત્વા ભિક્ખુનિસઙ્ઘં ખમાપેસિ, તસ્સ અય્યસ્સ વન્દિયકરણં રુચ્ચતીતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘં પુચ્છામી’’તિ –

    ‘‘Ayye, asuko nāma ayyo bhikkhunīnaṃ apāsādikaṃ dassetīti bhikkhunisaṅghena avandiyo kato, so lajjidhammaṃ okkamitvā paṭisaṅkhā āyatiṃ saṃvare ṭhito, accayaṃ desetvā bhikkhunisaṅghaṃ khamāpesi, tassa ayyassa vandiyakaraṇaṃ ruccatīti bhikkhunisaṅghaṃ pucchāmī’’ti –

    તિક્ખત્તું વત્તબ્બં. એવં અપલોકનકમ્મેનેવ વન્દિયો કાતબ્બો.

    Tikkhattuṃ vattabbaṃ. Evaṃ apalokanakammeneva vandiyo kātabbo.

    ૨૫૫. અયં પનેત્થ પાળિમુત્તકોપિ કમ્મલક્ખણવિનિચ્છયો (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૯૫-૪૯૬). ઇદઞ્હિ કમ્મલક્ખણં નામ ભિક્ખુનિસઙ્ઘમૂલકં પઞ્ઞત્તં, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સપિ પનેતં લબ્ભતિયેવ. યઞ્હિ ભિક્ખુસઙ્ઘો સલાકભત્તઉપોસથગ્ગેસુ ચ અપલોકનકમ્મં કરોતિ, એતમ્પિ કમ્મલક્ખણમેવ. અચ્છિન્નચીવરજિણ્ણચીવરનટ્ઠચીવરાનઞ્હિ સઙ્ઘં સન્નિપાતેત્વા બ્યત્તેન ભિક્ખુના યાવતતિયં સાવેત્વા અપલોકનકમ્મં કત્વા ચીવરં દાતું વટ્ટતિ. અપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકેન પન ચીવરં કરોન્તસ્સ પચ્ચયભાજનીયકથાયં વુત્તપ્પભેદાનિ સૂચિઆદીનિ અનપલોકેત્વાપિ દાતબ્બાનિ. તેસં દાને સોયેવ ઇસ્સરો, તતો અતિરેકં દેન્તેન અપલોકેત્વા દાતબ્બં. તતો હિ અતિરેકદાને સઙ્ઘો સામી. ગિલાનભેસજ્જમ્પિ તત્થ વુત્તપ્પકારં સયમેવ દાતબ્બં, અતિરેકં ઇચ્છન્તસ્સ અપલોકેત્વા દાતબ્બં. યોપિ ચ દુબ્બલો વા છિન્નિરિયાપથો વા પચ્છિન્નભિક્ખાચારપથો વા મહાગિલાનો, તસ્સ મહાવાસેસુ તત્રુપ્પાદતો દેવસિકં નાળિ વા ઉપડ્ઢનાળિ વા, એકદિવસંયેવ વા પઞ્ચ વા દસ વા તણ્ડુલનાળિયો દેન્તેન અપલોકનકમ્મં કત્વાવ દાતબ્બા. પેસલસ્સ ભિક્ખુનો તત્રુપ્પાદતો ઇણપલિબોધમ્પિ બહુસ્સુતસ્સ સઙ્ઘભારનિત્થરકસ્સ ભિક્ખુનો અનુટ્ઠાપનીયસેનાસનમ્પિ સઙ્ઘકિચ્ચં કરોન્તાનં કપ્પિયકારકાદીનં ભત્તવેતનમ્પિ અપલોકનકમ્મેન દાતું વટ્ટતિ.

    255. Ayaṃ panettha pāḷimuttakopi kammalakkhaṇavinicchayo (pari. aṭṭha. 495-496). Idañhi kammalakkhaṇaṃ nāma bhikkhunisaṅghamūlakaṃ paññattaṃ, bhikkhusaṅghassapi panetaṃ labbhatiyeva. Yañhi bhikkhusaṅgho salākabhattauposathaggesu ca apalokanakammaṃ karoti, etampi kammalakkhaṇameva. Acchinnacīvarajiṇṇacīvaranaṭṭhacīvarānañhi saṅghaṃ sannipātetvā byattena bhikkhunā yāvatatiyaṃ sāvetvā apalokanakammaṃ katvā cīvaraṃ dātuṃ vaṭṭati. Appamattakavissajjakena pana cīvaraṃ karontassa paccayabhājanīyakathāyaṃ vuttappabhedāni sūciādīni anapaloketvāpi dātabbāni. Tesaṃ dāne soyeva issaro, tato atirekaṃ dentena apaloketvā dātabbaṃ. Tato hi atirekadāne saṅgho sāmī. Gilānabhesajjampi tattha vuttappakāraṃ sayameva dātabbaṃ, atirekaṃ icchantassa apaloketvā dātabbaṃ. Yopi ca dubbalo vā chinniriyāpatho vā pacchinnabhikkhācārapatho vā mahāgilāno, tassa mahāvāsesu tatruppādato devasikaṃ nāḷi vā upaḍḍhanāḷi vā, ekadivasaṃyeva vā pañca vā dasa vā taṇḍulanāḷiyo dentena apalokanakammaṃ katvāva dātabbā. Pesalassa bhikkhuno tatruppādato iṇapalibodhampi bahussutassa saṅghabhāranittharakassa bhikkhuno anuṭṭhāpanīyasenāsanampi saṅghakiccaṃ karontānaṃ kappiyakārakādīnaṃ bhattavetanampi apalokanakammena dātuṃ vaṭṭati.

    ચતુપચ્ચયવસેન દિન્નતત્રુપ્પાદતો સઙ્ઘિકં આવાસં જગ્ગાપેતું વટ્ટતિ, ‘‘અયં ભિક્ખુ ઇસ્સરવતાય વિચારેતી’’તિ કથાપચ્છિન્દનત્થં પન સલાકગ્ગાદીસુ વા અન્તરસન્નિપાતે વા સઙ્ઘં આપુચ્છિત્વાવ જગ્ગાપેતબ્બો. ચીવરપિણ્ડપાતત્થાય ઓદિસ્સ દિન્નતત્રુપ્પાદતોપિ અપલોકેત્વા આવાસો જગ્ગાપેતબ્બો, અનપલોકેત્વાપિ વટ્ટતિ, ‘‘સૂરો વતાયં ભિક્ખુ ચીવરપિણ્ડપાતત્થાય ઓદિસ્સ દિન્નતો આવાસં જગ્ગાપેતી’’તિ એવં ઉપ્પન્નકથાપચ્છેદનત્થં પન અપલોકનકમ્મમેવ કત્વા જગ્ગાપેતબ્બો.

    Catupaccayavasena dinnatatruppādato saṅghikaṃ āvāsaṃ jaggāpetuṃ vaṭṭati, ‘‘ayaṃ bhikkhu issaravatāya vicāretī’’ti kathāpacchindanatthaṃ pana salākaggādīsu vā antarasannipāte vā saṅghaṃ āpucchitvāva jaggāpetabbo. Cīvarapiṇḍapātatthāya odissa dinnatatruppādatopi apaloketvā āvāso jaggāpetabbo, anapaloketvāpi vaṭṭati, ‘‘sūro vatāyaṃ bhikkhu cīvarapiṇḍapātatthāya odissa dinnato āvāsaṃ jaggāpetī’’ti evaṃ uppannakathāpacchedanatthaṃ pana apalokanakammameva katvā jaggāpetabbo.

    ચેતિયે છત્તં વા વેદિકં વા બોધિઘરં વા આસનઘરં વા અકતં વા કરોન્તેન જિણ્ણં વા પટિસઙ્ખરોન્તેન સુધાકમ્મં વા કરોન્તેન મનુસ્સે સમાદપેત્વા કાતું વટ્ટતિ. સચે કારકો નત્થિ, ચેતિયસ્સ ઉપનિક્ખેપતો કારેતબ્બં. ઉપનિક્ખેપેપિ અસતિ અપલોકનકમ્મં કત્વા તત્રુપ્પાદતો કારેતબ્બં, સઙ્ઘિકેનપિ અપલોકેત્વા ચેતિયકિચ્ચં કાતું વટ્ટતિ. ચેતિયસ્સ સન્તકેન અપલોકેત્વાપિ સઙ્ઘિકકિચ્ચં ન વટ્ટતિ, તાવકાલિકં પન ગહેત્વા પટિપાકતિકં કાતું વટ્ટતિ. ચેતિયે સુધાકમ્માદીનિ કરોન્તેહિ પન ભિક્ખાચારતો વા સઙ્ઘતો વા યાપનમત્તં અલભન્તેહિ ચેતિયસન્તકતો યાપનમત્તં ગહેત્વા પરિભુઞ્જન્તેહિ વત્તં કાતું વટ્ટતિ, ‘‘વત્તં કરોમા’’તિ મચ્છમંસાદીહિ સઙ્ઘભત્તં કાતું ન વટ્ટતિ.

    Cetiye chattaṃ vā vedikaṃ vā bodhigharaṃ vā āsanagharaṃ vā akataṃ vā karontena jiṇṇaṃ vā paṭisaṅkharontena sudhākammaṃ vā karontena manusse samādapetvā kātuṃ vaṭṭati. Sace kārako natthi, cetiyassa upanikkhepato kāretabbaṃ. Upanikkhepepi asati apalokanakammaṃ katvā tatruppādato kāretabbaṃ, saṅghikenapi apaloketvā cetiyakiccaṃ kātuṃ vaṭṭati. Cetiyassa santakena apaloketvāpi saṅghikakiccaṃ na vaṭṭati, tāvakālikaṃ pana gahetvā paṭipākatikaṃ kātuṃ vaṭṭati. Cetiye sudhākammādīni karontehi pana bhikkhācārato vā saṅghato vā yāpanamattaṃ alabhantehi cetiyasantakato yāpanamattaṃ gahetvā paribhuñjantehi vattaṃ kātuṃ vaṭṭati, ‘‘vattaṃ karomā’’ti macchamaṃsādīhi saṅghabhattaṃ kātuṃ na vaṭṭati.

    યે વિહારે રોપિતા ફલરુક્ખા સઙ્ઘેન પરિગ્ગહિતા હોન્તિ, જગ્ગનકમ્મં લભન્તિ. યેસં ફલાનિ ઘણ્ટિં પહરિત્વા ભાજેત્વા પરિભુઞ્જન્તિ, તેસુ અપલોકનકમ્મં ન કાતબ્બં. યે પન અપરિગ્ગહિતા, તેસુ અપલોકનકમ્મં કાતબ્બં, તં પન સલાકગ્ગયાગગ્ગભત્તગ્ગઅન્તરસઅઆપાતેસુપિ કાતું વટ્ટતિ, ઉપોસથગ્ગે પન વટ્ટતિયેવ. તત્થ હિ અનાગતાનમ્પિ છન્દપારિસુદ્ધિ આહરીયતિ, તસ્મા તં સુવિસોધિતં હોતિ. એવઞ્ચ પન કાતબ્બં, બ્યત્તેન ભિક્ખુના ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા સાવેતબ્બં –

    Ye vihāre ropitā phalarukkhā saṅghena pariggahitā honti, jagganakammaṃ labhanti. Yesaṃ phalāni ghaṇṭiṃ paharitvā bhājetvā paribhuñjanti, tesu apalokanakammaṃ na kātabbaṃ. Ye pana apariggahitā, tesu apalokanakammaṃ kātabbaṃ, taṃ pana salākaggayāgaggabhattaggaantarasaaāpātesupi kātuṃ vaṭṭati, uposathagge pana vaṭṭatiyeva. Tattha hi anāgatānampi chandapārisuddhi āharīyati, tasmā taṃ suvisodhitaṃ hoti. Evañca pana kātabbaṃ, byattena bhikkhunā bhikkhusaṅghassa anumatiyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘ભન્તે, યં ઇમસ્મિં વિહારે અન્તોસીમાય સઙ્ઘસન્તકં મૂલતચપત્તઅઙ્કુરપુપ્ફફલખાદનીયાદિ અત્થિ, તં સબ્બં આગતાગતાનં ભિક્ખૂનં યથાસુખં પરિભુઞ્જિતું રુચ્ચતીતિ સઙ્ઘં પુચ્છામી’’તિ –

    ‘‘Bhante, yaṃ imasmiṃ vihāre antosīmāya saṅghasantakaṃ mūlatacapattaaṅkurapupphaphalakhādanīyādi atthi, taṃ sabbaṃ āgatāgatānaṃ bhikkhūnaṃ yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatīti saṅghaṃ pucchāmī’’ti –

    તિક્ખત્તું પુચ્છિતબ્બં.

    Tikkhattuṃ pucchitabbaṃ.

    ચતૂહિ પઞ્ચહિ ભિક્ખૂહિ કતં સુકતમેવ. યસ્મિમ્પિ વિહારે દ્વે તયો જના વસન્તિ, તેહિ નિસીદિત્વા કતમ્પિ સઙ્ઘેન કતસદિસમેવ. યસ્મિં પન એકો ભિક્ખુ હોતિ, તેન ભિક્ખુના ઉપોસથદિવસે પુબ્બકરણપુબ્બકિચ્ચં કત્વા નિસિન્નેન કતમ્પિ કતિકવત્તં સઙ્ઘેન કતસદિસમેવ હોતિ. કરોન્તેન પન ફલવારેન કાતુમ્પિ ચત્તારો માસે છ માસે એકસંવચ્છરન્તિ એવં પરિચ્છિન્દિત્વાપિ અપરિચ્છિન્દિત્વાપિ કાતું વટ્ટતિ. પરિચ્છિન્ને યથાપરિચ્છેદં પરિભુઞ્જિત્વા પુન કાતબ્બં. અપરિચ્છિન્ને યાવ રુક્ખા ધરન્તિ, તાવ વટ્ટતિ. યેપિ તેસં રુક્ખાનં બીજેહિ અઞ્ઞે રુક્ખા રોપિતા હોન્તિ, તેસમ્પિ સા એવ કતિકા.

    Catūhi pañcahi bhikkhūhi kataṃ sukatameva. Yasmimpi vihāre dve tayo janā vasanti, tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā uposathadivase pubbakaraṇapubbakiccaṃ katvā nisinnena katampi katikavattaṃ saṅghena katasadisameva hoti. Karontena pana phalavārena kātumpi cattāro māse cha māse ekasaṃvaccharanti evaṃ paricchinditvāpi aparicchinditvāpi kātuṃ vaṭṭati. Paricchinne yathāparicchedaṃ paribhuñjitvā puna kātabbaṃ. Aparicchinne yāva rukkhā dharanti, tāva vaṭṭati. Yepi tesaṃ rukkhānaṃ bījehi aññe rukkhā ropitā honti, tesampi sā eva katikā.

    સચે પન અઞ્ઞસ્મિં વિહારે રોપિતા હોન્તિ, તેસં યત્થ રોપિતા, તસ્મિંયેવ વિહારે સઙ્ઘો સામી. યેપિ અઞ્ઞતો બીજાનિ આહરિત્વા પુરિમવિહારે પચ્છા રોપિતા, તેસુ અઞ્ઞા કતિકા કાતબ્બા, કતિકાય કતાય પુગ્ગલિકટ્ઠાને તિટ્ઠન્તિ, યથાસુખં ફલાદીનિ પરિભુઞ્જિતું વટ્ટન્તિ. સચે પનેત્થ તં તં ઓકાસં પરિક્ખિપિત્વા પરિવેણાનિ કત્વા જગ્ગન્તિ, તેસં ભિક્ખૂનં પુગ્ગલિકટ્ઠાને તિટ્ઠન્તિ, અઞ્ઞે પરિભુઞ્જિતું ન લભન્તિ. તેહિ પન સઙ્ઘસ્સ દસમભાગં દત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બાનિ. યોપિ મજ્ઝેવિહારે રુક્ખં સાખાહિ પરિવારેત્વા રક્ખતિ, તસ્સપિ એસેવ નયો.

    Sace pana aññasmiṃ vihāre ropitā honti, tesaṃ yattha ropitā, tasmiṃyeva vihāre saṅgho sāmī. Yepi aññato bījāni āharitvā purimavihāre pacchā ropitā, tesu aññā katikā kātabbā, katikāya katāya puggalikaṭṭhāne tiṭṭhanti, yathāsukhaṃ phalādīni paribhuñjituṃ vaṭṭanti. Sace panettha taṃ taṃ okāsaṃ parikkhipitvā pariveṇāni katvā jagganti, tesaṃ bhikkhūnaṃ puggalikaṭṭhāne tiṭṭhanti, aññe paribhuñjituṃ na labhanti. Tehi pana saṅghassa dasamabhāgaṃ datvā paribhuñjitabbāni. Yopi majjhevihāre rukkhaṃ sākhāhi parivāretvā rakkhati, tassapi eseva nayo.

    પોરાણકવિહારં ગતસ્સ સમ્ભાવનીયભિક્ખુનો ‘‘થેરો આગતો’’તિ ફલાફલં આહરન્તિ, સચે તત્થ મૂલે સબ્બપરિયત્તિધરો બહુસ્સુતભિક્ખુ વિહાસિ, ‘‘અદ્ધા એત્થ દીઘા કતિકા કતા ભવિસ્સતી’’તિ નિક્કુક્કુચ્ચેન પરિભુઞ્જિતબ્બં. વિહારે ફલાફલં પિણ્ડપાતિકાનમ્પિ વટ્ટતિ, ધુતઙ્ગં ન કોપેતિ. સામણેરા અત્તનો આચરિયુપજ્ઝાયાનં બહૂનિ ફલાનિ દેન્તિ, અઞ્ઞે ભિક્ખૂ અલભન્તા ખિય્યન્તિ, ખિય્યનમત્તમેવ તં હોતિ. સચે દુબ્ભિક્ખં હોતિ, એકં પનસરુક્ખં નિસ્સાય સટ્ઠિપિ જના જીવન્તિ, તાદિસે કાલે સબ્બેસં સઙ્ગહકરણત્થાય ભાજેત્વા ખાદિતબ્બં. અયં સામીચિ. યાવ પન કતિકવત્તં ન પટિપ્પસ્સમ્ભતિ, તાવ તેહિ ખાયિતં સુખાયિતમેવ. કદા પન કતિકવત્તં પટિપ્પસ્સમ્ભતિ? યદા સમગ્ગો સઙ્ઘો સન્નિપતિત્વા ‘‘ઇતો પટ્ઠાય ભાજેત્વા ખાદન્તૂ’’તિ સાવેભિ, એકભિક્ખુકે પન વિહારે એતેન સાવિતેપિ પુરિમકતિકા પટિપ્પસ્સમ્ભતિયેવ . સચે પટિપ્પસ્સદ્ધાય કતિકાય સામણેરા નેવ રુક્ખતો પાતેન્તિ, ન ભૂમિતો ગહેત્વા ભિક્ખૂનં દેન્તિ, પતિતફલાનિ પાદેહિ પહરન્તા વિચરન્તિ, તેસં દસમભાગતો પટ્ઠાય યાવ ઉપડ્ઢફલભાગેન ફાતિકમ્મં કાતબ્બં. અદ્ધા ફાતિકમ્મલોભેન આહરિત્વા દસ્સેન્તિ, પુન સુભિક્ખે જાતે કપ્પિયકારકેસુ આગન્ત્વા સાખાપરિવારાદીનિ કત્વા રુક્ખે રક્ખન્તેસુ સામણેરાનં ફાતિકમ્મં ન કાતબ્બં, ભાજેત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બં.

    Porāṇakavihāraṃ gatassa sambhāvanīyabhikkhuno ‘‘thero āgato’’ti phalāphalaṃ āharanti, sace tattha mūle sabbapariyattidharo bahussutabhikkhu vihāsi, ‘‘addhā ettha dīghā katikā katā bhavissatī’’ti nikkukkuccena paribhuñjitabbaṃ. Vihāre phalāphalaṃ piṇḍapātikānampi vaṭṭati, dhutaṅgaṃ na kopeti. Sāmaṇerā attano ācariyupajjhāyānaṃ bahūni phalāni denti, aññe bhikkhū alabhantā khiyyanti, khiyyanamattameva taṃ hoti. Sace dubbhikkhaṃ hoti, ekaṃ panasarukkhaṃ nissāya saṭṭhipi janā jīvanti, tādise kāle sabbesaṃ saṅgahakaraṇatthāya bhājetvā khāditabbaṃ. Ayaṃ sāmīci. Yāva pana katikavattaṃ na paṭippassambhati, tāva tehi khāyitaṃ sukhāyitameva. Kadā pana katikavattaṃ paṭippassambhati? Yadā samaggo saṅgho sannipatitvā ‘‘ito paṭṭhāya bhājetvā khādantū’’ti sāvebhi, ekabhikkhuke pana vihāre etena sāvitepi purimakatikā paṭippassambhatiyeva . Sace paṭippassaddhāya katikāya sāmaṇerā neva rukkhato pātenti, na bhūmito gahetvā bhikkhūnaṃ denti, patitaphalāni pādehi paharantā vicaranti, tesaṃ dasamabhāgato paṭṭhāya yāva upaḍḍhaphalabhāgena phātikammaṃ kātabbaṃ. Addhā phātikammalobhena āharitvā dassenti, puna subhikkhe jāte kappiyakārakesu āgantvā sākhāparivārādīni katvā rukkhe rakkhantesu sāmaṇerānaṃ phātikammaṃ na kātabbaṃ, bhājetvā paribhuñjitabbaṃ.

    ‘‘વિહારે ફલાફલં અત્થી’’તિ સામન્તગામેહિ મનુસ્સા ગિલાનાનં વા ગબ્ભિનીનં વા અત્થાય આગન્ત્વા ‘‘એકં નાળિકેરં દેથ, અમ્બં દેથ, લબુજં દેથા’’તિ યાચન્તિ, દાતબ્બં, ન દાતબ્બન્તિ? દાતબ્બં. અદીયમાને હિ તે દોમનસ્સિકા હોન્તિ. દેન્તેન પન સઙ્ઘં સન્નિપાતેત્વા યાવતતિયં સાવેત્વા અપલોકનકમ્મં કત્વાવ દાતબ્બં, કતિકવત્તં વા કત્વા ઠપેતબ્બં, એવઞ્ચ પન કાતબ્બં. બ્યત્તેન ભિક્ખુના સઙ્ઘસ્સ અનુમતિયા સાવેતબ્બં –

    ‘‘Vihāre phalāphalaṃ atthī’’ti sāmantagāmehi manussā gilānānaṃ vā gabbhinīnaṃ vā atthāya āgantvā ‘‘ekaṃ nāḷikeraṃ detha, ambaṃ detha, labujaṃ dethā’’ti yācanti, dātabbaṃ, na dātabbanti? Dātabbaṃ. Adīyamāne hi te domanassikā honti. Dentena pana saṅghaṃ sannipātetvā yāvatatiyaṃ sāvetvā apalokanakammaṃ katvāva dātabbaṃ, katikavattaṃ vā katvā ṭhapetabbaṃ, evañca pana kātabbaṃ. Byattena bhikkhunā saṅghassa anumatiyā sāvetabbaṃ –

    ‘‘સામન્તગામેહિ મનુસ્સા આગન્ત્વા ગિલાનાદીનં અત્થાય ફલાફલં યાચન્તિ, દ્વે નાળિકેરાનિ દ્વે તાલફલાનિ દ્વે પનસાનિ પઞ્ચ અમ્બાનિ પઞ્ચ કદલિફલાનિ ગણ્હન્તાનં અનિવારણં, અસુકરુક્ખતો ચ અસુકરુક્ખતો ચ ફલં ગણ્હન્તાનં અનિવારણં રુચ્ચતિ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સા’’તિ –

    ‘‘Sāmantagāmehi manussā āgantvā gilānādīnaṃ atthāya phalāphalaṃ yācanti, dve nāḷikerāni dve tālaphalāni dve panasāni pañca ambāni pañca kadaliphalāni gaṇhantānaṃ anivāraṇaṃ, asukarukkhato ca asukarukkhato ca phalaṃ gaṇhantānaṃ anivāraṇaṃ ruccati bhikkhusaṅghassā’’ti –

    તિક્ખત્તું વત્તબ્બં. તતો પટ્ઠાય ગિલાનાદીનં નામં ગહેત્વા યાચન્તા ‘‘ગણ્હથા’’તિ ન વત્તબ્બા , વત્તં પન આચિક્ખિતબ્બં ‘‘નાળિકેરાદીનિ ઇમિના નામ પરિચ્છેદેન ગણ્હન્તાનં અસુકરુક્ખતો ચ અસુકરુક્ખતો ચ ફલં ગણ્હન્તાનં અનિવારણં કત’’ન્તિ. અનુવિચરિત્વા પન ‘‘અયં મધુરફલો અમ્બો, ઇતો ગણ્હથા’’તિપિ ન વત્તબ્બા.

    Tikkhattuṃ vattabbaṃ. Tato paṭṭhāya gilānādīnaṃ nāmaṃ gahetvā yācantā ‘‘gaṇhathā’’ti na vattabbā , vattaṃ pana ācikkhitabbaṃ ‘‘nāḷikerādīni iminā nāma paricchedena gaṇhantānaṃ asukarukkhato ca asukarukkhato ca phalaṃ gaṇhantānaṃ anivāraṇaṃ kata’’nti. Anuvicaritvā pana ‘‘ayaṃ madhuraphalo ambo, ito gaṇhathā’’tipi na vattabbā.

    ફલભાજનકાલે પન આગતાનં સમ્મતેન ઉપડ્ઢભાગો દાતબ્બો, અસમ્મતેન અપલોકેત્વા દાતબ્બં. ખીણપરિબ્બયો વા મગ્ગગમિયસત્થવાહો વા અઞ્ઞો વા ઇસ્સરો આગન્ત્વા યાચતિ, અપલોકેત્વાવ દાતબ્બં, બલક્કારેન ગહેત્વા ખાદન્તો ન વારેતબ્બો. કુદ્ધો હિ સો રુક્ખેપિ છિન્દેય્ય, અઞ્ઞમ્પિ અનત્થં કરેય્ય. પુગ્ગલિકપરિવેણં આગન્ત્વા ગિલાનસ્સ નામેન યાચન્તો ‘‘અમ્હેહિ છાયાદીનં અત્થાય રોપિતં, સચે અત્થિ, તુમ્હે જાનાથા’’તિ વત્તબ્બો. યદિ પન ફલભરિતાવ રુક્ખા હોન્તિ, કણ્ટકે બન્ધિત્વા ફલવારેન ગણ્હન્તિ, અપચ્ચાસીસન્તેન હુત્વા દાતબ્બં, બલક્કારેન ગણ્હન્તો ન વારેતબ્બો. પુબ્બે વુત્તમેવેત્થ કારણં.

    Phalabhājanakāle pana āgatānaṃ sammatena upaḍḍhabhāgo dātabbo, asammatena apaloketvā dātabbaṃ. Khīṇaparibbayo vā maggagamiyasatthavāho vā añño vā issaro āgantvā yācati, apaloketvāva dātabbaṃ, balakkārena gahetvā khādanto na vāretabbo. Kuddho hi so rukkhepi chindeyya, aññampi anatthaṃ kareyya. Puggalikapariveṇaṃ āgantvā gilānassa nāmena yācanto ‘‘amhehi chāyādīnaṃ atthāya ropitaṃ, sace atthi, tumhe jānāthā’’ti vattabbo. Yadi pana phalabharitāva rukkhā honti, kaṇṭake bandhitvā phalavārena gaṇhanti, apaccāsīsantena hutvā dātabbaṃ, balakkārena gaṇhanto na vāretabbo. Pubbe vuttamevettha kāraṇaṃ.

    સઙ્ઘસ્સ ફલારામો હોતિ, પટિજગ્ગનં ન લભતિ. સચે તં કોચિ વત્તસીસેન જગ્ગતિ, સઙ્ઘસ્સેવ હોતિ. અથાપિ કસ્સચિ પટિબલસ્સ ભિક્ખુનો ‘‘ઇમં સપ્પુરિસ જગ્ગિત્વા દેહી’’તિ સઙ્ઘો ભારં કરોતિ, સો ચે વત્તસીસેન જગ્ગતિ, એવમ્પિ સઙ્ઘસ્સેવ હોતિ. ફાતિકમ્મં પચ્ચાસીસન્તસ્સ પન તતિયભાગેન વા ઉપડ્ઢભાગેન વા ફાતિકમ્મં કાતબ્બં. ‘‘ભારિયં કમ્મ’’ન્તિ વત્વા એત્તકેન અનિચ્છન્તો પન ‘‘સબ્બં તવેવ સન્તકં કત્વા મૂલભાગં દસમભાગમત્તં દત્વા જગ્ગાહી’’તિપિ વત્તબ્બો, ગરુભણ્ડત્તા પન ન મૂલચ્છેજ્જવસેન દાતબ્બં. સો મૂલભાગં દત્વા ખાદન્તો અકતાવાસં વા કત્વા કતાવાસં વા જગ્ગિત્વા નિસ્સિતકાનં આરામં નિય્યાતેતિ, તેહિપિ મૂલભાગો દાતબ્બોવ.

    Saṅghassa phalārāmo hoti, paṭijagganaṃ na labhati. Sace taṃ koci vattasīsena jaggati, saṅghasseva hoti. Athāpi kassaci paṭibalassa bhikkhuno ‘‘imaṃ sappurisa jaggitvā dehī’’ti saṅgho bhāraṃ karoti, so ce vattasīsena jaggati, evampi saṅghasseva hoti. Phātikammaṃ paccāsīsantassa pana tatiyabhāgena vā upaḍḍhabhāgena vā phātikammaṃ kātabbaṃ. ‘‘Bhāriyaṃ kamma’’nti vatvā ettakena anicchanto pana ‘‘sabbaṃ taveva santakaṃ katvā mūlabhāgaṃ dasamabhāgamattaṃ datvā jaggāhī’’tipi vattabbo, garubhaṇḍattā pana na mūlacchejjavasena dātabbaṃ. So mūlabhāgaṃ datvā khādanto akatāvāsaṃ vā katvā katāvāsaṃ vā jaggitvā nissitakānaṃ ārāmaṃ niyyāteti, tehipi mūlabhāgo dātabbova.

    યદા પન ભિક્ખૂ સયં જગ્ગિતું પહોન્તિ, અથ તેસં જગ્ગિતું ન દાતબ્બં, જગ્ગિતકાલે પન ન વારેતબ્બા, જગ્ગનકાલેયેવ વારેતબ્બા. ‘‘બહુ તુમ્હેહિ ખાયિતં, ઇદાનિ મા જગ્ગિત્થ, ભિક્ખુસઙ્ઘોયેવ જગ્ગિસ્સતી’’તિ વત્તબ્બં. સચે પન નેવ વત્તસીસેન જગ્ગન્તો અત્થિ, ન ફાતિકમ્મેન, ન સઙ્ઘો જગ્ગિતું પહોતિ, એકો અનાપુચ્છિત્વાવ જગ્ગિત્વા ફાતિકમ્મં વડ્ઢેત્વા પચ્ચાસીસતિ, અપલોકનકમ્મેન ફાતિકમ્મં વડ્ઢેત્વાવ દાતબ્બં. ઇતિ ઇમં સબ્બમ્પિ કમ્મલક્ખણમેવ હોતિ. અપલોકનકમ્મં ઇમાનિ પઞ્ચ ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Yadā pana bhikkhū sayaṃ jaggituṃ pahonti, atha tesaṃ jaggituṃ na dātabbaṃ, jaggitakāle pana na vāretabbā, jagganakāleyeva vāretabbā. ‘‘Bahu tumhehi khāyitaṃ, idāni mā jaggittha, bhikkhusaṅghoyeva jaggissatī’’ti vattabbaṃ. Sace pana neva vattasīsena jagganto atthi, na phātikammena, na saṅgho jaggituṃ pahoti, eko anāpucchitvāva jaggitvā phātikammaṃ vaḍḍhetvā paccāsīsati, apalokanakammena phātikammaṃ vaḍḍhetvāva dātabbaṃ. Iti imaṃ sabbampi kammalakkhaṇameva hoti. Apalokanakammaṃ imāni pañca ṭhānāni gacchati.

    ૨૫૬. ઞત્તિકમ્મટ્ઠાનભેદે પન (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૯૫-૪૯૬) –

    256.Ñattikammaṭṭhānabhede pana (pari. aṭṭha. 495-496) –

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, અનુસિટ્ઠો સો મયા, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો આગચ્છેય્ય, ‘આગચ્છાહી’તિ વત્તબ્બો’’તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmo itthannāmassa āyasmato upasampadāpekkho, anusiṭṭho so mayā, yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo āgaccheyya, ‘āgacchāhī’ti vattabbo’’ti –

    એવં ઉપસમ્પદાપેક્ખસ્સ ઓસારણા ઓસારણા નામ.

    Evaṃ upasampadāpekkhassa osāraṇā osāraṇā nāma.

    ‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા, અયં ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ ધમ્મકથિકો, ઇમસ્સ નેવ સુત્તં આગચ્છતિ, નો સુત્તવિભઙ્ગો, સો અત્થં અસલ્લક્ખેત્વા બ્યઞ્જનચ્છાયાય અત્થં પટિબાહતિ, યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામં ભિક્ખું વુટ્ઠાપેત્વા અવસેસા ઇમં અધિકરણં વૂપસમેય્યામા’’તિ –

    ‘‘Suṇantu me āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu dhammakathiko, imassa neva suttaṃ āgacchati, no suttavibhaṅgo, so atthaṃ asallakkhetvā byañjanacchāyāya atthaṃ paṭibāhati, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, itthannāmaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpetvā avasesā imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasameyyāmā’’ti –

    એવં ઉબ્બાહિકવિનિચ્છયે ધમ્મકથિકસ્સ ભિક્ખુનો નિસ્સારણા નિસ્સારણા નામ.

    Evaṃ ubbāhikavinicchaye dhammakathikassa bhikkhuno nissāraṇā nissāraṇā nāma.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અજ્જુપોસથો પન્નરસો, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઉપોસથં કરેય્યા’’તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ajjuposatho pannaraso, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho uposathaṃ kareyyā’’ti –

    એવં ઉપોસથકમ્મવસેન ઠપિતા ઞત્તિ ઉપોસથો નામ.

    Evaṃ uposathakammavasena ṭhapitā ñatti uposatho nāma.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અજ્જ પવારણા પન્નરસી, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો પવારેય્યા’’તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ajja pavāraṇā pannarasī, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho pavāreyyā’’ti –

    એવં પવારણકમ્મવસેન ઠપિતા ઞત્તિ પવારણા નામ.

    Evaṃ pavāraṇakammavasena ṭhapitā ñatti pavāraṇā nāma.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં અનુસાસેય્ય’’ન્તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં અનુસાસેય્યા’’તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છેય્ય’’ન્તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છેય્યા’’તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં વિનયં પુચ્છેય્ય’’ન્તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં વિનયં પુચ્છેય્યા’’તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામેન વિનયં પુટ્ઠો વિસ્સજ્જેય્ય’’ન્તિ, ‘‘યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામેન વિનયં પુટ્ઠો વિસ્સજ્જેય્યા’’તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmo itthannāmassa āyasmato upasampadāpekkho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ anusāseyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ anusāseyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ antarāyike dhamme puccheyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ antarāyike dhamme puccheyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmaṃ vinayaṃ puccheyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmaṃ vinayaṃ puccheyyā’’ti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmena vinayaṃ puṭṭho vissajjeyya’’nti, ‘‘yadi saṅghassa pattakallaṃ, itthannāmo itthannāmena vinayaṃ puṭṭho vissajjeyyā’’ti –

    એવં અત્તાનં વા પરં વા સમ્મન્નિતું ઠપિતા ઞત્તિ સમ્મુતિ નામ.

    Evaṃ attānaṃ vā paraṃ vā sammannituṃ ṭhapitā ñatti sammuti nāma.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, ઇદં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો નિસ્સગ્ગિયં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સટ્ઠં, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇમં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દદેય્યા’’તિ, ‘‘યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, આયસ્મન્તા ઇમં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દદેય્યુ’’ન્તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ saṅghassa nissaṭṭhaṃ, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyā’’ti, ‘‘yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, āyasmantā imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyu’’nti –

    એવં નિસ્સટ્ઠચીવરપત્તાદીનં દાનં દાનં નામ.

    Evaṃ nissaṭṭhacīvarapattādīnaṃ dānaṃ dānaṃ nāma.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ આપત્તિં સરતિ વિવરતિ ઉત્તાનિં કરોતિ દેસેતિ, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો આપત્તિં પટિગ્ગણ્હેય્ય’’ન્તિ, ‘‘યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો આપત્તિં પટિગ્ગણ્હેય્ય’’ન્તિ, તેન વત્તબ્બો ‘‘પસ્સસી’’તિ. આમ, પસ્સામીતિ. ‘‘આયતિં સંવરેય્યાસી’’તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’’nti, ‘‘yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’’nti, tena vattabbo ‘‘passasī’’ti. Āma, passāmīti. ‘‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti –

    એવં આપત્તિપટિગ્ગહો પટિગ્ગહો નામ.

    Evaṃ āpattipaṭiggaho paṭiggaho nāma.

    ‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા આવાસિકા, યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, ઇદાનિ ઉપોસથં કરેય્યામ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસેય્યામ, આગમે કાળે પવારેય્યામા’’તિ.

    ‘‘Suṇantu me āyasmantā āvāsikā, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, idāni uposathaṃ kareyyāma, pātimokkhaṃ uddiseyyāma, āgame kāḷe pavāreyyāmā’’ti.

    તે ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ભણ્ડનકારકા કલહકારકા વિવાદકારકા ભસ્સકારકા સઙ્ઘે અધિકરણકારકા તં કાળં અનુવસેય્યું, આવાસિકેન ભિક્ખુના બ્યત્તેન પટિબલેન આવાસિકા ભિક્ખૂ ઞાપેતબ્બા –

    Te ce, bhikkhave, bhikkhū bhaṇḍanakārakā kalahakārakā vivādakārakā bhassakārakā saṅghe adhikaraṇakārakā taṃ kāḷaṃ anuvaseyyuṃ, āvāsikena bhikkhunā byattena paṭibalena āvāsikā bhikkhū ñāpetabbā –

    ‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા આવાસિકા, યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, ઇદાનિ ઉપોસથં કરેય્યામ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસેય્યામ, આગમે જુણ્હે પવારેય્યામા’’તિ –

    ‘‘Suṇantu me āyasmantā āvāsikā, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, idāni uposathaṃ kareyyāma, pātimokkhaṃ uddiseyyāma, āgame juṇhe pavāreyyāmā’’ti –

    એવં કતા પવારણાપચ્ચુક્કડ્ઢના પચ્ચુક્કડ્ઢના નામ.

    Evaṃ katā pavāraṇāpaccukkaḍḍhanā paccukkaḍḍhanā nāma.

    સબ્બેહેવ એકજ્ઝં સન્નિપતિતબ્બં, સન્નિપતિત્વા બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

    Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabbaṃ, sannipatitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અમ્હાકં ભણ્ડનજાતાનં કલહજાતાનં વિવાદાપન્નાનં વિહરતં બહું અસ્સામણકં અજ્ઝાચિણ્ણં ભાસિતપરિક્કન્તં, સચે મયં ઇમાહિ આપત્તીહિ અઞ્ઞમઞ્ઞં કારેસ્સામ, સિયાપિ તં અધિકરણં કક્ખળત્તાય વાળત્તાય ભેદાય સંવત્તેય્ય, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇમં અધિકરણં તિણવત્થારકેન વૂપસમેય્ય ઠપેત્વા થુલ્લવજ્જં ઠપેત્વા ગિહિપ્પટિસંયુત્ત’’ન્તિ –

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ, sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ adhikaraṇaṃ tiṇavatthārakena vūpasameyya ṭhapetvā thullavajjaṃ ṭhapetvā gihippaṭisaṃyutta’’nti –

    એવં તિણવત્થારકસમથેન કત્વા સબ્બપઠમા સબ્બસઙ્ગાહિકઞત્તિ કમ્મલક્ખણં નામ.

    Evaṃ tiṇavatthārakasamathena katvā sabbapaṭhamā sabbasaṅgāhikañatti kammalakkhaṇaṃ nāma.

    તથા તતો પરા એકેકસ્મિં પક્ખે એકેકં કત્વા દ્વે ઞત્તિયો. ઇતિ યથાવુત્તપ્પભેદં ઓસારણં નિસ્સારણં…પે॰… કમ્મલક્ખણઞ્ઞેવ નવમન્તિ ઞત્તિકમ્મં ઇમાનિ નવ ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Tathā tato parā ekekasmiṃ pakkhe ekekaṃ katvā dve ñattiyo. Iti yathāvuttappabhedaṃ osāraṇaṃ nissāraṇaṃ…pe… kammalakkhaṇaññeva navamanti ñattikammaṃ imāni nava ṭhānāni gacchati.

    ૨૫૭. ઞત્તિદુતિયકમ્મટ્ઠાનભેદે (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૯૫-૪૯૬) પન વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિનો પત્તનિક્કુજ્જનવસેન ખન્ધકે વુત્તા નિસ્સારણા, તસ્સેવ પત્તુક્કુજ્જનવસેન ખન્ધકે વુત્તા ઓસારણા ચ વેદિતબ્બા. વુત્તઞ્હેતં (ચૂળવ॰ ૨૬૫-૨૬૬) –

    257.Ñattidutiyakammaṭṭhānabhede (pari. aṭṭha. 495-496) pana vaḍḍhassa licchavino pattanikkujjanavasena khandhake vuttā nissāraṇā, tasseva pattukkujjanavasena khandhake vuttā osāraṇā ca veditabbā. Vuttañhetaṃ (cūḷava. 265-266) –

    ‘‘અટ્ઠહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ ઉપાસકસ્સ પત્તો નિક્કુજ્જિતબ્બો. ભિક્ખૂનં અલાભાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂનં અનત્થાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂનં અવાસાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂ અક્કોસતિ પરિભાસતિ, ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ ભેદેતિ, બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ અટ્ઠહિ અઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ ઉપાસકસ્સ પત્તં નિક્કુજ્જિતું.

    ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa upāsakassa patto nikkujjitabbo. Bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati, bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati, bhikkhūnaṃ avāsāya parisakkati, bhikkhū akkosati paribhāsati, bhikkhū bhikkhūhi bhedeti, buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati. Anujānāmi, bhikkhave, imehi aṭṭhahi aṅgehi samannāgatassa upāsakassa pattaṃ nikkujjituṃ.

    એવઞ્ચ પન ભિક્ખવે નિક્કુજ્જિતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

    Evañca pana bhikkhave nikkujjitabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, વડ્ઢો લિચ્છવી આયસ્મન્તં દબ્બં મલ્લપુત્તં અમૂલિકાય સીલવિપત્તિયા અનુદ્ધંસેતિ, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તં નિક્કુજ્જેય્ય, અસમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરેય્ય, એસા ઞત્તિ.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, vaḍḍho licchavī āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ nikkujjeyya, asambhogaṃ saṅghena kareyya, esā ñatti.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, વડ્ઢો લિચ્છવી આયસ્મન્તં દબ્બં મલ્લપુત્તં અમૂલિકાય સીલવિપત્તિયા અનુદ્ધંસેતિ, સઙ્ઘો વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તં નિક્કુજ્જતિ, અસમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરોતિ, યસ્સાયસ્મતો ખમતિ વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તસ્સ નિક્કુજ્જના અસમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરણં, સો તુણ્હસ્સ. યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, vaḍḍho licchavī āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃseti, saṅgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ nikkujjati, asambhogaṃ saṅghena karoti, yassāyasmato khamati vaḍḍhassa licchavissa pattassa nikkujjanā asambhogaṃ saṅghena karaṇaṃ, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya.

    ‘‘નિક્કુજ્જિતો સઙ્ઘેન વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તો અસમ્ભોગો સઙ્ઘેન, ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

    ‘‘Nikkujjito saṅghena vaḍḍhassa licchavissa patto asambhogo saṅghena, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.

    અટ્ઠહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ ઉપાસકસ્સ પત્તો ઉક્કુજ્જિતબ્બો. ન ભિક્ખૂનં અલાભાય પરિસક્કતિ, ન ભિક્ખૂનં અનત્થાય પરિસક્કતિ…પે॰… ન સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ અટ્ઠહિ અઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ ઉપાસકસ્સ પત્તં ઉક્કુજ્જિતું.

    Aṭṭhahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa upāsakassa patto ukkujjitabbo. Na bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati, na bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati…pe… na saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati. Anujānāmi, bhikkhave, imehi aṭṭhahi aṅgehi samannāgatassa upāsakassa pattaṃ ukkujjituṃ.

    એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઉક્કુજ્જિતબ્બો. તેન, ભિક્ખવે, વડ્ઢેન લિચ્છવિના સઙ્ઘં ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો –

    Evañca pana, bhikkhave, ukkujjitabbo. Tena, bhikkhave, vaḍḍhena licchavinā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo –

    ‘‘સઙ્ઘેન મે, ભન્તે, પત્તો નિક્કુજ્જિતો, અસમ્ભોગોમ્હિ સઙ્ઘેન, સોહં, ભન્તે, સમ્મા વત્તામિ, લોમં પાતેમિ, નેત્થારં વત્તામિ, સઙ્ઘં પત્તુક્કુજ્જનં યાચામી’’તિ.

    ‘‘Saṅghena me, bhante, patto nikkujjito, asambhogomhi saṅghena, sohaṃ, bhante, sammā vattāmi, lomaṃ pātemi, netthāraṃ vattāmi, saṅghaṃ pattukkujjanaṃ yācāmī’’ti.

    દુતિયમ્પિ યાચિતબ્બો. તતિયમ્પિ યાચિતબ્બો.

    Dutiyampi yācitabbo. Tatiyampi yācitabbo.

    બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

    Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, સઙ્ઘેન વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તો નિક્કુજ્જિતો, અસમ્ભોગો સઙ્ઘેન, સો સમ્મા વત્તતિ, લોમં પાતેતિ, નેત્થારં વત્તતિ, સઙ્ઘં પત્તુક્કુજ્જનં યાચતિ, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તં ઉક્કુજ્જેય્ય, સમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરેય્ય, એસા ઞત્તિ.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅghena vaḍḍhassa licchavissa patto nikkujjito, asambhogo saṅghena, so sammā vattati, lomaṃ pāteti, netthāraṃ vattati, saṅghaṃ pattukkujjanaṃ yācati, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ ukkujjeyya, sambhogaṃ saṅghena kareyya, esā ñatti.

    ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, સઙ્ઘેન વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તો નિક્કુજ્જિતો, અસમ્ભોગો સઙ્ઘેન, સો સમ્મા વત્તતિ, લોમં પાતેતિ, નેત્થારં વત્તતિ, સઙ્ઘં પત્તુક્કુજ્જનં યાચતિ, સઙ્ઘો વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તં ઉક્કુજ્જતિ, સમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરોતિ, યસ્સાયસ્મતો ખમતિ વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તસ્સ ઉક્કુજ્જના સમ્ભોગં સઙ્ઘેન કરણં, સો તુણ્હસ્સ. યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅghena vaḍḍhassa licchavissa patto nikkujjito, asambhogo saṅghena, so sammā vattati, lomaṃ pāteti, netthāraṃ vattati, saṅghaṃ pattukkujjanaṃ yācati, saṅgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ ukkujjati, sambhogaṃ saṅghena karoti, yassāyasmato khamati vaḍḍhassa licchavissa pattassa ukkujjanā sambhogaṃ saṅghena karaṇaṃ, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya.

    ‘‘ઉક્કુજ્જિતો સઙ્ઘેન વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિસ્સ પત્તો સમ્ભોગો સઙ્ઘેન, ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

    ‘‘Ukkujjito saṅghena vaḍḍhassa licchavissa patto sambhogo saṅghena, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.

    એત્થ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૬૫) ચ અટ્ઠસુ અઙ્ગેસુ એકકેનપિ અઙ્ગેન સમન્નાગતસ્સ પત્તનિક્કુજ્જનકમ્મં કાતું વટ્ટતિ, અન્તોસીમાય વા નિસ્સીમં ગન્ત્વા નદીઆદીસુ વા નિક્કુજ્જિતું વટ્ટતિયેવ. એવં નિક્કુજ્જિતે પન પત્તે તસ્સ ગેહે કોચિ દેય્યધમ્મો ન ગહેતબ્બો, ‘‘અસુકસ્સ ગેહે ભિક્ખં મા ગણ્હિત્થા’’તિ અઞ્ઞવિહારેસુપિ પેસેતબ્બં. ઉક્કુજ્જનકાલે પન યાવતતિયં યાચાપેત્વા હત્થપાસં વિજહાપેત્વા ઞત્તિદુતિયકમ્મેન ઉક્કુજ્જિતબ્બો.

    Ettha (cūḷava. aṭṭha. 265) ca aṭṭhasu aṅgesu ekakenapi aṅgena samannāgatassa pattanikkujjanakammaṃ kātuṃ vaṭṭati, antosīmāya vā nissīmaṃ gantvā nadīādīsu vā nikkujjituṃ vaṭṭatiyeva. Evaṃ nikkujjite pana patte tassa gehe koci deyyadhammo na gahetabbo, ‘‘asukassa gehe bhikkhaṃ mā gaṇhitthā’’ti aññavihāresupi pesetabbaṃ. Ukkujjanakāle pana yāvatatiyaṃ yācāpetvā hatthapāsaṃ vijahāpetvā ñattidutiyakammena ukkujjitabbo.

    સીમાસમ્મુતિ, તિચીવરેન અવિપ્પવાસસમ્મુતિ, સન્થતસમ્મુતિ, ભત્તુદ્દેસકસેનાસનગ્ગાહાપકભણ્ડાગારિયચીવરપટિગ્ગાહકચીવરભાજકયાગુભાજકખજ્જભાજકફલભાજકઅપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકસાટિયગ્ગાહાપકપત્તગ્ગાહાપકઆરામિકપેસકસામણેરપેસકસમ્મુતીતિ એતાસં સમ્મુતીનં વસેન સમ્મુતિ વેદિતબ્બા. કથિનચીવરદાનમતકચીવરદાનવસેન દાનં વેદિતબ્બં. કથિનુદ્ધારવસેન ઉદ્ધારો વેદિતબ્બો. કુટિવત્થુવિહારવત્થુદેસનાવસેન દેસના વેદિતબ્બા. યા પન તિણવત્થારકસમથે સબ્બસઙ્ગાહિકઞત્તિઞ્ચ એકેકસ્મિં પક્ખે એકેકઞત્તિઞ્ચાતિ તિસ્સો ઞત્તિયો ઠપેત્વા પુન એકેકસ્મિં પક્ખે એકેકાતિ દ્વે ઞત્તિદુતિયકમ્મવાચા વુત્તા, તાસં વસેન કમ્મલક્ખણં વેદિતબ્બં. ઇતિ ઞત્તિદુતિયકમ્મં ઇમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ.

    Sīmāsammuti, ticīvarena avippavāsasammuti, santhatasammuti, bhattuddesakasenāsanaggāhāpakabhaṇḍāgāriyacīvarapaṭiggāhakacīvarabhājakayāgubhājakakhajjabhājakaphalabhājakaappamattakavissajjakasāṭiyaggāhāpakapattaggāhāpakaārāmikapesakasāmaṇerapesakasammutīti etāsaṃ sammutīnaṃ vasena sammuti veditabbā. Kathinacīvaradānamatakacīvaradānavasena dānaṃ veditabbaṃ. Kathinuddhāravasena uddhāro veditabbo. Kuṭivatthuvihāravatthudesanāvasena desanā veditabbā. Yā pana tiṇavatthārakasamathe sabbasaṅgāhikañattiñca ekekasmiṃ pakkhe ekekañattiñcāti tisso ñattiyo ṭhapetvā puna ekekasmiṃ pakkhe ekekāti dve ñattidutiyakammavācā vuttā, tāsaṃ vasena kammalakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iti ñattidutiyakammaṃ imāni satta ṭhānāni gacchati.

    ૨૫૮. ઞત્તિચતુત્થકમ્મટ્ઠાનભેદે પન તજ્જનીયકમ્માદીનં સત્તન્નં કમ્માનં વસેન નિસ્સારણા, તેસંયેવ ચ કમ્માનં પટિપ્પસ્સમ્ભનવસેન ઓસારણા વેદિતબ્બા. ભિક્ખુનોવાદકસમ્મુતિવસેન સમ્મુતિ વેદિતબ્બા. પરિવાસદાનમાનત્તદાનવસેન દાનં વેદિતબ્બં. મૂલાયપટિકસ્સનકમ્મવસેન નિગ્ગહો વેદિતબ્બો. ઉક્ખિત્તાનુવત્તિકા, અટ્ઠ યાવતતિયકા, અરિટ્ઠો, ચણ્ડકાળી ચ ઇમેતે યાવતતિયકાતિ ઇમાસં એકાદસન્નં સમનુભાસનાનં વસેન સમનુભાસના વેદિતબ્બા. ઉપસમ્પદકમ્મઅબ્ભાનકમ્મવસેન કમ્મલક્ખણં વેદિતબ્બં. ઇતિ ઞત્તિચતુત્થકમ્મં ઇમાનિ સત્ત ઠાનાનિ ગચ્છતિ. એવં કમ્માનિ ચ કમ્મવિપત્તિ ચ તેસં કમ્માનં કારકસઙ્ઘપરિચ્છેદો ચ વિપત્તિવિરહિતાનં કમ્માનં ઠાનભેદગમનઞ્ચ વેદિતબ્બં.

    258.Ñatticatutthakammaṭṭhānabhede pana tajjanīyakammādīnaṃ sattannaṃ kammānaṃ vasena nissāraṇā, tesaṃyeva ca kammānaṃ paṭippassambhanavasena osāraṇā veditabbā. Bhikkhunovādakasammutivasena sammuti veditabbā. Parivāsadānamānattadānavasena dānaṃ veditabbaṃ. Mūlāyapaṭikassanakammavasena niggaho veditabbo. Ukkhittānuvattikā, aṭṭha yāvatatiyakā, ariṭṭho, caṇḍakāḷī ca imete yāvatatiyakāti imāsaṃ ekādasannaṃ samanubhāsanānaṃ vasena samanubhāsanā veditabbā. Upasampadakammaabbhānakammavasena kammalakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iti ñatticatutthakammaṃ imāni satta ṭhānāni gacchati. Evaṃ kammāni ca kammavipatti ca tesaṃ kammānaṃ kārakasaṅghaparicchedo ca vipattivirahitānaṃ kammānaṃ ṭhānabhedagamanañca veditabbaṃ.

    ઇતિ પાળિમુત્તકવિનયવિનિચ્છયસઙ્ગહે

    Iti pāḷimuttakavinayavinicchayasaṅgahe

    કમ્માકમ્મવિનિચ્છયકથા સમત્તા.

    Kammākammavinicchayakathā samattā.

    પકિણ્ણકકણ્ડમાતિકા

    Pakiṇṇakakaṇḍamātikā

    ગણભોજં પરમ્પરં, નાપુચ્છા પંસુકૂલકં;

    Gaṇabhojaṃ paramparaṃ, nāpucchā paṃsukūlakaṃ;

    અચ્છિન્નં પટિભાનઞ્ચ, વિપ્પકતઉદ્દિસનં.

    Acchinnaṃ paṭibhānañca, vippakatauddisanaṃ.

    તિવસ્સન્તં દીઘાસનં, ગિલાનુપટ્ઠવણ્ણનં;

    Tivassantaṃ dīghāsanaṃ, gilānupaṭṭhavaṇṇanaṃ;

    અત્તપાતમનવેક્ખં, સિલાપવિજ્ઝલિમ્પનં.

    Attapātamanavekkhaṃ, silāpavijjhalimpanaṃ.

    મિચ્છાદિટ્ઠિગોપદાનં, ધમ્મિકારક્ખુચ્ચારાદિ;

    Micchādiṭṭhigopadānaṃ, dhammikārakkhuccārādi;

    ન્હાનઘંસં પણ્ડકાદિ, દીઘકેસાદ્યાદાસાદિ.

    Nhānaghaṃsaṃ paṇḍakādi, dīghakesādyādāsādi.

    નચ્ચાદઙ્ગછેદનિદ્ધિ, પત્તો સબ્બપંસુકૂલં;

    Naccādaṅgachedaniddhi, patto sabbapaṃsukūlaṃ;

    પરિસ્સાવનં નગ્ગો ચ, પુપ્ફગન્ધઆસિત્તકં.

    Parissāvanaṃ naggo ca, pupphagandhaāsittakaṃ.

    મળોરિકેકભાજનં, ચેલપટિ પાદઘંસી;

    Maḷorikekabhājanaṃ, celapaṭi pādaghaṃsī;

    બીજની છત્તનખાદિ, કાયબન્ધનિવાસનં.

    Bījanī chattanakhādi, kāyabandhanivāsanaṃ.

    કાજહરં દન્તકટ્ઠં, રુક્ખારોહો છન્દારોપો;

    Kājaharaṃ dantakaṭṭhaṃ, rukkhāroho chandāropo;

    લોકાયતં ખિપિતકો, લસુણં નક્કમિતબ્બં.

    Lokāyataṃ khipitako, lasuṇaṃ nakkamitabbaṃ.

    અવન્દિયો તૂલભિસિ, બિમ્બોહનઆસન્દાદિ;

    Avandiyo tūlabhisi, bimbohanaāsandādi;

    ઉચ્ચાસનમહાસનં, ચીવરઅધમ્મોકાસો.

    Uccāsanamahāsanaṃ, cīvaraadhammokāso.

    સદ્ધાદેય્યં સન્તુત્તરં, નિક્ખેપો સત્થકમ્માદિ;

    Saddhādeyyaṃ santuttaraṃ, nikkhepo satthakammādi;

    નહાપિતો દસભાગો, પાથેય્યં મહાપદેસો;

    Nahāpito dasabhāgo, pātheyyaṃ mahāpadeso;

    આનિસંસોતિ માતિકા.

    Ānisaṃsoti mātikā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact