Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā |
૫૫. ભદ્દિયવગ્ગો
55. Bhaddiyavaggo
૧. લકુણ્ડકભદ્દિયત્થેરઅપદાનવણ્ણના
1. Lakuṇḍakabhaddiyattheraapadānavaṇṇanā
પઞ્ચપઞ્ઞાસમવગ્ગે પઠમાપદાને પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિકં આયસ્મતો લકુણ્ડકભદ્દિયત્થેરસ્સ અપદાનં. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે હંસવતીનગરે મહાભોગકુલે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તો સત્થુ ધમ્મં સુણન્તો નિસિન્નો સત્થારં એકં ભિક્ખું મઞ્જુસ્સરાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સયમ્પિ તં ઠાનન્તરં પત્થેન્તો બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ સપ્પિસક્ખરાદિમધુરરસસમ્મિસ્સં મહાદાનં દત્વા ‘‘અહમ્પિ, ભન્તે, અનાગતે અયં ભિક્ખુ વિય એકસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને મઞ્જુસ્સરાનં અગ્ગો ભવેય્ય’’ન્તિ પણિધાનં અકાસિ. ભગવા તસ્સ અનન્તરાયં દિસ્વા બ્યાકરિત્વા પક્કામિ.
Pañcapaññāsamavagge paṭhamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato lakuṇḍakabhaddiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbattitvā viññutaṃ patto satthu dhammaṃ suṇanto nisinno satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ mañjussarānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sappisakkharādimadhurarasasammissaṃ mahādānaṃ datvā ‘‘ahampi, bhante, anāgate ayaṃ bhikkhu viya ekassa buddhassa sāsane mañjussarānaṃ aggo bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ akāsi. Bhagavā tassa anantarāyaṃ disvā byākaritvā pakkāmi.
સો યાવતાયુકં પુઞ્ઞાનિ કત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઉભયસમ્પત્તિયો અનુભવિત્વા ફુસ્સભગવતો કાલે ચિત્રકોકિલો હુત્વા નિબ્બત્તો રાજુય્યાનતો મધુરં અમ્બફલં તુણ્ડેનાદાય ગચ્છન્તો સત્થારં દિસ્વા પસન્નમાનસો ‘‘દસ્સામિ બુદ્ધસ્સા’’તિ ચિત્તં ઉપ્પાદેસિ. સત્થા તસ્સ ચિત્તાચારં ઞત્વા પત્તં ગહેત્વા નિસીદિ. કોકિલો દસબલસ્સ પત્તે અમ્બપક્કં ઠપેસિ. સત્થા તસ્સ સોમનસ્સુપ્પાદનત્થં તસ્સ પસ્સન્તસ્સેવ તં પરિભુઞ્જિ. અથ સો કોકિલો પસન્નમાનસો તેનેવ પીતિસુખેન સત્તાહં વીતિનામેસિ. તેનેવ પુઞ્ઞકમ્મેન ઉપ્પન્નુપ્પન્નભવે મઞ્જુસ્સરો અહોસિ. કસ્સપસમ્માસમ્બુદ્ધકાલે વડ્ઢકિકુલે નિબ્બત્તેત્વા જેટ્ઠકવડ્ઢકી હુત્વા પાકટો અહોસિ. પરિનિબ્બુતે ભગવતિ તસ્સ સરીરધાતુયો નિદહિતું સત્તયોજનપ્પમાણે થૂપે આરદ્ધે સો આહ – ‘‘યોજનાવટ્ટં યોજનુબ્બેધં કરોમા’’તિ. તે સબ્બે તસ્સ વચને અટ્ઠંસુ. ઇતિ અપ્પમાણસ્સ બુદ્ધસ્સ ઓરપ્પમાણં ચેતિયં કારેસિ, તેન કમ્મેન નિબ્બત્તટ્ઠાને અઞ્ઞેહિ હીનપ્પમાણો અહોસિ. સો અમ્હાકં ભગવતો કાલે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા અતિરસ્સતાય ચ સુવણ્ણપટિમા વિય સુન્દરસરીરતાય ચ લકુણ્ડકભદ્દિયોતિ પઞ્ઞાયિત્થ. સો અપરભાગે સત્થુ ધમ્મદેસનં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિત્વા બહુસ્સુતો ધમ્મકથિકો હુત્વા મધુરેન સરેન પરેસં ધમ્મં કથેસિ.
So yāvatāyukaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā phussabhagavato kāle citrakokilo hutvā nibbatto rājuyyānato madhuraṃ ambaphalaṃ tuṇḍenādāya gacchanto satthāraṃ disvā pasannamānaso ‘‘dassāmi buddhassā’’ti cittaṃ uppādesi. Satthā tassa cittācāraṃ ñatvā pattaṃ gahetvā nisīdi. Kokilo dasabalassa patte ambapakkaṃ ṭhapesi. Satthā tassa somanassuppādanatthaṃ tassa passantasseva taṃ paribhuñji. Atha so kokilo pasannamānaso teneva pītisukhena sattāhaṃ vītināmesi. Teneva puññakammena uppannuppannabhave mañjussaro ahosi. Kassapasammāsambuddhakāle vaḍḍhakikule nibbattetvā jeṭṭhakavaḍḍhakī hutvā pākaṭo ahosi. Parinibbute bhagavati tassa sarīradhātuyo nidahituṃ sattayojanappamāṇe thūpe āraddhe so āha – ‘‘yojanāvaṭṭaṃ yojanubbedhaṃ karomā’’ti. Te sabbe tassa vacane aṭṭhaṃsu. Iti appamāṇassa buddhassa orappamāṇaṃ cetiyaṃ kāresi, tena kammena nibbattaṭṭhāne aññehi hīnappamāṇo ahosi. So amhākaṃ bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā atirassatāya ca suvaṇṇapaṭimā viya sundarasarīratāya ca lakuṇḍakabhaddiyoti paññāyittha. So aparabhāge satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā bahussuto dhammakathiko hutvā madhurena sarena paresaṃ dhammaṃ kathesi.
અથેકસ્મિં ઉસ્સવદિવસે એકેન બ્રાહ્મણેન સદ્ધિં રથેન ગચ્છન્તી એકા ગણિકા થેરં દિસ્વા દન્તવિદંસકં હસિ. થેરો તસ્સા દન્તટ્ઠિકે નિમિત્તં ગહેત્વા ઝાનં ઉપ્પાદેત્વા તં પાદકં કત્વા વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અનાગામી અહોસિ, સો અભિણ્હં કાયગતાય સતિયા વિહરન્તો એકદિવસં આયસ્મતા ધમ્મસેનાપતિના ઓવદિયમાનો અનુસાસિયમાનો અરહત્તે પતિટ્ઠહિ. એકચ્ચે ભિક્ખૂ ચ સામણેરા ચ તસ્સ અરહત્તપ્પત્તભાવં અજાનન્તો કણ્ણેસુ ગહેત્વા કડ્ઢન્તિ, સીસે બાહાય હત્થપાદાદીસુ વા ગહેત્વા ચાલેત્વા કીળન્તા વિહેઠેસું. અથ ભગવા સુત્વા – ‘‘મા, ભિક્ખવે, મમ પુત્તં વિહેઠેથા’’તિ આહ. તતો પટ્ઠાય તં ‘‘અરહા’’તિ જાનિત્વા ન વિહેઠેસું.
Athekasmiṃ ussavadivase ekena brāhmaṇena saddhiṃ rathena gacchantī ekā gaṇikā theraṃ disvā dantavidaṃsakaṃ hasi. Thero tassā dantaṭṭhike nimittaṃ gahetvā jhānaṃ uppādetvā taṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmī ahosi, so abhiṇhaṃ kāyagatāya satiyā viharanto ekadivasaṃ āyasmatā dhammasenāpatinā ovadiyamāno anusāsiyamāno arahatte patiṭṭhahi. Ekacce bhikkhū ca sāmaṇerā ca tassa arahattappattabhāvaṃ ajānanto kaṇṇesu gahetvā kaḍḍhanti, sīse bāhāya hatthapādādīsu vā gahetvā cāletvā kīḷantā viheṭhesuṃ. Atha bhagavā sutvā – ‘‘mā, bhikkhave, mama puttaṃ viheṭhethā’’ti āha. Tato paṭṭhāya taṃ ‘‘arahā’’ti jānitvā na viheṭhesuṃ.
૧૨. સો અરહા હુત્વા સઞ્જાતસોમનસ્સો અત્તનો પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિમાહ. મઞ્જુનાભિનિકૂજહન્તિ મધુરેન પેમનિયેન સરેન અભિનિકૂજિં સદ્દં નિચ્છારેસિં અહન્તિ અત્થો. સેસમેત્થ સુવિઞ્ઞેય્યમેવાતિ.
12. So arahā hutvā sañjātasomanasso attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Mañjunābhinikūjahanti madhurena pemaniyena sarena abhinikūjiṃ saddaṃ nicchāresiṃ ahanti attho. Sesamettha suviññeyyamevāti.
લકુણ્ડકભદ્દિયત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.
Lakuṇḍakabhaddiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૧. લકુણ્ડભદ્દિયત્થેરઅપદાનં • 1. Lakuṇḍabhaddiyattheraapadānaṃ