Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā

    ૧૮. મગ્ગપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના

    18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā

    ૧૮. દુવિધમ્પિ સઙ્કપ્પન્તિ સમ્માસઙ્કપ્પો મિચ્છાસઙ્કપ્પોતિ ચ એવં અનવજ્જસાવજ્જભેદેન દુવિધમ્પિ. વીરિયં સમાધિન્તિ એત્થાપિ એસેવ નયો. સઙ્ગણ્હિત્વા વિતક્કાદિભાવસામઞ્ઞેન સહ ગહેત્વા, એકેકમેવ કત્વા ગહેત્વાતિ અત્થો. તેહિ મિચ્છાવાચાકમ્મન્તાજીવેહિ. ઇધાતિ ઇમસ્મિં મગ્ગપચ્ચયનિદ્દેસે લબ્ભમાનાનિ ચ મગ્ગપચ્ચયભાવતો, ચ-સદ્દેન અલબ્ભમાનાનિ ચ મગ્ગપચ્ચયત્તાભાવા. યદિ એવં કસ્મા વુત્તાનીતિ આહ ‘‘મગ્ગઙ્ગવચનસામઞ્ઞેના’’તિ. એવં પરિયાયનિદ્દેસો ઇધ કિમત્થિયોતિ ચોદનં સન્ધાયાહ ‘‘એવઞ્હિ સુત્તવોહારોપિ દસ્સિતો હોતી’’તિ. એવં પન દસ્સેન્તેનાતિ પરમત્થતો અમગ્ગઙ્ગાનિપિ સુત્તે મગ્ગઙ્ગવોહારસિદ્ધિયા ઇધ મગ્ગઙ્ગેહિ સહ દસ્સેન્તેન. ઉદ્ધરિત્વાતિ પદુદ્ધારં કત્વા. ઇદાનિ મિચ્છાવાચાદીહિ સદ્ધિં દ્વાદસઙ્ગાનિ ન દસ્સેતબ્બાનિ, કસ્માતિ ચેતિ આહ ‘‘ન હિ પાળિયં…પે॰… વત્તબ્બો’’તિ. તપ્પટિપક્ખભાવતોયેવ મિચ્છામગ્ગઙ્ગાનિ, ન મિચ્છાદિટ્ઠિઆદયો વિય સભાવતોતિ અધિપ્પાયો.

    18. Duvidhampi saṅkappanti sammāsaṅkappo micchāsaṅkappoti ca evaṃ anavajjasāvajjabhedena duvidhampi. Vīriyaṃ samādhinti etthāpi eseva nayo. Saṅgaṇhitvā vitakkādibhāvasāmaññena saha gahetvā, ekekameva katvā gahetvāti attho. Tehi micchāvācākammantājīvehi. Idhāti imasmiṃ maggapaccayaniddese labbhamānāni ca maggapaccayabhāvato, ca-saddena alabbhamānāni ca maggapaccayattābhāvā. Yadi evaṃ kasmā vuttānīti āha ‘‘maggaṅgavacanasāmaññenā’’ti. Evaṃ pariyāyaniddeso idha kimatthiyoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘evañhi suttavohāropi dassito hotī’’ti. Evaṃ pana dassentenāti paramatthato amaggaṅgānipi sutte maggaṅgavohārasiddhiyā idha maggaṅgehi saha dassentena. Uddharitvāti paduddhāraṃ katvā. Idāni micchāvācādīhi saddhiṃ dvādasaṅgāni na dassetabbāni, kasmāti ceti āha ‘‘na hi pāḷiyaṃ…pe… vattabbo’’ti. Tappaṭipakkhabhāvatoyeva micchāmaggaṅgāni, na micchādiṭṭhiādayo viya sabhāvatoti adhippāyo.

    પરિયાયનિપ્પરિયાયમગ્ગઙ્ગદસ્સનત્થેપિ અત્થવચને એવં ન વત્તબ્બમેવાતિ દસ્સેન્તો ‘‘પરિયાય…પે॰… અધિકરણાની’’તિ આહ. તસ્સત્થો – યથા ‘‘અઞ્ઞભાગિયસ્સ અધિકરણસ્સા’’તિ એત્થ પાળિગતઅધિકરણસદ્દપતિરૂપકો અઞ્ઞો અધિકરણસદ્દો પાળિગતતદઞ્ઞસાધારણતાય ઉભયપદત્થો ઉદ્ધટો ‘‘અધિકરણં નામ ચત્તારિ અધિકરણાની’’તિ, એવમિધાપિ નિપ્પરિયાયં ઇતરઞ્ચ મગ્ગઙ્ગં દસ્સેતુકામેન પાળિગતતદઞ્ઞસાધારણો મગ્ગઙ્ગસદ્દો ઉદ્ધરિતબ્બો સિયા, તથા ન કતન્તિ. તસ્માતિ યસ્મા પાળિગતોયેવ મગ્ગઙ્ગસદ્દો ઉદ્ધટો, ન તદઞ્ઞસાધારણો, ન ચ અત્થુદ્ધારમુખેન અધિપ્પેતત્થો નિયમિતો, તસ્મા. તેસૂતિ અહેતુકચિત્તુપ્પાદેસુ. ‘‘સમ્માદિટ્ઠિ…પે॰… સમાધયો’’તિ એત્થ સઙ્કપ્પવાયામસમાધયો સમ્મામિચ્છાસદ્દેહિ વિસેસેત્વા વુત્તાતિ આહ ‘‘સમ્માદિટ્ઠિઆદયો યથાવુત્તા સન્તી’’તિ. સઙ્કપ્પવાયામસમાધિપ્પત્તા પન તત્થ કેચિ સન્તિયેવાતિ. અથ વા સમ્માદિટ્ઠિઆદયોતિ વુત્તપ્પકારે સમ્માદિટ્ઠિઆદિકે અનવસેસે સન્ધાય વુત્તં. તેનાહ ‘‘યથાવુત્તા’’તિ. ઉપ્પત્તિટ્ઠાનનિયમનત્થત્તા ન વિસેસનત્થત્તાતિ અધિપ્પાયો.

    Pariyāyanippariyāyamaggaṅgadassanatthepi atthavacane evaṃ na vattabbamevāti dassento ‘‘pariyāya…pe… adhikaraṇānī’’ti āha. Tassattho – yathā ‘‘aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’ti ettha pāḷigataadhikaraṇasaddapatirūpako añño adhikaraṇasaddo pāḷigatatadaññasādhāraṇatāya ubhayapadattho uddhaṭo ‘‘adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇānī’’ti, evamidhāpi nippariyāyaṃ itarañca maggaṅgaṃ dassetukāmena pāḷigatatadaññasādhāraṇo maggaṅgasaddo uddharitabbo siyā, tathā na katanti. Tasmāti yasmā pāḷigatoyeva maggaṅgasaddo uddhaṭo, na tadaññasādhāraṇo, na ca atthuddhāramukhena adhippetattho niyamito, tasmā. Tesūti ahetukacittuppādesu. ‘‘Sammādiṭṭhi…pe… samādhayo’’ti ettha saṅkappavāyāmasamādhayo sammāmicchāsaddehi visesetvā vuttāti āha ‘‘sammādiṭṭhiādayo yathāvuttā santī’’ti. Saṅkappavāyāmasamādhippattā pana tattha keci santiyevāti. Atha vā sammādiṭṭhiādayoti vuttappakāre sammādiṭṭhiādike anavasese sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘yathāvuttā’’ti. Uppattiṭṭhānaniyamanatthattā na visesanatthattāti adhippāyo.

    મગ્ગપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Maggapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / (૨) પચ્ચયનિદ્દેસો • (2) Paccayaniddeso

    ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૧૮. મગ્ગપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના • 18. Maggapaccayaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact