| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૯. લોહિચ્ચસુત્તવણ્ણના
9. Lohiccasuttavaṇṇanā
૧૩૨. નવમે મક્કરકતેતિ એવંનામકે નગરે અરઞ્ઞકુટિકાયન્તિ અરઞ્ઞે કતાય પાટિયેક્કાય કુટિયં, ન વિહારપચ્ચન્તકુટિયં. માણવકાતિ યેપિ તત્થ મહલ્લકા, તે મહલ્લકકાલેપિ અન્તેવાસિકતાય માણવકાત્વેવ વુત્તા. તેનુપસઙ્કમિંસૂતિ પાતો સિપ્પં ઉગ્ગણ્હિત્વા સાયં ‘‘આચરિયસ્સ કટ્ઠાનિ આહરિસ્સામા’’તિ અરઞ્ઞં પવિસિત્વા વિચરન્તા યેન સા કુટિકા, તેનુપસઙ્કમિંસુ. પરિતો પરિતો કુટિકાયાતિ તસ્સા કુટિકાય સમન્તતો સમન્તતો. સેલેય્યકાનીતિ અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ પિટ્ઠિં ગહેત્વા લઙ્ઘિત્વા ઇતો ચિતો ચઙ્કમનકીળનાનિ.
132. Navame makkarakateti evaṃnāmake nagare araññakuṭikāyanti araññe katāya pāṭiyekkāya kuṭiyaṃ, na vihārapaccantakuṭiyaṃ. Māṇavakāti yepi tattha mahallakā, te mahallakakālepi antevāsikatāya māṇavakātveva vuttā. Tenupasaṅkamiṃsūti pāto sippaṃ uggaṇhitvā sāyaṃ ‘‘ācariyassa kaṭṭhāni āharissāmā’’ti araññaṃ pavisitvā vicarantā yena sā kuṭikā, tenupasaṅkamiṃsu. Parito parito kuṭikāyāti tassā kuṭikāya samantato samantato. Seleyyakānīti aññamaññassa piṭṭhiṃ gahetvā laṅghitvā ito cito caṅkamanakīḷanāni.
મુણ્ડકાતિઆદીસુ મુણ્ડે મુણ્ડાતિ, સમણે ચ સમણાતિ વત્તું વટ્ટેય્ય, ઇમે પન હીળેન્તા ‘‘મુણ્ડકા સમણકા’’તિ આહંસુ. ઇબ્ભાતિ ગહપતિકા. કણ્હાતિ કણ્હા, કાળકાતિ અત્થો. બન્ધુપાદાપચ્ચાતિ એત્થ બન્ધૂતિ બ્રહ્મા અધિપ્પેતો. તઞ્હિ બ્રાહ્મણા પિતામહોતિ વોહરન્તિ. પાદાનં અપચ્ચા પાદાપચ્ચા, બ્રહ્મુનો પિટ્ઠિપાદતો જાતાતિ અધિપ્પાયો. તેસં કિર અયં લદ્ધિ ‘‘બ્રાહ્મણા બ્રહ્મુનો મુખતો નિક્ખન્તા, ખત્તિયા ઉરતો, વેસ્સા નાભિતો, સુદ્દા જાણુતો, સમણા પિટ્ઠિપાદતો’’તિ. ભરતકાનન્તિ કુટિમ્બિકાનં. કુટિમ્બિકા હિ યસ્મા રટ્ઠં ભરન્તિ, તસ્મા ભરતાતિ વુચ્ચન્તિ. ઇમે પન પરિભવં કત્વા વદમાના ‘‘ભરતકાન’’ન્તિ આહંસુ.
Muṇḍakātiādīsu muṇḍe muṇḍāti, samaṇe ca samaṇāti vattuṃ vaṭṭeyya, ime pana hīḷentā ‘‘muṇḍakā samaṇakā’’ti āhaṃsu. Ibbhāti gahapatikā. Kaṇhāti kaṇhā, kāḷakāti attho. Bandhupādāpaccāti ettha bandhūti brahmā adhippeto. Tañhi brāhmaṇā pitāmahoti voharanti. Pādānaṃ apaccā pādāpaccā, brahmuno piṭṭhipādato jātāti adhippāyo. Tesaṃ kira ayaṃ laddhi ‘‘brāhmaṇā brahmuno mukhato nikkhantā, khattiyā urato, vessā nābhito, suddā jāṇuto, samaṇā piṭṭhipādato’’ti. Bharatakānanti kuṭimbikānaṃ. Kuṭimbikā hi yasmā raṭṭhaṃ bharanti, tasmā bharatāti vuccanti. Ime pana paribhavaṃ katvā vadamānā ‘‘bharatakāna’’nti āhaṃsu.
વિહારા નિક્ખમિત્વાતિ ‘‘રત્તિટ્ઠકાપરિચ્છન્ને રજતપટ્ટસન્નિભસમવિપ્પકિણ્ણવાલિકે રમણીયે પરિવેણે કટ્ઠકલાપે બન્ધિત્વા ખિપમાના વાલિકં આલુળેત્વા, હત્થેન હત્થં આદાય પણ્ણકુટિં પરિયાયન્તા ‘ઇમે ઇમેસં ભરતકાનં સક્કતા, ઇમે ઇમેસં ભરતકાનં સક્કતા’તિ પુનપ્પુનં વિરવન્તા અતિવિય ઇમે માણવકા કીળં કરોન્તિ, વિહારે ભિક્ખૂનં અત્થિભાવમ્પિ ન જાનન્તિ, દસ્સેસ્સામિ નેસં ભિક્ખૂનં અત્થિભાવ’’ન્તિ ચિન્તેત્વા પણ્ણકુટિતો નિક્ખમિ.
Vihārā nikkhamitvāti ‘‘rattiṭṭhakāparicchanne rajatapaṭṭasannibhasamavippakiṇṇavālike ramaṇīye pariveṇe kaṭṭhakalāpe bandhitvā khipamānā vālikaṃ āluḷetvā, hatthena hatthaṃ ādāya paṇṇakuṭiṃ pariyāyantā ‘ime imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā, ime imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā’ti punappunaṃ viravantā ativiya ime māṇavakā kīḷaṃ karonti, vihāre bhikkhūnaṃ atthibhāvampi na jānanti, dassessāmi nesaṃ bhikkhūnaṃ atthibhāva’’nti cintetvā paṇṇakuṭito nikkhami.
સીલુત્તમા પુબ્બતરા અહેસુન્તિ ગુણવન્તાનં ગુણે કથિતે નિગ્ગુણાનં ગુણાભાવો પાકટોવ ભવિસ્સતીતિ પોરાણકબ્રાહ્મણાનં ગુણે કથેન્તો એવમાહ. તત્થ સીલુત્તમાતિ સીલજેટ્ઠકા. સીલઞ્હિ તેસં ઉત્તમં, ન જાતિગોત્તં. યે પુરાણં સરન્તીતિ યે પોરાણકં બ્રાહ્મણધમ્મં સરન્તિ. અભિભુય્ય કોધન્તિ કોધં અભિભવિત્વા તેસં દ્વારાનિ સુગુત્તાનિ સુરક્ખિતાનિ અહેસું. ધમ્મે ચ ઝાને ચ રતાતિ દસવિધે કુસલકમ્મપથધમ્મે અટ્ઠસમાપત્તિઝાનેસુ ચ રતા.
Sīluttamā pubbatarā ahesunti guṇavantānaṃ guṇe kathite nigguṇānaṃ guṇābhāvo pākaṭova bhavissatīti porāṇakabrāhmaṇānaṃ guṇe kathento evamāha. Tattha sīluttamāti sīlajeṭṭhakā. Sīlañhi tesaṃ uttamaṃ, na jātigottaṃ. Ye purāṇaṃ sarantīti ye porāṇakaṃ brāhmaṇadhammaṃ saranti. Abhibhuyya kodhanti kodhaṃ abhibhavitvā tesaṃ dvārāni suguttāni surakkhitāni ahesuṃ. Dhamme ca jhāne ca ratāti dasavidhe kusalakammapathadhamme aṭṭhasamāpattijhānesu ca ratā.
એવં પોરાણાનં ગુણં કથેત્વા અથેતરહિ બ્રાહ્મણાનં માનં નિમ્મદ્દેન્તો ઇમે ચ વોક્કમ્મ જપામસેતિઆદિમાહ. તત્થ વોક્કમ્માતિ એતેહિ ગુણેહિ અપક્કમિત્વા. જપામસેતિ મયં જપામ સજ્ઝાયામાતિ એત્તકેનેવ બ્રાહ્મણમ્હાતિ મઞ્ઞમાના બ્રાહ્મણા મયન્તિ ઇમિના ગોત્તેન મત્તા હુત્વા વિસમં ચરન્તિ, વિસમાનિ કાયકમ્માદીનિ કરોન્તીતિ અત્થો. પુથુઅત્તદણ્ડાતિ પુથુ અત્તા દણ્ડા એતેહીતિ પુથુઅત્તદણ્ડા, ગહિતનાનાવિધદણ્ડાતિ અત્થો. સતણ્હાતણ્હેસૂતિ સતણ્હનિત્તણ્હેસુ. અગુત્તદ્વારસ્સ ભવન્તિ મોઘાતિ અસંવુતદ્વારસ્સ સબ્બેપિ વતસમાદાના મોઘા ભવન્તીતિ દીપેતિ. યથા કિન્તિ? સુપિનેવ લદ્ધં પુરિસસ્સ વિત્તન્તિ યથા સુપિને પુરિસસ્સ લદ્ધં મણિમુત્તાદિનાનાવિધં વિત્તં મોઘં હોતિ, પબુજ્ઝિત્વા કિઞ્ચિ ન પસ્સતિ, એવં મોઘા ભવન્તીતિ અત્થો.
Evaṃ porāṇānaṃ guṇaṃ kathetvā athetarahi brāhmaṇānaṃ mānaṃ nimmaddento ime ca vokkamma japāmasetiādimāha. Tattha vokkammāti etehi guṇehi apakkamitvā. Japāmaseti mayaṃ japāma sajjhāyāmāti ettakeneva brāhmaṇamhāti maññamānā brāhmaṇā mayanti iminā gottena mattā hutvā visamaṃ caranti, visamāni kāyakammādīni karontīti attho. Puthuattadaṇḍāti puthu attā daṇḍā etehīti puthuattadaṇḍā, gahitanānāvidhadaṇḍāti attho. Sataṇhātaṇhesūti sataṇhanittaṇhesu. Aguttadvārassa bhavanti moghāti asaṃvutadvārassa sabbepi vatasamādānā moghā bhavantīti dīpeti. Yathā kinti? Supineva laddhaṃ purisassa vittanti yathā supine purisassa laddhaṃ maṇimuttādinānāvidhaṃ vittaṃ moghaṃ hoti, pabujjhitvā kiñci na passati, evaṃ moghā bhavantīti attho.
અનાસકાતિ એકાહદ્વીહાદિવસેન અનાહારકા. થણ્ડિલસાયિકા ચાતિ હરિતકુસસન્થતે ભૂમિભાગે સયનં, પાતો સિનાનઞ્ચ તયો ચ વેદાતિ પાતોવ ઉદકં પવિસિત્વા ન્હાનઞ્ચેવ તયો ચ વેદા. ખરાજિનં જટા પઙ્કોતિ ખરસમ્ફસ્સં અજિનચમ્મઞ્ચેવ જટાકલાપો ચ પઙ્કો ચ, પઙ્કો નામ દન્તમલં. મન્તા સીલબ્બતં તપોતિ મન્તા ચ અજસીલગોસીલસઙ્ખાતં સીલં અજવતગોવતસઙ્ખાતં વતઞ્ચ. અયં ઇદાનિ બ્રાહ્મણાનં તપોતિ વદતિ. કુહના વઙ્કદણ્ડા ચાતિ પટિચ્છન્નકૂપો વિય પટિચ્છન્નદોસં કોહઞ્ઞઞ્ચેવ વઙ્કદણ્ડો, ચ ઉદુમ્બરપલાસબેળુવરુક્ખાનં અઞ્ઞતરતો ગહિતં વઙ્કદણ્ડઞ્ચાતિ અત્થો. ઉદકાચમનાનિ ચાતિ ઉદકેન મુખપરિમજ્જનાનિ. વણ્ણા એતે બ્રાહ્મણાનન્તિ એતે બ્રાહ્મણાનં પરિક્ખારભણ્ડકવણ્ણાતિ દસ્સેતિ. કત કિઞ્ચિક્ખભાવનાતિ કતા કિઞ્ચિક્ખભાવના. અયમેવ વા પાઠો, આમિસકિઞ્ચિક્ખસ્સ વડ્ઢનત્થાય કતન્તિ અત્થો.
Anāsakāti ekāhadvīhādivasena anāhārakā. Thaṇḍilasāyikā cāti haritakusasanthate bhūmibhāge sayanaṃ, pāto sinānañcatayo ca vedāti pātova udakaṃ pavisitvā nhānañceva tayo ca vedā. Kharājinaṃ jaṭā paṅkoti kharasamphassaṃ ajinacammañceva jaṭākalāpo ca paṅko ca, paṅko nāma dantamalaṃ. Mantā sīlabbataṃ tapoti mantā ca ajasīlagosīlasaṅkhātaṃ sīlaṃ ajavatagovatasaṅkhātaṃ vatañca. Ayaṃ idāni brāhmaṇānaṃ tapoti vadati. Kuhanā vaṅkadaṇḍā cāti paṭicchannakūpo viya paṭicchannadosaṃ kohaññañceva vaṅkadaṇḍo, ca udumbarapalāsabeḷuvarukkhānaṃ aññatarato gahitaṃ vaṅkadaṇḍañcāti attho. Udakācamanāni cāti udakena mukhaparimajjanāni. Vaṇṇā ete brāhmaṇānanti ete brāhmaṇānaṃ parikkhārabhaṇḍakavaṇṇāti dasseti. Kata kiñcikkhabhāvanāti katā kiñcikkhabhāvanā. Ayameva vā pāṭho, āmisakiñcikkhassa vaḍḍhanatthāya katanti attho.
એવં એતરહિ બ્રાહ્મણાનં માનં નિમ્મદ્દિત્વા પુન પોરાણકબ્રાહ્મણાનં વણ્ણં કથેન્તો ચિત્તઞ્ચ સુસમાહિતન્તિઆદિમાહ. તત્થ સુસમાહિતન્તિ તેસં બ્રાહ્મણાનં ચિત્તં ઉપચારપ્પનાસમાધીહિ સુસમાહિતં અહોસીતિ દસ્સેતિ. અખિલન્તિ મુદુ અથદ્ધં. સો મગ્ગો બ્રહ્મપત્તિયાતિ સો સેટ્ઠપત્તિયા મગ્ગો, તુમ્હે પન કિં બ્રાહ્મણા નામાતિ દીપેન્તો એવમાહ.
Evaṃ etarahi brāhmaṇānaṃ mānaṃ nimmadditvā puna porāṇakabrāhmaṇānaṃ vaṇṇaṃ kathento cittañca susamāhitantiādimāha. Tattha susamāhitanti tesaṃ brāhmaṇānaṃ cittaṃ upacārappanāsamādhīhi susamāhitaṃ ahosīti dasseti. Akhilanti mudu athaddhaṃ. So maggo brahmapattiyāti so seṭṭhapattiyā maggo, tumhe pana kiṃ brāhmaṇā nāmāti dīpento evamāha.
આગમંસુ નુ ખ્વિધાતિ આગમંસુ નુ ખો ઇધ. અધિમુચ્ચતીતિ કિલેસવસેન અધિમુત્તો ગિદ્ધો હોતિ. બ્યાપજ્જતીતિ બ્યાપાદવસેન પૂતિચિત્તં હોતિ. પરિત્તચેતસોતિ અનુપટ્ઠિતસતિતાય સંકિલેસચિત્તેન પરિત્તચિત્તો. ચેતોવિમુત્તિન્તિ ફલસમાધિં. પઞ્ઞાવિમુત્તિન્તિ ફલપઞ્ઞં. અપ્પમાણચેતસોતિ ઉપટ્ઠિતસતિતાય નિક્કિલેસચિત્તેન અપ્પમાણચિત્તો.
Āgamaṃsu nu khvidhāti āgamaṃsu nu kho idha. Adhimuccatīti kilesavasena adhimutto giddho hoti. Byāpajjatīti byāpādavasena pūticittaṃ hoti. Parittacetasoti anupaṭṭhitasatitāya saṃkilesacittena parittacitto. Cetovimuttinti phalasamādhiṃ. Paññāvimuttinti phalapaññaṃ. Appamāṇacetasoti upaṭṭhitasatitāya nikkilesacittena appamāṇacitto.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૯. લોહિચ્ચસુત્તં • 9. Lohiccasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૯. લોહિચ્ચસુત્તવણ્ણના • 9. Lohiccasuttavaṇṇanā
