| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૩. લોકન્તગમનસુત્તવણ્ણના
3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
૧૧૬. તતિયે લોકસ્સાતિ ચક્કવાળલોકસ્સ. લોકસ્સ અન્તન્તિ સઙ્ખારલોકસ્સ અન્તં. વિહારં પાવિસીતિ ‘‘મયિ વિહારં પવિટ્ઠે ઇમે ભિક્ખૂ, ઇમં ઉદ્દેસં આનન્દં પુચ્છિસ્સન્તિ, સો ચ તેસં મમ સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણેન સંસન્દિત્વા કથેસ્સતિ. તતો નં થોમેસ્સામિ, મમ થોમનં સુત્વા ભિક્ખૂ આનન્દં ઉપસઙ્કમિતબ્બં, વચનઞ્ચસ્સ સોતબ્બં સદ્ધાતબ્બં મઞ્ઞિસ્સન્તિ, તં નેસં ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ ચિન્તેત્વા સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ વિત્થારેન અત્થં અવિભજિત્વાવ નિસિન્નાસને અન્તરહિતો ગન્ધકુટિયં પાતુરહોસિ. તેન વુત્તં ‘‘ઉટ્ઠાયાસના વિહારં પાવિસી’’તિ.
116. Tatiye lokassāti cakkavāḷalokassa. Lokassa antanti saṅkhāralokassa antaṃ. Vihāraṃ pāvisīti ‘‘mayi vihāraṃ paviṭṭhe ime bhikkhū, imaṃ uddesaṃ ānandaṃ pucchissanti, so ca tesaṃ mama sabbaññutaññāṇena saṃsanditvā kathessati. Tato naṃ thomessāmi, mama thomanaṃ sutvā bhikkhū ānandaṃ upasaṅkamitabbaṃ, vacanañcassa sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissanti, taṃ nesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti cintetvā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhajitvāva nisinnāsane antarahito gandhakuṭiyaṃ pāturahosi. Tena vuttaṃ ‘‘uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisī’’ti.
સત્થુ ચેવ સંવણ્ણિતોતિ સત્થારા ચ પસત્થો. વિઞ્ઞૂનન્તિ ઇદમ્પિ કરણત્થે સામિવચનં, પણ્ડિતેહિ સબ્રહ્મચારીહિ ચ સમ્ભાવિતોતિ અત્થો. પહોતીતિ સક્કોતિ. અતિક્કમ્મેવ મૂલં અતિક્કમ્મેવ ખન્ધન્તિ સારો નામ મૂલે વા ખન્ધે વા ભવેય્ય, તમ્પિ અતિક્કમિત્વાતિ અત્થો. એવંસમ્પદમિદન્તિ એવંસમ્પત્તિકં, ઈદિસન્તિ અત્થો. અતિસિત્વાતિ અતિક્કમિત્વા. જાનં જાનાતીતિ જાનિતબ્બમેવ જાનાતિ. પસ્સં પસ્સતીતિ પસ્સિતબ્બમેવ પસ્સતિ. યથા વા એકચ્ચો વિપરીતં ગણ્હન્તો જાનન્તોપિ ન જાનાતિ, પસ્સન્તોપિ ન પસ્સતિ, ન એવં ભગવા. ભગવા પન જાનન્તો જાનાતિ, પસ્સન્તો પસ્સતિયેવ. સ્વાયં દસ્સનપરિણાયકટ્ઠેન ચક્ખુભૂતો. વિદિતકરણટ્ઠેન ઞાણભૂતો . અવિપરીતસભાવટ્ઠેન પરિયત્તિધમ્મપવત્તનતો વા હદયેન ચિન્તેત્વા વાચાય નિચ્છારિતધમ્મમયોતિ ધમ્મભૂતો. સેટ્ઠટ્ઠેન બ્રહ્મભૂતો. અથ વા ચક્ખુ વિય ભૂતોતિ ચક્ખુભૂતો. એવમેતેસુ પદેસુ અત્થો વેદિતબ્બો. સ્વાયં ધમ્મસ્સ વત્તનતો વત્તા. પવત્તનતો પવત્તા. અત્થં નીહરિત્વા નીહરિત્વા દસ્સનસમત્થતાય અત્થસ્સ નિન્નેતા. અમતાધિગમાય પટિપત્તિં દેસેતીતિ અમતસ્સ દાતા.
Satthu ceva saṃvaṇṇitoti satthārā ca pasattho. Viññūnanti idampi karaṇatthe sāmivacanaṃ, paṇḍitehi sabrahmacārīhi ca sambhāvitoti attho. Pahotīti sakkoti. Atikkammeva mūlaṃ atikkammeva khandhanti sāro nāma mūle vā khandhe vā bhaveyya, tampi atikkamitvāti attho. Evaṃsampadamidanti evaṃsampattikaṃ, īdisanti attho. Atisitvāti atikkamitvā. Jānaṃ jānātīti jānitabbameva jānāti. Passaṃ passatīti passitabbameva passati. Yathā vā ekacco viparītaṃ gaṇhanto jānantopi na jānāti, passantopi na passati, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana jānanto jānāti, passanto passatiyeva. Svāyaṃ dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto. Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammapavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto. Atha vā cakkhu viya bhūtoti cakkhubhūto. Evametesu padesu attho veditabbo. Svāyaṃ dhammassa vattanato vattā. Pavattanato pavattā. Atthaṃ nīharitvā nīharitvā dassanasamatthatāya atthassa ninnetā. Amatādhigamāya paṭipattiṃ desetīti amatassa dātā.
અગરું કરિત્વાતિ પુનપ્પુનં યાચાપેન્તોપિ હિ ગરું કરોતિ નામ. અત્તનો સેક્ખપટિસમ્ભિદાઞાણે ઠત્વા સિનેરુપાદતો વાલિકં ઉદ્ધરમાનો વિય દુબ્બિઞ્ઞેય્યં કત્વા કથેન્તોપિ ગરું કરોતિયેવ નામ. એવં અકત્વા અમ્હે પુનપ્પુનં અયાચાપેત્વા સુવિઞ્ઞેય્યમ્પિ નો કત્વા કથેહીતિ વુત્તં હોતિ.
Agaruṃ karitvāti punappunaṃ yācāpentopi hi garuṃ karoti nāma. Attano sekkhapaṭisambhidāñāṇe ṭhatvā sinerupādato vālikaṃ uddharamāno viya dubbiññeyyaṃ katvā kathentopi garuṃ karotiyeva nāma. Evaṃ akatvā amhe punappunaṃ ayācāpetvā suviññeyyampi no katvā kathehīti vuttaṃ hoti.
યં ખો વોતિ યં ખો તુમ્હાકં. ચક્ખુના ખો, આવુસો, લોકસ્મિં લોકસઞ્ઞી હોતિ લોકમાનીતિ ચક્ખુઞ્હિ લોકે અપ્પહીનદિટ્ઠિ પુથુજ્જનો સત્તલોકવસેન લોકોતિ સઞ્જાનાતિ ચેવ મઞ્ઞતિ ચ, તથા ચક્કવાળલોકવસેન. ન હિ અઞ્ઞત્ર ચક્ખાદીહિ દ્વાદસાયતનેહિ તસ્સ સા સઞ્ઞા વા માનો વા ઉપ્પજ્જતિ. તેન વુત્તં, ‘‘ચક્ખુના ખો, આવુસો, લોકસ્મિં લોકસઞ્ઞી હોતિ લોકમાની’’તિ. ઇમસ્સ ચ લોકસ્સ ગમનેન અન્તો નામ ઞાતું વા દટ્ઠું વા પત્તું વા ન સક્કા. લુજ્જનટ્ઠેન પન તસ્સેવ ચક્ખાદિભેદસ્સ લોકસ્સ નિબ્બાનસઙ્ખાતં અન્તં અપ્પત્વા વટ્ટદુક્ખસ્સ અન્તકિરિયા નામ નત્થીતિ વેદિતબ્બા.
Yaṃ kho voti yaṃ kho tumhākaṃ. Cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānīti cakkhuñhi loke appahīnadiṭṭhi puthujjano sattalokavasena lokoti sañjānāti ceva maññati ca, tathā cakkavāḷalokavasena. Na hi aññatra cakkhādīhi dvādasāyatanehi tassa sā saññā vā māno vā uppajjati. Tena vuttaṃ, ‘‘cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī’’ti. Imassa ca lokassa gamanena anto nāma ñātuṃ vā daṭṭhuṃ vā pattuṃ vā na sakkā. Lujjanaṭṭhena pana tasseva cakkhādibhedassa lokassa nibbānasaṅkhātaṃ antaṃ appatvā vaṭṭadukkhassa antakiriyā nāma natthīti veditabbā.
એવં પઞ્હં વિસ્સજ્જેત્વા ઇદાનિ ‘‘સાવકેન પઞ્હો કથિતોતિ મા નિક્કઙ્ખા અહુવત્થ, અયં ભગવા સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણતુલં ગહેત્વા નિસિન્નો. ઇચ્છમાના તમેવ ઉપસઙ્કમિત્વા નિક્કઙ્ખા હોથા’’તિ ઉય્યોજેન્તો આકઙ્ખમાના પનાતિઆદિમાહ.
Evaṃ pañhaṃ vissajjetvā idāni ‘‘sāvakena pañho kathitoti mā nikkaṅkhā ahuvattha, ayaṃ bhagavā sabbaññutaññāṇatulaṃ gahetvā nisinno. Icchamānā tameva upasaṅkamitvā nikkaṅkhā hothā’’ti uyyojento ākaṅkhamānā panātiādimāha.
ઇમેહિ આકારેહીતિ ઇમેહિ કારણેહિ ચક્કવાળલોકસ્સ અન્તાભાવકારણેહિ ચેવ સઙ્ખારલોકસ્સ અન્તાપત્તિકારણેહિ ચ. ઇમેહિ પદેહીતિ ઇમેહિ અક્ખરસમ્પિણ્ડનેહિ. બ્યઞ્જનેહીતિ પાટિયેક્કઅક્ખરેહિ.
Imehi ākārehīti imehi kāraṇehi cakkavāḷalokassa antābhāvakāraṇehi ceva saṅkhāralokassa antāpattikāraṇehi ca. Imehi padehīti imehi akkharasampiṇḍanehi. Byañjanehīti pāṭiyekkaakkharehi.
પણ્ડિતોતિ પણ્ડિચ્ચેન સમન્નાગતો. ચતૂહિ કારણેહિ પણ્ડિતો ધાતુકુસલો આયતનકુસલો પચ્ચયાકારકુસલો કારણાકારણકુસલોતિ. મહાપઞ્ઞોતિ મહન્તે અત્થે મહન્તે ધમ્મે મહન્તા નિરુત્તિયો મહન્તાનિ પટિભાનાનિ પટિગ્ગણ્હનસમત્થતાય મહાપઞ્ઞાય સમન્નાગતો. યથા તં આનન્દેનાતિ યથા આનન્દેન બ્યાકતં, તં સન્ધાય વુત્તં. યથા આનન્દેન તં બ્યાકતં, અહમ્પિ તં એવમેવ બ્યાકરેય્યન્તિ અત્થો.
Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Catūhi kāraṇehi paṇḍito dhātukusalo āyatanakusalo paccayākārakusalo kāraṇākāraṇakusaloti. Mahāpaññoti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni paṭiggaṇhanasamatthatāya mahāpaññāya samannāgato. Yathātaṃ ānandenāti yathā ānandena byākataṃ, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ānandena taṃ byākataṃ, ahampi taṃ evameva byākareyyanti attho.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. લોકન્તગમનસુત્તં • 3. Lokantagamanasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૩. લોકન્તગમનસુત્તવણ્ણના • 3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
