| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi |
૨. દુતિયવગ્ગો
2. Dutiyavaggo
(૧૭) ૮. કુક્કુળકથા
(17) 8. Kukkuḷakathā
૩૩૮. સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. નનુ અત્થિ સુખા વેદના, કાયિકં સુખં, ચેતસિકં સુખં , દિબ્બં સુખં, માનુસકં સુખં, લાભસુખં, સક્કારસુખં, યાનસુખં, સયનસુખં, ઇસ્સરિયસુખં, આધિપચ્ચસુખં, ગિહિસુખં, સામઞ્ઞસુખં, સાસવં સુખં, અનાસવં સુખં, ઉપધિસુખં, નિરૂપધિસુખં, સામિસં સુખં, નિરામિસં સુખં, સપ્પીતિકં સુખં, નિપ્પીતિકં સુખં, ઝાનસુખં, વિમુત્તિસુખં, કામસુખં, નેક્ખમ્મસુખં, વિવેકસુખં, ઉપસમસુખં, સમ્બોધસુખન્તિ? આમન્તા. હઞ્ચિ અત્થિ સુખા વેદના…પે॰… સમ્બોધસુખં, નો ચ વત રે વત્તબ્બે – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
338. Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Nanu atthi sukhā vedanā, kāyikaṃ sukhaṃ, cetasikaṃ sukhaṃ , dibbaṃ sukhaṃ, mānusakaṃ sukhaṃ, lābhasukhaṃ, sakkārasukhaṃ, yānasukhaṃ, sayanasukhaṃ, issariyasukhaṃ, ādhipaccasukhaṃ, gihisukhaṃ, sāmaññasukhaṃ, sāsavaṃ sukhaṃ, anāsavaṃ sukhaṃ, upadhisukhaṃ, nirūpadhisukhaṃ, sāmisaṃ sukhaṃ, nirāmisaṃ sukhaṃ, sappītikaṃ sukhaṃ, nippītikaṃ sukhaṃ, jhānasukhaṃ, vimuttisukhaṃ, kāmasukhaṃ, nekkhammasukhaṃ, vivekasukhaṃ, upasamasukhaṃ, sambodhasukhanti? Āmantā. Hañci atthi sukhā vedanā…pe… sambodhasukhaṃ, no ca vata re vattabbe – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. સબ્બે સઙ્ખારા દુક્ખા વેદના કાયિકં દુક્ખં ચેતસિકં દુક્ખં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સઉપાયાસાતિ? ન હેવં વત્તબ્બે.
Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Sabbe saṅkhārā dukkhā vedanā kāyikaṃ dukkhaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassaupāyāsāti? Na hevaṃ vattabbe.
ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ? આમન્તા. નનુ વુત્તં ભગવતા – ‘‘સબ્બં, ભિક્ખવે, આદિત્તં! કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, સબ્બં આદિત્તં? ચક્ખું, ભિક્ખવે, આદિત્તં, રૂપા આદિત્તા, ચક્ખુવિઞ્ઞાણં આદિત્તં, ચક્ખુસમ્ફસ્સો આદિત્તો; યમિદં 1 ચક્ખુસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા, તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? ‘રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્ત’ન્તિ વદામિ. સોતં આદિત્તં, સદ્દા આદિત્તા…પે॰… ઘાનં આદિત્તં, ગન્ધા આદિત્તા…પે॰… જિવ્હા આદિત્તા, રસા આદિત્તા…પે॰… કાયો આદિત્તો, ફોટ્ઠબ્બા આદિત્તા…પે॰… મનો આદિત્તો, ધમ્મા આદિત્તા, મનોવિઞ્ઞાણં આદિત્તં, મનોસમ્ફસ્સો આદિત્તો; યમિદં મનોસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા, તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? ‘રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્ત’ન્તિ વદામી’’તિ 2. અત્થેવ સુત્તન્તોતિ? આમન્તા. તેન હિ વત્તબ્બં 3 – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, ādittaṃ! Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ ādittaṃ? Cakkhuṃ, bhikkhave, ādittaṃ, rūpā ādittā, cakkhuviññāṇaṃ ādittaṃ, cakkhusamphasso āditto; yamidaṃ 4 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi ādittaṃ. Kena ādittaṃ? ‘Rāgagginā dosagginā mohagginā ādittaṃ, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi āditta’nti vadāmi. Sotaṃ ādittaṃ, saddā ādittā…pe… ghānaṃ ādittaṃ, gandhā ādittā…pe… jivhā ādittā, rasā ādittā…pe… kāyo āditto, phoṭṭhabbā ādittā…pe… mano āditto, dhammā ādittā, manoviññāṇaṃ ādittaṃ, manosamphasso āditto; yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi ādittaṃ. Kena ādittaṃ? ‘Rāgagginā dosagginā mohagginā ādittaṃ, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi āditta’nti vadāmī’’ti 5. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi vattabbaṃ 6 – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. નનુ વુત્તં ભગવતા – ‘‘પઞ્ચિમે, ભિક્ખવે, કામગુણા! કતમે પઞ્ચ? ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા, સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા… કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચ કામગુણા’’તિ 7. અત્થેવ સુત્તન્તોતિ? આમન્તા. તેન હિ ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā! Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā’’ti 8. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ? આમન્તા. નનુ વુત્તં ભગવતા – ‘‘લાભા વો, ભિક્ખવે, સુલદ્ધં વો, ભિક્ખવે, ખણો વો પટિલદ્ધો 9 બ્રહ્મચરિયવાસાય! દિટ્ઠા મયા, ભિક્ખવે, છ ફસ્સાયતનિકા નામ નિરયા. તત્થ યં કિઞ્ચિ ચક્ખુના રૂપં પસ્સતિ, અનિટ્ઠરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો ઇટ્ઠરૂપં, અકન્તરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો કન્તરૂપં, અમનાપરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો મનાપરૂપં. યં કિઞ્ચિ સોતેન સદ્દં સુણાતિ…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયતિ… જિવ્હાય રસં સાયતિ… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસતિ… મનસા ધમ્મં વિજાનાતિ, અનિટ્ઠરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો ઇટ્ઠરૂપં, અકન્તરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો કન્તરૂપં, અમનાપરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો મનાપરૂપ’’ન્તિ 10. અત્થેવ સુત્તન્તોતિ? આમન્તા. તેન હિ વત્તબ્બં 11 – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho 12 brahmacariyavāsāya! Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati, aniṭṭharūpaññeva passati no iṭṭharūpaṃ, akantarūpaññeva passati no kantarūpaṃ, amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ. Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena gandhaṃ ghāyati… jivhāya rasaṃ sāyati… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati… manasā dhammaṃ vijānāti, aniṭṭharūpaññeva vijānāti no iṭṭharūpaṃ, akantarūpaññeva vijānāti no kantarūpaṃ, amanāparūpaññeva vijānāti no manāparūpa’’nti 13. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi vattabbaṃ 14 – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. નનુ વુત્તં ભગવતા – ‘‘લાભા વો, ભિક્ખવે, સુલદ્ધં વો, ભિક્ખવે, ખણો વો પટિલદ્ધો બ્રહ્મચરિયવાસાય! દિટ્ઠા મયા, ભિક્ખવે, છ ફસ્સાયતનિકા નામ સગ્ગા. તત્થ યં કિઞ્ચિ ચક્ખુના રૂપં પસ્સતિ, ઇટ્ઠરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો અનિટ્ઠરૂપં, કન્તરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો અકન્તરૂપં, મનાપરૂપઞ્ઞેવ પસ્સતિ નો અમનાપરૂપં. યં કિઞ્ચિ સોતેન સદ્દં સુણાતિ…પે॰… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયતિ… જિવ્હાય રસં સાયતિ… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસતિ… મનસા ધમ્મં વિજાનાતિ, ઇટ્ઠરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો અનિટ્ઠરૂપં, કન્તરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો અકન્તરૂપં, મનાપરૂપઞ્ઞેવ વિજાનાતિ નો અમનાપરૂપ’’ન્તિ 15. અત્થેવ સુત્તન્તોતિ? આમન્તા. તેન હિ ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya! Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati, iṭṭharūpaññeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no akantarūpaṃ, manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena gandhaṃ ghāyati… jivhāya rasaṃ sāyati… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati… manasā dhammaṃ vijānāti, iṭṭharūpaññeva vijānāti no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva vijānāti no akantarūpaṃ, manāparūpaññeva vijānāti no amanāparūpa’’nti 16. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ? આમન્તા. નનુ ‘‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખં 17,’’ વુત્તં ભગવતા, ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા’’તિ 18? આમન્તા. હઞ્ચિ ‘‘યદનિચ્ચં તં દુક્ખં,’’ વુત્તં ભગવતા, ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા,’’ તેન વત રે વત્તબ્બે – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti? Āmantā. Nanu ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ 19,’’ vuttaṃ bhagavatā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti 20? Āmantā. Hañci ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ,’’ vuttaṃ bhagavatā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. દાનં અનિટ્ઠફલં અકન્તફલં અમનુઞ્ઞફલં સેચનકફલં દુક્ખુદ્રયં દુક્ખવિપાકન્તિ? ન હેવં વત્તબ્બે.
Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Dānaṃ aniṭṭhaphalaṃ akantaphalaṃ amanuññaphalaṃ secanakaphalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākanti? Na hevaṃ vattabbe.
સીલં…પે॰… ઉપોસથો…પે॰… ભાવના…પે॰… બ્રહ્મચરિયં અનિટ્ઠફલં અકન્તફલં અમનુઞ્ઞફલં સેચનકફલં દુક્ખુદ્રયં દુક્ખવિપાકન્તિ? ન હેવં વત્તબ્બે.
Sīlaṃ…pe… uposatho…pe… bhāvanā…pe… brahmacariyaṃ aniṭṭhaphalaṃ akantaphalaṃ amanuññaphalaṃ secanakaphalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākanti? Na hevaṃ vattabbe.
નનુ દાનં ઇટ્ઠફલં કન્તફલં મનુઞ્ઞફલં અસેચનકફલં સુખુદ્રયં સુખવિપાકન્તિ ? આમન્તા. હઞ્ચિ દાનં ઇટ્ઠફલં કન્તફલં મનુઞ્ઞફલં અસેચનકફલં સુખુદ્રયં સુખવિપાકં, નો ચ વત રે વત્તબ્બે – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Nanu dānaṃ iṭṭhaphalaṃ kantaphalaṃ manuññaphalaṃ asecanakaphalaṃ sukhudrayaṃ sukhavipākanti ? Āmantā. Hañci dānaṃ iṭṭhaphalaṃ kantaphalaṃ manuññaphalaṃ asecanakaphalaṃ sukhudrayaṃ sukhavipākaṃ, no ca vata re vattabbe – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
નનુ સીલં… ઉપોસથો… ભાવના… બ્રહ્મચરિયં ઇટ્ઠફલં કન્તફલં મનુઞ્ઞફલં અસેચનકફલં સુખુદ્રયં સુખવિપાકન્તિ? આમન્તા. હઞ્ચિ બ્રહ્મચરિયં ઇટ્ઠફલં કન્તફલં મનુઞ્ઞફલં અસેચનકફલં સુખુદ્રયં સુખવિપાકન્તિ, નો ચ વત રે વત્તબ્બે – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Nanu sīlaṃ… uposatho… bhāvanā… brahmacariyaṃ iṭṭhaphalaṃ kantaphalaṃ manuññaphalaṃ asecanakaphalaṃ sukhudrayaṃ sukhavipākanti? Āmantā. Hañci brahmacariyaṃ iṭṭhaphalaṃ kantaphalaṃ manuññaphalaṃ asecanakaphalaṃ sukhudrayaṃ sukhavipākanti, no ca vata re vattabbe – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળાતિ? આમન્તા. નનુ વુત્તં ભગવતા –
Sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷāti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā –
‘‘સુખો વિવેકો તુટ્ઠસ્સ, સુતધમ્મસ્સ પસ્સતો;
‘‘Sukho viveko tuṭṭhassa, sutadhammassa passato;
અબ્યાપજ્જં સુખં લોકે, પાણભૂતેસુ સંયમો.
Abyāpajjaṃ sukhaṃ loke, pāṇabhūtesu saṃyamo.
‘‘સુખા વિરાગતા લોકે, કામાનં સમતિક્કમો;
‘‘Sukhā virāgatā loke, kāmānaṃ samatikkamo;
‘‘તં સુખેન સુખં પત્તં, અચ્ચન્તસુખમેવ તં;
‘‘Taṃ sukhena sukhaṃ pattaṃ, accantasukhameva taṃ;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, એતં વે પરમં સુખ’’ન્તિ.
Tisso vijjā anuppattā, etaṃ ve paramaṃ sukha’’nti.
અત્થેવ સુત્તન્તોતિ? આમન્તા. તેન હિ ન વત્તબ્બં – ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનોધિં કત્વા કુક્કુળા’’તિ.
Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘sabbe saṅkhārā anodhiṃ katvā kukkuḷā’’ti.
કુક્કુળકથા નિટ્ઠિતા.
Kukkuḷakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ૮. કુક્કુળકથાવણ્ણના • 8. Kukkuḷakathāvaṇṇanā
