Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયવિનિચ્છય-ઉત્તરવિનિચ્છય • Vinayavinicchaya-uttaravinicchaya |
લક્ખણકથા
Lakkhaṇakathā
૮૩૭.
837.
ઇતો પરં પવક્ખામિ, લક્ખણં પન સબ્બગં;
Ito paraṃ pavakkhāmi, lakkhaṇaṃ pana sabbagaṃ;
સવને સાદરં કત્વા, વદતો મે નિબોધથ.
Savane sādaraṃ katvā, vadato me nibodhatha.
૮૩૮.
838.
નિદાનં પુગ્ગલો વત્થુ, પઞ્ઞત્તિવિધિમેવ ચ;
Nidānaṃ puggalo vatthu, paññattividhimeva ca;
વિપત્તાપત્તનાપત્તિ, આણત્તઙ્ગકિરિયાપિ ચ.
Vipattāpattanāpatti, āṇattaṅgakiriyāpi ca.
૮૩૯.
839.
સઞ્ઞાચિત્તસમુટ્ઠાનં, વજ્જકમ્મપભેદકં;
Saññācittasamuṭṭhānaṃ, vajjakammapabhedakaṃ;
તિકદ્વયન્તિ સબ્બત્થ, યોજેતબ્બમિદં પન.
Tikadvayanti sabbattha, yojetabbamidaṃ pana.
૮૪૦.
840.
પુબ્બે વુત્તનયં યઞ્ચ, યઞ્ચ ઉત્તાનમેવિધ;
Pubbe vuttanayaṃ yañca, yañca uttānamevidha;
તં સબ્બં પન વજ્જેત્વા, કરિસ્સામત્થજોતનં.
Taṃ sabbaṃ pana vajjetvā, karissāmatthajotanaṃ.
૮૪૧.
841.
પુગ્ગલો નામ યં યં તુ, ભિક્ખુમારબ્ભ ભિક્ખુનિં;
Puggalo nāma yaṃ yaṃ tu, bhikkhumārabbha bhikkhuniṃ;
સિક્ખાપદં તુ પઞ્ઞત્તં, અયં વુચ્ચતિ પુગ્ગલો.
Sikkhāpadaṃ tu paññattaṃ, ayaṃ vuccati puggalo.
૮૪૨.
842.
તેવીસતિવિધા તે ચ, સુદિન્નધનિયાદયો;
Tevīsatividhā te ca, sudinnadhaniyādayo;
ભિક્ખૂનં પાતિમોક્ખસ્મિં, આદિકમ્મિકપુગ્ગલા.
Bhikkhūnaṃ pātimokkhasmiṃ, ādikammikapuggalā.
૮૪૩.
843.
ભિક્ખુનીનં તથા પાતિ-મોક્ખસ્મિં આદિકમ્મિકા;
Bhikkhunīnaṃ tathā pāti-mokkhasmiṃ ādikammikā;
થુલ્લનન્દાદયો સત્ત, સબ્બે તિંસ ભવન્તિ હિ.
Thullanandādayo satta, sabbe tiṃsa bhavanti hi.
૮૪૪.
844.
વત્થૂતિ પુગ્ગલસ્સેવ, તસ્સ તસ્સ ચ સબ્બસો;
Vatthūti puggalasseva, tassa tassa ca sabbaso;
વત્થુનો તસ્સ તસ્સેવ, અજ્ઝાચારો પવુચ્ચતિ.
Vatthuno tassa tasseva, ajjhācāro pavuccati.
૮૪૫.
845.
કેવલા પન પઞ્ઞત્તિ, મૂલભૂતા તથેવ સા;
Kevalā pana paññatti, mūlabhūtā tatheva sā;
અન્વનુપ્પન્નસબ્બત્થ-પદેસપદપુબ્બિકા.
Anvanuppannasabbattha-padesapadapubbikā.
૮૪૬.
846.
સાધારણા ચ પઞ્ઞત્તિ, તથાસાધારણાપિ ચ;
Sādhāraṇā ca paññatti, tathāsādhāraṇāpi ca;
એકતોઉભતોપુબ્બા, એવં નવવિધા સિયા.
Ekatoubhatopubbā, evaṃ navavidhā siyā.
૮૪૭.
847.
તત્થ ‘‘યો મેથુનં ધમ્મં, પટિસેવેય્ય ભિક્ખુ’’તિ;
Tattha ‘‘yo methunaṃ dhammaṃ, paṭiseveyya bhikkhu’’ti;
‘‘અદિન્નં આદિયેય્યા’’તિ, પઞ્ઞત્તિચ્ચેવમાદિકા.
‘‘Adinnaṃ ādiyeyyā’’ti, paññatticcevamādikā.
૮૪૮.
848.
હોતિ ‘‘અન્તમસો ભિક્ખુ, તિરચ્છાનગતાયપિ’’;
Hoti ‘‘antamaso bhikkhu, tiracchānagatāyapi’’;
ઇચ્ચેવમાદિકા સબ્બા, અનુપઞ્ઞત્તિ દીપિતા.
Iccevamādikā sabbā, anupaññatti dīpitā.
૮૪૯.
849.
તથાનુપ્પન્નપઞ્ઞત્તિ, અનુપ્પન્ને તુ વજ્જકે;
Tathānuppannapaññatti, anuppanne tu vajjake;
અટ્ઠન્નં ગરુધમ્માનં, વસેનેવાગતા હિ સા.
Aṭṭhannaṃ garudhammānaṃ, vasenevāgatā hi sā.
૮૫૦.
850.
ચમ્મત્થરણકઞ્ચેવ, સગુણઙ્ગુણુપાહનં;
Cammattharaṇakañceva, saguṇaṅguṇupāhanaṃ;
તથેવ ચ ધુવન્હાનં, પઞ્ચવગ્ગૂપસમ્પદા.
Tatheva ca dhuvanhānaṃ, pañcavaggūpasampadā.
૮૫૧.
851.
એસા પદેસપઞ્ઞત્તિ, નામાતિ હિ ચતુબ્બિધા;
Esā padesapaññatti, nāmāti hi catubbidhā;
વુત્તા મજ્ઝિમદેસસ્મિં-યેવ હોતિ, ન અઞ્ઞતો.
Vuttā majjhimadesasmiṃ-yeva hoti, na aññato.
૮૫૨.
852.
ઇતો સેસા હિ સબ્બત્થ-પઞ્ઞત્તીતિ પકાસિતા;
Ito sesā hi sabbattha-paññattīti pakāsitā;
અત્થતો એકમેવેત્થ, સાધારણદુકાદિકં.
Atthato ekamevettha, sādhāraṇadukādikaṃ.
૮૫૩.
853.
સાણત્તિકા પનાપત્તિ, હોતિ નાણત્તિકાપિ ચ;
Sāṇattikā panāpatti, hoti nāṇattikāpi ca;
આણત્તીતિ ચ નામેસા, ઞેય્યા આણાપના પન.
Āṇattīti ca nāmesā, ñeyyā āṇāpanā pana.
૮૫૪.
854.
આપત્તીનં તુ સબ્બાસં, સબ્બસિક્ખાપદેસુપિ;
Āpattīnaṃ tu sabbāsaṃ, sabbasikkhāpadesupi;
સબ્બો પનઙ્ગભેદો હિ, વિઞ્ઞાતબ્બો વિભાવિના.
Sabbo panaṅgabhedo hi, viññātabbo vibhāvinā.
૮૫૫.
855.
કાયેનપિ ચ વાચાય, યા કરોન્તસ્સ જાયતે;
Kāyenapi ca vācāya, yā karontassa jāyate;
અયં ક્રિયસમુટ્ઠાના, નામ પારાજિકા વિય.
Ayaṃ kriyasamuṭṭhānā, nāma pārājikā viya.
૮૫૬.
856.
કાયવાચાહિ કત્તબ્બં, અકરોન્તસ્સ હોતિ યા;
Kāyavācāhi kattabbaṃ, akarontassa hoti yā;
સા ચાક્રિયસમુટ્ઠાના, પઠમે કથિને વિય.
Sā cākriyasamuṭṭhānā, paṭhame kathine viya.
૮૫૭.
857.
કરોન્તસ્સાકરોન્તસ્સ, ભિક્ખુનો હોતિ યા પન;
Karontassākarontassa, bhikkhuno hoti yā pana;
સા ક્રિયાક્રિયતો હોતિ, ચીવરગ્ગહણે વિય.
Sā kriyākriyato hoti, cīvaraggahaṇe viya.
૮૫૮.
858.
સિયા પન કરોન્તસ્સ, અકરોન્તસ્સ યા સિયા;
Siyā pana karontassa, akarontassa yā siyā;
સા ક્રિયાક્રિયતો હોતિ, રૂપિયુગ્ગહણે વિય.
Sā kriyākriyato hoti, rūpiyuggahaṇe viya.
૮૫૯.
859.
તથા સિયા કરોન્તસ્સ;
Tathā siyā karontassa;
યા કરોતો અકુબ્બતો;
Yā karoto akubbato;
સિયા કિરિયતો ચેવ;
Siyā kiriyato ceva;
સા ક્રિયાક્રિયતોપિ ચ.
Sā kriyākriyatopi ca.
૮૬૦.
860.
સબ્બા ચાપત્તિયો સઞ્ઞા-;
Sabbā cāpattiyo saññā-;
વસેન દુવિધા સિયું;
Vasena duvidhā siyuṃ;
સઞ્ઞાવિમોક્ખા નોસઞ્ઞા-;
Saññāvimokkhā nosaññā-;
વિમોક્ખાતિ પકાસિતા.
Vimokkhāti pakāsitā.
૮૬૧.
861.
વીતિક્કમનસઞ્ઞાય, અભાવેન યતો પન;
Vītikkamanasaññāya, abhāvena yato pana;
વિમુચ્ચતિ અયં સઞ્ઞા-વિમોક્ખાતિ પકાસિતા.
Vimuccati ayaṃ saññā-vimokkhāti pakāsitā.
૮૬૨.
862.
ઇતરા પન નોસઞ્ઞા-વિમોક્ખાતિ પકાસિતા;
Itarā pana nosaññā-vimokkhāti pakāsitā;
પુન સબ્બાવ ચિત્તસ્સ, વસેન દુવિધા સિયું.
Puna sabbāva cittassa, vasena duvidhā siyuṃ.
૮૬૩.
863.
સચિત્તકા અચિત્તાતિ, સુચિત્તેન પકાસિતા;
Sacittakā acittāti, sucittena pakāsitā;
સચિત્તકસમુટ્ઠાન-વસેન પન યા સિયા.
Sacittakasamuṭṭhāna-vasena pana yā siyā.
૮૬૪.
864.
અયં સચિત્તકા નામ, આપત્તિ પરિદીપિતા;
Ayaṃ sacittakā nāma, āpatti paridīpitā;
સચિત્તકેહિ વા મિસ્સ-વસેનાયમચિત્તકા.
Sacittakehi vā missa-vasenāyamacittakā.
૮૬૫.
865.
સબ્બા ચાપત્તિયો વજ્જ-વસેન દુવિધા રુતા;
Sabbā cāpattiyo vajja-vasena duvidhā rutā;
સુવિજ્જેનાનવજ્જેન, લોકપણ્ણત્તિવજ્જતો.
Suvijjenānavajjena, lokapaṇṇattivajjato.
૮૬૬.
866.
યસ્સા સચિત્તકે પક્ખે, ચિત્તં અકુસલં સિયા;
Yassā sacittake pakkhe, cittaṃ akusalaṃ siyā;
લોકવજ્જાતિ નામાયં, સેસા પણ્ણત્તિવજ્જકા.
Lokavajjāti nāmāyaṃ, sesā paṇṇattivajjakā.
૮૬૭.
867.
સબ્બા ચાપત્તિયો કમ્મ-વસેન તિવિધા સિયું;
Sabbā cāpattiyo kamma-vasena tividhā siyuṃ;
કાયકમ્મં વચીકમ્મં, તથા તદુભયમ્પિ ચ.
Kāyakammaṃ vacīkammaṃ, tathā tadubhayampi ca.
૮૬૮.
868.
તિકદ્વયન્તિ નામેતં, કુસલાદિતિકદ્વયં;
Tikadvayanti nāmetaṃ, kusalāditikadvayaṃ;
કુસલાકુસલચિત્તો વા, તથાબ્યાકતમાનસો.
Kusalākusalacitto vā, tathābyākatamānaso.
૮૬૯.
869.
હુત્વા આપજ્જતાપત્તિં, આપજ્જન્તો ન અઞ્ઞથા;
Hutvā āpajjatāpattiṃ, āpajjanto na aññathā;
સુખવેદનાસમઙ્ગી વા, તથા દુક્ખાદિસંયુતો.
Sukhavedanāsamaṅgī vā, tathā dukkhādisaṃyuto.
૮૭૦.
870.
ઇદં તુ લક્ખણં વુત્તં, સબ્બસિક્ખાપદેસુપિ;
Idaṃ tu lakkhaṇaṃ vuttaṃ, sabbasikkhāpadesupi;
યોજેત્વા પન દસ્સેય્ય, વિનયસ્મિં વિસારદો.
Yojetvā pana dasseyya, vinayasmiṃ visārado.
૮૭૧.
871.
તરું તિમૂલં નવપત્તમેનં;
Taruṃ timūlaṃ navapattamenaṃ;
ચતુસ્સિખં સત્તફલં છપુપ્ફં;
Catussikhaṃ sattaphalaṃ chapupphaṃ;
જાનાતિ યો દ્વિપ્પભવં દ્વિસાખં;
Jānāti yo dvippabhavaṃ dvisākhaṃ;
જાનાતિ પઞ્ઞત્તિમસેસતો સો.
Jānāti paññattimasesato so.
૮૭૨.
872.
ઇમમુત્તરં ગતમનુત્તરતં;
Imamuttaraṃ gatamanuttarataṃ;
પરિયાપુણાતિ પરિપુચ્છતિ યો;
Pariyāpuṇāti paripucchati yo;
ઉપયાતનુત્તરતમુત્તરતો;
Upayātanuttaratamuttarato;
સ ચ કાયવાચવિનયે વિનયે.
Sa ca kāyavācavinaye vinaye.
લક્ખણકથા.
Lakkhaṇakathā.
૮૭૩.
873.
સોળસપરિવારસ્સ, પરિવારસ્સ સબ્બસો;
Soḷasaparivārassa, parivārassa sabbaso;
ઇતો પરં પવક્ખામિ, સબ્બસઙ્કલનં નયં.
Ito paraṃ pavakkhāmi, sabbasaṅkalanaṃ nayaṃ.
૮૭૪.
874.
કતિ આપત્તિયો વુત્તા;
Kati āpattiyo vuttā;
કાયિકા, વાચસિકા કતિ?
Kāyikā, vācasikā kati?
છાદેન્તસ્સ કતાપત્તી;
Chādentassa katāpattī;
કતિ સંસગ્ગપચ્ચયા?
Kati saṃsaggapaccayā?
૮૭૫.
875.
કાયિકા છબ્બિધાપત્તિ, તથા વાચસિકાપિ ચ;
Kāyikā chabbidhāpatti, tathā vācasikāpi ca;
છાદેન્તસ્સ ચ તિસ્સોવ, પઞ્ચ સંસગ્ગપચ્ચયા.
Chādentassa ca tissova, pañca saṃsaggapaccayā.
૮૭૬.
876.
કતિ આપત્તિમૂલાનિ, પઞ્ઞત્તાનિ મહેસિના?
Kati āpattimūlāni, paññattāni mahesinā?
કતિ આપત્તિયો વુત્તા, દુટ્ઠુલ્લચ્છાદને પન?
Kati āpattiyo vuttā, duṭṭhullacchādane pana?
૮૭૭.
877.
દ્વે પનાપત્તિમૂલાનિ, કાયો વાચા ભવન્તિ હિ;
Dve panāpattimūlāni, kāyo vācā bhavanti hi;
પારાજિકા ચ પાચિત્તિ, દુટ્ઠુલ્લચ્છાદને સિયું.
Pārājikā ca pācitti, duṭṭhullacchādane siyuṃ.
૮૭૮.
878.
કતિ ગામન્તરે વુત્તા, નદીપારે તથા કતિ?
Kati gāmantare vuttā, nadīpāre tathā kati?
કતિ થુલ્લચ્ચયં મંસે, કતિ મંસેસુ દુક્કટં?
Kati thullaccayaṃ maṃse, kati maṃsesu dukkaṭaṃ?
૮૭૯.
879.
ગામન્તરે ચતસ્સોવ, નદીપારેપિ તત્તકા;
Gāmantare catassova, nadīpārepi tattakā;
થુલ્લચ્ચયં મનુસ્સાનં, મંસે, નવસુ દુક્કટં.
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃse, navasu dukkaṭaṃ.
૮૮૦.
880.
ભિક્ખુ ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં, સંવિધાતિ ચ દુક્કટં;
Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāti ca dukkaṭaṃ;
પાચિત્તઞ્ઞસ્સ ગામસ્સ, ઉપચારોક્કમે સિયા.
Pācittaññassa gāmassa, upacārokkame siyā.
૮૮૧.
881.
થુલ્લચ્ચયં પરિક્ખિત્તે, ગામસ્મિં પઠમે પદે;
Thullaccayaṃ parikkhitte, gāmasmiṃ paṭhame pade;
ગરુકં દુતિયે તસ્સા, ગામન્તરં વજન્તિયા.
Garukaṃ dutiye tassā, gāmantaraṃ vajantiyā.
૮૮૨.
882.
તથા ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં, સંવિધાને તુ દુક્કટં;
Tathā bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāne tu dukkaṭaṃ;
અભિરૂહતિ નાવં ચે, હોતિ પાચિત્તિ ભિક્ખુનો.
Abhirūhati nāvaṃ ce, hoti pācitti bhikkhuno.
૮૮૩.
883.
નદિયુત્તરણે કાલે, પાદે થુલ્લચ્ચયં ફુસે;
Nadiyuttaraṇe kāle, pāde thullaccayaṃ phuse;
પઠમે, દુતિયે તસ્સા, હોતિ ભિક્ખુનિયા ગરું.
Paṭhame, dutiye tassā, hoti bhikkhuniyā garuṃ.
૮૮૪.
884.
કતિ વાચસિકા રત્તિં, કતિ વાચસિકા દિવા?
Kati vācasikā rattiṃ, kati vācasikā divā?
દુવે વાચસિકા રત્તિં, દુવે વાચસિકા દિવા.
Duve vācasikā rattiṃ, duve vācasikā divā.
૮૮૫.
885.
રત્તન્ધકારે પુરિસેન સદ્ધિં;
Rattandhakāre purisena saddhiṃ;
ઠિતા અદીપે પન હત્થપાસે;
Ṭhitā adīpe pana hatthapāse;
પાચિત્તિ તસ્સા યદિ સલ્લપેય્ય;
Pācitti tassā yadi sallapeyya;
વદેય્ય ચે દુક્કટમેવ દૂરે.
Vadeyya ce dukkaṭameva dūre.
૮૮૬.
886.
છન્ને દિવા યા પુરિસેન સદ્ધિં;
Channe divā yā purisena saddhiṃ;
ઠિતા વદેય્યસ્સ ચ હત્થપાસે;
Ṭhitā vadeyyassa ca hatthapāse;
પાચિત્તિ, હિત્વા પન હત્થપાસં;
Pācitti, hitvā pana hatthapāsaṃ;
વદેય્ય ચે દુક્કટમેવ તસ્સા.
Vadeyya ce dukkaṭameva tassā.
૮૮૭.
887.
કતિ વા દદમાનસ્સ, કતિ વા પટિગણ્હતો?
Kati vā dadamānassa, kati vā paṭigaṇhato?
દદમાનસ્સ તિસ્સોવ, ચતસ્સોવ પટિગ્ગહે.
Dadamānassa tissova, catassova paṭiggahe.
૮૮૮.
888.
મનુસ્સસ્સ વિસં દેતિ, સચે મરતિ તેન સો;
Manussassa visaṃ deti, sace marati tena so;
હોતિ પારાજિકં, યક્ખે, પેતે થુલ્લચ્ચયં મતં.
Hoti pārājikaṃ, yakkhe, pete thullaccayaṃ mataṃ.
૮૮૯.
889.
તિરચ્છાનગતે તેન, મતે પાચિત્તિયં સિયા;
Tiracchānagate tena, mate pācittiyaṃ siyā;
તથા પાચિત્તિ અઞ્ઞાતિ-કાય ચે દેતિ ચીવરં.
Tathā pācitti aññāti-kāya ce deti cīvaraṃ.
૮૯૦.
890.
હત્થગાહે તથા વેણિ-ગાહે સઙ્ઘાદિસેસતા;
Hatthagāhe tathā veṇi-gāhe saṅghādisesatā;
મુખેન અઙ્ગજાતસ્સ, ગહણે તુ પરાજયો.
Mukhena aṅgajātassa, gahaṇe tu parājayo.
૮૯૧.
891.
અઞ્ઞાતિકાય હત્થમ્હા, ચીવરસ્સ પટિગ્ગહે;
Aññātikāya hatthamhā, cīvarassa paṭiggahe;
સનિસ્સગ્ગા ચ પાચિત્તિ, હોતીતિ પરિયાપુતા.
Sanissaggā ca pācitti, hotīti pariyāputā.
૮૯૨.
892.
અવસ્સુતસ્સ હત્થમ્હા, સયં વાપિ અવસ્સુતા;
Avassutassa hatthamhā, sayaṃ vāpi avassutā;
હોતિ થુલ્લચ્ચયં તસ્સા, ભોજનં પટિગણ્હતો.
Hoti thullaccayaṃ tassā, bhojanaṃ paṭigaṇhato.
૮૯૩.
893.
કતિ ઞત્તિચતુત્થેન, વુત્તા સમ્મુતિયો ઇધ?
Kati ñatticatutthena, vuttā sammutiyo idha?
એકા એવ પનુદ્દિટ્ઠા, ભિક્ખુનોવાદસમ્મુતિ.
Ekā eva panuddiṭṭhā, bhikkhunovādasammuti.
૮૯૪.
894.
કતિ ધઞ્ઞરસા વુત્તા, વિકાલે કપ્પિયા પન?
Kati dhaññarasā vuttā, vikāle kappiyā pana?
લોણસોવીરકં એકં, વિકાલે કપ્પિયં મતં.
Loṇasovīrakaṃ ekaṃ, vikāle kappiyaṃ mataṃ.
૮૯૫.
895.
કતિ પારાજિકા કાયા, કતિ સંવાસભૂમિયો?
Kati pārājikā kāyā, kati saṃvāsabhūmiyo?
રત્તિચ્છેદો કતીનં તુ, પઞ્ઞત્તા દ્વઙ્ગુલા કતિ?
Ratticchedo katīnaṃ tu, paññattā dvaṅgulā kati?
૮૯૬.
896.
પારાજિકાનિ કાયમ્હા, દ્વે દ્વે સંવાસભૂમિયો;
Pārājikāni kāyamhā, dve dve saṃvāsabhūmiyo;
રત્તિચ્છેદો દુવિન્નં તુ, પઞ્ઞત્તા દ્વઙ્ગુલા દુવે.
Ratticchedo duvinnaṃ tu, paññattā dvaṅgulā duve.
૮૯૭.
897.
પઠમન્તિમવત્થુઞ્ચ, કાયસંસગ્ગજમ્પિ ચ;
Paṭhamantimavatthuñca, kāyasaṃsaggajampi ca;
પારાજિકાનિ કાયમ્હા, ઇમે દ્વે પન જાયરે.
Pārājikāni kāyamhā, ime dve pana jāyare.
૮૯૮.
898.
સમાનસંવાસકભૂમિ એકા;
Samānasaṃvāsakabhūmi ekā;
તથેવ નાનાપદપુબ્બિકા ચ;
Tatheva nānāpadapubbikā ca;
દ્વે એવ સંવાસકભૂમિયો હિ;
Dve eva saṃvāsakabhūmiyo hi;
મહેસિના કારુણિકેન વુત્તા.
Mahesinā kāruṇikena vuttā.
૮૯૯.
899.
પારિવાસિકભિક્ખુસ્સ , તથા માનત્તચારિનો;
Pārivāsikabhikkhussa , tathā mānattacārino;
રત્તિચ્છેદો દુવિન્નં તુ, દ્વયાતીતેન દીપિતો.
Ratticchedo duvinnaṃ tu, dvayātītena dīpito.
૯૦૦.
900.
દ્વઙ્ગુલપબ્બપરમં, આદાતબ્બં, તથેવ ચ;
Dvaṅgulapabbaparamaṃ, ādātabbaṃ, tatheva ca;
દ્વઙ્ગુલં વા દુમાસં વા, પઞ્ઞત્તા દ્વઙ્ગુલા દુવે.
Dvaṅgulaṃ vā dumāsaṃ vā, paññattā dvaṅgulā duve.
૯૦૧.
901.
કતિ પાણાતિપાતસ્મિં, વાચા પારાજિકા કતિ?
Kati pāṇātipātasmiṃ, vācā pārājikā kati?
કતિ ઓભાસને વુત્તા, સઞ્ચરિત્તે તથા કતિ?
Kati obhāsane vuttā, sañcaritte tathā kati?
૯૦૨.
902.
તિસ્સો પાણાતિપાતસ્મિં;
Tisso pāṇātipātasmiṃ;
વાચા પારાજિકા તયો;
Vācā pārājikā tayo;
ઓભાસને તયો વુત્તા;
Obhāsane tayo vuttā;
સઞ્ચરિત્તે તથા તયો.
Sañcaritte tathā tayo.
૯૦૩.
903.
અનોદિસ્સકમોપાતે, ખતે મરતિ માનુસો;
Anodissakamopāte, khate marati mānuso;
પારાજિકં સિયા, યક્ખે, પેતે થુલ્લચ્ચયં મતે.
Pārājikaṃ siyā, yakkhe, pete thullaccayaṃ mate.
૯૦૪.
904.
તિરચ્છાનગતે તત્થ, મતે પાચિત્તિયં વદે;
Tiracchānagate tattha, mate pācittiyaṃ vade;
ઇમા પાણાતિપાતસ્મિં, તિસ્સો આપત્તિયો સિયું.
Imā pāṇātipātasmiṃ, tisso āpattiyo siyuṃ.
૯૦૫.
905.
મનુસ્સમારણાદિન્ના-દાનમાણત્તિયાપિ ચ;
Manussamāraṇādinnā-dānamāṇattiyāpi ca;
મનુસ્સુત્તરિધમ્મઞ્ચ, વદતો વાચિકા તયો.
Manussuttaridhammañca, vadato vācikā tayo.
૯૦૬.
906.
મગ્ગદ્વયં પનોદિસ્સ, વણ્ણાદિભણને ગરું;
Maggadvayaṃ panodissa, vaṇṇādibhaṇane garuṃ;
થુલ્લચ્ચયં પનોદિસ્સ, ઉબ્ભજાણુમધક્ખકં.
Thullaccayaṃ panodissa, ubbhajāṇumadhakkhakaṃ.
૯૦૭.
907.
ઉબ્ભક્ખકમધોજાણુ-માદિસ્સ ભણતો પન;
Ubbhakkhakamadhojāṇu-mādissa bhaṇato pana;
દુક્કટં પન નિદ્દિટ્ઠં, તિસ્સો ઓભાસના યિમા.
Dukkaṭaṃ pana niddiṭṭhaṃ, tisso obhāsanā yimā.
૯૦૮.
908.
પટિગ્ગણ્હનતાદીહિ, તીહિ સઙ્ઘાદિસેસતા;
Paṭiggaṇhanatādīhi, tīhi saṅghādisesatā;
દ્વીહિ થુલ્લચ્ચયં વુત્તં, એકેન પન દુક્કટં.
Dvīhi thullaccayaṃ vuttaṃ, ekena pana dukkaṭaṃ.
૯૦૯.
909.
છિન્દતો કતિ આપત્તિ, છડ્ડિતપ્પચ્ચયા કતિ?
Chindato kati āpatti, chaḍḍitappaccayā kati?
છિન્દન્તસ્સ તુ તિસ્સોવ, પઞ્ચ છડ્ડિતપચ્ચયા.
Chindantassa tu tissova, pañca chaḍḍitapaccayā.
૯૧૦.
910.
હોતિ પારાજિકં તસ્સ, છિન્દન્તસ્સ વનપ્પતિં;
Hoti pārājikaṃ tassa, chindantassa vanappatiṃ;
ભૂતગામં તુ પાચિત્તિ, અઙ્ગજાતં તુ થુલ્લતા.
Bhūtagāmaṃ tu pācitti, aṅgajātaṃ tu thullatā.
૯૧૧.
911.
વિસં છડ્ડેત્યનોદિસ્સ, મનુસ્સો મરતિ તેન ચે;
Visaṃ chaḍḍetyanodissa, manusso marati tena ce;
પારાજિકં, મતે યક્ખે, પેતે થુલ્લચ્ચયં સિયા.
Pārājikaṃ, mate yakkhe, pete thullaccayaṃ siyā.
૯૧૨.
912.
તિરચ્છાને તુ પાચિત્તિ, વિસટ્ઠિછડ્ડને ગરું;
Tiracchāne tu pācitti, visaṭṭhichaḍḍane garuṃ;
હરિતુચ્ચારપસ્સાવ-છડ્ડને દુક્કટં મતં.
Harituccārapassāva-chaḍḍane dukkaṭaṃ mataṃ.
૯૧૩.
913.
ગચ્છતો કતિધાપત્તિ, ઠિતસ્સ કતિ મે વદ?
Gacchato katidhāpatti, ṭhitassa kati me vada?
કતિ હોન્તિ નિસિન્નસ્સ, નિપન્નસ્સાપિ કિત્તકા?
Kati honti nisinnassa, nipannassāpi kittakā?
૯૧૪.
914.
ગચ્છન્તસ્સ ચતસ્સોવ, ઠિતસ્સાપિ ચ તત્તકા;
Gacchantassa catassova, ṭhitassāpi ca tattakā;
નિસિન્નસ્સ ચતસ્સોવ, નિપન્નસ્સાપિ તત્તકા.
Nisinnassa catassova, nipannassāpi tattakā.
૯૧૫.
915.
ભિક્ખુ ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં, સંવિધાને તુ દુક્કટં;
Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ, saṃvidhāne tu dukkaṭaṃ;
પાચિત્તઞ્ઞસ્સ ગામસ્સ, ઉપચારોક્કમે સિયા.
Pācittaññassa gāmassa, upacārokkame siyā.
૯૧૬.
916.
થુલ્લચ્ચયં પરિક્ખિત્તે, ગામસ્મિં પઠમે પદે;
Thullaccayaṃ parikkhitte, gāmasmiṃ paṭhame pade;
ગરુકં દુતિયે હોતિ, ગામન્તરં વજન્તિયા.
Garukaṃ dutiye hoti, gāmantaraṃ vajantiyā.
૯૧૭.
917.
પટિચ્છન્ને પનોકાસે, ભિક્ખુની મિત્તસન્થવા;
Paṭicchanne panokāse, bhikkhunī mittasanthavā;
પોસસ્સ હત્થપાસે તુ, પાચિત્તિ યદિ તિટ્ઠતિ.
Posassa hatthapāse tu, pācitti yadi tiṭṭhati.
૯૧૮.
918.
હત્થપાસં જહિત્વાન, સચે તિટ્ઠતિ દુક્કટં;
Hatthapāsaṃ jahitvāna, sace tiṭṭhati dukkaṭaṃ;
અરુણુગ્ગમને કાલે, દુતિયા હત્થપાસકં.
Aruṇuggamane kāle, dutiyā hatthapāsakaṃ.
૯૧૯.
919.
હિત્વા તિટ્ઠન્તિયા તસ્સા, થુલ્લચ્ચયમુદીરિતં;
Hitvā tiṭṭhantiyā tassā, thullaccayamudīritaṃ;
હિત્વા તિટ્ઠતિ ચે તસ્સા, હોતિ સઙ્ઘાદિસેસતા.
Hitvā tiṭṭhati ce tassā, hoti saṅghādisesatā.
૯૨૦.
920.
નિસિન્નાય ચતસ્સોવ, નિપન્નાયાપિ તત્તકા;
Nisinnāya catassova, nipannāyāpi tattakā;
હોન્તિ વુત્તપ્પકારાવ, વિઞ્ઞેય્યા વિનયઞ્ઞુના.
Honti vuttappakārāva, viññeyyā vinayaññunā.
૯૨૧.
921.
યાવતતિયકે વુત્તા, કતિ આપત્તિયો વદ?
Yāvatatiyake vuttā, kati āpattiyo vada?
યાવતતિયકે વુત્તા, તિસ્સો આપત્તિયો સુણ.
Yāvatatiyake vuttā, tisso āpattiyo suṇa.
૯૨૨.
922.
ફુસે પારાજિકાપત્તિં, ઉક્ખિત્તસ્સાનુવત્તિકા;
Phuse pārājikāpattiṃ, ukkhittassānuvattikā;
સઙ્ઘાદિસેસતા સઙ્ઘ-ભેદકસ્સાનુવત્તિનો.
Saṅghādisesatā saṅgha-bhedakassānuvattino.
૯૨૩.
923.
અનિસ્સગ્ગે તુ પાચિત્તિ, પાપિકાય ચ દિટ્ઠિયા;
Anissagge tu pācitti, pāpikāya ca diṭṭhiyā;
યાવતતિયકે તિસ્સો, હોન્તિ આપત્તિયો ઇમા.
Yāvatatiyake tisso, honti āpattiyo imā.
૯૨૪.
924.
ખાદતો કતિ નિદ્દિટ્ઠા, ભોજનપ્પચ્ચયા કતિ?
Khādato kati niddiṭṭhā, bhojanappaccayā kati?
ખાદતો પન તિસ્સોવ, પઞ્ચ ભોજનકારણા.
Khādato pana tissova, pañca bhojanakāraṇā.
૯૨૫.
925.
થુલ્લચ્ચયં મનુસ્સાનં, મંસં ખાદતિ, દુક્કટં;
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃsaṃ khādati, dukkaṭaṃ;
સેસકાનં તુ, પાચિત્તિ, લસુણં ભક્ખયન્તિયા.
Sesakānaṃ tu, pācitti, lasuṇaṃ bhakkhayantiyā.
૯૨૬.
926.
અવસ્સુતસ્સ પોસસ્સ, હત્થતો હિ અવસ્સુતા;
Avassutassa posassa, hatthato hi avassutā;
ગહેત્વા ભોજનં કિઞ્ચિ, સબ્બં મંસં અકપ્પિયં.
Gahetvā bhojanaṃ kiñci, sabbaṃ maṃsaṃ akappiyaṃ.
૯૨૭.
927.
વિઞ્ઞાપેત્વાન અત્તત્થં, ગહેત્વા ભોજનમ્પિ ચ;
Viññāpetvāna attatthaṃ, gahetvā bhojanampi ca;
લસુણમ્પિ ચ મિસ્સેત્વા, એકતજ્ઝોહરન્તિયા.
Lasuṇampi ca missetvā, ekatajjhoharantiyā.
૯૨૮.
928.
થુલ્લચ્ચયઞ્ચ પાચિત્તિ, પાટિદેસનિયમ્પિ ચ;
Thullaccayañca pācitti, pāṭidesaniyampi ca;
દુક્કટં ગરુકઞ્ચાતિ, પઞ્ચ આપત્તિયો સિયું.
Dukkaṭaṃ garukañcāti, pañca āpattiyo siyuṃ.
૯૨૯.
929.
ઓલોકેન્તસ્સ નિદ્દિટ્ઠા, કતિ આપત્તિયો વદ?
Olokentassa niddiṭṭhā, kati āpattiyo vada?
ઓલોકેન્તસ્સ નિદ્દિટ્ઠા, એકાપત્તિ મહેસિના.
Olokentassa niddiṭṭhā, ekāpatti mahesinā.
૯૩૦.
930.
દુક્કટં રત્તચિત્તેન, અઙ્ગજાતં પનિત્થિયા;
Dukkaṭaṃ rattacittena, aṅgajātaṃ panitthiyā;
ઓલોકેન્તસ્સ વા વુત્તં, મુખં ભિક્ખં દદન્તિયા.
Olokentassa vā vuttaṃ, mukhaṃ bhikkhaṃ dadantiyā.
૯૩૧.
931.
કતિ ઉક્ખિત્તકા વુત્તા, સમ્માવત્તનકા કતિ?
Kati ukkhittakā vuttā, sammāvattanakā kati?
તયો ઉક્ખિત્તકા વુત્તા, તેચત્તાલીસ વત્તના.
Tayo ukkhittakā vuttā, tecattālīsa vattanā.
૯૩૨.
932.
અદસ્સનપ્પટીકમ્મે, આપન્નાપત્તિયા દુવે;
Adassanappaṭīkamme, āpannāpattiyā duve;
એકો અપ્પટિનિસ્સગ્ગે, પાપિકાય ચ દિટ્ઠિયા.
Eko appaṭinissagge, pāpikāya ca diṭṭhiyā.
૯૩૩.
933.
કતિ નાસિતકા વુત્તા, કતીનં એકવાચિકા?
Kati nāsitakā vuttā, katīnaṃ ekavācikā?
તયો નાસિતકા વુત્તા, તિણ્ણન્નં એકવાચિકા.
Tayo nāsitakā vuttā, tiṇṇannaṃ ekavācikā.
૯૩૪.
934.
મેત્તિયા દૂસકો ચેવ, કણ્ટકોતિ તયો ઇમે;
Mettiyā dūsako ceva, kaṇṭakoti tayo ime;
લિઙ્ગસંવાસદણ્ડેહિ, નાસિતા હિ યથાક્કમં.
Liṅgasaṃvāsadaṇḍehi, nāsitā hi yathākkamaṃ.
૯૩૫.
935.
એકુપજ્ઝાયકેનેવ, એકેનાચરિયેન ચ;
Ekupajjhāyakeneva, ekenācariyena ca;
દ્વે તયો અનુસાવેતું, વટ્ટતીતિ ચ નિદ્દિસે.
Dve tayo anusāvetuṃ, vaṭṭatīti ca niddise.
૯૩૬.
936.
ઞત્તિયા કપ્પના ચેવ, તથા વિપ્પકતમ્પિ ચ;
Ñattiyā kappanā ceva, tathā vippakatampi ca;
અતીતકરણઞ્ચેતિ, તયો કમ્મસ્સ સઙ્ગહા.
Atītakaraṇañceti, tayo kammassa saṅgahā.
૯૩૭.
937.
ઞત્તિયા કપ્પના નામ, ‘‘દદેય્ય’’ચ્ચેવમાદિકા;
Ñattiyākappanā nāma, ‘‘dadeyya’’ccevamādikā;
‘‘દેતિ સઙ્ઘો, કરોતી’’તિ, આદિ વિપ્પકતં સિયા.
‘‘Deti saṅgho, karotī’’ti, ādi vippakataṃ siyā.
૯૩૮.
938.
‘‘દિન્નં, કતં’’ પનિચ્ચાદિ, અતીતકરણં સિયા;
‘‘Dinnaṃ, kataṃ’’ paniccādi, atītakaraṇaṃ siyā;
સઙ્ગય્હન્તિ હિ સબ્બાનિ, કમ્માનેતેહિ તીહિપિ.
Saṅgayhanti hi sabbāni, kammānetehi tīhipi.
૯૩૯.
939.
સઙ્ઘે સલાકગાહેન, કમ્મેનપિ ચ કેવલં;
Saṅghe salākagāhena, kammenapi ca kevalaṃ;
કારણેહિ પન દ્વીહિ, સઙ્ઘો ભિજ્જતિ, નઞ્ઞથા.
Kāraṇehi pana dvīhi, saṅgho bhijjati, naññathā.
૯૪૦.
940.
સઙ્ઘભેદકભિક્ખુસ્સ, તસ્સ પારાજિકં સિયા;
Saṅghabhedakabhikkhussa, tassa pārājikaṃ siyā;
અનુવત્તકભિક્ખૂનં, થુલ્લચ્ચયમુદીરિતં.
Anuvattakabhikkhūnaṃ, thullaccayamudīritaṃ.
૯૪૧.
941.
પયુત્તાયુત્તવાચાય, કતિ આપત્તિયો ફુસે?
Payuttāyuttavācāya, kati āpattiyo phuse?
પયુત્તાયુત્તવાચાય, છ પનાપત્તિયો ફુસે.
Payuttāyuttavācāya, cha panāpattiyo phuse.
૯૪૨.
942.
આજીવહેતુ પાપિચ્છો, ઇચ્છાપકતમાનસો;
Ājīvahetu pāpiccho, icchāpakatamānaso;
અસન્તં ઉત્તરિં ધમ્મં, ઉલ્લપન્તો પરાજિતો.
Asantaṃ uttariṃ dhammaṃ, ullapanto parājito.
૯૪૩.
943.
સઞ્ચરિત્તં સમાપન્ને, તથા સઙ્ઘાદિસેસતા;
Sañcarittaṃ samāpanne, tathā saṅghādisesatā;
યો તે વસતિ આરામે, વદં થુલ્લચ્ચયં ફુસે.
Yo te vasati ārāme, vadaṃ thullaccayaṃ phuse.
૯૪૪.
944.
વિઞ્ઞાપેત્વા પણીતં તુ, ભોજનં ભિક્ખુ ભુઞ્જતિ;
Viññāpetvā paṇītaṃ tu, bhojanaṃ bhikkhu bhuñjati;
પાચિત્તિ ભિક્ખુનિયા ચે, પાટિદેસનિયં સિયા.
Pācitti bhikkhuniyā ce, pāṭidesaniyaṃ siyā.
૯૪૫.
945.
વિઞ્ઞાપેત્વાન સૂપં વા, ઓદનં વા અનામયો;
Viññāpetvāna sūpaṃ vā, odanaṃ vā anāmayo;
ભિક્ખુ ભુઞ્જતિ ચે તસ્સ, હોતિ આપત્તિ દુક્કટં.
Bhikkhu bhuñjati ce tassa, hoti āpatti dukkaṭaṃ.
૯૪૬.
946.
દસસતાનિ રત્તીનં, છાદેત્વાપત્તિયો પન;
Dasasatāni rattīnaṃ, chādetvāpattiyo pana;
દસ રત્તિયો વસિત્વાન, મુચ્ચેય્ય પારિવાસિકો.
Dasa rattiyo vasitvāna, mucceyya pārivāsiko.
૯૪૭.
947.
પારાજિકાનિ અટ્ઠેવ, તેવીસ ગરુકા પન;
Pārājikāni aṭṭheva, tevīsa garukā pana;
દ્વેયેવાનિયતા વુત્તા, બુદ્ધેનાદિચ્ચબન્ધુના.
Dveyevāniyatā vuttā, buddhenādiccabandhunā.
૯૪૮.
948.
નિસ્સગ્ગિયાનિ વુત્તાનિ, દ્વેચત્તાલીસ હોન્તિ હિ;
Nissaggiyāni vuttāni, dvecattālīsa honti hi;
હોન્તિ પાચિત્તિયા સબ્બા, અટ્ઠાસીતિસતં પન.
Honti pācittiyā sabbā, aṭṭhāsītisataṃ pana.
૯૪૯.
949.
પાટિદેસનિયા વુત્તા, દ્વાદસેવ મહેસિના;
Pāṭidesaniyā vuttā, dvādaseva mahesinā;
વુત્તા પન સુસિક્ખેન, પઞ્ચસત્તતિ સેખિયા.
Vuttā pana susikkhena, pañcasattati sekhiyā.
૯૫૦.
950.
પઞ્ઞત્તાનિ સુપઞ્ઞેન, ગોતમેન યસસ્સિના;
Paññattāni supaññena, gotamena yasassinā;
ભવન્તિ પન સબ્બાનિ, અડ્ઢુડ્ઢાનિ સતાનિ હિ.
Bhavanti pana sabbāni, aḍḍhuḍḍhāni satāni hi.
૯૫૧.
951.
યો પનેતેસુ વત્તબ્બો;
Yo panetesu vattabbo;
સારભૂતો વિનિચ્છયો;
Sārabhūto vinicchayo;
સો મયા સકલો વુત્તો;
So mayā sakalo vutto;
સમાસેનેવ સબ્બથા.
Samāseneva sabbathā.
૯૫૨.
952.
મયા સુટ્ઠુ વિચારેત્વા, પાળિઅટ્ઠકથાનયં;
Mayā suṭṭhu vicāretvā, pāḷiaṭṭhakathānayaṃ;
કતત્તા આદરં કત્વા, ઉગ્ગહેતબ્બમેવિદં.
Katattā ādaraṃ katvā, uggahetabbamevidaṃ.
૯૫૩.
953.
અત્થે અક્ખરબન્ધે વા, વિઞ્ઞાસસ્સ કમેપિ વા;
Atthe akkharabandhe vā, viññāsassa kamepi vā;
કઙ્ખા તસ્મા ન કાતબ્બા, કાતબ્બા બહુમાનતા.
Kaṅkhā tasmā na kātabbā, kātabbā bahumānatā.
૯૫૪.
954.
સઉત્તરં યો જાનાતિ;
Sauttaraṃ yo jānāti;
વિનયસ્સ વિનિચ્છયં;
Vinayassa vinicchayaṃ;
નિસ્સયં સો વિમુઞ્ચિત્વા;
Nissayaṃ so vimuñcitvā;
યથાકામઙ્ગમો સિયા.
Yathākāmaṅgamo siyā.
૯૫૫.
955.
નિસ્સયં દાતુકામેન, સવિભઙ્ગં સમાતિકં;
Nissayaṃ dātukāmena, savibhaṅgaṃ samātikaṃ;
સુટ્ઠુ વાચુગ્ગતં કત્વા, ઞત્વા દાતબ્બમેવિદં.
Suṭṭhu vācuggataṃ katvā, ñatvā dātabbamevidaṃ.
૯૫૬.
956.
ઇમં પઠતિ ચિન્તેતિ, સુણાતિ પરિપુચ્છતિ;
Imaṃ paṭhati cinteti, suṇāti paripucchati;
વાચેતિ ચ પરં નિચ્ચં, અત્થં ઉપપરિક્ખતિ.
Vāceti ca paraṃ niccaṃ, atthaṃ upaparikkhati.
૯૫૭.
957.
યો તસ્સ પન ભિક્ખુસ્સ, અત્થા વિનયનિસ્સિતા;
Yo tassa pana bhikkhussa, atthā vinayanissitā;
ઉપટ્ઠહન્તિ સબ્બેવ, હત્થે આમલકં વિય.
Upaṭṭhahanti sabbeva, hatthe āmalakaṃ viya.
૯૫૮.
958.
ઇમં પરમમુત્તરં ઉત્તરં;
Imaṃ paramamuttaraṃ uttaraṃ;
નરો હમતસાગરં સાગરં;
Naro hamatasāgaraṃ sāgaraṃ;
અબુદ્ધિજનસારદં સારદં;
Abuddhijanasāradaṃ sāradaṃ;
સિયા વિનયપારગો પારગો.
Siyā vinayapārago pārago.
૯૫૯.
959.
અતો હિ નિચ્ચં ઇમમુત્તમં તમં;
Ato hi niccaṃ imamuttamaṃ tamaṃ;
વિધૂય સિક્ખે ગુણસંહિતં હિતં;
Vidhūya sikkhe guṇasaṃhitaṃ hitaṃ;
નરો હિ સક્કચ્ચવપૂરતો રતો;
Naro hi sakkaccavapūrato rato;
સુખસ્સ સબ્બઙ્ગણકમ્મદં પદં.
Sukhassa sabbaṅgaṇakammadaṃ padaṃ.
૯૬૦.
960.
વિનયે પટુભાવકરે પરમે;
Vinaye paṭubhāvakare parame;
પિટકે પટુતં અભિપત્થયતા;
Piṭake paṭutaṃ abhipatthayatā;
વિધિના પટુના પટુના યતિના;
Vidhinā paṭunā paṭunā yatinā;
પરિયાપુણિતબ્બમિદં સતતં.
Pariyāpuṇitabbamidaṃ satataṃ.