Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā

    ૭. મહાકોટ્ઠિકત્થેરઅપદાનવણ્ણના

    7. Mahākoṭṭhikattheraapadānavaṇṇanā

    સત્તમાપદાને પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિકં આયસ્મતો મહાકોટ્ઠિકત્થેરસ્સ અપદાનં. કા ઉપ્પત્તિ? અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે હંસવતીનગરે મહાભોગકુલે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તો માતાપિતૂનં અચ્ચયેન કુટુમ્બં સણ્ઠપેત્વા ઘરાવાસં વસન્તો એકદિવસં પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો ધમ્મદેસનાકાલે હંસવતીનગરવાસિનો ગન્ધમાલાદિહત્થે યેન બુદ્ધો યેન ધમ્મો યેન સઙ્ઘો, તન્નિન્ને તપ્પોણે તપ્પબ્ભારે ગચ્છન્તે દિસ્વા તેહિ સદ્ધિં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા, સત્થારં એકં ભિક્ખું પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા ‘‘અયં ઇમસ્મિં સાસને પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગો, યંનૂનાહમ્પિ એકસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને અયં વિય પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગો ભવેય્ય’’ન્તિ ચિન્તેત્વા સત્થુ દેસનાપરિયોસાને વુટ્ઠિતાય પરિસાય ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા, ‘‘ભન્તે, સ્વે મય્હં ગેહે ભિક્ખં ગણ્હથા’’તિ નિમન્તેસિ. સત્થા અધિવાસેસિ. સો ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા સકનિવેસનં ગન્ત્વા સબ્બરત્તિં બુદ્ધસ્સ ચ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ નિસજ્જટ્ઠાનં ગન્ધમાલાદીહિ અલઙ્કરિત્વા ખાદનીયભોજનીયં પટિયાદાપેત્વા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન સકનિવેસને ભિક્ખુસતસહસ્સપરિવારં સત્થારં વિવિધયાગુખજ્જકપરિવારં સસૂપબ્યઞ્જનં ગન્ધસાલિભોજનં ભોજાપેત્વા ભત્તકિચ્ચપરિયોસાને ચિન્તેસિ – ‘‘મહન્તં ખો અહં ઠાનન્તરં પત્થેમિ, ન પન યુત્તં મયા એકદિવસમેવ દાનં દત્વા તં ઠાનન્તરં પત્થેતું, અનુપટિપાટિયા સત્તાહં દાનં દત્વા પત્થેસ્સામી’’તિ. સો તેનેવ નિયામેન સત્તાહં મહાદાનં દત્વા ભત્તકિચ્ચપરિયોસાને દુસ્સકોટ્ઠાગારં વિવરાપેત્વા ઉત્તમં તિચીવરપ્પહોનકં સુખુમવત્થં બુદ્ધસ્સ પાદમૂલે ઠપેત્વા ભિક્ખુસતસહસ્સસ્સ ચ તિચીવરં દત્વા તથાગતં ઉપસઙ્કમિત્વા, ‘‘ભન્તે, યો સો ભિક્ખુ તુમ્હેહિ ઇતો સત્તમે દિવસમત્થકે પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપિતો, અહમ્પિ સો ભિક્ખુ વિય અનાગતે ઉપ્પજ્જનકસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને પબ્બજિત્વા પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગો ભવેય્ય’’ન્તિ સત્થુ પાદમૂલે નિપજ્જિત્વા પત્થનં અકાસિ. સત્થા તસ્સ સમિજ્ઝનભાવં ઞત્વા ‘‘અનાગતે ઇતો કપ્પસતસહસ્સમત્થકે ગોતમો નામ બુદ્ધો લોકે ઉપ્પજ્જિસ્સતિ, તસ્સ સાસને તવ પત્થના સમિજ્ઝિસ્સતી’’તિ બ્યાકાસિ. સો તત્થ યાવતાયુકં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચુતો દેવસમ્પત્તિં અનુભવિત્વા અપરાપરં દેવમનુસ્સેસુ પરિબ્ભમિ.

    Sattamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato mahākoṭṭhikattherassa apadānaṃ. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbattitvā viññutaṃ patto mātāpitūnaṃ accayena kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā gharāvāsaṃ vasanto ekadivasaṃ padumuttarassa bhagavato dhammadesanākāle haṃsavatīnagaravāsino gandhamālādihatthe yena buddho yena dhammo yena saṅgho, tanninne tappoṇe tappabbhāre gacchante disvā tehi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘ayaṃ imasmiṃ sāsane paṭisambhidāppattānaṃ aggo, yaṃnūnāhampi ekassa buddhassa sāsane ayaṃ viya paṭisambhidāppattānaṃ aggo bhaveyya’’nti cintetvā satthu desanāpariyosāne vuṭṭhitāya parisāya bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, sve mayhaṃ gehe bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti nimantesi. Satthā adhivāsesi. So bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā sakanivesanaṃ gantvā sabbarattiṃ buddhassa ca bhikkhusaṅghassa ca nisajjaṭṭhānaṃ gandhamālādīhi alaṅkaritvā khādanīyabhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā tassā rattiyā accayena sakanivesane bhikkhusatasahassaparivāraṃ satthāraṃ vividhayāgukhajjakaparivāraṃ sasūpabyañjanaṃ gandhasālibhojanaṃ bhojāpetvā bhattakiccapariyosāne cintesi – ‘‘mahantaṃ kho ahaṃ ṭhānantaraṃ patthemi, na pana yuttaṃ mayā ekadivasameva dānaṃ datvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetuṃ, anupaṭipāṭiyā sattāhaṃ dānaṃ datvā patthessāmī’’ti. So teneva niyāmena sattāhaṃ mahādānaṃ datvā bhattakiccapariyosāne dussakoṭṭhāgāraṃ vivarāpetvā uttamaṃ ticīvarappahonakaṃ sukhumavatthaṃ buddhassa pādamūle ṭhapetvā bhikkhusatasahassassa ca ticīvaraṃ datvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, yo so bhikkhu tumhehi ito sattame divasamatthake paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, ahampi so bhikkhu viya anāgate uppajjanakassa buddhassa sāsane pabbajitvā paṭisambhidāppattānaṃ aggo bhaveyya’’nti satthu pādamūle nipajjitvā patthanaṃ akāsi. Satthā tassa samijjhanabhāvaṃ ñatvā ‘‘anāgate ito kappasatasahassamatthake gotamo nāma buddho loke uppajjissati, tassa sāsane tava patthanā samijjhissatī’’ti byākāsi. So tattha yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cuto devasampattiṃ anubhavitvā aparāparaṃ devamanussesu paribbhami.

    એવં સો દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો તત્થ તત્થ ભવે પુઞ્ઞઞાણસમ્ભારે સમ્ભરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે સાવત્થિયં બ્રાહ્મણમહાસાલકુલે નિબ્બત્તિ, કોટ્ઠિકોતિસ્સ નામં અકંસુ. કસ્મા માતુયા વા અય્યકપય્યકાદીનં વા નામં અગ્ગહેત્વા એવં નામં કરિંસૂતિ ચે? અત્તનો પઞ્ઞવન્તતાય વેદઙ્ગેસુ સતક્કપરતક્કેસુ સનિઘણ્ડુકેટુભેસુ સાક્ખરપ્પભેદેસુ સકલબ્યાકરણેસુ ચ છેકભાવેન ચ દિટ્ઠદિટ્ઠે જને મુખસત્તીહિ કોટ્ઠેન્તો પક્કોટ્ઠેન્તો વિતુદન્તો વિચરતીતિ અન્વત્થનામં કરિંસૂતિ વેદિતબ્બં. સો વયપ્પત્તો તયો વેદે ઉગ્ગહેત્વા બ્રાહ્મણસિપ્પે નિપ્ફત્તિં પત્તો એકદિવસં સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિત્વા ઉપસમ્પન્નકાલતો પટ્ઠાય વિપસ્સનાય કમ્મં કરોન્તો સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પત્વા પટિસમ્ભિદાસુ ચિણ્ણવસી હુત્વા અભીતો મહાથેરે ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્હં પુચ્છન્તોપિ દસબલં ઉપસઙ્કમિત્વા પટિસમ્ભિદાસુયેવ પઞ્હં પુચ્છિ. એવમયં થેરો તત્થ કતાધિકારતાય તત્થ ચિણ્ણવસીભાવેન ચ પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગો જાતો. અથ નં સત્થા મહાવેદલ્લસુત્તં અટ્ઠુપ્પત્તિં કત્વા પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ, ‘‘એતદગ્ગં, ભિક્ખવે, મમ સાવકાનં ભિક્ખૂનં પટિસમ્ભિદાપ્પત્તાનં યદિદં મહાકોટ્ઠિકો’’તિ (અ॰ નિ॰ ૧.૨૦૯, ૨૧૮).

    Evaṃ so devamanussesu saṃsaranto tattha tattha bhave puññañāṇasambhāre sambharanto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇamahāsālakule nibbatti, koṭṭhikotissa nāmaṃ akaṃsu. Kasmā mātuyā vā ayyakapayyakādīnaṃ vā nāmaṃ aggahetvā evaṃ nāmaṃ kariṃsūti ce? Attano paññavantatāya vedaṅgesu satakkaparatakkesu sanighaṇḍukeṭubhesu sākkharappabhedesu sakalabyākaraṇesu ca chekabhāvena ca diṭṭhadiṭṭhe jane mukhasattīhi koṭṭhento pakkoṭṭhento vitudanto vicaratīti anvatthanāmaṃ kariṃsūti veditabbaṃ. So vayappatto tayo vede uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto ekadivasaṃ satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampannakālato paṭṭhāya vipassanāya kammaṃ karonto saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā paṭisambhidāsu ciṇṇavasī hutvā abhīto mahāthere upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchantopi dasabalaṃ upasaṅkamitvā paṭisambhidāsuyeva pañhaṃ pucchi. Evamayaṃ thero tattha katādhikāratāya tattha ciṇṇavasībhāvena ca paṭisambhidāppattānaṃ aggo jāto. Atha naṃ satthā mahāvedallasuttaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisambhidāppattānaṃ yadidaṃ mahākoṭṭhiko’’ti (a. ni. 1.209, 218).

    ૨૨૧. સો અપરેન સમયેન વિમુત્તિસુખં પટિસંવેદેન્તો સોમનસ્સજાતો અત્તનો પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિમાહ. તં સબ્બં હેટ્ઠા વુત્તનયત્તા ઉત્તાનત્થમેવ.

    221. So aparena samayena vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedento somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.

    ઇત્થં સુદમાયસ્મા મહાકોટ્ઠિકોતિ એત્થ સુદન્તિ નિદસ્સને નિપાતો. આયસ્માતિ ગારવાધિવચનં, યથા તં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનોતિ.

    Itthaṃsudamāyasmā mahākoṭṭhikoti ettha sudanti nidassane nipāto. Āyasmāti gāravādhivacanaṃ, yathā taṃ āyasmā mahāmoggallānoti.

    મહાકોટ્ઠિકત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.

    Mahākoṭṭhikattheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૭. મહાકોટ્ઠિકત્થેરઅપદાનં • 7. Mahākoṭṭhikattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact