Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૧૦. કિમિલસુત્તવણ્ણના

    10. Kimilasuttavaṇṇanā

    ૯૮૬. થેરોતિ આનન્દત્થેરો. અયં દેસનાતિ ‘‘કથં વિભાવિતો નુ ખો કિમિલા’’તિઆદિના પવત્તા દેસના. કાયઞ્ઞતરન્તિ રૂપકાયે અઞ્ઞતરકોટ્ઠાસે. એવન્તિ યથા આનાપાનં અનુસ્સરન્તો ભિક્ખુ કાયે કાયાનુપસ્સી જાતો, એવં સબ્બત્થ વારેસુ વેદનાનુપસ્સીતિઆદિ અત્થો વેદિતબ્બો.

    986.Theroti ānandatthero. Ayaṃ desanāti ‘‘kathaṃ vibhāvito nu kho kimilā’’tiādinā pavattā desanā. Kāyaññataranti rūpakāye aññatarakoṭṭhāse. Evanti yathā ānāpānaṃ anussaranto bhikkhu kāye kāyānupassī jāto, evaṃ sabbattha vāresu vedanānupassītiādi attho veditabbo.

    દેસનાસીસન્તિ દેસનાપદેસં. મનસિકારપદેસેન વેદના વુત્તાતિ તં સબ્બં સરૂપતો અઞ્ઞાપદેસતો અપદિસતિ. યથેવ હીતિઆદિના તત્થ નિદસ્સનં દસ્સેતિ. ચિત્તસઙ્ખારપદદ્વયેતિ ‘‘ચિત્તસઙ્ખારપટિસંવેદી પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખાર’’ન્તિ એતસ્મિં પદદ્વયે.

    Desanāsīsanti desanāpadesaṃ. Manasikārapadesena vedanā vuttāti taṃ sabbaṃ sarūpato aññāpadesato apadisati. Yatheva hītiādinā tattha nidassanaṃ dasseti. Cittasaṅkhārapadadvayeti ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passambhayaṃ cittasaṅkhāra’’nti etasmiṃ padadvaye.

    એવં સન્તેપીતિ પીતિમનસિકારચિત્તસઙ્ખારપદેસેન યદિ વેદના વુત્તા, એવં સન્તેપિ. એસા યથાવુત્તા વેદના આરમ્મણં ન હોતિ. વેદનારમ્મણા ચ અનુપસ્સના, તસ્મા વેદનાનુપસ્સના ન યુજ્જતિ. યદિ એવં મહાસતિપટ્ઠાનાદીસુ ‘‘વેદના વેદિયતી’’તિ વુત્તં, તં કથન્તિ આહ – ‘‘મહાસતિપટ્ઠાનાદીસુપી’’તિઆદિ. તત્થ સુખાદીનં વત્થુન્તિ સુખાદીનં ઉપ્પત્તિયા વત્થુભૂતં રૂપસદ્દાદિં આરમ્મણં કત્વા વેદના વેદિયતિ, ન પુગ્ગલો પુગ્ગલસ્સેવ અભાવતો. વેદનાપ્પવત્તિં ઉપાદાય નિસ્સાય યથા ‘‘પુગ્ગલો વેદનં વેદિયતી’’તિ વોહારમત્તં હોતિ. એવં ઇધાપિ વેદનાય અસ્સાસપસ્સાસે આરબ્ભ પવત્તિ, તથા પવત્તમનસિકારસીસેન ‘‘વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી ભિક્ખુ તસ્મિં સમયે વિહરતી’’તિ વુત્તો. તં સન્ધાયાતિ તં વેદનાય આરમ્મણભાવં સન્ધાય . આદીનં પદાનં. એતસ્સ ‘‘વેદનાનુપસ્સના ન યુજ્જતી’’તિ વુત્તઅનુયોગસ્સ.

    Evaṃ santepīti pītimanasikāracittasaṅkhārapadesena yadi vedanā vuttā, evaṃ santepi. Esā yathāvuttā vedanā ārammaṇaṃ na hoti. Vedanārammaṇā ca anupassanā, tasmā vedanānupassanā na yujjati. Yadi evaṃ mahāsatipaṭṭhānādīsu ‘‘vedanā vediyatī’’ti vuttaṃ, taṃ kathanti āha – ‘‘mahāsatipaṭṭhānādīsupī’’tiādi. Tattha sukhādīnaṃ vatthunti sukhādīnaṃ uppattiyā vatthubhūtaṃ rūpasaddādiṃ ārammaṇaṃ katvā vedanā vediyati, na puggalo puggalasseva abhāvato. Vedanāppavattiṃ upādāya nissāya yathā ‘‘puggalo vedanaṃ vediyatī’’ti vohāramattaṃ hoti. Evaṃ idhāpi vedanāya assāsapassāse ārabbha pavatti, tathā pavattamanasikārasīsena ‘‘vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharatī’’ti vutto. Taṃ sandhāyāti taṃ vedanāya ārammaṇabhāvaṃ sandhāya . Ādīnaṃ padānaṃ. Etassa ‘‘vedanānupassanā na yujjatī’’ti vuttaanuyogassa.

    સપ્પીતિકે દ્વે ઝાને સમાપજ્જતીતિ પીતિસહગતાનિ પઠમદુતિયજ્ઝાનાનિ પટિપાટિયા સમાપજ્જતિ. તસ્સાતિ તેન. પટિસંવિદિતસદ્દાપેક્ખાય હિ કત્તુઅત્થે એતં સામિવચનં. સમાપત્તિક્ખણેતિ સમાપજ્જનક્ખણે. ઝાનપટિલાભેનાતિ ઝાનેન સમઙ્ગીભાવેન. આરમ્મણતોતિ આરમ્મણમુખેન તદારમ્મણઝાનપરિયાપન્ના પીતિ પટિસંવિદિતા હોતિ, આરમ્મણસ્સ પટિસંવિદિતત્તાતિ વુત્તં હોતિ. યથા નામ સપ્પપરિયેસનં ચરન્તેન તસ્સ આસયે પટિસંવિદિતે સોપિ પટિસંવિદિતો હોતિ મન્તાગદબલેન તસ્સ ગહણસ્સ સુકરત્તા, એવં પીતિયા આસયભૂતે આરમ્મણે પટિસંવિદિતે સા પીતિ પટિસંવિદિતાવ હોતિ સલક્ખણતો સામઞ્ઞલક્ખણતો ચ તસ્સા ગહણસ્સ સુકરત્તા. વિપસ્સનક્ખણેતિ વિપસ્સનાપઞ્ઞાય તિક્ખવિસદભાવપ્પત્તાય વિસયતો દસ્સનક્ખણે. લક્ખણપ્પટિવેધેનાતિ પીતિયા સલક્ખણસ્સ સામઞ્ઞલક્ખણસ્સ ચ પટિવિજ્ઝનેન. યઞ્હિ પીતિયા વિસેસતો સામઞ્ઞતો ચ લક્ખણં, તસ્મિં વિદિતે સા યાથાવતો વિદિતા એવ હોતિ. તેનાહ ‘‘અસમ્મોહતો પીતિ પટિસંવિદિતા હોતી’’તિ.

    Sappītike dve jhāne samāpajjatīti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Tassāti tena. Paṭisaṃviditasaddāpekkhāya hi kattuatthe etaṃ sāmivacanaṃ. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇatoti ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti, ārammaṇassa paṭisaṃviditattāti vuttaṃ hoti. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃvidito hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā, evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditāva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanakkhaṇeti vipassanāpaññāya tikkhavisadabhāvappattāya visayato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇappaṭivedhenāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā eva hoti. Tenāha ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.

    ઇદાનિ તમત્થં પાળિયા એવ વિભાવેતું ‘‘વુત્તઞ્હેત’’ન્તિઆદિમાહ. તત્થ દીઘં અસ્સાસવસેનાતિ દીઘસ્સ અસ્સાસસ્સ આરમ્મણભૂતસ્સ વસેન. પજાનતો સા પીતિ પટિસંવિદિતા હોતીતિ સમ્બન્ધો. ચિત્તસ્સ એકગ્ગતં અવિક્ખેપં પજાનતોતિ ઝાનપરિયાપન્નં ‘‘અવિક્ખેપો’’તિ લદ્ધનામં ચિત્તસ્સેકગ્ગતં તંસમ્પયુત્તાય પઞ્ઞાય પજાનતો. યથા હિ આરમ્મણમુખેન પીતિ પટિસંવિદિતા હોતિ, એવં તંસમ્પયુત્તધમ્માપિ આરમ્મણમુખેન પટિસંવિદિતા એવ હોન્તીતિ. સતિ ઉપટ્ઠિતા હોતીતિ દીઘં અસ્સાસવસેન ઝાનસમ્પયુત્તા સતિ તસ્મિં આરમ્મણે ઉપટ્ઠિતા આરમ્મણમુખેન ઝાનેપિ ઉપટ્ઠિતા નામ હોતિ. તાય સતિયાતિ એવં ઉપટ્ઠિતાય તાય સતિયા યથાવુત્તેન તેન ઞાણેન સુપ્પટિવિદિતત્તા આરમ્મણસ્સ તસ્સ વસેન તદારમ્મણા સા પીતિ પટિસંવિદિતા હોતિ. દીઘં પસ્સાસવસેનાતિઆદીસુપિ ઇમિનાવ નયેન અત્થો વેદિતબ્બો. તેન વુત્તં ‘‘એતેનેવ નયેન અવસેસપદાનિપિ અત્થતો વેદિતબ્બાની’’તિ.

    Idāni tamatthaṃ pāḷiyā eva vibhāvetuṃ ‘‘vuttañheta’’ntiādimāha. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Pajānato sā pīti paṭisaṃviditā hotīti sambandho. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ ‘‘avikkhepo’’ti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yathā hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva hontīti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhitā ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Dīghaṃ passāsavasenātiādīsupi imināva nayena attho veditabbo. Tena vuttaṃ ‘‘eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ti.

    યથેવાતિઆદીસુ અયં સઙ્ખેપત્થો – ઝાનપટિલાભેન યથા આરમ્મણતો પીતિઆદયો પટિસંવિદિતા હોન્તિ તેન વિના તેસં અપ્પવત્તનતો. એવં ઝાનસમ્પયુત્તેન તંપરિયાપન્નેન વેદનાસઙ્ખાતમનસિકારપટિલાભેન આરમ્મણતો વેદના પટિસંવિદિતા હોતિ અરુણુગ્ગમેન વિય સૂરિયસ્સ તેન વિના વેદનાય અપ્પવત્તનતો. તસ્મા વુત્તનયેન અતિસયપ્પવત્તિ વેદના સુપ્પટિવિદિતા, તસ્મા સુવુત્તમેતન્તિ પુબ્બે વુત્તચોદનં નિરાકરોતિ.

    Yathevātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – jhānapaṭilābhena yathā ārammaṇato pītiādayo paṭisaṃviditā honti tena vinā tesaṃ appavattanato. Evaṃ jhānasampayuttena taṃpariyāpannena vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhena ārammaṇato vedanā paṭisaṃviditā hoti aruṇuggamena viya sūriyassa tena vinā vedanāya appavattanato. Tasmā vuttanayena atisayappavatti vedanā suppaṭividitā, tasmā suvuttametanti pubbe vuttacodanaṃ nirākaroti.

    આરમ્મણેતિ અસ્સાસપસ્સાસનિમિત્તં વદતિ. ચિત્તાનુપસ્સીયેવ નામેસ હોતિ અસમ્મોહતો ચિત્તસ્સ પટિસંવિદિતત્તા. તેનાહ ‘‘તસ્મા’’તિઆદિ. ચિત્તપટિસંવિદિતવસેનાતિ આદિ-સદ્દેન ઇતરા તિસ્સોપિ ચિત્તાનુપસ્સના સઙ્ગણ્હાતિ.

    Ārammaṇeti assāsapassāsanimittaṃ vadati. Cittānupassīyeva nāmesa hoti asammohato cittassa paṭisaṃviditattā. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi. Cittapaṭisaṃviditavasenāti ādi-saddena itarā tissopi cittānupassanā saṅgaṇhāti.

    સોતિ ધમ્માનુપસ્સનં અનુયુત્તો ભિક્ખુ. યં તં પહાનં પહાયકઞાણં. પઞ્ઞાયાતિ અપરાય વિપસ્સનાપઞ્ઞાય અનિચ્ચવિરાગાદિતો દિસ્વા દુવિધાયપિ અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ. ઇદઞ્હિ ચતુક્કન્તિ અનિચ્ચાનુપસ્સનાદિવસેન વુત્તં ચતુક્કં. તસ્સાપિ ધમ્માનુપસ્સનાય. પજહતીતિ પહાનન્તિ આહ ‘‘નિચ્ચસઞ્ઞં…પે॰… પહાનકરઞાણં અધિપ્પેત’’ન્તિ. વિપસ્સનાપરમ્પરન્તિ પટિપાટિયા વિપસ્સનમાહ. પથપટિપન્નં અજ્ઝુપેક્ખતીતિ મજ્ઝિમાય પટિપત્તિયા સમ્મદેવ વીથિપટિપન્નં ભાવનાચિત્તં પગ્ગહનિગ્ગહાનં અકરણેન અજ્ઝુપેક્ખતિ. એકતો ઉપટ્ઠાનન્તિ યસ્મા મજ્ઝિમસમથવીથિનાતિવત્તિયા તત્થ ચ પક્ખન્દનેન ઇન્દ્રિયાનં એકરસભાવેન, તત્રમજ્ઝત્તતાય ભાવતો અવિસેસં એકગ્ગભાવૂપગમનેન એકન્તતો ઉપટ્ઠાતિ, તસ્મા ન તત્થ કિઞ્ચિ કાતબ્બન્તિ અજ્ઝુપેક્ખતિ. તત્થાતિ એવં અજ્ઝુપેક્ખને. સહજાતાનમ્પિ અજ્ઝુપેક્ખના હોતિ તેસં પવત્તનાકારસ્સ અજ્ઝુપેક્ખનતો. ‘‘પઞ્ઞાય દિસ્વા’’તિ વુત્તત્તા આરમ્મણઅજ્ઝુપેક્ખના અધિપ્પેતા. ન કેવલં નીવરણાદિધમ્મે અજ્ઝુપેક્ખિતા, અથ ખો અભિજ્ઝા …પે॰… પઞ્ઞાય દિસ્વા અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતીતિ યોજના.

    Soti dhammānupassanaṃ anuyutto bhikkhu. Yaṃ taṃ pahānaṃ pahāyakañāṇaṃ. Paññāyāti aparāya vipassanāpaññāya aniccavirāgādito disvā duvidhāyapi ajjhupekkhitā hoti. Idañhi catukkanti aniccānupassanādivasena vuttaṃ catukkaṃ. Tassāpi dhammānupassanāya. Pajahatīti pahānanti āha ‘‘niccasaññaṃ…pe… pahānakarañāṇaṃ adhippeta’’nti. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Pathapaṭipannaṃ ajjhupekkhatīti majjhimāya paṭipattiyā sammadeva vīthipaṭipannaṃ bhāvanācittaṃ paggahaniggahānaṃ akaraṇena ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti yasmā majjhimasamathavīthinātivattiyā tattha ca pakkhandanena indriyānaṃ ekarasabhāvena, tatramajjhattatāya bhāvato avisesaṃ ekaggabhāvūpagamanena ekantato upaṭṭhāti, tasmā na tattha kiñci kātabbanti ajjhupekkhati. Tatthāti evaṃ ajjhupekkhane. Sahajātānampi ajjhupekkhanā hoti tesaṃ pavattanākārassa ajjhupekkhanato. ‘‘Paññāya disvā’’ti vuttattā ārammaṇaajjhupekkhanā adhippetā. Na kevalaṃ nīvaraṇādidhamme ajjhupekkhitā, atha kho abhijjhā …pe… paññāya disvā ajjhupekkhitā hotīti yojanā.

    પંસુપુઞ્જટ્ઠાનિયસ્સ કિલેસસ્સ ઉપ્પત્તિટ્ઠાનદસ્સનત્થં ‘‘ચતુમહાપથો વિય છ આયતનાનિ’’ઇચ્ચેવ વુત્તં. કાયાદયો ચત્તારો આરમ્મણસતિપટ્ઠાના. ચતૂસુ આરમ્મણેસૂતિ કાયાદીસુ ચતૂસુ આરમ્મણેસુ પવત્તા ચત્તારો સતિપટ્ઠાના પંસુપુઞ્જટ્ઠાનિયસ્સ કિલેસસ્સ ઉપહનનતો.

    Paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa uppattiṭṭhānadassanatthaṃ ‘‘catumahāpatho viya cha āyatanāni’’icceva vuttaṃ. Kāyādayo cattāro ārammaṇasatipaṭṭhānā. Catūsu ārammaṇesūti kāyādīsu catūsu ārammaṇesu pavattācattāro satipaṭṭhānā paṃsupuñjaṭṭhāniyassa kilesassa upahananato.

    એકધમ્મવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Ekadhammavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧૦. કિમિલસુત્તં • 10. Kimilasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. કિમિલસુત્તવણ્ણના • 10. Kimilasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact