Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૨૯૯] ૯. કોમારપુત્તજાતકવણ્ણના

    [299] 9. Komāraputtajātakavaṇṇanā

    પુરે તુવન્તિ ઇદં સત્થા પુબ્બારામે વિહરન્તો કેળિસીલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ કથેસિ. તે કિર ભિક્ખૂ સત્થરિ ઉપરિપાસાદે વિહરન્તે હેટ્ઠાપાસાદે દિટ્ઠસુતાદીનિ કથેન્તા કલહઞ્ચ પરિભાસઞ્ચ કરોન્તા નિસીદિંસુ. સત્થા મહામોગ્ગલ્લાનં આમન્તેત્વા ‘‘એતે ભિક્ખૂ સંવેજેહી’’તિ આહ. થેરો આકાસે ઉપ્પતિત્વા પાદઙ્ગુટ્ઠકેન પાસાદથુપિકં પહરિત્વા યાવ ઉદકપરિયન્તા પાસાદં કમ્પેસિ. તે ભિક્ખૂ મરણભયભીતા નિક્ખમિત્વા બહિ અટ્ઠંસૂ. તેસં સો કેળિસીલભાવો ભિક્ખૂસુ પાકટો જાતો. અથેકદિવસં ભિક્ખૂ ધમ્મસભાયં કથં સમુટ્ઠાપેસું – ‘‘આવુસો, એકચ્ચે ભિક્ખૂ એવરૂપે નિય્યાનિકસાસને પબ્બજિત્વા કેળિસીલા હુત્વા વિચરન્તિ, ‘અનિચ્ચં દુક્ખં અનત્તા’તિ વિપસ્સનાય કમ્મં ન કરોન્તી’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઇદાનેવ, પુબ્બેપેતે કેળિસીલકાયેવા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Puretuvanti idaṃ satthā pubbārāme viharanto keḷisīle bhikkhū ārabbha kathesi. Te kira bhikkhū satthari uparipāsāde viharante heṭṭhāpāsāde diṭṭhasutādīni kathentā kalahañca paribhāsañca karontā nisīdiṃsu. Satthā mahāmoggallānaṃ āmantetvā ‘‘ete bhikkhū saṃvejehī’’ti āha. Thero ākāse uppatitvā pādaṅguṭṭhakena pāsādathupikaṃ paharitvā yāva udakapariyantā pāsādaṃ kampesi. Te bhikkhū maraṇabhayabhītā nikkhamitvā bahi aṭṭhaṃsū. Tesaṃ so keḷisīlabhāvo bhikkhūsu pākaṭo jāto. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, ekacce bhikkhū evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā keḷisīlā hutvā vicaranti, ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti vipassanāya kammaṃ na karontī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepete keḷisīlakāyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો એકસ્મિં ગામકે બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિ, ‘‘કોમારપુત્તો’’તિ નં સઞ્જાનિંસુ. સો અપરભાગે નિક્ખમિત્વા ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા હિમવન્તપદેસે વસિ. અથઞ્ઞે કેળિસીલા તાપસા હિમવન્તપદેસે અસ્સમં માપેત્વા વસિંસુ, કસિણપરિકમ્મમત્તમ્પિ નેસં નત્થિ, અરઞ્ઞતો ફલાફલાનિ આહરિત્વા ખાદિત્વા હસમાના નાનપ્પકારાય કેળિયા વીતિનામેન્તિ. તેસં સન્તિકે એકો મક્કટો અત્થિ, સોપિ કેળિસીલકોવ મુખવિકારાદીનિ કરોન્તો તાપસાનં નાનાવિધં કેળિં દસ્સેતિ. તાપસા તત્થ ચિરં વસિત્વા લોણમ્બિલસેવનત્થાય મનુસ્સપથં અગમંસુ. તેસં ગતકાલતો પટ્ઠાય બોધિસત્તો તં ઠાનં ગન્ત્વા વાસં કપ્પેસિ, મક્કટો તેસં વિય તસ્સપિ કેળિં દસ્સેસિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ gāmake brāhmaṇakule nibbatti, ‘‘komāraputto’’ti naṃ sañjāniṃsu. So aparabhāge nikkhamitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantapadese vasi. Athaññe keḷisīlā tāpasā himavantapadese assamaṃ māpetvā vasiṃsu, kasiṇaparikammamattampi nesaṃ natthi, araññato phalāphalāni āharitvā khāditvā hasamānā nānappakārāya keḷiyā vītināmenti. Tesaṃ santike eko makkaṭo atthi, sopi keḷisīlakova mukhavikārādīni karonto tāpasānaṃ nānāvidhaṃ keḷiṃ dasseti. Tāpasā tattha ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya manussapathaṃ agamaṃsu. Tesaṃ gatakālato paṭṭhāya bodhisatto taṃ ṭhānaṃ gantvā vāsaṃ kappesi, makkaṭo tesaṃ viya tassapi keḷiṃ dassesi.

    બોધિસત્તો અચ્છરં પહરિત્વા ‘‘સુસિક્ખિતપબ્બજિતાનં સન્તિકે વસન્તેન નામ આચારસમ્પન્નેન કાયાદીહિ સુસઞ્ઞતેન ઝાનેસુ યુત્તેન ભવિતું વટ્ટતી’’તિ તસ્સ ઓવાદં અદાસિ. સો તતો પટ્ઠાય સીલવા આચારસમ્પન્નો અહોસિ, બોધિસત્તોપિ તતો અઞ્ઞત્થ અગમાસિ. અથ તે તાપસા લોણમ્બિલં સેવિત્વા તં ઠાનં અગમંસુ. મક્કટો પુબ્બે વિય તેસં કેળિં ન દસ્સેસિ. અથ નં તાપસા ‘‘પુબ્બે, ત્વં આવુસો, અમ્હાકં પુરતો કેળિં અકાસિ, ઇદાનિ ન કરોસિ, કિંકારણા’’તિ પુચ્છન્તા પઠમં ગાથમાહંસુ –

    Bodhisatto accharaṃ paharitvā ‘‘susikkhitapabbajitānaṃ santike vasantena nāma ācārasampannena kāyādīhi susaññatena jhānesu yuttena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti tassa ovādaṃ adāsi. So tato paṭṭhāya sīlavā ācārasampanno ahosi, bodhisattopi tato aññattha agamāsi. Atha te tāpasā loṇambilaṃ sevitvā taṃ ṭhānaṃ agamaṃsu. Makkaṭo pubbe viya tesaṃ keḷiṃ na dassesi. Atha naṃ tāpasā ‘‘pubbe, tvaṃ āvuso, amhākaṃ purato keḷiṃ akāsi, idāni na karosi, kiṃkāraṇā’’ti pucchantā paṭhamaṃ gāthamāhaṃsu –

    ૧૪૫.

    145.

    ‘‘પુરે તુવં સીલવતં સકાસે, ઓક્કન્તિકં કીળસિ અસ્સમમ્હિ;

    ‘‘Pure tuvaṃ sīlavataṃ sakāse, okkantikaṃ kīḷasi assamamhi;

    કરોહરે મક્કટિયાનિ મક્કટ, ન તં મયં સીલવતં રમામા’’તિ.

    Karohare makkaṭiyāni makkaṭa, na taṃ mayaṃ sīlavataṃ ramāmā’’ti.

    તત્થ સીલવતં સકાસેતિ કેળિસીલાનં અમ્હાકં સન્તિકે. ઓક્કન્તિકન્તિ મિગો વિય ઓક્કન્તિત્વા કીળસિ. કરોહરેતિ એત્થ અરેતિ આલપનં. મક્કટિયાનીતિ મુખમક્કટિકકીળાસઙ્ખાતાનિ મુખવિકારાનિ. ન તં મયં સીલવતં રમામાતિ યં પુબ્બે તવ કેળિસીલં કેળિવતં, તં મયં એતરહિ ન રમામ, ત્વમ્પિ નો ન રમાપેસિ, કિં નુ ખો કારણન્તિ.

    Tattha sīlavataṃ sakāseti keḷisīlānaṃ amhākaṃ santike. Okkantikanti migo viya okkantitvā kīḷasi. Karohareti ettha areti ālapanaṃ. Makkaṭiyānīti mukhamakkaṭikakīḷāsaṅkhātāni mukhavikārāni. Na taṃ mayaṃ sīlavataṃ ramāmāti yaṃ pubbe tava keḷisīlaṃ keḷivataṃ, taṃ mayaṃ etarahi na ramāma, tvampi no na ramāpesi, kiṃ nu kho kāraṇanti.

    તં સુત્વા મક્કટો દુતિયં ગાથમાહ –

    Taṃ sutvā makkaṭo dutiyaṃ gāthamāha –

    ૧૪૬.

    146.

    ‘‘સુતા હિ મય્હં પરમા વિસુદ્ધિ, કોમારપુત્તસ્સ બહુસ્સુતસ્સ;

    ‘‘Sutā hi mayhaṃ paramā visuddhi, komāraputtassa bahussutassa;

    મા દાનિ મં મઞ્ઞિ તુવં યથા પુરે, ઝાનાનુયુત્તો વિહરામિ આવુસો’’તિ.

    Mā dāni maṃ maññi tuvaṃ yathā pure, jhānānuyutto viharāmi āvuso’’ti.

    તત્થ મય્હન્તિ કરણત્થે સમ્પદાનં. વિસુદ્ધીતિ ઝાનવિસુદ્ધિ. બહુસ્સુતસ્સાતિ બહૂનં કસિણપરિકમ્માનં અટ્ઠન્નઞ્ચ સમાપત્તીનં સુતત્તા ચેવ પટિવિદ્ધત્તા ચ બહુસ્સુતસ્સ. તુવન્તિ તેસુ એકં તાપસં આલપન્તો ઇદાનિ મા મં ત્વં પુરે વિય સઞ્જાનિ, નાહં પુરિમસદિસો, આચરિયો મે લદ્ધોતિ દીપેતિ.

    Tattha mayhanti karaṇatthe sampadānaṃ. Visuddhīti jhānavisuddhi. Bahussutassāti bahūnaṃ kasiṇaparikammānaṃ aṭṭhannañca samāpattīnaṃ sutattā ceva paṭividdhattā ca bahussutassa. Tuvanti tesu ekaṃ tāpasaṃ ālapanto idāni mā maṃ tvaṃ pure viya sañjāni, nāhaṃ purimasadiso, ācariyo me laddhoti dīpeti.

    તં સુત્વા તાપસા તતિયં ગાથમાહંસુ –

    Taṃ sutvā tāpasā tatiyaṃ gāthamāhaṃsu –

    ૧૪૭.

    147.

    ‘‘સચેપિ સેલસ્મિ વપેય્ય બીજં, દેવો ચ વસ્સે ન હિ તં વિરૂળ્હે;

    ‘‘Sacepi selasmi vapeyya bījaṃ, devo ca vasse na hi taṃ virūḷhe;

    સુતા હિ તે સા પરમા વિસુદ્ધિ, આરા તુવં મક્કટ ઝાનભૂમિયા’’તિ.

    Sutā hi te sā paramā visuddhi, ārā tuvaṃ makkaṭa jhānabhūmiyā’’ti.

    તસ્સત્થો – સચેપિ પાસાણપિટ્ઠે પઞ્ચવિધં બીજં વપેય્ય, દેવો ચ સમ્મા વસ્સેય્ય, અખેત્તતાય તં ન વિરૂળ્હેય્ય, એવમેવ તયા પરમા ઝાનવિસુદ્ધિ સુતા, ત્વં પન તિરચ્છાનયોનિકત્તા આરા ઝાનભૂમિયા દૂરે ઠિતો, ન સક્કા તયા ઝાનં નિબ્બત્તેતુન્તિ મક્કટં ગરહિંસુ.

    Tassattho – sacepi pāsāṇapiṭṭhe pañcavidhaṃ bījaṃ vapeyya, devo ca sammā vasseyya, akhettatāya taṃ na virūḷheyya, evameva tayā paramā jhānavisuddhi sutā, tvaṃ pana tiracchānayonikattā ārā jhānabhūmiyā dūre ṭhito, na sakkā tayā jhānaṃ nibbattetunti makkaṭaṃ garahiṃsu.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા કેળિસીલા તાપસા ઇમે ભિક્ખૂ અહેસું, કોમારપુત્તો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā keḷisīlā tāpasā ime bhikkhū ahesuṃ, komāraputto pana ahameva ahosi’’nti.

    કોમારપુત્તજાતકવણ્ણના નવમા.

    Komāraputtajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૨૯૯. કોમારપુત્તજાતકં • 299. Komāraputtajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact