Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā |
૩. મહાપન્થકત્થેરગાથાવણ્ણના
3. Mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā
યદા પઠમમદ્દક્ખિન્તિઆદિકા આયસ્મતો મહાપન્થકત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? અયં કિર પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે હંસવતીનગરે વિભવસમ્પન્નો કુટુમ્બિયો હુત્વા એકદિવસં સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુણન્તો સત્થારં એકં ભિક્ખું સઞ્ઞાવિવટ્ટકુસલાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સયમ્પિ તં ઠાનન્તરં પત્થેન્તો બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ સત્તાહં મહાદાનં પવત્તેત્વા, ‘‘ભન્તે, યં ભિક્ખું તુમ્હે ઇતો સત્તદિવસમત્થકે – ‘સઞ્ઞાવિવટ્ટકુસલાનં અયં મમ સાસને અગ્ગો’તિ એતદગ્ગે ઠપયિત્થ, અહમ્પિ ઇમસ્સ અધિકારકમ્મસ્સ બલેન સો ભિક્ખુ વિય અનાગતે એકસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને અગ્ગો ભવેય્ય’’ન્તિ પત્થનં અકાસિ. કનિટ્ઠભાતા પનસ્સ તથેવ ભગવતિ અધિકારકમ્મં કત્વા મનોમયસ્સ કાયસ્સાભિનિમ્માનં ચેતોવિવટ્ટકોસલ્લન્તિ દ્વિન્નં અઙ્ગાનં વસેન વુત્તનયેનેવ પણિધાનં અકાસિ. ભગવા દ્વિન્નમ્પિ પત્થનં અનન્તરાયેન સમિજ્ઝનભાવં દિસ્વા ‘‘અનાગતે કપ્પસતસહસ્સમત્થકે ગોતમસ્સ નામ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સાસને તુમ્હાકં પત્થના સમિજ્ઝિસ્સતી’’તિ બ્યાકાસિ.
Yadāpaṭhamamaddakkhintiādikā āyasmato mahāpanthakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanno kuṭumbiyo hutvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ saññāvivaṭṭakusalānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā, ‘‘bhante, yaṃ bhikkhuṃ tumhe ito sattadivasamatthake – ‘saññāvivaṭṭakusalānaṃ ayaṃ mama sāsane aggo’ti etadagge ṭhapayittha, ahampi imassa adhikārakammassa balena so bhikkhu viya anāgate ekassa buddhassa sāsane aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Kaniṭṭhabhātā panassa tatheva bhagavati adhikārakammaṃ katvā manomayassa kāyassābhinimmānaṃ cetovivaṭṭakosallanti dvinnaṃ aṅgānaṃ vasena vuttanayeneva paṇidhānaṃ akāsi. Bhagavā dvinnampi patthanaṃ anantarāyena samijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassamatthake gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane tumhākaṃ patthanā samijjhissatī’’ti byākāsi.
તે ઉભોપિ જના તત્થ યાવજીવં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચુતો દેવલોકે નિબ્બત્તિંસુ. તત્થ મહાપન્થકસ્સ અન્તરાકતં કલ્યાણધમ્મં ન કથીયતિ. ચૂળપન્થકો પન કસ્સપસ્સ ભગવતો સાસને પબ્બજિત્વા વીસતિ વસ્સસહસ્સાનિ ઓદાતકસિણકમ્મં કત્વા દેવપુરે નિબ્બત્તિ. અપદાને પન ‘‘ચૂળપન્થકો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે તાપસો હુત્વા હિમવન્તે વસન્તો તત્થ ભગવન્તં દિસ્વા પુપ્ફચ્છત્તેન પૂજં અકાસી’’તિ આગતં. તેસં દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તાનંયેવ કપ્પસતસહસ્સં અતિક્કન્તં. અથ અમ્હાકં સત્થા અભિસમ્બોધિં પત્વા પવત્તિતવરધમ્મચક્કો રાજગહં ઉપનિસ્સાય વેળુવને મહાવિહારે વિહરતિ.
Te ubhopi janā tattha yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devaloke nibbattiṃsu. Tattha mahāpanthakassa antarākataṃ kalyāṇadhammaṃ na kathīyati. Cūḷapanthako pana kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā vīsati vassasahassāni odātakasiṇakammaṃ katvā devapure nibbatti. Apadāne pana ‘‘cūḷapanthako padumuttarassa bhagavato kāle tāpaso hutvā himavante vasanto tattha bhagavantaṃ disvā pupphacchattena pūjaṃ akāsī’’ti āgataṃ. Tesaṃ devamanussesu saṃsarantānaṃyeva kappasatasahassaṃ atikkantaṃ. Atha amhākaṃ satthā abhisambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakko rājagahaṃ upanissāya veḷuvane mahāvihāre viharati.
તેન ચ સમયેન રાજગહે ધનસેટ્ઠિસ્સ ધીતા અત્તનો દાસેન સદ્ધિં સન્થવં કત્વા ઞાતકેહિ ભીતા હત્થસારં ગહેત્વા તેન સદ્ધિં પલાયિત્વા અઞ્ઞત્થ વસન્તી તં પટિચ્ચ ગબ્ભં લભિત્વા પરિપક્કગબ્ભા ‘‘ઞાતિઘરં ગન્ત્વા વિજાયિસ્સામી’’તિ ગચ્છન્તી અન્તરામગ્ગેયેવ પુત્તં વિજાયિત્વા સામિના નિવત્તિતા પુબ્બે વસિતટ્ઠાને વસન્તી પુત્તસ્સ પન્થે જાતત્તા પન્થકોતિ, નામં અકાસિ. તસ્મિં આધાવિત્વા વિધાવિત્વા વિચરણકાલે તમેવ પટિચ્ચ દુતિયં ગબ્ભં પટિલભિત્વા પરિપક્કગબ્ભા પુબ્બે વુત્તનયેનેવ અન્તરામગ્ગે પુત્તં વિજાયિત્વા સામિના નિવત્તિતા જેટ્ઠપુત્તસ્સ મહાપન્થકોતિ કનિટ્ઠસ્સ ચૂળપન્થકોતિ નામં કત્વા યથાવસિતટ્ઠાનેયેવ વસન્તી અનુક્કમેન દારકેસુ વડ્ઢન્તેસુ તેહિ, ‘‘અમ્મ, અય્યકકુલં નો દસ્સેહી’’તિ નિબુન્ધિયમાના દારકે માતાપિતૂનં સન્તિકં પેસેસિ. તતો પટ્ઠાય દારકા ધનસેટ્ઠિનો ગેહે વડ્ઢન્તિ. તેસુ ચૂળપન્થકો અતિદહરો. મહાપન્થકો પન અય્યકેન સદ્ધિં ભગવતો સન્તિકં ગતો સત્થારં દિસ્વા સહ દસ્સનેન પટિલદ્ધસદ્ધો ધમ્મં સુત્વા ઉપનિસ્સયસમ્પન્નતાય પબ્બજિતુકામો હુત્વા પિતામહં આપુચ્છિ. સો સત્થુ તમત્થં આરોચેત્વા તં પબ્બાજેસિ. સો પબ્બજિત્વા બહું બુદ્ધવચનં ઉગ્ગણ્હિત્વા પરિપુણ્ણવસ્સો ઉપસમ્પજ્જિત્વા યોનિસોમનસિકારે કમ્મં કરોન્તો વિસેસતો ચતુન્નં અરૂપજ્ઝાનાનં લાભી હુત્વા તતો વુટ્ઠાય વિપસ્સનં ઉસ્સુક્કાપેત્વા અરહત્તં પાપુણિ. ઇતિ સો સઞ્ઞાવિવટ્ટકુસલાનં અગ્ગો જાતો. સો ઝાનસુખેન ફલસુખેન વીતિનામેન્તો એકદિવસં અત્તનો પટિપત્તિં પચ્ચવેક્ખિત્વા અધિગતસમ્પત્તિં પટિચ્ચ સઞ્જાતસોમનસ્સો સીહનાદં નદન્તો –
Tena ca samayena rājagahe dhanaseṭṭhissa dhītā attano dāsena saddhiṃ santhavaṃ katvā ñātakehi bhītā hatthasāraṃ gahetvā tena saddhiṃ palāyitvā aññattha vasantī taṃ paṭicca gabbhaṃ labhitvā paripakkagabbhā ‘‘ñātigharaṃ gantvā vijāyissāmī’’ti gacchantī antarāmaggeyeva puttaṃ vijāyitvā sāminā nivattitā pubbe vasitaṭṭhāne vasantī puttassa panthe jātattā panthakoti, nāmaṃ akāsi. Tasmiṃ ādhāvitvā vidhāvitvā vicaraṇakāle tameva paṭicca dutiyaṃ gabbhaṃ paṭilabhitvā paripakkagabbhā pubbe vuttanayeneva antarāmagge puttaṃ vijāyitvā sāminā nivattitā jeṭṭhaputtassa mahāpanthakoti kaniṭṭhassa cūḷapanthakoti nāmaṃ katvā yathāvasitaṭṭhāneyeva vasantī anukkamena dārakesu vaḍḍhantesu tehi, ‘‘amma, ayyakakulaṃ no dassehī’’ti nibundhiyamānā dārake mātāpitūnaṃ santikaṃ pesesi. Tato paṭṭhāya dārakā dhanaseṭṭhino gehe vaḍḍhanti. Tesu cūḷapanthako atidaharo. Mahāpanthako pana ayyakena saddhiṃ bhagavato santikaṃ gato satthāraṃ disvā saha dassanena paṭiladdhasaddho dhammaṃ sutvā upanissayasampannatāya pabbajitukāmo hutvā pitāmahaṃ āpucchi. So satthu tamatthaṃ ārocetvā taṃ pabbājesi. So pabbajitvā bahuṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā paripuṇṇavasso upasampajjitvā yonisomanasikāre kammaṃ karonto visesato catunnaṃ arūpajjhānānaṃ lābhī hutvā tato vuṭṭhāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Iti so saññāvivaṭṭakusalānaṃ aggo jāto. So jhānasukhena phalasukhena vītināmento ekadivasaṃ attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā adhigatasampattiṃ paṭicca sañjātasomanasso sīhanādaṃ nadanto –
૫૧૦.
510.
‘‘યદા પઠમમદ્દક્ખિં, સત્થારમકુતોભયં;
‘‘Yadā paṭhamamaddakkhiṃ, satthāramakutobhayaṃ;
તતો મે અહુ સંવેગો, પસ્સિત્વા પુરિસુત્તમં.
Tato me ahu saṃvego, passitvā purisuttamaṃ.
૫૧૧.
511.
‘‘સિરિં હત્થેહિ પાદેહિ, યો પણામેય્ય આગતં;
‘‘Siriṃ hatthehi pādehi, yo paṇāmeyya āgataṃ;
એતાદિસં સો સત્થારં, આરાધેત્વા વિરાધયે.
Etādisaṃ so satthāraṃ, ārādhetvā virādhaye.
૫૧૨.
512.
‘‘તદાહં પુત્તદારઞ્ચ, ધનધઞ્ઞઞ્ચ છડ્ડયિં;
‘‘Tadāhaṃ puttadārañca, dhanadhaññañca chaḍḍayiṃ;
કેસમસ્સૂનિ છેદેત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં.
Kesamassūni chedetvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
૫૧૩.
513.
‘‘સિક્ખાસાજીવસમ્પન્નો, ઇન્દ્રિયેસુ સુસંવુતો;
‘‘Sikkhāsājīvasampanno, indriyesu susaṃvuto;
નમસ્સમાનો સમ્બુદ્ધં, વિહાસિં અપરાજિતો.
Namassamāno sambuddhaṃ, vihāsiṃ aparājito.
૫૧૪.
514.
‘‘તતો મે પણિધી આસિ, ચેતસો અભિપત્થિતો;
‘‘Tato me paṇidhī āsi, cetaso abhipatthito;
ન નિસીદે મુહુત્તમ્પિ, તણ્હાસલ્લે અનૂહતે.
Na nisīde muhuttampi, taṇhāsalle anūhate.
૫૧૫.
515.
‘‘તસ્સ મેવં વિહરતો, પસ્સ વીરિયપરક્કમં;
‘‘Tassa mevaṃ viharato, passa vīriyaparakkamaṃ;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
૫૧૬.
516.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
અરહા દક્ખિણેય્યોમ્હિ, વિપ્પમુત્તો નિરૂપધિ.
Arahā dakkhiṇeyyomhi, vippamutto nirūpadhi.
૫૧૭.
517.
‘‘તતો રત્યાવિવસાને, સૂરિયુગ્ગમનં પતિ;
‘‘Tato ratyāvivasāne, sūriyuggamanaṃ pati;
સબ્બં તણ્હં વિસોસેત્વા, પલ્લઙ્કેન ઉપાવિસિ’’ન્તિ. – ઇમા ગાથા અભાસિ;
Sabbaṃ taṇhaṃ visosetvā, pallaṅkena upāvisi’’nti. – imā gāthā abhāsi;
તત્થ યદાતિ યસ્મિં કાલે. પઠમન્તિ આદિતો. અદ્દક્ખિન્તિ પસ્સિં, સત્થારન્તિ, ભગવન્તં. અકુતોભયન્તિ નિબ્ભયં. અયઞ્હેત્થ અત્થો – સબ્બેસં ભયહેતૂનં બોધિમૂલેયેવ પહીનત્તા કુતોચિપિ ભયાભાવતો અકુતોભયં નિબ્ભયં, ચતુવેસારજ્જવિસારદં દિટ્ઠધમ્મિકસમ્પરાયિકપરમત્થેહિ વેનેય્યાનં યથારહમનુસાસનતો સત્થારં સમ્માસમ્બુદ્ધં મય્હં પિતામહેન સદ્ધિં ગન્ત્વા યાય વેલાય સબ્બપઠમં પસ્સિં, તં પુરિસુત્તમં સદેવકે લોકે અગ્ગપુગ્ગલં પસ્સિત્વા તતો દસ્સનહેતુ તતો દસ્સનતો પચ્છા ‘‘એત્તકં કાલં સત્થારં દટ્ઠું ધમ્મઞ્ચ સોતું નાલત્થ’’ન્તિ મય્હં સંવેગો અહુ સહોત્તપ્પં ઞાણં ઉપ્પજ્જિ. ઉપ્પન્નસંવેગો પનાહં એવં ચિન્તેસિન્તિ દસ્સેતિ સિરિં હત્થેહીતિ ગાથાય. તસ્સત્થો – યો વિભવત્થિકો પુરિસો ‘‘ઉપટ્ઠાયિકો હુત્વા તવ સન્તિકે વસિસ્સામી’’તિ સવિગ્ગહં સિરિં સયને ઉપગતં હત્થેહિ ચ પાદેહિ ચ કોટ્ટેન્તો પણામેય્ય નીહરેય્ય, સો તથારૂપો અલક્ખિકપુરિસો એતાદિસં સત્થારં સમ્માસમ્બુદ્ધં આરાધેત્વા ઇમસ્મિં નવમે ખણે પટિલભિત્વા વિરાધયે તસ્સ ઓવાદાકરણેન તં વિરજ્ઝેય્ય, અહં પનેવં ન કરોમીતિ અધિપ્પાયો. તેનાહ ‘‘તદાહં…પે॰… અનગારિય’’ન્તિ. તત્થ છડ્ડયિન્તિ, પજહિં. ‘‘છડ્ડિય’’ન્તિપિ પાઠો. નનુ અયં થેરો દારપરિગ્ગહં અકત્વાવ પબ્બજિતો, સો કસ્મા ‘‘પુત્તદારઞ્ચ છડ્ડયિ’’ન્તિ અવોચાતિ? યથા નામ પુરિસો અનિબ્બત્તફલમેવ રુક્ખં છિન્દન્તો અચ્છિન્ને તતો લદ્ધફલેહિ પરિહીનો નામ હોતિ. એવંસમ્પદમિદં દટ્ઠબ્બં.
Tattha yadāti yasmiṃ kāle. Paṭhamanti ādito. Addakkhinti passiṃ, satthāranti, bhagavantaṃ. Akutobhayanti nibbhayaṃ. Ayañhettha attho – sabbesaṃ bhayahetūnaṃ bodhimūleyeva pahīnattā kutocipi bhayābhāvato akutobhayaṃ nibbhayaṃ, catuvesārajjavisāradaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi veneyyānaṃ yathārahamanusāsanato satthāraṃ sammāsambuddhaṃ mayhaṃ pitāmahena saddhiṃ gantvā yāya velāya sabbapaṭhamaṃ passiṃ, taṃ purisuttamaṃ sadevake loke aggapuggalaṃ passitvā tato dassanahetu tato dassanato pacchā ‘‘ettakaṃ kālaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ dhammañca sotuṃ nālattha’’nti mayhaṃ saṃvego ahu sahottappaṃ ñāṇaṃ uppajji. Uppannasaṃvego panāhaṃ evaṃ cintesinti dasseti siriṃ hatthehīti gāthāya. Tassattho – yo vibhavatthiko puriso ‘‘upaṭṭhāyiko hutvā tava santike vasissāmī’’ti saviggahaṃ siriṃ sayane upagataṃ hatthehi ca pādehi ca koṭṭento paṇāmeyya nīhareyya, so tathārūpo alakkhikapuriso etādisaṃ satthāraṃ sammāsambuddhaṃ ārādhetvā imasmiṃ navame khaṇe paṭilabhitvā virādhaye tassa ovādākaraṇena taṃ virajjheyya, ahaṃ panevaṃ na karomīti adhippāyo. Tenāha ‘‘tadāhaṃ…pe… anagāriya’’nti. Tattha chaḍḍayinti, pajahiṃ. ‘‘Chaḍḍiya’’ntipi pāṭho. Nanu ayaṃ thero dārapariggahaṃ akatvāva pabbajito, so kasmā ‘‘puttadārañca chaḍḍayi’’nti avocāti? Yathā nāma puriso anibbattaphalameva rukkhaṃ chindanto acchinne tato laddhaphalehi parihīno nāma hoti. Evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
સિક્ખાસાજીવસમાપન્નોતિ યા અધિસીલસિક્ખા, તાય ચ, યત્થ ભિક્ખૂ સહ જીવન્તિ, એકજીવિકા સભાગવુત્તિનો હોન્તિ, તેન ભગવતા પઞ્ઞત્તસિક્ખાપદસઙ્ખાતેન સાજીવેન ચ સમન્નાગતો સિક્ખનભાવેન સમઙ્ગીભૂતો, સિક્ખં પરિપૂરેન્તો સાજીવઞ્ચ અવીતિક્કમન્તો હુત્વા તદુભયં સમ્પાદેન્તોતિ અત્થો. તેન સુવિસુદ્ધે પાતિમોક્ખે સીલે પતિટ્ઠિતભાવં દસ્સેતિ. ઇન્દ્રિયેસુ સુસંવુતોતિ મનચ્છટ્ઠેસુ ઇન્દ્રિયેસુ સુટ્ઠુ સંવુતો. રૂપાદિવિસયેસુ ઉપ્પજ્જનકાનં અભિજ્ઝાદીનં પવત્તિનિવારણવસેન સતિકવાટેન સુપિહિતચક્ખાદિદ્વારોતિ અત્થો. એવં પાતિમોક્ખસંવરઇન્દ્રિયસંવરસીલસમ્પત્તિદસ્સનેન ઇતરસીલમ્પિ અત્થતો દસ્સિતમેવ હોતીતિ થેરો અત્તનો ચતુપારિસુદ્ધિસીલસમ્પદં દસ્સેત્વા ‘‘નમસ્સમાનો સમ્બુદ્ધ’’ન્તિ ઇમિના બુદ્ધાનુસ્સતિભાવનાનુયોગમાહ. વિહાસિં અપરાજિતોતિ કિલેસમારાદીહિ અપરાજિતો એવ હુત્વા વિહરિં, યાવ અરહત્તપ્પત્તિ, તાવ તેહિ અનભિભૂતો, અઞ્ઞદત્થુ તે અભિભવન્તો એવ વિહાસિન્તિ અત્થો.
Sikkhāsājīvasamāpannoti yā adhisīlasikkhā, tāya ca, yattha bhikkhū saha jīvanti, ekajīvikā sabhāgavuttino honti, tena bhagavatā paññattasikkhāpadasaṅkhātena sājīvena ca samannāgato sikkhanabhāvena samaṅgībhūto, sikkhaṃ paripūrento sājīvañca avītikkamanto hutvā tadubhayaṃ sampādentoti attho. Tena suvisuddhe pātimokkhe sīle patiṭṭhitabhāvaṃ dasseti. Indriyesu susaṃvutoti manacchaṭṭhesu indriyesu suṭṭhu saṃvuto. Rūpādivisayesu uppajjanakānaṃ abhijjhādīnaṃ pavattinivāraṇavasena satikavāṭena supihitacakkhādidvāroti attho. Evaṃ pātimokkhasaṃvaraindriyasaṃvarasīlasampattidassanena itarasīlampi atthato dassitameva hotīti thero attano catupārisuddhisīlasampadaṃ dassetvā ‘‘namassamāno sambuddha’’nti iminā buddhānussatibhāvanānuyogamāha. Vihāsiṃ aparājitoti kilesamārādīhi aparājito eva hutvā vihariṃ, yāva arahattappatti, tāva tehi anabhibhūto, aññadatthu te abhibhavanto eva vihāsinti attho.
તતોતિ તસ્મા, યસ્મા સુવિસુદ્ધસીલો સત્થરિ અભિપ્પસન્નો કિલેસાભિભવનપટિપત્તિયઞ્ચ ઠિતો, તસ્મા. પણિધીતિ પણિધાનં. તતો વા ચિત્તાભિનીહારો. આસીતિ અહોસિ. ચેતસો અભિપત્થિતોતિ, મમ ચિત્તેન ઇચ્છિતો. કીદિસો પન સોતિ આહ ‘‘ન નિસીદે મુહુત્તમ્પિ, તણ્હાસલ્લે અનૂહતે’’તિ. ‘‘અગ્ગમગ્ગસણ્ડાસેન મમ હદયતો તણ્હાસલ્લે અનુદ્ધટે મુહુત્તમ્પિ ન નિસીદે, નિસજ્જં ન કપ્પેય્ય’’ન્તિ એવં મે ચિત્તાભિનીહારો અહોસીતિ અત્થો.
Tatoti tasmā, yasmā suvisuddhasīlo satthari abhippasanno kilesābhibhavanapaṭipattiyañca ṭhito, tasmā. Paṇidhīti paṇidhānaṃ. Tato vā cittābhinīhāro. Āsīti ahosi. Cetaso abhipatthitoti, mama cittena icchito. Kīdiso pana soti āha ‘‘na nisīde muhuttampi, taṇhāsalle anūhate’’ti. ‘‘Aggamaggasaṇḍāsena mama hadayato taṇhāsalle anuddhaṭe muhuttampi na nisīde, nisajjaṃ na kappeyya’’nti evaṃ me cittābhinīhāro ahosīti attho.
એવં પન ચિત્તં અધિટ્ઠાય ભાવનં ભાવયિત્વા ઠાનચઙ્કમેહેવ રત્તિં વીતિનામેન્તો અરૂપસમાપત્તિતો વુટ્ઠાય ઝાનઙ્ગમુખેન વિપસ્સનં પટ્ઠપેત્વા અરહત્તં સચ્છાકાસિ. તેન વુત્તં ‘‘તસ્સ મે’’તિઆદિ. નિરૂપધીતિ કિલેસુપધિઆદીનં અભાવેન નિરુપધિ. રત્યાવિવસાનેતિ રત્તિભાગસ્સ વિગમને વિભાતાય રત્તિયા. સૂરિયુગ્ગમનં પતીતિ સૂરિયુગ્ગમનં લક્ખણં કત્વા. સબ્બં તણ્હન્તિ કામતણ્હાદિભેદં સબ્બં તણ્હાસોતં અગ્ગમગ્ગેન વિસોસેત્વા સુક્ખાપેત્વા ‘‘તણ્હાસલ્લે અનૂહતે ન નિસીદે’’તિ, પટિઞ્ઞાય મોચિતત્તા. પલ્લઙ્કેન ઉપાવિસિન્તિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા નિસીદિન્તિ. સેસં ઉત્તાનત્થમેવ.
Evaṃ pana cittaṃ adhiṭṭhāya bhāvanaṃ bhāvayitvā ṭhānacaṅkameheva rattiṃ vītināmento arūpasamāpattito vuṭṭhāya jhānaṅgamukhena vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ ‘‘tassa me’’tiādi. Nirūpadhīti kilesupadhiādīnaṃ abhāvena nirupadhi. Ratyāvivasāneti rattibhāgassa vigamane vibhātāya rattiyā. Sūriyuggamanaṃ patīti sūriyuggamanaṃ lakkhaṇaṃ katvā. Sabbaṃ taṇhanti kāmataṇhādibhedaṃ sabbaṃ taṇhāsotaṃ aggamaggena visosetvā sukkhāpetvā ‘‘taṇhāsalle anūhate na nisīde’’ti, paṭiññāya mocitattā. Pallaṅkena upāvisinti pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdinti. Sesaṃ uttānatthameva.
મહાપન્થકત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
અટ્ઠકનિપાતવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṭṭhakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૩. મહાપન્થકત્થેરગાથા • 3. Mahāpanthakattheragāthā