Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૫. પપાતવગ્ગો
5. Papātavaggo
૧. લોકચિન્તાસુત્તં
1. Lokacintāsuttaṃ
૧૧૧૧. એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભૂતપુબ્બં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરો પુરિસો રાજગહા નિક્ખમિત્વા ‘લોકચિન્તં ચિન્તેસ્સામી’તિ યેન સુમાગધા પોક્ખરણી તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા સુમાગધાય પોક્ખરણિયા તીરે નિસીદિ લોકચિન્તં ચિન્તેન્તો. અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, સો પુરિસો સુમાગધાય પોક્ખરણિયા તીરે ચતુરઙ્ગિનિં સેનં 1 ભિસમુળાલં 2 પવિસન્તં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘ઉમ્મત્તોસ્મિ નામાહં, વિચેતોસ્મિ નામાહં! યં લોકે નત્થિ તં મયા દિટ્ઠ’’’ન્તિ.
1111. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, aññataro puriso rājagahā nikkhamitvā ‘lokacintaṃ cintessāmī’ti yena sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdi lokacintaṃ cintento. Addasā kho, bhikkhave, so puriso sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ 3 bhisamuḷālaṃ 4 pavisantaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘ummattosmi nāmāhaṃ, vicetosmi nāmāhaṃ! Yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭha’’’nti.
‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, પુરિસો નગરં પવિસિત્વા મહાજનકાયસ્સ આરોચેસિ – ‘ઉમ્મત્તોસ્મિ નામાહં, ભન્તે, વિચેતોસ્મિ નામાહં, ભન્તે! યં લોકે નત્થિ તં મયા દિટ્ઠ’’’ન્તિ. ‘‘કથં પન ત્વં, અમ્ભો પુરિસ, ઉમ્મત્તો કથં વિચેતો? કિઞ્ચ લોકે નત્થિ યં તયા દિટ્ઠ’’ન્તિ? ‘‘ઇધાહં, ભન્તે, રાજગહા નિક્ખમિત્વા ‘લોકચિન્તં ચિન્તેસ્સામી’તિ યેન સુમાગધા પોક્ખરણી તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા સુમાગધાય પોક્ખરણિયા તીરે નિસીદિં લોકચિન્તં ચિન્તેન્તો. અદ્દસં ખ્વાહં, ભન્તે, સુમાગધાય પોક્ખરણિયા તીરે ચતુરઙ્ગિનિં સેનં ભિસમુળાલં પવિસન્તં. એવં ખ્વાહં, ભન્તે, ઉમ્મત્તો એવં વિચેતો. ઇદઞ્ચ લોકે નત્થિ યં મયા દિટ્ઠ’’ન્તિ. ‘‘તગ્ઘ ત્વં, અમ્ભો પુરિસ, ઉમ્મત્તો તગ્ઘ વિચેતો. ઇદઞ્ચ લોકે નત્થિ યં તયા દિટ્ઠ’’ન્તિ.
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso nagaraṃ pavisitvā mahājanakāyassa ārocesi – ‘ummattosmi nāmāhaṃ, bhante, vicetosmi nāmāhaṃ, bhante! Yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭha’’’nti. ‘‘Kathaṃ pana tvaṃ, ambho purisa, ummatto kathaṃ viceto? Kiñca loke natthi yaṃ tayā diṭṭha’’nti? ‘‘Idhāhaṃ, bhante, rājagahā nikkhamitvā ‘lokacintaṃ cintessāmī’ti yena sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdiṃ lokacintaṃ cintento. Addasaṃ khvāhaṃ, bhante, sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ bhisamuḷālaṃ pavisantaṃ. Evaṃ khvāhaṃ, bhante, ummatto evaṃ viceto. Idañca loke natthi yaṃ mayā diṭṭha’’nti. ‘‘Taggha tvaṃ, ambho purisa, ummatto taggha viceto. Idañca loke natthi yaṃ tayā diṭṭha’’nti.
‘‘તં ખો પન, ભિક્ખવે, સો પુરિસો ભૂતંયેવ અદ્દસ, નો અભૂતં. ભૂતપુબ્બં, ભિક્ખવે, દેવાસુરસઙ્ગામો સમુપબ્યૂળ્હો અહોસિ. તસ્મિં ખો પન, ભિક્ખવે, સઙ્ગામે દેવા જિનિંસુ, અસુરા પરાજિનિંસુ. પરાજિતા ચ ખો, ભિક્ખવે, અસુરા ભીતા ભિસમુળાલેન અસુરપુરં પવિસિંસુ દેવાનંયેવ મોહયમાના.
‘‘Taṃ kho pana, bhikkhave, so puriso bhūtaṃyeva addasa, no abhūtaṃ. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi. Tasmiṃ kho pana, bhikkhave, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājiniṃsu. Parājitā ca kho, bhikkhave, asurā bhītā bhisamuḷālena asurapuraṃ pavisiṃsu devānaṃyeva mohayamānā.
‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, મા લોકચિન્તં ચિન્તેથ – ‘સસ્સતો લોકો’તિ વા ‘અસસ્સતો લોકો’તિ વા, ‘અન્તવા લોકો’તિ વા ‘અનન્તવા લોકો’તિ વા, ‘તં જીવં તં સરીર’ન્તિ વા ‘અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીર’ન્તિ વા, ‘હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ વા ‘ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ વા, ‘હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ વા, ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ વા. તં કિસ્સ હેતુ? નેસા, ભિક્ખવે, ચિન્તા અત્થસંહિતા નાદિબ્રહ્મચરિયકા ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ.
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, mā lokacintaṃ cintetha – ‘sassato loko’ti vā ‘asassato loko’ti vā, ‘antavā loko’ti vā ‘anantavā loko’ti vā, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. Taṃ kissa hetu? Nesā, bhikkhave, cintā atthasaṃhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati.
‘‘ચિન્તેન્તા ખો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ ચિન્તેય્યાથ…પે॰… ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ ચિન્તેય્યાથ. તં કિસ્સ હેતુ? એસા, ભિક્ખવે, ચિન્તા અત્થસંહિતા એસા આદિબ્રહ્મચરિયકા એસા નિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ.
‘‘Cintentā kho tumhe, bhikkhave, ‘idaṃ dukkha’nti cinteyyātha…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti cinteyyātha. Taṃ kissa hetu? Esā, bhikkhave, cintā atthasaṃhitā esā ādibrahmacariyakā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યોગો કરણીયો…પે॰… ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યોગો કરણીયો’’તિ. પઠમં.
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, ‘idaṃ dukkha’nti yogo karaṇīyo…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yogo karaṇīyo’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. લોકચિન્તાસુત્તવણ્ણના • 1. Lokacintāsuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. લોકચિન્તાસુત્તવણ્ણના • 1. Lokacintāsuttavaṇṇanā