| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā |
કુસસઙ્કામનવત્થુકથાવણ્ણના
Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā
૧૩૮. બલસાતિ બલેન. સાટકો ભવિસ્સતિ, ગણ્હિસ્સામીતિ અનાગતવચનં પસિબ્બકગ્ગહણતો પુરેતરં સમુપ્પન્નપરિકપ્પદસ્સનવસેન વુત્તં. ગહણક્ખણે પન ‘‘સાટકો ચે, ગણ્હામી’’તિ પસિબ્બકં ગણ્હાતીતિ એવમેત્થ અધિપ્પાયો ગહેતબ્બો, ન પન બહિ નીહરિત્વા સાટકભાવં ઞત્વા ગહેસ્સામીતિ, તેનાહ ‘‘ઉદ્ધારેયેવ પારાજિક’’ન્તિ. ઇતરથા ‘‘ઇદાનિ ન ગણ્હામિ, પચ્છા અન્ધકારે જાતે વિજાનનકાલે વા ગણ્હિસ્સામિ, ઇદાનિ ઓલોકેન્તો વિય હત્થગતં કરોમી’’તિ ગણ્હન્તસ્સાપિ ગહણક્ખણે અવહારો ભવેય્ય, ન ચ તં યુત્તં તદા ગહણે સન્નિટ્ઠાનાભાવા. સન્નિટ્ઠાપકચેતનાય એવ હિ પાણાતિપાતાદિઅકુસલં વિય. ન હિ ‘‘પચ્છા વધિસ્સામી’’તિ પાણં ગણ્હન્તસ્સ તદેવ તસ્મિં મતેપિ પાણાતિપાતો હોતિ વધકચેતનાય પયોગસ્સ અકતત્તા, એવમિધાપિ અત્થઙ્ગતે સૂરિયે અવહરિસ્સામીતિઆદિના કાલપરિકપ્પનવસેન ઠાના ચાવિતેપિ તદાપિ અવહારો ન હોતિ ઓકાસપરિકપ્પે (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧૩૮) વિય, તસ્મિં પન યથાપરિકપ્પિતટ્ઠાને કાલે આગતે ભણ્ડં ભૂમિયં અનિક્ખિપિત્વાપિ થેય્યચિત્તેન ગચ્છતો પદવારેન અવહારોતિ ખાયતિ. તસ્મા ભણ્ડપરિકપ્પો ઓકાસપરિકપ્પો કાલપરિકપ્પોતિ તિવિધોપિ પરિકપ્પો ગહેતબ્બો. અટ્ઠકથાયં પન ઓકાસપરિકપ્પે સમોધાનેત્વા કાલપરિકપ્પો વિસું ન વુત્તોતિ અમ્હાકં ખન્તિ, વીમંસિત્વા ગહેતબ્બં. પદવારેન કારેતબ્બોતિ ભૂમિયં અનિક્ખિપિત્વા વીમંસિતત્તા વુત્તં. પરિયુટ્ઠિતોતિ અનુબદ્ધો.
138.Balasāti balena. Sāṭako bhavissati, gaṇhissāmīti anāgatavacanaṃ pasibbakaggahaṇato puretaraṃ samuppannaparikappadassanavasena vuttaṃ. Gahaṇakkhaṇe pana ‘‘sāṭako ce, gaṇhāmī’’ti pasibbakaṃ gaṇhātīti evamettha adhippāyo gahetabbo, na pana bahi nīharitvā sāṭakabhāvaṃ ñatvā gahessāmīti, tenāha ‘‘uddhāreyeva pārājika’’nti. Itarathā ‘‘idāni na gaṇhāmi, pacchā andhakāre jāte vijānanakāle vā gaṇhissāmi, idāni olokento viya hatthagataṃ karomī’’ti gaṇhantassāpi gahaṇakkhaṇe avahāro bhaveyya, na ca taṃ yuttaṃ tadā gahaṇe sanniṭṭhānābhāvā. Sanniṭṭhāpakacetanāya eva hi pāṇātipātādiakusalaṃ viya. Na hi ‘‘pacchā vadhissāmī’’ti pāṇaṃ gaṇhantassa tadeva tasmiṃ matepi pāṇātipāto hoti vadhakacetanāya payogassa akatattā, evamidhāpi atthaṅgate sūriye avaharissāmītiādinā kālaparikappanavasena ṭhānā cāvitepi tadāpi avahāro na hoti okāsaparikappe (pārā. aṭṭha. 1.138) viya, tasmiṃ pana yathāparikappitaṭṭhāne kāle āgate bhaṇḍaṃ bhūmiyaṃ anikkhipitvāpi theyyacittena gacchato padavārena avahāroti khāyati. Tasmā bhaṇḍaparikappo okāsaparikappo kālaparikappoti tividhopi parikappo gahetabbo. Aṭṭhakathāyaṃ pana okāsaparikappe samodhānetvā kālaparikappo visuṃ na vuttoti amhākaṃ khanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Padavārena kāretabboti bhūmiyaṃ anikkhipitvā vīmaṃsitattā vuttaṃ. Pariyuṭṭhitoti anubaddho.
પરિકપ્પો દિસ્સતીતિ ગહણક્ખણે પરિકપ્પો દિસ્સતિ, ન તદા તેસં મતેન અવહારોતિ દસ્સેતિ. દિસ્વા હટત્તા પરિકપ્પાવહારો ન દિસ્સતીતિ પચ્છા પન બહિ વીમંસિત્વા સાટકભાવં ઞત્વા તતો પચ્છા થેય્યચિત્તેન હટત્તા પુબ્બે કતસ્સ પરિકપ્પસ્સ અવહારાનઙ્ગત્તા ‘‘સુત્ત’’ન્તિ ઞત્વા હરણે વિય થેય્યાવહારો એવ સિયા. તસ્મા પરિકપ્પાવહારો ન દિસ્સતિ. સાટકો ચે ભવિસ્સતીતિઆદિકસ્સ પરિકપ્પસ્સ તદા અવિજ્જમાનત્તા કેવલં અવહારો એવ, ન પરિકપ્પાવહારોતિ અધિપ્પાયો, તેન ભણ્ડપરિકપ્પાવહારસ્સ ‘‘સાટકો ચે ભવિસ્સતિ, ગહેસ્સામી’’તિ એવં ભણ્ડસન્નિટ્ઠાનાભાવક્ખણેયેવ પવત્તિં દસ્સેતિ, તેનાહ ‘‘યં પરિકપ્પિતં, તં અદિટ્ઠં પરિકપ્પિતભાવે ઠિતંયેવ ઉદ્ધરન્તસ્સ અવહારો’’તિ. યદિ એવં કસ્મા ઓકાસપઅપ્પાવહારો ભણ્ડં દિસ્વા અવહરન્તસ્સ પરિકપ્પાવહારો સિયાતિ? નાયં દોસો અભણ્ડવિસયત્તા તસ્સ પરિકપ્પસ્સ, પુબ્બેવ દિસ્વા ઞાતભણ્ડસ્સેવ હિ ઓકાસપરિકપ્પો વુત્તો. તં મઞ્ઞમાનો તં અવહરીતિ ઇદં સુત્તં કિઞ્ચાપિ ‘‘તઞ્ઞેવેત’’ન્તિ નિયમેત્વા ગણ્હન્તસ્સ વસેન વુત્તં, તથાપિ ‘‘તઞ્ચે ગણ્હિસ્સામી’’તિ એવં પવત્તે ઇમસ્મિં પરિકપ્પેપિ ‘‘ગણ્હિસ્સામી’’તિ ગહણે નિયમસબ્ભાવા અવહારત્થસાધકં હોતીતિ ઉદ્ધટં, તેનેવ ‘‘સમેતી’’તિ વુત્તં.
Parikappo dissatīti gahaṇakkhaṇe parikappo dissati, na tadā tesaṃ matena avahāroti dasseti. Disvā haṭattā parikappāvahāro na dissatīti pacchā pana bahi vīmaṃsitvā sāṭakabhāvaṃ ñatvā tato pacchā theyyacittena haṭattā pubbe katassa parikappassa avahārānaṅgattā ‘‘sutta’’nti ñatvā haraṇe viya theyyāvahāro eva siyā. Tasmā parikappāvahāro na dissati. Sāṭako ce bhavissatītiādikassa parikappassa tadā avijjamānattā kevalaṃ avahāro eva, na parikappāvahāroti adhippāyo, tena bhaṇḍaparikappāvahārassa ‘‘sāṭako ce bhavissati, gahessāmī’’ti evaṃ bhaṇḍasanniṭṭhānābhāvakkhaṇeyeva pavattiṃ dasseti, tenāha ‘‘yaṃ parikappitaṃ, taṃ adiṭṭhaṃ parikappitabhāve ṭhitaṃyeva uddharantassa avahāro’’ti. Yadi evaṃ kasmā okāsapaappāvahāro bhaṇḍaṃ disvā avaharantassa parikappāvahāro siyāti? Nāyaṃ doso abhaṇḍavisayattā tassa parikappassa, pubbeva disvā ñātabhaṇḍasseva hi okāsaparikappo vutto. Taṃ maññamāno taṃ avaharīti idaṃ suttaṃ kiñcāpi ‘‘taññeveta’’nti niyametvā gaṇhantassa vasena vuttaṃ, tathāpi ‘‘tañce gaṇhissāmī’’ti evaṃ pavatte imasmiṃ parikappepi ‘‘gaṇhissāmī’’ti gahaṇe niyamasabbhāvā avahāratthasādhakaṃ hotīti uddhaṭaṃ, teneva ‘‘sametī’’ti vuttaṃ.
કેચીતિ મહાઅટ્ઠકથાયમેવ એકચ્ચે આચરિયા. મહાપચ્ચરિયં પનાતિઆદિનાપિ કેચિવાદો ગારય્હો, મહાઅટ્ઠકથાવાદોવ યુત્તતરોતિ દસ્સેતિ.
Kecīti mahāaṭṭhakathāyameva ekacce ācariyā. Mahāpaccariyaṃ panātiādināpi kecivādo gārayho, mahāaṭṭhakathāvādova yuttataroti dasseti.
અલઙ્કારભણ્ડન્તિ અઙ્ગુલિમુદ્દિકાદિ. કુસં પાતેત્વાતિ વિલીવમયં વા તાલપણ્ણાદિમયં વા કતસઞ્ઞાણં પાતેત્વા. પરકોટ્ઠાસતો કુસે ઉદ્ધટેપિ ન તાવ કુસસ્સ પરિવત્તનં જાતન્તિ વુત્તં ‘‘ઉદ્ધારે રક્ખતી’’તિ. હત્થતો મુત્તમત્તે પારાજિકન્તિ ઇમિના ઠાનાચાવનં ધુરનિક્ખેપઞ્ચ વિના કુસસઙ્કામનં નામ વિસું એકોયં અવહારોતિ દસ્સેતિ. સબ્બેપિ હિ અવહારા સાહત્થિકાણત્તિકાધિપ્પાયયોગેહિ નિપ્ફાદિયમાના અત્થતો ઠાનાચાવનધુરનિક્ખેપકુસસઙ્કામનેસુ તીસુ સમોસરન્તીતિ દટ્ઠબ્બં. ઇતરો તસ્સ ભાગં ઉદ્ધરતિ, ઉદ્ધારે પારાજિકન્તિ પુરિમસ્સ અત્તનો કોટ્ઠાસે આલયસ્સ અવિગતત્તા વુત્તં, આલયે પન સબ્બથા અસતિ અવહારો ન હોતિ, તેનાહ ‘‘વિચિનિતાવસેસં ગણ્હન્તસ્સાપિ અવહારો નત્થેવા’’તિ.
Alaṅkārabhaṇḍanti aṅgulimuddikādi. Kusaṃ pātetvāti vilīvamayaṃ vā tālapaṇṇādimayaṃ vā katasaññāṇaṃ pātetvā. Parakoṭṭhāsato kuse uddhaṭepi na tāva kusassa parivattanaṃ jātanti vuttaṃ ‘‘uddhāre rakkhatī’’ti. Hatthato muttamatte pārājikanti iminā ṭhānācāvanaṃ dhuranikkhepañca vinā kusasaṅkāmanaṃ nāma visuṃ ekoyaṃ avahāroti dasseti. Sabbepi hi avahārā sāhatthikāṇattikādhippāyayogehi nipphādiyamānā atthato ṭhānācāvanadhuranikkhepakusasaṅkāmanesu tīsu samosarantīti daṭṭhabbaṃ. Itaro tassa bhāgaṃ uddharati, uddhāre pārājikanti purimassa attano koṭṭhāse ālayassa avigatattā vuttaṃ, ālaye pana sabbathā asati avahāro na hoti, tenāha ‘‘vicinitāvasesaṃ gaṇhantassāpi avahāro natthevā’’ti.
નાયં મમાતિ જાનન્તોપીતિ એત્થ પિ-સદ્દેન તત્થ વેમતિકોપિ હુત્વા થેય્યચિત્તેન ગણ્હન્તોપિ સઙ્ગય્હતિ. સિવેય્યકન્તિ સિવિરટ્ઠે જાતં.
Nāyaṃ mamāti jānantopīti ettha pi-saddena tattha vematikopi hutvā theyyacittena gaṇhantopi saṅgayhati. Siveyyakanti siviraṭṭhe jātaṃ.
૧૪૦-૧. કપ્પિયં કારાપેત્વાતિ પચાપેત્વા. તસ્મિં પાચિત્તિયન્તિ અદિન્નાદાનભાવેન સહપયોગસ્સાપિ અભાવા દુક્કટં ન વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. આણત્તેહીતિ સમ્મતેન આણત્તેહિ. આણત્તેનાતિ સામિકેહિ આણત્તેન. ભણ્ડદેય્યન્તિ સમ્મતાદીહિ દિન્નત્તા ન પરાજિકં જાતં, અસન્તં પુગ્ગલં વત્વા ગહિતત્તા પન ભણ્ડદેય્યં વુત્તં. અઞ્ઞેન દિય્યમાનન્તિ સમ્મતાદીહિ ચતૂહિ અઞ્ઞેન દિય્યમાનં. ગણ્હન્તોતિ ‘‘અપરસ્સ ભાગં દેહી’’તિ વત્વા ગણ્હન્તો. અપરસ્સાતિ અસન્તં પુગ્ગલં અદસ્સેત્વા પન ‘‘અપરં ભાગં દેહી’’તિ વા કૂટવસ્સાનિ ગણેત્વા વા ગણ્હતો ગિહિસન્તકે સામિના ચ ‘‘ઇમસ્સ દેહી’’તિ એવં આણત્તેન ચ દિન્ને ભણ્ડદેય્યમ્પિ ન હોતિ, સઙ્ઘસન્તકે પન હોતીતિ ઇમં વિસેસં દસ્સેતું અસમ્મતેન વા અનાણત્તેન વાતિઆદિ પુન વુત્તં. ઇતરેહિ દિય્યમાનન્તિ સમ્મતેન આણત્તેન વા દિય્યમાનં. એવં ગણ્હતોતિ ‘‘અપરમ્પિ ભાગં દેહી’’તિ વત્વા કૂટવસ્સાનિ ગણેત્વા વા ગણ્હતો. સામિકેન પનાતિ એત્થ પન-સદ્દો વિસેસત્થજોતકો, તેન ‘‘અપરમ્પિ ભાગં દેહી’’તિ વા કૂટવસ્સાનિ ગણેત્વા વા ગણ્હન્તે સામિકેન સયં દેન્તે વા દાપેન્તે વા વિસેસો અત્થીતિ વુત્તં હોતિ. સુદિન્નન્તિ ભણ્ડદેય્યં ન હોતીતિ અધિપ્પાયો. હેટ્ઠા પન સામિકેન તેન આણત્તેન વા દિય્યમાનં ગિહિસન્તકં ‘‘અપરસ્સ ભાગં દેહી’’તિ વત્વા ગણ્હતો અપરસ્સ અભાવતો સામિસન્તકમેવ હોતીતિ ભણ્ડદેય્યં જાતં, ઇધ પન તેહિયેવ દિય્યમાનં ‘‘અપરમ્પિ ભાગં દેહી’’તિ વત્વા વા કૂટવસ્સાનિ ગણેત્વા વા ગણ્હતો ‘‘દેહી’’તિ વુત્તત્તા અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિમત્તં ઠપેત્વા ભણ્ડદેય્યં ન હોતીતિ સુદિન્નમેવાતિ વુત્તં. અસ્સામિકેન પન આણત્તેન દિન્નં ભણ્ડં ગણ્હતો ભણ્ડદેય્યમેવાતિ વદન્તિ, પત્તચતુક્કે વિય અવહારતાવેત્થ યુત્તા, સઙ્ઘસન્તકે પન ‘‘દેહી’’તિ વુત્તેપિ સામિકસ્સ કસ્સચિ અભાવા સમ્મતેન દિન્નેપિ ભણ્ડદેય્યં વુત્તન્તિ ગહેતબ્બં.
140-1.Kappiyaṃ kārāpetvāti pacāpetvā. Tasmiṃ pācittiyanti adinnādānabhāvena sahapayogassāpi abhāvā dukkaṭaṃ na vuttanti veditabbaṃ. Āṇattehīti sammatena āṇattehi. Āṇattenāti sāmikehi āṇattena. Bhaṇḍadeyyanti sammatādīhi dinnattā na parājikaṃ jātaṃ, asantaṃ puggalaṃ vatvā gahitattā pana bhaṇḍadeyyaṃ vuttaṃ. Aññena diyyamānanti sammatādīhi catūhi aññena diyyamānaṃ. Gaṇhantoti ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti vatvā gaṇhanto. Aparassāti asantaṃ puggalaṃ adassetvā pana ‘‘aparaṃ bhāgaṃ dehī’’ti vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhato gihisantake sāminā ca ‘‘imassa dehī’’ti evaṃ āṇattena ca dinne bhaṇḍadeyyampi na hoti, saṅghasantake pana hotīti imaṃ visesaṃ dassetuṃ asammatena vā anāṇattena vātiādi puna vuttaṃ. Itarehi diyyamānanti sammatena āṇattena vā diyyamānaṃ. Evaṃ gaṇhatoti ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vatvā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhato. Sāmikena panāti ettha pana-saddo visesatthajotako, tena ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhante sāmikena sayaṃ dente vā dāpente vā viseso atthīti vuttaṃ hoti. Sudinnanti bhaṇḍadeyyaṃ na hotīti adhippāyo. Heṭṭhā pana sāmikena tena āṇattena vā diyyamānaṃ gihisantakaṃ ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti vatvā gaṇhato aparassa abhāvato sāmisantakameva hotīti bhaṇḍadeyyaṃ jātaṃ, idha pana tehiyeva diyyamānaṃ ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vatvā vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhato ‘‘dehī’’ti vuttattā aññātakaviññattimattaṃ ṭhapetvā bhaṇḍadeyyaṃ na hotīti sudinnamevāti vuttaṃ. Assāmikena pana āṇattena dinnaṃ bhaṇḍaṃ gaṇhato bhaṇḍadeyyamevāti vadanti, pattacatukke viya avahāratāvettha yuttā, saṅghasantake pana ‘‘dehī’’ti vuttepi sāmikassa kassaci abhāvā sammatena dinnepi bhaṇḍadeyyaṃ vuttanti gahetabbaṃ.
૧૪૬-૯. આહરાપેન્તેસુ ભણ્ડદેય્યન્તિ ‘‘ગહિતે અત્તમનો હોતી’’તિ વચનતો અનત્તમનસ્સ સન્તકં ગહિતમ્પિ પુન દાતબ્બમેવાતિ વુત્તં. ‘‘સમ્મુખીભૂતેહિ ભાજેતબ્બ’’ન્તિ વચનતો ભાજનીયભણ્ડં ઉપચારસીમટ્ઠાનમેવ પાપુણાતીતિ આહ ‘‘અન્તોઉપચારસીમાયં ઠિતસ્સેવ ગહેતું વટ્ટતી’’તિ. ભણ્ડદેય્યન્તિ ઉભિન્નં સાલયભાવેપિ ચોરસ્સ અદત્વા સામિકસ્સેવ દાતબ્બં ચોરેનાપિ સામિકસ્સેવ દાતબ્બતો. એસેવ નયોતિ પંસુકૂલસઞ્ઞાય ગહિતે ભણ્ડદેય્યં, થેય્યચિત્તેન પારાજિકન્તિ અત્થો.
146-9.Āharāpentesu bhaṇḍadeyyanti ‘‘gahite attamano hotī’’ti vacanato anattamanassa santakaṃ gahitampi puna dātabbamevāti vuttaṃ. ‘‘Sammukhībhūtehi bhājetabba’’nti vacanato bhājanīyabhaṇḍaṃ upacārasīmaṭṭhānameva pāpuṇātīti āha ‘‘antoupacārasīmāyaṃ ṭhitasseva gahetuṃ vaṭṭatī’’ti. Bhaṇḍadeyyanti ubhinnaṃ sālayabhāvepi corassa adatvā sāmikasseva dātabbaṃ corenāpi sāmikasseva dātabbato. Eseva nayoti paṃsukūlasaññāya gahite bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikanti attho.
વુટ્ઠહન્તેસૂતિ ગામં છડ્ડેત્વા પલાયન્તેસુ. અવિસેસેનાતિ સઉસ્સાહતાદિવિસેસં અપરામસિત્વા સામઞ્ઞતો. સઉસ્સાહમત્તમેવ આપત્તિભાવસ્સ પમાણં સામિકાનં પરિચ્છિન્નભાવતો. તતોતિ ગણસન્તકાદિતો. કુલસઙ્ગહણત્થાય દેતીતિ પંસુકૂલવિસ્સાસિકાદિસઞ્ઞાય ગહેત્વા દેતિ, તદા કુલસઙ્ગહપચ્ચયા ચ દુક્કટં ભણ્ડદેય્યઞ્ચ, થેય્યચિત્તે પન સતિ કુલસઙ્ગહણત્થાય ગણ્હતોપિ પારાજિકમેવ. ઊનપઞ્ચમાસકાદીસુ કુલદૂસકદુક્કટેન સદ્ધિં થુલ્લચ્ચયદુક્કટાનિ. સેનાસનત્થાય નિયમિતન્તિ ઇદં ઇસ્સરવતાય દદતો થુલ્લચ્ચયદસ્સનત્થં વુત્તં. ઇતરપચ્ચયત્થાય દિન્નમ્પિ અથેય્યચિત્તેન ઇસ્સરવતાય કુલસઙ્ગહણત્થાય વા ઞાતકાદીનં વા દદતો દુક્કટં ભણ્ડદેય્યઞ્ચ હોતેવ. ઇસ્સરવતાયાતિ ‘‘મયિ દેન્તે કો નિવારેસ્સતિ, અહમેવેત્થ પમાણ’’ન્તિ એવં અત્તનો ઇસ્સરિયભાવેન. થુલ્લચ્ચયન્તિ કુલસઙ્ગહણત્થાય વા અઞ્ઞથા વા કારણેન દદતો સેનાસનત્થાય નિયમિતસ્સ ગરુભણ્ડતાય થુલ્લચ્ચયં ભણ્ડદેય્યઞ્ચ. ગીવાતિ એત્થ સેનાસનત્થાય નિયમિતે થુલ્લચ્ચયેન સદ્ધિં ગીવા, ઇતરસ્મિં દુક્કટેન સદ્ધિન્તિ વેદિતબ્બં. સુખાદિતમેવાતિ અન્તોઉપચારસીમાયં ઠત્વા ભાજેત્વા અત્તનો સન્તકં કત્વા ખાદિતત્તા વુત્તં. સઙ્ઘિકઞ્હિ વિહારપટિબદ્ધં વેભઙ્ગિયં બહિઉપચારસીમટ્ઠં ભણ્ડં અન્તોઉપચારટ્ઠેહિ ભિક્ખૂહિ એવ ભાજેતબ્બં, ન બહિ ઠિતેહિ ઉપચારસીમાય ભાજેતબ્બન્તિ.
Vuṭṭhahantesūti gāmaṃ chaḍḍetvā palāyantesu. Avisesenāti saussāhatādivisesaṃ aparāmasitvā sāmaññato. Saussāhamattameva āpattibhāvassa pamāṇaṃ sāmikānaṃ paricchinnabhāvato. Tatoti gaṇasantakādito. Kulasaṅgahaṇatthāya detīti paṃsukūlavissāsikādisaññāya gahetvā deti, tadā kulasaṅgahapaccayā ca dukkaṭaṃ bhaṇḍadeyyañca, theyyacitte pana sati kulasaṅgahaṇatthāya gaṇhatopi pārājikameva. Ūnapañcamāsakādīsu kuladūsakadukkaṭena saddhiṃ thullaccayadukkaṭāni. Senāsanatthāya niyamitanti idaṃ issaravatāya dadato thullaccayadassanatthaṃ vuttaṃ. Itarapaccayatthāya dinnampi atheyyacittena issaravatāya kulasaṅgahaṇatthāya vā ñātakādīnaṃ vā dadato dukkaṭaṃ bhaṇḍadeyyañca hoteva. Issaravatāyāti ‘‘mayi dente ko nivāressati, ahamevettha pamāṇa’’nti evaṃ attano issariyabhāvena. Thullaccayanti kulasaṅgahaṇatthāya vā aññathā vā kāraṇena dadato senāsanatthāya niyamitassa garubhaṇḍatāya thullaccayaṃ bhaṇḍadeyyañca. Gīvāti ettha senāsanatthāya niyamite thullaccayena saddhiṃ gīvā, itarasmiṃ dukkaṭena saddhinti veditabbaṃ. Sukhāditamevāti antoupacārasīmāyaṃ ṭhatvā bhājetvā attano santakaṃ katvā khāditattā vuttaṃ. Saṅghikañhi vihārapaṭibaddhaṃ vebhaṅgiyaṃ bahiupacārasīmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ antoupacāraṭṭhehi bhikkhūhi eva bhājetabbaṃ, na bahi ṭhitehi upacārasīmāya bhājetabbanti.
૧૫૦. ‘‘વુત્તો વજ્જેમી’’તિ વુત્તભિક્ખુસ્મિં ‘‘વુત્તો વજ્જેહી’’તિ વુત્તસ્સ પચ્છા ઉપ્પજ્જનકપારાજિકાદિદોસારોપનતો, ગહટ્ઠાનં વા ‘‘ભદન્તા અપરિચ્છેદં કત્વા વદન્તી’’તિ એવં દોસારોપનતો.
150. ‘‘Vutto vajjemī’’ti vuttabhikkhusmiṃ ‘‘vutto vajjehī’’ti vuttassa pacchā uppajjanakapārājikādidosāropanato, gahaṭṭhānaṃ vā ‘‘bhadantā aparicchedaṃ katvā vadantī’’ti evaṃ dosāropanato.
૧૫૩-૫. છાતજ્ઝત્તન્તિ તેન છાતેન જિઘચ્છાય ઉદરગ્ગિના ઝત્તં, દડ્ઢં પીળિતન્તિ અત્થો. ધનુકન્તિ ખુદ્દકધનુસણ્ઠાનં લગ્ગનકદણ્ડં. મદ્દન્તો ગચ્છતિ, ભણ્ડદેય્યન્તિ એત્થ એકસૂકરગ્ઘનકભણ્ડં દાતબ્બં એકસ્મિં બન્ધે અઞ્ઞેસં તત્થ અબજ્ઝનતો. અદૂહલન્તિ યન્તપાસાણો, યેન અજ્ઝોત્થટત્તા મિગા પલાયિતું ન સક્કોન્તિ. પચ્છા ગચ્છતીતિ તેન કતપયોગેન અગન્ત્વા પચ્છા સયમેવ ગચ્છતિ, હેટ્ઠા વુત્તેસુપિ ઈદિસેસુ ઠાનેસુ એસેવ નયો. રક્ખં યાચિત્વાતિ રાજપુરિસાનં સન્તિકં ગન્ત્વા અનુદ્દિસ્સ રક્ખં યાચિત્વા. કુમીનમુખન્તિ કુમીનસ્સ અન્તો મચ્છાનં પવિસનમુખં.
153-5.Chātajjhattanti tena chātena jighacchāya udaragginā jhattaṃ, daḍḍhaṃ pīḷitanti attho. Dhanukanti khuddakadhanusaṇṭhānaṃ lagganakadaṇḍaṃ. Maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyanti ettha ekasūkaragghanakabhaṇḍaṃ dātabbaṃ ekasmiṃ bandhe aññesaṃ tattha abajjhanato. Adūhalanti yantapāsāṇo, yena ajjhotthaṭattā migā palāyituṃ na sakkonti. Pacchā gacchatīti tena katapayogena agantvā pacchā sayameva gacchati, heṭṭhā vuttesupi īdisesu ṭhānesu eseva nayo. Rakkhaṃ yācitvāti rājapurisānaṃ santikaṃ gantvā anuddissa rakkhaṃ yācitvā. Kumīnamukhanti kumīnassa anto macchānaṃ pavisanamukhaṃ.
૧૫૬. થેરાનન્તિ આગન્તુકત્થેરાનં. તેસમ્પીતિ આવાસિકભિક્ખૂનમ્પિ. પરિભોગત્થાયાતિ સઙ્ઘિકે કત્તબ્બવિધિં કત્વા પરિભુઞ્જનત્થાય. ગહણેતિ પાઠસેસો દટ્ઠબ્બો. યત્થાતિ યસ્મિં આવાસે. અઞ્ઞેસન્તિ અઞ્ઞેસં આગન્તુકાનં. તેસુપિ આગન્તુકા અનિસ્સરાતિ સેનાસને નિરન્તરં વસન્તાનં ચીવરત્થાય દાયકેહિ ભિક્ખૂહિ વા નિયમેત્વા દિન્નત્તા ભાજેત્વા ખાદિતું અનિસ્સરા, આગન્તુકેહિપિ ઇચ્છન્તેહિ તસ્મિં વિહારે વસ્સાનાદીસુ પવિસિત્વા ચીવરત્થાય ગહેતબ્બં. તેસં કતિકાય ઠાતબ્બન્તિ સબ્બાનિ ફલાફલાનિ અભાજેત્વા ‘‘એત્તકેસુ રુક્ખેસુ ફલાનિ ભાજેત્વા પરિભુઞ્જિસ્સામ, અઞ્ઞેસુ ફલાફલેહિ સેનાસનાનિ પટિજગ્ગિસ્સામા’’તિ વા, ‘‘પિણ્ડપાતાદિપચ્ચયં સમ્પાદેસ્સામા’’તિ વા, ‘‘કિઞ્ચિપિ અભાજેત્વા ચતુપચ્ચયત્થાયેવ ઉપનેમા’’તિ વા એવં સમ્મા ઉપનેન્તાનં આવાસિકાનં કતિકાય આગન્તુકેહિ ઠાતબ્બં. મહાઅટ્ઠકથાયં ‘‘અનિસ્સરા’’તિ વચનેન દીપિતો એવ અત્થો, મહાપચ્ચરિયં ચતુન્નં પચ્ચયાનન્તિઆદિના વિત્થારેત્વા દસ્સિતો. પરિભોગવસેનેવાતિ એત્થ એવ-સદ્દો અટ્ઠાનપ્પયુત્તો, પરિભોગવસેન તમેવ ભાજેત્વાતિ યોજેતબ્બં. એત્થાતિ એતસ્મિં વિહારે, રટ્ઠે વા.
156.Therānanti āgantukattherānaṃ. Tesampīti āvāsikabhikkhūnampi. Paribhogatthāyāti saṅghike kattabbavidhiṃ katvā paribhuñjanatthāya. Gahaṇeti pāṭhaseso daṭṭhabbo. Yatthāti yasmiṃ āvāse. Aññesanti aññesaṃ āgantukānaṃ. Tesupi āgantukā anissarāti senāsane nirantaraṃ vasantānaṃ cīvaratthāya dāyakehi bhikkhūhi vā niyametvā dinnattā bhājetvā khādituṃ anissarā, āgantukehipi icchantehi tasmiṃ vihāre vassānādīsu pavisitvā cīvaratthāya gahetabbaṃ. Tesaṃ katikāya ṭhātabbanti sabbāni phalāphalāni abhājetvā ‘‘ettakesu rukkhesu phalāni bhājetvā paribhuñjissāma, aññesu phalāphalehi senāsanāni paṭijaggissāmā’’ti vā, ‘‘piṇḍapātādipaccayaṃ sampādessāmā’’ti vā, ‘‘kiñcipi abhājetvā catupaccayatthāyeva upanemā’’ti vā evaṃ sammā upanentānaṃ āvāsikānaṃ katikāya āgantukehi ṭhātabbaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘anissarā’’ti vacanena dīpito eva attho, mahāpaccariyaṃ catunnaṃ paccayānantiādinā vitthāretvā dassito. Paribhogavasenevāti ettha eva-saddo aṭṭhānappayutto, paribhogavasena tameva bhājetvāti yojetabbaṃ. Etthāti etasmiṃ vihāre, raṭṭhe vā.
સેનાસનપચ્ચયન્તિ સેનાસનઞ્ચ તદત્થાય નિયમેત્વા ઠપિતઞ્ચ. એકં વા દ્વે વા વરસેનાસનાનિ ઠપેત્વાતિ વુત્તમેવત્થં પુન બ્યતિરેકમુખેન દસ્સેતું ‘‘મૂલવત્થુચ્છેદં પન કત્વા ન ઉપનેતબ્બ’’ન્તિ વુત્તં, સેનાસનસઙ્ખાતવત્થુનો મૂલચ્છેદં કત્વા સબ્બાનિ સેનાસનાનિ ન વિસ્સજ્જેતબ્બાનીતિ અત્થો. કેચિ પનેત્થ ‘‘એકં વા દ્વે વા વરસેનાસનાનિ ઠપેત્વા લામકતો પટ્ઠાય વિસ્સજ્જેન્તેહિપિ સેનાસનભૂમિયો ન વિસ્સજ્જેતબ્બાતિ અયમત્થો વુત્તો’’તિ વદન્તિ, તમ્પિ યુત્તમેવ ઇમસ્સાપિ અત્થસ્સ અવસ્સં વત્તબ્બતો, ઇતરથા કેચિ સહ વત્થુનાપિ વિસ્સજ્જેતબ્બં મઞ્ઞેય્યું.
Senāsanapaccayanti senāsanañca tadatthāya niyametvā ṭhapitañca. Ekaṃ vā dve vā varasenāsanāni ṭhapetvāti vuttamevatthaṃ puna byatirekamukhena dassetuṃ ‘‘mūlavatthucchedaṃ pana katvā na upanetabba’’nti vuttaṃ, senāsanasaṅkhātavatthuno mūlacchedaṃ katvā sabbāni senāsanāni na vissajjetabbānīti attho. Keci panettha ‘‘ekaṃ vā dve vā varasenāsanāni ṭhapetvā lāmakato paṭṭhāya vissajjentehipi senāsanabhūmiyo na vissajjetabbāti ayamattho vutto’’ti vadanti, tampi yuttameva imassāpi atthassa avassaṃ vattabbato, itarathā keci saha vatthunāpi vissajjetabbaṃ maññeyyuṃ.
પણ્ણં આરોપેત્વાતિ ‘‘એત્તકે રુક્ખે રક્ખિત્વા તતો એત્તકં ગહેતબ્બ’’ન્તિ પણ્ણં આરોપેત્વા. નિમિત્તસઞ્ઞં કત્વાતિ સઙ્કેતં કત્વા. દારકાતિ તેસં પુત્તનત્તાદયો યે કેચિ ગોપેન્તિ, તે સબ્બેપિ ઇધ ‘‘દારકા’’તિ વુત્તા. તતોતિ યથાવુત્તદારુસમ્ભારતો. આપુચ્છિત્વાતિ કારકસઙ્ઘં આપુચ્છિત્વા. તં સબ્બમ્પિ આહરિત્વાતિ અનાપુચ્છિત્વાપિ તાવકાલિકં આહરિત્વા. અયમેવ ભિક્ખુ ઇસ્સરોતિઆદિતો પટ્ઠાય અત્તનો સન્તકેહિ દારુસમ્ભારાદીહિ ચ કારાપિતત્તા પટિજગ્ગિતત્તા ચ સઙ્ઘિકસેનાસને ભાગિતાય ચ અયમેવ ઇસ્સરો, ન ચ સો તતો વુટ્ઠાપેતબ્બોતિ વુત્તં હોતિ. ઉદકપૂજન્તિ ચેતિયઙ્ગણે સિઞ્ચનાદિપૂજં. વત્તસીસેનાતિ કેવલં સદ્ધાય, ન વેતનાદિઅત્થાય. સવત્થુકન્તિ સહ ભૂમિયા. કુટ્ટન્તિ ગેહભિત્તિં. પાકારન્તિ પરિક્ખેપપાકારં. તતોતિ છડ્ડિતવિહારતો. તતો આહરિત્વા સેનાસનં કતં હોતીતિ સામન્તગામવાસીહિ ભિક્ખૂહિ છડ્ડિતવિહારતો દારુસમ્ભારાદિં આહરિત્વા સેનાસનં કતં હોતિ.
Paṇṇaṃ āropetvāti ‘‘ettake rukkhe rakkhitvā tato ettakaṃ gahetabba’’nti paṇṇaṃ āropetvā. Nimittasaññaṃ katvāti saṅketaṃ katvā. Dārakāti tesaṃ puttanattādayo ye keci gopenti, te sabbepi idha ‘‘dārakā’’ti vuttā. Tatoti yathāvuttadārusambhārato. Āpucchitvāti kārakasaṅghaṃ āpucchitvā. Taṃ sabbampi āharitvāti anāpucchitvāpi tāvakālikaṃ āharitvā. Ayameva bhikkhu issarotiādito paṭṭhāya attano santakehi dārusambhārādīhi ca kārāpitattā paṭijaggitattā ca saṅghikasenāsane bhāgitāya ca ayameva issaro, na ca so tato vuṭṭhāpetabboti vuttaṃ hoti. Udakapūjanti cetiyaṅgaṇe siñcanādipūjaṃ. Vattasīsenāti kevalaṃ saddhāya, na vetanādiatthāya. Savatthukanti saha bhūmiyā. Kuṭṭanti gehabhittiṃ. Pākāranti parikkhepapākāraṃ. Tatoti chaḍḍitavihārato. Tato āharitvā senāsanaṃ kataṃ hotīti sāmantagāmavāsīhi bhikkhūhi chaḍḍitavihārato dārusambhārādiṃ āharitvā senāsanaṃ kataṃ hoti.
૧૫૭. ‘‘પુગ્ગલિકપરિભોગેન પરિભુઞ્જતી’’તિ વુત્તમત્થંયેવ પાકટં કાતું ‘‘આગતાગતાનં વુડ્ઢતરાનં ન દેતી’’તિ વુત્તં. ચતુભાગઉદકસમ્ભિન્નેતિ ચતુત્થભાગેન સમ્ભિન્ને. પાળિયં ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સા’’તિ (પારા॰ ૧૫૭) સામિકેહિ થુલ્લનન્દં ઉદ્દિસ્સ એતિસ્સા હત્થે દિન્નત્તા, અથેય્યચિત્તેન પરિભુઞ્જિતત્તા ચ વુત્તં. થેય્યચિત્તેન પરિભુત્તેપિ ચસ્સા ભણ્ડદેય્યમેવ ઉપનિક્ખિત્તભણ્ડટ્ઠાનિયત્તા. ઓદનભાજનીયવત્થુસ્મિન્તિ ‘‘અપરસ્સ ભાગં દેહી’’તિ આગતવત્થુસ્મિં (પારા॰ ૧૪૧).
157. ‘‘Puggalikaparibhogena paribhuñjatī’’ti vuttamatthaṃyeva pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘āgatāgatānaṃ vuḍḍhatarānaṃ na detī’’ti vuttaṃ. Catubhāgaudakasambhinneti catutthabhāgena sambhinne. Pāḷiyaṃ ‘‘anāpatti, bhikkhave, pārājikassā’’ti (pārā. 157) sāmikehi thullanandaṃ uddissa etissā hatthe dinnattā, atheyyacittena paribhuñjitattā ca vuttaṃ. Theyyacittena paribhuttepi cassā bhaṇḍadeyyameva upanikkhittabhaṇḍaṭṭhāniyattā. Odanabhājanīyavatthusminti ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti āgatavatthusmiṃ (pārā. 141).
૧૫૯. તસ્સ કુલસ્સ અનુકમ્પાય પસાદાનુરક્ખણત્થાયાતિઆદિના કુલસઙ્ગહત્થં નાકાસીતિ દસ્સેતિ. ‘‘યાવ દારકા પાસાદં આરોહન્તિ, તાવ પાસાદો તેસં સન્તિકે હોતૂ’’તિ પુબ્બે કાલપરિચ્છેદં કત્વા અધિટ્ઠિતત્તા એવ યથાકાલપરિચ્છેદમેવ તત્થ તિટ્ઠતિ, તતો પરં પાસાદો સયમેવ યથાઠાનં ગચ્છતિ, તથાગમનઞ્ચ ઇદ્ધિવિસ્સજ્જનેન સઞ્જાતં વિય હોતીતિ વુત્તં ‘‘થેરો ઇદ્ધિં પટિસંહરી’’તિ. યસ્મા એવં ઇદ્ધિવિધઞાણેન કરોન્તસ્સ કાયવચીપયોગા ન સન્તિ થેય્યચિત્તઞ્ચ નત્થિ પાસાદસ્સેવ વિચારિતત્તા, તસ્મા ‘‘એત્થ અવહારો નત્થી’’તિ થેરો એવમકાસીતિ દટ્ઠબ્બં. અથ વા દારકેસુ અનુકમ્પાય આનયનત્થમેવ પાસાદે ઉપનીતે પાસે બદ્ધસૂકરાદીનં આમિસં દસ્સેત્વા ઠાનાચાવનં વિય કરમરાનીતેસુ દારકેસુ પાસાદં આરુળ્હેસુપિ પુન પટિસંહરણે ચ ઇધ અવહારો નત્થિ કારુઞ્ઞાધિપ્પાયત્તા, ભણ્ડદેય્યમ્પિ ન હોતિ કાયવચીપયોગાભાવા. કાયવચીપયોગે સતિયેવ હિ આપત્તિ ભણ્ડદેય્યં વા હોતિ, તેનેવ ભગવા ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, અથેય્યચિત્તસ્સા’’તિઆદિં અવત્વા ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, ઇદ્ધિમસ્સ ઇદ્ધિવિસયે’’તિ (પારા॰ ૧૫૯) એત્તકમેવ અવોચ. ઇદ્ધિવિસયેતિ ચેત્થ પરભણ્ડાદાયકકાયવચીપયોગાસમુટ્ઠાપકસ્સ કેવલં મનોદ્વારિકસ્સ અથેય્યચિત્તભૂતસ્સ ઇદ્ધિચિત્તસ્સ વિસયે આપત્તિ નામ નત્થીતિ અધિપ્પાયો ગહેતબ્બો. કિં પન પટિક્ખિત્તં ઇદ્ધિપાટિહારિયં કાતું વટ્ટતીતિ ચોદનં સન્ધાયાહ ‘‘ઈદિસાય અધિટ્ઠાનિદ્ધિયા અનાપત્તી’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, ઇદ્ધિમસ્સ ઇદ્ધિવિસયે’’તિ હિ ઇમિનાયેવ સુત્તેન અધિટ્ઠાનિદ્ધિયા અપ્પટિક્ખિત્તભાવો સિજ્ઝતિ. અત્તનો પકતિવણ્ણં અવિજહિત્વા બહિદ્ધા હત્થિઆદિદસ્સનં, ‘‘એકોપિ હુત્વા બહુધા હોતી’’તિ (દી॰ નિ॰ ૧.૨૩૮, ૨૩૯; મ॰ નિ॰ ૧.૧૪૭; પટિ॰ મ॰ ૧.૧૦૨) આગતઞ્ચ અધિટ્ઠાનવસેન નિપ્ફન્નત્તા અધિટ્ઠાનિદ્ધિ નામ, ‘‘સો પકતિવણ્ણં વિજહિત્વા કુમારકવણ્ણં વા દસ્સેતિ, નાગવણ્ણં…પે॰… વિવિધમ્પિ સેનાબ્યૂહં દસ્સેતી’’તિ (પટિ॰ મ॰ ૩.૧૩) એવં આગતા ઇદ્ધિ પકતિવણ્ણવિજહનવિકારવસેન પવત્તત્તા વિકુબ્બનિદ્ધિ નામ. અત્તનો પન પકતિરૂપં યથાસભાવેન ઠપેત્વાવ બહિ હત્થિઆદિદસ્સનં વિકુબ્બનિદ્ધિ નામ ન હોતિ, અત્તનો રૂપમેવ હત્થિઆદિરૂપેન નિમ્માનં વિકુબ્બનિદ્ધીતિ વેદિતબ્બં.
159.Tassakulassa anukampāya pasādānurakkhaṇatthāyātiādinā kulasaṅgahatthaṃ nākāsīti dasseti. ‘‘Yāva dārakā pāsādaṃ ārohanti, tāva pāsādo tesaṃ santike hotū’’ti pubbe kālaparicchedaṃ katvā adhiṭṭhitattā eva yathākālaparicchedameva tattha tiṭṭhati, tato paraṃ pāsādo sayameva yathāṭhānaṃ gacchati, tathāgamanañca iddhivissajjanena sañjātaṃ viya hotīti vuttaṃ ‘‘thero iddhiṃ paṭisaṃharī’’ti. Yasmā evaṃ iddhividhañāṇena karontassa kāyavacīpayogā na santi theyyacittañca natthi pāsādasseva vicāritattā, tasmā ‘‘ettha avahāro natthī’’ti thero evamakāsīti daṭṭhabbaṃ. Atha vā dārakesu anukampāya ānayanatthameva pāsāde upanīte pāse baddhasūkarādīnaṃ āmisaṃ dassetvā ṭhānācāvanaṃ viya karamarānītesu dārakesu pāsādaṃ āruḷhesupi puna paṭisaṃharaṇe ca idha avahāro natthi kāruññādhippāyattā, bhaṇḍadeyyampi na hoti kāyavacīpayogābhāvā. Kāyavacīpayoge satiyeva hi āpatti bhaṇḍadeyyaṃ vā hoti, teneva bhagavā ‘‘anāpatti, bhikkhave, atheyyacittassā’’tiādiṃ avatvā ‘‘anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’ti (pārā. 159) ettakameva avoca. Iddhivisayeti cettha parabhaṇḍādāyakakāyavacīpayogāsamuṭṭhāpakassa kevalaṃ manodvārikassa atheyyacittabhūtassa iddhicittassa visaye āpatti nāma natthīti adhippāyo gahetabbo. Kiṃ pana paṭikkhittaṃ iddhipāṭihāriyaṃ kātuṃ vaṭṭatīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘īdisāya adhiṭṭhāniddhiyā anāpattī’’ti. ‘‘Anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’ti hi imināyeva suttena adhiṭṭhāniddhiyā appaṭikkhittabhāvo sijjhati. Attano pakativaṇṇaṃ avijahitvā bahiddhā hatthiādidassanaṃ, ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’ti (dī. ni. 1.238, 239; ma. ni. 1.147; paṭi. ma. 1.102) āgatañca adhiṭṭhānavasena nipphannattā adhiṭṭhāniddhi nāma, ‘‘so pakativaṇṇaṃ vijahitvā kumārakavaṇṇaṃ vā dasseti, nāgavaṇṇaṃ…pe… vividhampi senābyūhaṃ dassetī’’ti (paṭi. ma. 3.13) evaṃ āgatā iddhi pakativaṇṇavijahanavikāravasena pavattattā vikubbaniddhi nāma. Attano pana pakatirūpaṃ yathāsabhāvena ṭhapetvāva bahi hatthiādidassanaṃ vikubbaniddhi nāma na hoti, attano rūpameva hatthiādirūpena nimmānaṃ vikubbaniddhīti veditabbaṃ.
પરાજિતકિલેસેનાતિ વિજિતકિલેસેન, નિક્કિલેસેનાતિ અત્થો. ઇધાતિ ઇમસ્મિં સાસને, તેન દુતિયપારાજિકસિક્ખાપદેન સમં અઞ્ઞં અનેકનયવોકિણ્ણં ગમ્ભીરત્થવિનિચ્છયં કિઞ્ચિ સિક્ખાપદં ન વિજ્જતીતિ યોજના. તત્થ અત્થો નામ પાળિઅત્થો, વિનિચ્છયો પાળિમુત્તકવિનિચ્છયો, તે ગમ્ભીરા યસ્મિં, તં ગમ્ભીરત્થવિનિચ્છયં. વત્થુમ્હિ ઓતિણ્ણેતિ ચોદનાવસેન વા અત્તનાવ અત્તનો વીતિક્કમારોચનવસેન વા સઙ્ઘમજ્ઝે અદિન્નાદાનવત્થુસ્મિં ઓતિણ્ણે. એત્થાતિ ઓતિણ્ણવત્થુમ્હિ. વિનિચ્છયોતિ આપત્તાનાપત્તિનિયમનં. કપ્પિયેપિ ચ વત્થુસ્મિન્તિ અત્તના ગહેતું યુત્તે માતાપિતાદીનં સન્તકેપિ.
Parājitakilesenāti vijitakilesena, nikkilesenāti attho. Idhāti imasmiṃ sāsane, tena dutiyapārājikasikkhāpadena samaṃ aññaṃ anekanayavokiṇṇaṃ gambhīratthavinicchayaṃ kiñci sikkhāpadaṃ na vijjatīti yojanā. Tattha attho nāma pāḷiattho, vinicchayo pāḷimuttakavinicchayo, te gambhīrā yasmiṃ, taṃ gambhīratthavinicchayaṃ. Vatthumhi otiṇṇeti codanāvasena vā attanāva attano vītikkamārocanavasena vā saṅghamajjhe adinnādānavatthusmiṃ otiṇṇe. Etthāti otiṇṇavatthumhi. Vinicchayoti āpattānāpattiniyamanaṃ. Kappiyepi ca vatthusminti attanā gahetuṃ yutte mātāpitādīnaṃ santakepi.
ઇતિ સમન્તપાસાદિકાય વિનયટ્ઠકથાય વિમતિવિનોદનિયં
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya vimativinodaniyaṃ
દુતિયપારાજિકવણ્ણનાનયો નિટ્ઠિતો.
Dutiyapārājikavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૨. દુતિયપારાજિકં • 2. Dutiyapārājikaṃ
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / વિનીતવત્થુવણ્ણના • Vinītavatthuvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / કુસસઙ્કામનવત્થુકથાવણ્ણના • Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā
