Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā |
[૨૯૩] ૩. કાયનિબ્બિન્દજાતકવણ્ણના
[293] 3. Kāyanibbindajātakavaṇṇanā
ફુટ્ઠસ્સ મેતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો અઞ્ઞતરં પુરિસં આરબ્ભ કથેસિ. સાવત્થિયં કિરેકો પુરિસો પણ્ડુરોગેન અટ્ટિતો વેજ્જેહિ પટિક્ખિત્તો. પુત્તદારોપિસ્સ ‘‘કો ઇમં પટિજગ્ગિતું સક્કોતી’’તિ ચિન્તેસિ. તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘સચાહં ઇમમ્હા રોગા વુટ્ઠહિસ્સામિ, પબ્બજિસ્સામી’’તિ. સો કતિપાહેનેવ કિઞ્ચિ સપ્પાયં લભિત્વા અરોગો હુત્વા જેતવનં ગન્ત્વા સત્થારં પબ્બજ્જં યાચિ. સો સત્થુ સન્તિકે પબ્બજ્જઞ્ચ ઉપસમ્પદઞ્ચ લભિત્વા નચિરસ્સેવ અરહત્તં પાપુણિ. અથેકદિવસં ભિક્ખૂ ધમ્મસભાયં કથં સમુટ્ઠાપેસું – ‘‘આવુસો, અસુકો નામ પણ્ડુરોગી ‘ઇમમ્હા રોગા વુટ્ઠિતો પબ્બજિસ્સામી’તિ ચિન્તેત્વા પબ્બજિતો ચેવ અરહત્તઞ્ચ પત્તો’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ . પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઇદાનિ અયમેવ; પુબ્બે પણ્ડિતાપિ એવં વત્વા રોગા વુટ્ઠાય પબ્બજિત્વા અત્તનો વુડ્ઢિમકંસૂ’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.
Phuṭṭhassa meti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ purisaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko puriso paṇḍurogena aṭṭito vejjehi paṭikkhitto. Puttadāropissa ‘‘ko imaṃ paṭijaggituṃ sakkotī’’ti cintesi. Tassa etadahosi – ‘‘sacāhaṃ imamhā rogā vuṭṭhahissāmi, pabbajissāmī’’ti. So katipāheneva kiñci sappāyaṃ labhitvā arogo hutvā jetavanaṃ gantvā satthāraṃ pabbajjaṃ yāci. So satthu santike pabbajjañca upasampadañca labhitvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, asuko nāma paṇḍurogī ‘imamhā rogā vuṭṭhito pabbajissāmī’ti cintetvā pabbajito ceva arahattañca patto’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti . Pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāni ayameva; pubbe paṇḍitāpi evaṃ vatvā rogā vuṭṭhāya pabbajitvā attano vuḍḍhimakaṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો કુટુમ્બં સણ્ઠપેત્વા વસન્તો પણ્ડુરોગી અહોસિ. વેજ્જાપિ પટિજગ્ગિતું નાસક્ખિંસુ, પુત્તદારોપિસ્સ વિપ્પટિસારી અહોસિ. સો ‘‘ઇમમ્હા રોગા વુટ્ઠિતો પબ્બજિસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા કિઞ્ચિદેવ સપ્પાયં લભિત્વા અરોગો હુત્વા હિમવન્તં પવિસિત્વા ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા અભિઞ્ઞા ચ સમાપત્તિયો ચ ઉપ્પાદેત્વા ઝાનસુખેન વિહરન્તો ‘‘એત્તકં કાલં એવરૂપં સુખં નામ નાલત્થ’’ન્તિ ઉદાનં ઉદાનેન્તો ઇમા ગાથા આહ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā vasanto paṇḍurogī ahosi. Vejjāpi paṭijaggituṃ nāsakkhiṃsu, puttadāropissa vippaṭisārī ahosi. So ‘‘imamhā rogā vuṭṭhito pabbajissāmī’’ti cintetvā kiñcideva sappāyaṃ labhitvā arogo hutvā himavantaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca uppādetvā jhānasukhena viharanto ‘‘ettakaṃ kālaṃ evarūpaṃ sukhaṃ nāma nālattha’’nti udānaṃ udānento imā gāthā āha –
૧૨૭.
127.
‘‘ફુટ્ઠસ્સ મે અઞ્ઞતરેન બ્યાધિના, રોગેન બાળ્હં દુખિતસ્સ રુપ્પતો;
‘‘Phuṭṭhassa me aññatarena byādhinā, rogena bāḷhaṃ dukhitassa ruppato;
પરિસુસ્સતિ ખિપ્પમિદં કળેવરં, પુપ્ફં યથા પંસુનિ આતપે કતં.
Parisussati khippamidaṃ kaḷevaraṃ, pupphaṃ yathā paṃsuni ātape kataṃ.
૧૨૮.
128.
‘‘અજઞ્ઞં જઞ્ઞસઙ્ખાતં, અસુચિં સુચિસમ્મતં;
‘‘Ajaññaṃ jaññasaṅkhātaṃ, asuciṃ sucisammataṃ;
નાનાકુણપપરિપૂરં, જઞ્ઞરૂપં અપસ્સતો.
Nānākuṇapaparipūraṃ, jaññarūpaṃ apassato.
૧૨૯.
129.
‘‘ધિરત્થુમં આતુરં પૂતિકાયં, જેગુચ્છિયં અસ્સુચિં બ્યાધિધમ્મં;
‘‘Dhiratthumaṃ āturaṃ pūtikāyaṃ, jegucchiyaṃ assuciṃ byādhidhammaṃ;
યત્થપ્પમત્તા અધિમુચ્છિતા પજા, હાપેન્તિ મગ્ગં સુગતૂપપત્તિયા’’તિ.
Yatthappamattā adhimucchitā pajā, hāpenti maggaṃ sugatūpapattiyā’’ti.
તત્થ અઞ્ઞતરેનાતિ અટ્ઠનવુતિયા રોગેસુ એકેન પણ્ડુરોગબ્યાધિના. રોગેનાતિ રુજ્જનસભાવત્તા એવંલદ્ધનામેન. રુપ્પતોતિ ઘટ્ટિયમાનસ્સ પીળિયમાનસ્સ. પંસુનિ આતપે કતન્તિ યથા આતપે તત્તવાલિકાય ઠપિતં સુખુમપુપ્ફં પરિસુસ્સેય્ય, એવં પરિસુસ્સતીતિ અત્થો.
Tattha aññatarenāti aṭṭhanavutiyā rogesu ekena paṇḍurogabyādhinā. Rogenāti rujjanasabhāvattā evaṃladdhanāmena. Ruppatoti ghaṭṭiyamānassa pīḷiyamānassa. Paṃsuni ātape katanti yathā ātape tattavālikāya ṭhapitaṃ sukhumapupphaṃ parisusseyya, evaṃ parisussatīti attho.
અજઞ્ઞં જઞ્ઞસઙ્ખાતન્તિ પટિકૂલં અમનાપમેવ બાલાનં મનાપન્તિ સઙ્ખં ગતં. નાનાકુણપપરિપૂરન્તિ કેસાદીહિ દ્વત્તિંસાય કુણપેહિ પરિપુણ્ણં . જઞ્ઞરૂપં અપસ્સતોતિ અપસ્સન્તસ્સ અન્ધબાલપુથુજ્જનસ્સ મનાપં સાધુરૂપં પરિભોગસભાવં હુત્વા ઉપટ્ઠાતિ, ‘‘અક્ખિમ્હા અક્ખિગૂથકો’’તિઆદિના નયેન પકાસિતો અસુભસભાવો બાલાનં ન ઉપટ્ઠાતિ.
Ajaññaṃ jaññasaṅkhātanti paṭikūlaṃ amanāpameva bālānaṃ manāpanti saṅkhaṃ gataṃ. Nānākuṇapaparipūranti kesādīhi dvattiṃsāya kuṇapehi paripuṇṇaṃ . Jaññarūpaṃ apassatoti apassantassa andhabālaputhujjanassa manāpaṃ sādhurūpaṃ paribhogasabhāvaṃ hutvā upaṭṭhāti, ‘‘akkhimhā akkhigūthako’’tiādinā nayena pakāsito asubhasabhāvo bālānaṃ na upaṭṭhāti.
આતુરન્તિ નિચ્ચગિલાનં. અધિમુચ્છિતાતિ કિલેસમુચ્છાય અતિવિય મુચ્છિતા. પજાતિ અન્ધબાલપુથુજ્જના. હાપેન્તિ મગ્ગં સુગતૂપપત્તિયાતિ ઇમસ્મિં પૂતિકાયે લગ્ગા લગ્ગિતા હુત્વા અપાયમગ્ગં પૂરેન્તા દેવમનુસ્સભેદાય સુગતિઉપપત્તિયા મગ્ગં પરિહાપેન્તિ.
Āturanti niccagilānaṃ. Adhimucchitāti kilesamucchāya ativiya mucchitā. Pajāti andhabālaputhujjanā. Hāpenti maggaṃ sugatūpapattiyāti imasmiṃ pūtikāye laggā laggitā hutvā apāyamaggaṃ pūrentā devamanussabhedāya sugatiupapattiyā maggaṃ parihāpenti.
ઇતિ મહાસત્તો નાનપ્પકારેન અસુચિભાવઞ્ચ નિચ્ચાતુરભાવઞ્ચ પરિગ્ગણ્હન્તો કાયે નિબ્બિન્દિત્વા યાવજીવં ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા બ્રહ્મલોકપરાયણો અહોસિ.
Iti mahāsatto nānappakārena asucibhāvañca niccāturabhāvañca pariggaṇhanto kāye nibbinditvā yāvajīvaṃ cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.
સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને બહુજના સોતાપત્તિફલાદીનિ પાપુણિંસુ. ‘‘તદા તાપસો અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne bahujanā sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu. ‘‘Tadā tāpaso ahameva ahosi’’nti.
કાયનિબ્બિન્દજાતકવણ્ણના તતિયા.
Kāyanibbindajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૨૯૩. કાયનિબ્બિન્દજાતકં • 293. Kāyanibbindajātakaṃ