Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā |
૪. કુમારકસુત્તવણ્ણના
4. Kumārakasuttavaṇṇanā
૪૪. ચતુત્થે કુમારકાતિ તરુણપુગ્ગલા. યે સુભાસિતદુબ્ભાસિતસ્સ અત્થં જાનન્તિ, તે ઇધ કુમારકાતિ અધિપ્પેતા. ઇમે હિ સત્તા જાતદિવસતો પટ્ઠાય યાવ પઞ્ચદસવસ્સકા, તાવ ‘‘કુમારકા, બાલા’’તિ ચ વુચ્ચન્તિ, તતો પરં વીસતિવસ્સાનિ ‘‘યુવાનો’’તિ. મચ્છકે બાધેન્તીતિ મગ્ગસમીપે એકસ્મિં તળાકે નિદાઘકાલે ઉદકે પરિક્ખીણે નિન્નટ્ઠાને ઠિતં ઉદકં ઉસ્સિઞ્ચિત્વા ખુદ્દકમચ્છે ગણ્હન્તિ ચેવ હનન્તિ ચ ‘‘પચિત્વા ખાદિસ્સામા’’તિ. તેનુપસઙ્કમીતિ મગ્ગતો થોકં તળાકં અતિક્કમિત્વા ઠિતો, તસ્મા ‘‘ઉપસઙ્કમી’’તિ વદતિ. કસ્મા પન ઉપસઙ્કમિ? તે કુમારકે અત્તનિ વિસ્સાસં જનેતું ઉપસઙ્કમિ. ભાયથ વોતિ એત્થ વોતિ નિપાતમત્તં. દુક્ખસ્સાતિ નિસ્સક્કે સામિવચનં, દુક્ખસ્માતિ અત્થો. અપ્પિયં વો દુક્ખન્તિ ‘‘કિં તુમ્હાકં સરીરે ઉપ્પજ્જનકદુક્ખં અપ્પિયં અનિટ્ઠ’’ન્તિ પુચ્છતિ.
44. Catutthe kumārakāti taruṇapuggalā. Ye subhāsitadubbhāsitassa atthaṃ jānanti, te idha kumārakāti adhippetā. Ime hi sattā jātadivasato paṭṭhāya yāva pañcadasavassakā, tāva ‘‘kumārakā, bālā’’ti ca vuccanti, tato paraṃ vīsativassāni ‘‘yuvāno’’ti. Macchake bādhentīti maggasamīpe ekasmiṃ taḷāke nidāghakāle udake parikkhīṇe ninnaṭṭhāne ṭhitaṃ udakaṃ ussiñcitvā khuddakamacche gaṇhanti ceva hananti ca ‘‘pacitvā khādissāmā’’ti. Tenupasaṅkamīti maggato thokaṃ taḷākaṃ atikkamitvā ṭhito, tasmā ‘‘upasaṅkamī’’ti vadati. Kasmā pana upasaṅkami? Te kumārake attani vissāsaṃ janetuṃ upasaṅkami. Bhāyatha voti ettha voti nipātamattaṃ. Dukkhassāti nissakke sāmivacanaṃ, dukkhasmāti attho. Appiyaṃ vo dukkhanti ‘‘kiṃ tumhākaṃ sarīre uppajjanakadukkhaṃ appiyaṃ aniṭṭha’’nti pucchati.
એતમત્થં વિદિત્વાતિ ઇમે સત્તા અત્તનો દુક્ખં અનિચ્છન્તા એવ હુત્વા દુક્ખહેતું પટિપજ્જન્તા અત્તનો તં ઇચ્છન્તા એવ નામ હોન્તીતિ એતમત્થં સબ્બાકારતો વિદિત્વા. ઇમં ઉદાનન્તિ ઇમં પાપકિરિયાય નિસેધનં આદીનવવિભાવનઞ્ચ ઉદાનં ઉદાનેસિ.
Etamatthaṃ viditvāti ime sattā attano dukkhaṃ anicchantā eva hutvā dukkhahetuṃ paṭipajjantā attano taṃ icchantā eva nāma hontīti etamatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ pāpakiriyāya nisedhanaṃ ādīnavavibhāvanañca udānaṃ udānesi.
તસ્સત્થો – યદિ તુમ્હાકં સકલમાપાયિકં, સુગતિયઞ્ચ અપ્પાયુકતામનુસ્સદોભગ્ગિયાદિભેદં દુક્ખં અપ્પિયં અનિટ્ઠં, યદિ તુમ્હે તતો ભાયથ, આવિ વા પરેસં પાકટભાવવસેન અપ્પટિચ્છન્નં કત્વા કાયેન વા વાચાય વા પાણાતિપાતાદિપ્પભેદં યદિ વા રહો અપાકટભાવવસેન પટિચ્છન્નં કત્વા મનોદ્વારે એવ અભિજ્ઝાદિપ્પભેદં અણુમત્તમ્પિ પાપકં લામકધમ્મં માકત્થ મા કરિત્થ, અથ પન તં પાપકમ્મં એતરહિ કરોથ, આયતિં વા કરિસ્સથ, નિરયાદીસુ ચતૂસુ અપાયેસુ મનુસ્સેસુ ચ તસ્સ ફલભૂતં દુક્ખં ઇતો વા એત્તો વા પલાયન્તે અમ્હે નાનુબન્ધિસ્સતીતિ અધિપ્પાયેન ઉપેચ્ચ અપેચ્ચ પલાયતમ્પિ તુમ્હાકં તતો મુત્તિ મોક્ખો નત્થિ. ગતિકાલાદિપચ્ચયન્તરસમવાયે વિપચ્ચિસ્સતિયેવાતિ દસ્સેતિ. ‘‘પલાયને’’તિપિ પઠન્તિ, વુત્તનયેન યત્થ કત્થચિ ગમને પક્કમને સતીતિ અત્થો. અયઞ્ચ અત્થો ‘‘ન અન્તલિક્ખે ન સમુદ્દમજ્ઝે…પે॰… પાપકમ્મા’’તિ (ધ॰ પ॰ ૧૨૭; મિ॰ પ॰ ૪.૨.૪) ઇમાય ગાથાય દીપેતબ્બો.
Tassattho – yadi tumhākaṃ sakalamāpāyikaṃ, sugatiyañca appāyukatāmanussadobhaggiyādibhedaṃ dukkhaṃ appiyaṃ aniṭṭhaṃ, yadi tumhe tato bhāyatha, āvi vā paresaṃ pākaṭabhāvavasena appaṭicchannaṃ katvā kāyena vā vācāya vā pāṇātipātādippabhedaṃ yadi vā raho apākaṭabhāvavasena paṭicchannaṃ katvā manodvāre eva abhijjhādippabhedaṃ aṇumattampi pāpakaṃ lāmakadhammaṃ mākattha mā karittha, atha pana taṃ pāpakammaṃ etarahi karotha, āyatiṃ vā karissatha, nirayādīsu catūsu apāyesu manussesu ca tassa phalabhūtaṃ dukkhaṃ ito vā etto vā palāyante amhe nānubandhissatīti adhippāyena upecca apecca palāyatampi tumhākaṃ tato mutti mokkho natthi. Gatikālādipaccayantarasamavāye vipaccissatiyevāti dasseti. ‘‘Palāyane’’tipi paṭhanti, vuttanayena yattha katthaci gamane pakkamane satīti attho. Ayañca attho ‘‘na antalikkhe na samuddamajjhe…pe… pāpakammā’’ti (dha. pa. 127; mi. pa. 4.2.4) imāya gāthāya dīpetabbo.
ચતુત્થસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi / ૪. કુમારકસુત્તં • 4. Kumārakasuttaṃ