Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய • Majjhimanikāya |
10. கண்ணகத்த²லஸுத்தங்
10. Kaṇṇakatthalasuttaṃ
375. ஏவங் மே ஸுதங் – ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா உருஞ்ஞாயங் 1 விஹரதி கண்ணகத்த²லே மிக³தா³யே. தேன கோ² பன ஸமயேன ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ உருஞ்ஞங் அனுப்பத்தோ ஹோதி கேனசிதே³வ கரணீயேன. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ அஞ்ஞதரங் புரிஸங் ஆமந்தேஸி – ‘‘ஏஹி த்வங், அம்போ⁴ புரிஸ, யேன ப⁴க³வா தேனுபஸங்கம; உபஸங்கமித்வா மம வசனேன ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்தா³ஹி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச² – ‘ராஜா, ப⁴ந்தே, பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்த³தி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச²தீ’தி. ஏவஞ்ச வதே³ஹி – ‘அஜ்ஜ கிர, ப⁴ந்தே, ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ பச்சா²ப⁴த்தங் பு⁴த்தபாதராஸோ ப⁴க³வந்தங் த³ஸ்ஸனாய உபஸங்கமிஸ்ஸதீ’’’தி. ‘‘ஏவங், தே³வா’’தி கோ² ஸோ புரிஸோ ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ படிஸ்ஸுத்வா யேன ப⁴க³வா தேனுபஸங்கமி; உபஸங்கமித்வா ப⁴க³வந்தங் அபி⁴வாதெ³த்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³. ஏகமந்தங் நிஸின்னோ கோ² ஸோ புரிஸோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ராஜா, ப⁴ந்தே, பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்த³தி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச²தி; ஏவஞ்ச வதே³தி – ‘அஜ்ஜ கிர ப⁴ந்தே, ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ பச்சா²ப⁴த்தங் பு⁴த்தபாதராஸோ ப⁴க³வந்தங் த³ஸ்ஸனாய உபஸங்கமிஸ்ஸதீ’’’தி. அஸ்ஸோஸுங் கோ² ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ – ‘‘அஜ்ஜ கிர ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ பச்சா²ப⁴த்தங் பு⁴த்தபாதராஸோ ப⁴க³வந்தங் த³ஸ்ஸனாய உபஸங்கமிஸ்ஸதீ’’தி. அத² கோ² ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ ராஜானங் பஸேனதி³ங் கோஸலங் ப⁴த்தாபி⁴ஹாரே உபஸங்கமித்வா ஏதத³வோசுங் – ‘‘தேன ஹி, மஹாராஜ, அம்ஹாகம்பி வசனேன ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்தா³ஹி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச² – ‘ஸோமா ச, ப⁴ந்தே, ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்த³தி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச²தீ’’’தி.
375. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruññāyaṃ 2 viharati kaṇṇakatthale migadāye. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo uruññaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena. Atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘rājā, bhante, pasenadi kosalo bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘ajja kira, bhante, rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘rājā, bhante, pasenadi kosalo bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘ajja kira bhante, rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti. Assosuṃ kho somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī – ‘‘ajja kira rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti. Atha kho somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhattābhihāre upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘tena hi, mahārāja, amhākampi vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘somā ca, bhante, bhaginī sakulā ca bhaginī bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’’’ti.
376. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ பச்சா²ப⁴த்தங் பு⁴த்தபாதராஸோ யேன ப⁴க³வா தேனுபஸங்கமி; உபஸங்கமித்வா ப⁴க³வந்தங் அபி⁴வாதெ³த்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³. ஏகமந்தங் நிஸின்னோ கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ஸோமா ச, ப⁴ந்தே, ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்த³தி 3, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச²தீ’’தி 4. ‘‘கிங் பன, மஹாராஜ, ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ அஞ்ஞங் தூ³தங் நாலத்து²’’ந்தி? ‘‘அஸ்ஸோஸுங் கோ², ப⁴ந்தே, ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ – ‘அஜ்ஜ கிர ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ பச்சா²ப⁴த்தங் பு⁴த்தபாதராஸோ ப⁴க³வந்தங் த³ஸ்ஸனாய உபஸங்கமிஸ்ஸதீ’தி. அத² கோ², ப⁴ந்தே, ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ மங் ப⁴த்தாபி⁴ஹாரே உபஸங்கமித்வா ஏதத³வோசுங் – ‘தேன ஹி, மஹாராஜ, அம்ஹாகம்பி வசனேன ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்தா³ஹி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச² – ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்த³தி, அப்பாபா³த⁴ங் அப்பாதங்கங் லஹுட்டா²னங் ப³லங் பா²ஸுவிஹாரங் புச்ச²தீ’’’தி. ‘‘ஸுகி²னியோ ஹொந்து தா, மஹாராஜ, ஸோமா ச ப⁴கி³னீ ஸகுலா ச ப⁴கி³னீ’’தி.
376. Atha kho rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘somā ca, bhante, bhaginī sakulā ca bhaginī bhagavato pāde sirasā vandati 5, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’’ti 6. ‘‘Kiṃ pana, mahārāja, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī aññaṃ dūtaṃ nālatthu’’nti? ‘‘Assosuṃ kho, bhante, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī – ‘ajja kira rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’ti. Atha kho, bhante, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī maṃ bhattābhihāre upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘tena hi, mahārāja, amhākampi vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’’’ti. ‘‘Sukhiniyo hontu tā, mahārāja, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī’’ti.
377. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ஸுதங் மேதங், ப⁴ந்தே, ஸமணோ கோ³தமோ ஏவமாஹ – ‘நத்தி² ஸோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா யோ ஸப்³ப³ஞ்ஞூ ஸப்³ப³த³ஸ்ஸாவீ அபரிஸேஸங் ஞாணத³ஸ்ஸனங் படிஜானிஸ்ஸதி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’தி. யே தே, ப⁴ந்தே, ஏவமாஹங்ஸு – ‘ஸமணோ கோ³தமோ ஏவமாஹ – நத்தி² ஸோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா யோ ஸப்³ப³ஞ்ஞூ ஸப்³ப³த³ஸ்ஸாவீ அபரிஸேஸங் ஞாணத³ஸ்ஸனங் படிஜானிஸ்ஸதி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’தி; கச்சி தே, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வதோ வுத்தவாதி³னோ, ந ச ப⁴க³வந்தங் அபூ⁴தேன அப்³பா⁴சிக்க²ந்தி, த⁴ம்மஸ்ஸ சானுத⁴ம்மங் ப்³யாகரொந்தி, ந ச கோசி ஸஹத⁴ம்மிகோ வாதா³னுவாதோ³ கா³ரய்ஹங் டா²னங் ஆக³ச்ச²தீ’’தி? ‘‘யே தே, மஹாராஜ, ஏவமாஹங்ஸு – ‘ஸமணோ கோ³தமோ ஏவமாஹ – நத்தி² ஸோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா யோ ஸப்³ப³ஞ்ஞூ ஸப்³ப³த³ஸ்ஸாவீ அபரிஸேஸங் ஞாணத³ஸ்ஸனங் படிஜானிஸ்ஸதி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’தி; ந மே தே வுத்தவாதி³னோ, அப்³பா⁴சிக்க²ந்தி ச பன மங் தே அஸதா அபூ⁴தேனா’’தி.
377. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, samaṇo gotamo evamāha – ‘natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti. Ye te, bhante, evamāhaṃsu – ‘samaṇo gotamo evamāha – natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti; kacci te, bhante, bhagavato vuttavādino, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ byākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’ti? ‘‘Ye te, mahārāja, evamāhaṃsu – ‘samaṇo gotamo evamāha – natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti; na me te vuttavādino, abbhācikkhanti ca pana maṃ te asatā abhūtenā’’ti.
378. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ விடடூப⁴ங் ஸேனாபதிங் ஆமந்தேஸி – ‘‘கோ நு கோ², ஸேனாபதி, இமங் கதா²வத்து²ங் ராஜந்தேபுரே அப்³பு⁴தா³ஹாஸீ’’தி? ‘‘ஸஞ்ஜயோ, மஹாராஜ, ப்³ராஹ்மணோ ஆகாஸகொ³த்தோ’’தி. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ அஞ்ஞதரங் புரிஸங் ஆமந்தேஸி – ‘‘ஏஹி த்வங் , அம்போ⁴ புரிஸ, மம வசனேன ஸஞ்ஜயங் ப்³ராஹ்மணங் ஆகாஸகொ³த்தங் ஆமந்தேஹி – ‘ராஜா தங், ப⁴ந்தே, பஸேனதி³ கோஸலோ ஆமந்தேதீ’’’தி. ‘‘ஏவங், தே³வா’’தி கோ² ஸோ புரிஸோ ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ படிஸ்ஸுத்வா யேன ஸஞ்ஜயோ ப்³ராஹ்மணோ ஆகாஸகொ³த்தோ தேனுபஸங்கமி; உபஸங்கமித்வா ஸஞ்ஜயங் ப்³ராஹ்மணங் ஆகாஸகொ³த்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ராஜா தங், ப⁴ந்தே, பஸேனதி³ கோஸலோ ஆமந்தேதீ’’தி. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ஸியா நு கோ², ப⁴ந்தே, ப⁴க³வதா அஞ்ஞதே³வ கிஞ்சி ஸந்தா⁴ய பா⁴ஸிதங், தஞ்ச ஜனோ அஞ்ஞதா²பி பச்சாக³ச்செ²ய்ய 7. யதா² கத²ங் பன, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா அபி⁴ஜானாதி வாசங் பா⁴ஸிதா’’தி? ‘‘ஏவங் கோ² அஹங், மஹாராஜ, அபி⁴ஜானாமி வாசங் பா⁴ஸிதா – ‘நத்தி² ஸோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா யோ ஸகிதே³வ ஸப்³ப³ங் ஞஸ்ஸதி, ஸப்³ப³ங் த³க்கி²தி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’’தி. ‘‘ஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ; ஸஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ – ‘நத்தி² ஸோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா யோ ஸகிதே³வ ஸப்³ப³ங் ஞஸ்ஸதி, ஸப்³ப³ங் த³க்கி²தி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’’தி. ‘‘சத்தாரோமே, ப⁴ந்தே, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா, ஸுத்³தா³. இமேஸங் நு கோ², ப⁴ந்தே, சதுன்னங் வண்ணானங் ஸியா விஸேஸோ ஸியா நானாகரண’’ந்தி? ‘‘சத்தாரோமே, மஹாராஜ, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா, ஸுத்³தா³. இமேஸங் கோ², மஹாராஜ, சதுன்னங் வண்ணானங் த்³வே வண்ணா அக்³க³மக்கா²யந்தி – க²த்தியா ச ப்³ராஹ்மணா ச – யதி³த³ங் அபி⁴வாத³னபச்சுட்டா²னஅஞ்ஜலிகம்மஸாமீசிகம்மானீ’’தி 8. ‘‘நாஹங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் தி³ட்ட²த⁴ம்மிகங் புச்சா²மி; ஸம்பராயிகாஹங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் புச்சா²மி. சத்தாரோமே, ப⁴ந்தே, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா, ஸுத்³தா³. இமேஸங் நு கோ², ப⁴ந்தே, சதுன்னங் வண்ணானங் ஸியா விஸேஸோ ஸியா நானாகரண’’ந்தி?
378. Atha kho rājā pasenadi kosalo viṭaṭūbhaṃ senāpatiṃ āmantesi – ‘‘ko nu kho, senāpati, imaṃ kathāvatthuṃ rājantepure abbhudāhāsī’’ti? ‘‘Sañjayo, mahārāja, brāhmaṇo ākāsagotto’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ , ambho purisa, mama vacanena sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ āmantehi – ‘rājā taṃ, bhante, pasenadi kosalo āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yena sañjayo brāhmaṇo ākāsagotto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ etadavoca – ‘‘rājā taṃ, bhante, pasenadi kosalo āmantetī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘siyā nu kho, bhante, bhagavatā aññadeva kiñci sandhāya bhāsitaṃ, tañca jano aññathāpi paccāgaccheyya 9. Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā abhijānāti vācaṃ bhāsitā’’ti? ‘‘Evaṃ kho ahaṃ, mahārāja, abhijānāmi vācaṃ bhāsitā – ‘natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sakideva sabbaṃ ñassati, sabbaṃ dakkhiti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti. ‘‘Heturūpaṃ, bhante, bhagavā āha; saheturūpaṃ, bhante, bhagavā āha – ‘natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sakideva sabbaṃ ñassati, sabbaṃ dakkhiti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti. ‘‘Cattārome, bhante, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā. Imesaṃ nu kho, bhante, catunnaṃ vaṇṇānaṃ siyā viseso siyā nānākaraṇa’’nti? ‘‘Cattārome, mahārāja, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā. Imesaṃ kho, mahārāja, catunnaṃ vaṇṇānaṃ dve vaṇṇā aggamakkhāyanti – khattiyā ca brāhmaṇā ca – yadidaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammānī’’ti 10. ‘‘Nāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ diṭṭhadhammikaṃ pucchāmi; samparāyikāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ pucchāmi. Cattārome, bhante, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā. Imesaṃ nu kho, bhante, catunnaṃ vaṇṇānaṃ siyā viseso siyā nānākaraṇa’’nti?
379. ‘‘பஞ்சிமானி, மஹாராஜ, பதா⁴னியங்கா³னி. கதமானி பஞ்ச? இத⁴, மஹாராஜ, பி⁴க்கு² ஸத்³தோ⁴ ஹோதி, ஸத்³த³ஹதி ததா²க³தஸ்ஸ போ³தி⁴ங் – ‘இதிபி ஸோ ப⁴க³வா அரஹங் ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ விஜ்ஜாசரணஸம்பன்னோ ஸுக³தோ லோகவிதூ³ அனுத்தரோ புரிஸத³ம்மஸாரதி² ஸத்தா² தே³வமனுஸ்ஸானங் பு³த்³தோ⁴ ப⁴க³வா’தி; அப்பாபா³தோ⁴ ஹோதி அப்பாதங்கோ ஸமவேபாகினியா க³ஹணியா ஸமன்னாக³தோ நாதிஸீதாய நாச்சுண்ஹாய மஜ்ஜி²மாய பதா⁴னக்க²மாய; அஸடோ² ஹோதி அமாயாவீ யதா²பூ⁴தங் அத்தானங் ஆவிகத்தா ஸத்த²ரி வா விஞ்ஞூஸு வா ஸப்³ரஹ்மசாரீஸு; ஆரத்³த⁴வீரியோ விஹரதி அகுஸலானங் த⁴ம்மானங் பஹானாய, குஸலானங் த⁴ம்மானங் உபஸம்பதா³ய, தா²மவா த³ள்ஹபரக்கமோ அனிக்கி²த்தது⁴ரோ குஸலேஸு த⁴ம்மேஸு; பஞ்ஞவா ஹோதி உத³யத்த²கா³மினியா பஞ்ஞாய ஸமன்னாக³தோ அரியாய நிப்³பே³தி⁴காய ஸம்மாது³க்க²க்க²யகா³மினியா – இமானி கோ², மஹாராஜ, பஞ்ச பதா⁴னியங்கா³னி. சத்தாரோமே, மஹாராஜ, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா, ஸுத்³தா³. தே சஸ்ஸு இமேஹி பஞ்சஹி பதா⁴னியங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தா ; எத்த² பன நேஸங் அஸ்ஸ தீ³க⁴ரத்தங் ஹிதாய ஸுகா²யா’’தி. ‘‘சத்தாரோமே, ப⁴ந்தே, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா, ஸுத்³தா³ . தே சஸ்ஸு இமேஹி பஞ்சஹி பதா⁴னியங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தா; எத்த² பன நேஸங், ப⁴ந்தே, ஸியா விஸேஸோ ஸியா நானாகரண’’ந்தி? ‘‘எத்த² கோ² நேஸாஹங், மஹாராஜ, பதா⁴னவேமத்ததங் வதா³மி. ஸெய்யதா²பிஸ்ஸு, மஹாராஜ, த்³வே ஹத்தி²த³ம்மா வா அஸ்ஸத³ம்மா வா கோ³த³ம்மா வா ஸுத³ந்தா ஸுவினீதா, த்³வே ஹத்தி²த³ம்மா வா அஸ்ஸத³ம்மா வா கோ³த³ம்மா வா அத³ந்தா அவினீதா. தங் கிங் மஞ்ஞஸி, மஹாராஜ, யே தே த்³வே ஹத்தி²த³ம்மா வா அஸ்ஸத³ம்மா வா கோ³த³ம்மா வா ஸுத³ந்தா ஸுவினீதா, அபி நு தே த³ந்தாவ த³ந்தகாரணங் க³ச்செ²ய்யுங், த³ந்தாவ த³ந்தபூ⁴மிங் ஸம்பாபுணெய்யு’’ந்தி? ‘‘ஏவங், ப⁴ந்தே’’. ‘‘யே பன தே த்³வே ஹத்தி²த³ம்மா வா அஸ்ஸத³ம்மா வா கோ³த³ம்மா வா அத³ந்தா அவினீதா, அபி நு தே அத³ந்தாவ த³ந்தகாரணங் க³ச்செ²ய்யுங், அத³ந்தாவ த³ந்தபூ⁴மிங் ஸம்பாபுணெய்யுங், ஸெய்யதா²பி தே த்³வே ஹத்தி²த³ம்மா வா அஸ்ஸத³ம்மா வா கோ³த³ம்மா வா ஸுத³ந்தா ஸுவினீதா’’தி? ‘‘நோ ஹேதங், ப⁴ந்தே’’. ‘‘ஏவமேவ கோ², மஹாராஜ, யங் தங் ஸத்³தே⁴ன பத்தப்³ப³ங் அப்பாபா³தே⁴ன அஸடே²ன அமாயாவினா ஆரத்³த⁴வீரியேன பஞ்ஞவதா தங் வத 11 அஸ்ஸத்³தோ⁴ ப³ஹ்வாபா³தோ⁴ ஸடோ² மாயாவீ குஸீதோ து³ப்பஞ்ஞோ பாபுணிஸ்ஸதீதி – நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’தி.
379. ‘‘Pañcimāni, mahārāja, padhāniyaṅgāni. Katamāni pañca? Idha, mahārāja, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti; appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya; asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu; āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu; paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā – imāni kho, mahārāja, pañca padhāniyaṅgāni. Cattārome, mahārāja, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā. Te cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā ; ettha pana nesaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. ‘‘Cattārome, bhante, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā, suddā . Te cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā; ettha pana nesaṃ, bhante, siyā viseso siyā nānākaraṇa’’nti? ‘‘Ettha kho nesāhaṃ, mahārāja, padhānavemattataṃ vadāmi. Seyyathāpissu, mahārāja, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, ye te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, api nu te dantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ, dantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Ye pana te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā, api nu te adantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ, adantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyuṃ, seyyathāpi te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yaṃ taṃ saddhena pattabbaṃ appābādhena asaṭhena amāyāvinā āraddhavīriyena paññavatā taṃ vata 12 assaddho bahvābādho saṭho māyāvī kusīto duppañño pāpuṇissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
380. ‘‘ஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ; ஸஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ. சத்தாரோமே, ப⁴ந்தே, வண்ணா – க²த்தியா, ப்³ராஹ்மணா, வெஸ்ஸா , ஸுத்³தா³. தே சஸ்ஸு இமேஹி பஞ்சஹி பதா⁴னியங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தா தே சஸ்ஸு ஸம்மப்பதா⁴னா; எத்த² பன நேஸங், ப⁴ந்தே, ஸியா விஸேஸோ ஸியா நானாகரண’’ந்தி? ‘‘எத்த² கோ² 13 நேஸாஹங், மஹாராஜ, ந கிஞ்சி நானாகரணங் வதா³மி – யதி³த³ங் விமுத்தியா விமுத்திங். ஸெய்யதா²பி, மஹாராஜ, புரிஸோ ஸுக்க²ங் ஸாககட்ட²ங் ஆதா³ய அக்³கி³ங் அபி⁴னிப்³ப³த்தெய்ய, தேஜோ பாதுகரெய்ய ; அதா²பரோ புரிஸோ ஸுக்க²ங் ஸாலகட்ட²ங் ஆதா³ய அக்³கி³ங் அபி⁴னிப்³ப³த்தெய்ய, தேஜோ பாதுகரெய்ய; அதா²பரோ புரிஸோ ஸுக்க²ங் அம்ப³கட்ட²ங் ஆதா³ய அக்³கி³ங் அபி⁴னிப்³ப³த்தெய்ய, தேஜோ பாதுகரெய்ய; அதா²பரோ புரிஸோ ஸுக்க²ங் உது³ம்ப³ரகட்ட²ங் ஆதா³ய அக்³கி³ங் அபி⁴னிப்³ப³த்தெய்ய, தேஜோ பாதுகரெய்ய. தங் கிங் மஞ்ஞஸி, மஹாராஜ, ஸியா நு கோ² தேஸங் அக்³கீ³னங் நானாதா³ருதோ அபி⁴னிப்³ப³த்தானங் கிஞ்சி நானாகரணங் அச்சியா வா அச்சிங், வண்ணேன வா வண்ணங், ஆபா⁴ய வா ஆப⁴’’ந்தி? ‘‘நோ ஹேதங், ப⁴ந்தே’’. ‘‘ஏவமேவ கோ², மஹாராஜ, யங் தங் தேஜங் வீரியா நிம்மதி²தங் பதா⁴னாபி⁴னிப்³ப³த்தங் 14, நாஹங் தத்த² கிஞ்சி நானாகரணங் வதா³மி – யதி³த³ங் விமுத்தியா விமுத்தி’’ந்தி. ‘‘ஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ; ஸஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆஹ. கிங் பன, ப⁴ந்தே, அத்தி² தே³வா’’தி? ‘‘கிங் பன த்வங், மஹாராஜ, ஏவங் வதே³ஸி – ‘கிங் பன, ப⁴ந்தே, அத்தி² தே³வா’’’தி? ‘‘யதி³ வா தே, ப⁴ந்தே, தே³வா ஆக³ந்தாரோ இத்த²த்தங் யதி³ வா அனாக³ந்தாரோ இத்த²த்தங்’’? ‘‘யே தே, மஹாராஜ, தே³வா ஸப்³யாப³ஜ்ஜா² தே தே³வா ஆக³ந்தாரோ இத்த²த்தங், யே தே தே³வா அப்³யாப³ஜ்ஜா² தே தே³வா அனாக³ந்தாரோ இத்த²த்த’’ந்தி.
380. ‘‘Heturūpaṃ, bhante, bhagavā āha; saheturūpaṃ, bhante, bhagavā āha. Cattārome, bhante, vaṇṇā – khattiyā, brāhmaṇā, vessā , suddā. Te cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā te cassu sammappadhānā; ettha pana nesaṃ, bhante, siyā viseso siyā nānākaraṇa’’nti? ‘‘Ettha kho 15 nesāhaṃ, mahārāja, na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi – yadidaṃ vimuttiyā vimuttiṃ. Seyyathāpi, mahārāja, puriso sukkhaṃ sākakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyya ; athāparo puriso sukkhaṃ sālakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyya; athāparo puriso sukkhaṃ ambakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyya; athāparo puriso sukkhaṃ udumbarakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyya. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, siyā nu kho tesaṃ aggīnaṃ nānādāruto abhinibbattānaṃ kiñci nānākaraṇaṃ acciyā vā acciṃ, vaṇṇena vā vaṇṇaṃ, ābhāya vā ābha’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yaṃ taṃ tejaṃ vīriyā nimmathitaṃ padhānābhinibbattaṃ 16, nāhaṃ tattha kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi – yadidaṃ vimuttiyā vimutti’’nti. ‘‘Heturūpaṃ, bhante, bhagavā āha; saheturūpaṃ, bhante, bhagavā āha. Kiṃ pana, bhante, atthi devā’’ti? ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahārāja, evaṃ vadesi – ‘kiṃ pana, bhante, atthi devā’’’ti? ‘‘Yadi vā te, bhante, devā āgantāro itthattaṃ yadi vā anāgantāro itthattaṃ’’? ‘‘Ye te, mahārāja, devā sabyābajjhā te devā āgantāro itthattaṃ, ye te devā abyābajjhā te devā anāgantāro itthatta’’nti.
381. ஏவங் வுத்தே, விட்டூபோ⁴ ஸேனாபதி ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘யே தே, ப⁴ந்தே, தே³வா ஸப்³யாப³ஜ்ஜா² ஆக³ந்தாரோ இத்த²த்தங் தே தே³வா, யே தே தே³வா அப்³யாப³ஜ்ஜா² அனாக³ந்தாரோ இத்த²த்தங் தே தே³வே தம்ஹா டா²னா சாவெஸ்ஸந்தி வா பப்³பா³ஜெஸ்ஸந்தி வா’’தி?
381. Evaṃ vutte, viṭṭūbho senāpati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ye te, bhante, devā sabyābajjhā āgantāro itthattaṃ te devā, ye te devā abyābajjhā anāgantāro itthattaṃ te deve tamhā ṭhānā cāvessanti vā pabbājessanti vā’’ti?
அத² கோ² ஆயஸ்மதோ ஆனந்த³ஸ்ஸ ஏதத³ஹோஸி – ‘‘அயங் கோ² விடடூபோ⁴ ஸேனாபதி ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ புத்தோ; அஹங் ப⁴க³வதோ புத்தோ. அயங் கோ² காலோ யங் புத்தோ புத்தேன மந்தெய்யா’’தி. அத² கோ² ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ விடடூப⁴ங் ஸேனாபதிங் ஆமந்தேஸி – ‘‘தேன ஹி, ஸேனாபதி, தங் யேவெத்த² படிபுச்சி²ஸ்ஸாமி; யதா² தே க²மெய்ய ததா² நங் ப்³யாகரெய்யாஸி. தங் கிங் மஞ்ஞஸி, ஸேனாபதி, யாவதா ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ விஜிதங் யத்த² ச ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ இஸ்ஸரியாதி⁴பச்சங் ரஜ்ஜங் காரேதி, பஹோதி தத்த² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ஸமணங் வா ப்³ராஹ்மணங் வா புஞ்ஞவந்தங் வா அபுஞ்ஞவந்தங் வா ப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா அப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா தம்ஹா டா²னா சாவேதுங் வா பப்³பா³ஜேதுங் வா’’தி? ‘‘யாவதா, போ⁴, ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ விஜிதங் யத்த² ச ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ இஸ்ஸரியாதி⁴பச்சங் ரஜ்ஜங் காரேதி, பஹோதி தத்த² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ஸமணங் வா ப்³ராஹ்மணங் வா புஞ்ஞவந்தங் வா அபுஞ்ஞவந்தங் வா ப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா அப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா தம்ஹா டா²னா சாவேதுங் வா பப்³பா³ஜேதுங் வா’’தி.
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho viṭaṭūbho senāpati rañño pasenadissa kosalassa putto; ahaṃ bhagavato putto. Ayaṃ kho kālo yaṃ putto puttena manteyyā’’ti. Atha kho āyasmā ānando viṭaṭūbhaṃ senāpatiṃ āmantesi – ‘‘tena hi, senāpati, taṃ yevettha paṭipucchissāmi; yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, senāpati, yāvatā rañño pasenadissa kosalassa vijitaṃ yattha ca rājā pasenadi kosalo issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreti, pahoti tattha rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā abrahmacariyavantaṃ vā tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā’’ti? ‘‘Yāvatā, bho, rañño pasenadissa kosalassa vijitaṃ yattha ca rājā pasenadi kosalo issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreti, pahoti tattha rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā abrahmacariyavantaṃ vā tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā’’ti.
‘‘தங் கிங் மஞ்ஞஸி, ஸேனாபதி, யாவதா ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ அவிஜிதங் யத்த² ச ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ந இஸ்ஸரியாதி⁴பச்சங் ரஜ்ஜங் காரேதி, தத்த² பஹோதி ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ஸமணங் வா ப்³ராஹ்மணங் வா புஞ்ஞவந்தங் வா அபுஞ்ஞவந்தங் வா ப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா அப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா தம்ஹா டா²னா சாவேதுங் வா பப்³பா³ஜேதுங் வா’’தி? ‘‘யாவதா, போ⁴, ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ அவிஜிதங் யத்த² ச ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ந இஸ்ஸரியாதி⁴பச்சங் ரஜ்ஜங் காரேதி, ந தத்த² பஹோதி ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ஸமணங் வா ப்³ராஹ்மணங் வா புஞ்ஞவந்தங் வா அபுஞ்ஞவந்தங் வா ப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா அப்³ரஹ்மசரியவந்தங் வா தம்ஹா டா²னா சாவேதுங் வா பப்³பா³ஜேதுங் வா’’தி.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, senāpati, yāvatā rañño pasenadissa kosalassa avijitaṃ yattha ca rājā pasenadi kosalo na issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreti, tattha pahoti rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā abrahmacariyavantaṃ vā tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā’’ti? ‘‘Yāvatā, bho, rañño pasenadissa kosalassa avijitaṃ yattha ca rājā pasenadi kosalo na issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreti, na tattha pahoti rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā abrahmacariyavantaṃ vā tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā’’ti.
‘‘தங் கிங் மஞ்ஞஸி, ஸேனாபதி, ஸுதா தே தே³வா தாவதிங்ஸா’’தி? ‘‘ஏவங், போ⁴. ஸுதா மே தே³வா தாவதிங்ஸா. இதா⁴பி போ⁴தா ரஞ்ஞா பஸேனதி³னா கோஸலேன ஸுதா தே³வா தாவதிங்ஸா’’தி. ‘‘தங் கிங் மஞ்ஞஸி, ஸேனாபதி, பஹோதி ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ தே³வே தாவதிங்ஸே தம்ஹா டா²னா சாவேதுங் வா பப்³பா³ஜேதுங் வா’’தி? ‘‘த³ஸ்ஸனம்பி, போ⁴, ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ தே³வே தாவதிங்ஸே நப்பஹோதி, குதோ பன தம்ஹா டா²னா சாவெஸ்ஸதி வா பப்³பா³ஜெஸ்ஸதி வா’’தி? ‘‘ஏவமேவ கோ², ஸேனாபதி, யே தே தே³வா ஸப்³யாப³ஜ்ஜா² ஆக³ந்தாரோ இத்த²த்தங் தே தே³வா, யே தே தே³வா அப்³யாப³ஜ்ஜா² அனாக³ந்தாரோ இத்த²த்தங் தே தே³வே த³ஸ்ஸனாயபி நப்பஹொந்தி; குதோ பன தம்ஹா டா²னா சாவெஸ்ஸந்தி வா பப்³பா³ஜெஸ்ஸந்தி வா’’தி?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, senāpati, sutā te devā tāvatiṃsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho. Sutā me devā tāvatiṃsā. Idhāpi bhotā raññā pasenadinā kosalena sutā devā tāvatiṃsā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, senāpati, pahoti rājā pasenadi kosalo deve tāvatiṃse tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā’’ti? ‘‘Dassanampi, bho, rājā pasenadi kosalo deve tāvatiṃse nappahoti, kuto pana tamhā ṭhānā cāvessati vā pabbājessati vā’’ti? ‘‘Evameva kho, senāpati, ye te devā sabyābajjhā āgantāro itthattaṃ te devā, ye te devā abyābajjhā anāgantāro itthattaṃ te deve dassanāyapi nappahonti; kuto pana tamhā ṭhānā cāvessanti vā pabbājessanti vā’’ti?
382. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘கோனாமோ அயங், ப⁴ந்தே, பி⁴க்கூ²’’தி? ‘‘ஆனந்தோ³ நாம, மஹாராஜா’’தி. ‘‘ஆனந்தோ³ வத, போ⁴, ஆனந்த³ரூபோ வத, போ⁴! ஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே , ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ ஆஹ; ஸஹேதுரூபங், ப⁴ந்தே, ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ ஆஹ. கிங் பன, ப⁴ந்தே, அத்தி² ப்³ரஹ்மா’’தி? ‘‘கிங் பன த்வங், மஹாராஜ, ஏவங் வதே³ஸி – ‘கிங் பன, ப⁴ந்தே, அத்தி² ப்³ரஹ்மா’’’தி? ‘‘யதி³ வா ஸோ, ப⁴ந்தே, ப்³ரஹ்மா ஆக³ந்தா இத்த²த்தங், யதி³ வா அனாக³ந்தா இத்த²த்த’’ந்தி? ‘‘யோ ஸோ, மஹாராஜ, ப்³ரஹ்மா ஸப்³யாப³ஜ்ஜோ² ஸோ ப்³ரஹ்மா ஆக³ந்தா இத்த²த்தங், யோ ஸோ ப்³ரஹ்மா அப்³யாப³ஜ்ஜோ² ஸோ ப்³ரஹ்மா அனாக³ந்தா இத்த²த்த’’ந்தி. அத² கோ² அஞ்ஞதரோ புரிஸோ ராஜானங் பஸேனதி³ங் கோஸலங் ஏதத³வோச – ‘‘ஸஞ்ஜயோ, மஹாராஜ, ப்³ராஹ்மணோ ஆகாஸகொ³த்தோ ஆக³தோ’’தி. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ஸஞ்ஜயங் ப்³ராஹ்மணங் ஆகாஸகொ³த்தங் ஏதத³வோச – ‘‘கோ நு கோ², ப்³ராஹ்மண, இமங் கதா²வத்து²ங் ராஜந்தேபுரே அப்³பு⁴தா³ஹாஸீ’’தி? ‘‘விடடூபோ⁴, மஹாராஜ, ஸேனாபதீ’’தி. விடடூபோ⁴ ஸேனாபதி ஏவமாஹ – ‘‘ஸஞ்ஜயோ, மஹாராஜ, ப்³ராஹ்மணோ ஆகாஸகொ³த்தோ’’தி. அத² கோ² அஞ்ஞதரோ புரிஸோ ராஜானங் பஸேனதி³ங் கோஸலங் ஏதத³வோச – ‘‘யானகாலோ, மஹாராஜா’’தி.
382. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘konāmo ayaṃ, bhante, bhikkhū’’ti? ‘‘Ānando nāma, mahārājā’’ti. ‘‘Ānando vata, bho, ānandarūpo vata, bho! Heturūpaṃ, bhante , āyasmā ānando āha; saheturūpaṃ, bhante, āyasmā ānando āha. Kiṃ pana, bhante, atthi brahmā’’ti? ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahārāja, evaṃ vadesi – ‘kiṃ pana, bhante, atthi brahmā’’’ti? ‘‘Yadi vā so, bhante, brahmā āgantā itthattaṃ, yadi vā anāgantā itthatta’’nti? ‘‘Yo so, mahārāja, brahmā sabyābajjho so brahmā āgantā itthattaṃ, yo so brahmā abyābajjho so brahmā anāgantā itthatta’’nti. Atha kho aññataro puriso rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca – ‘‘sañjayo, mahārāja, brāhmaṇo ākāsagotto āgato’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, brāhmaṇa, imaṃ kathāvatthuṃ rājantepure abbhudāhāsī’’ti? ‘‘Viṭaṭūbho, mahārāja, senāpatī’’ti. Viṭaṭūbho senāpati evamāha – ‘‘sañjayo, mahārāja, brāhmaṇo ākāsagotto’’ti. Atha kho aññataro puriso rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca – ‘‘yānakālo, mahārājā’’ti.
அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘ஸப்³ப³ஞ்ஞுதங் மயங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் அபுச்சி²ம்ஹா, ஸப்³ப³ஞ்ஞுதங் ப⁴க³வா ப்³யாகாஸி; தஞ்ச பனம்ஹாகங் ருச்சதி சேவ க²மதி ச, தேன சம்ஹா அத்தமனா. சாதுவண்ணிஸுத்³தி⁴ங் மயங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் அபுச்சி²ம்ஹா, சாதுவண்ணிஸுத்³தி⁴ங் ப⁴க³வா ப்³யாகாஸி; தஞ்ச பனம்ஹாகங் ருச்சதி சேவ க²மதி ச, தேன சம்ஹா அத்தமனா. அதி⁴தே³வே மயங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் அபுச்சி²ம்ஹா, அதி⁴தே³வே ப⁴க³வா ப்³யாகாஸி; தஞ்ச பனம்ஹாகங் ருச்சதி சேவ க²மதி ச, தேன சம்ஹா அத்தமனா. அதி⁴ப்³ரஹ்மானங் மயங், ப⁴ந்தே, ப⁴க³வந்தங் அபுச்சி²ம்ஹா, அதி⁴ப்³ரஹ்மானங் ப⁴க³வா ப்³யாகாஸி; தஞ்ச பனம்ஹாகங் ருச்சதி சேவ க²மதி ச, தேன சம்ஹா அத்தமனா. யங் யதே³வ ச மயங் ப⁴க³வந்தங் அபுச்சி²ம்ஹா தங் ததே³வ ப⁴க³வா ப்³யாகாஸி; தஞ்ச பனம்ஹாகங் ருச்சதி சேவ க²மதி ச, தேன சம்ஹா அத்தமனா. ஹந்த³, ச தா³னி மயங், ப⁴ந்தே, க³ச்சா²ம; ப³ஹுகிச்சா மயங் ப³ஹுகரணீயா’’தி. ‘‘யஸ்ஸதா³னி த்வங், மஹாராஜ, காலங் மஞ்ஞஸீ’’தி. அத² கோ² ராஜா பஸேனதி³ கோஸலோ ப⁴க³வதோ பா⁴ஸிதங் அபி⁴னந்தி³த்வா அனுமோதி³த்வா உட்டா²யாஸனா ப⁴க³வந்தங் அபி⁴வாதெ³த்வா பத³க்கி²ணங் கத்வா பக்காமீதி.
Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sabbaññutaṃ mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ apucchimhā, sabbaññutaṃ bhagavā byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Cātuvaṇṇisuddhiṃ mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ apucchimhā, cātuvaṇṇisuddhiṃ bhagavā byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Adhideve mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ apucchimhā, adhideve bhagavā byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Adhibrahmānaṃ mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ apucchimhā, adhibrahmānaṃ bhagavā byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Yaṃ yadeva ca mayaṃ bhagavantaṃ apucchimhā taṃ tadeva bhagavā byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Handa, ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti.
கண்ணகத்த²லஸுத்தங் நிட்டி²தங் த³ஸமங்.
Kaṇṇakatthalasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
ராஜவக்³கோ³ நிட்டி²தோ சதுத்தோ².
Rājavaggo niṭṭhito catuttho.
தஸ்ஸுத்³தா³னங் –
Tassuddānaṃ –
க⁴டிகாரோ ரட்ட²பாலோ, மக⁴தே³வோ மது⁴ரியங்;
Ghaṭikāro raṭṭhapālo, maghadevo madhuriyaṃ;
போ³தி⁴ அங்கு³லிமாலோ ச, பியஜாதங் பா³ஹிதிகங்;
Bodhi aṅgulimālo ca, piyajātaṃ bāhitikaṃ;
த⁴ம்மசேதியஸுத்தஞ்ச, த³ஸமங் கண்ணகத்த²லங்.
Dhammacetiyasuttañca, dasamaṃ kaṇṇakatthalaṃ.
Footnotes:
Related texts:
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஜ்ஜி²மனிகாய (அட்ட²கதா²) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 10. கண்ணகத்த²லஸுத்தவண்ணனா • 10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / ஸுத்தபிடக (டீகா) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / மஜ்ஜி²மனிகாய (டீகா) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. கண்ணகத்த²லஸுத்தவண்ணனா • 10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā