Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā |
[૧૭] ૭. માલુતજાતકવણ્ણના
[17] 7. Mālutajātakavaṇṇanā
કાળે વા યદિ વા જુણ્હેતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો દ્વે વુડ્ઢપબ્બજિતે આરબ્ભ કથેસિ. તે કિર કોસલજનપદે એકસ્મિં અરઞ્ઞાવાસે વસન્તિ. એકો કાળત્થેરો નામ, એકો જુણ્હત્થેરો નામ. અથેકદિવસં જુણ્હો કાળં પુચ્છિ ‘‘ભન્તે કાળ, સીતં નામ કસ્મિં કાલે હોતી’’તિ. સો ‘‘કાળે હોતી’’તિ આહ. અથેકદિવસં કાળો જુણ્હં પુચ્છિ – ‘‘ભન્તે જુણ્હ, સીતં નામ કસ્મિં કાલે હોતી’’તિ. સો ‘‘જુણ્હે હોતી’’તિ આહ. તે ઉભોપિ અત્તનો કઙ્ખં છિન્દિતું અસક્કોન્તા સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા સત્થારં વન્દિત્વા ‘‘ભન્તે, સીતં નામ કસ્મિં કાલે હોતી’’તિ પુચ્છિંસુ. સત્થા તેસં કથં સુત્વા ‘‘પુબ્બેપિ અહં, ભિક્ખવે, તુમ્હાકં ઇમં પઞ્હં કથેસિં, ભવસઙ્ખેપગતત્તા પન ન સલ્લક્ખયિત્થા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.
Kāḷevā yadi vā juṇheti idaṃ satthā jetavane viharanto dve vuḍḍhapabbajite ārabbha kathesi. Te kira kosalajanapade ekasmiṃ araññāvāse vasanti. Eko kāḷatthero nāma, eko juṇhatthero nāma. Athekadivasaṃ juṇho kāḷaṃ pucchi ‘‘bhante kāḷa, sītaṃ nāma kasmiṃ kāle hotī’’ti. So ‘‘kāḷe hotī’’ti āha. Athekadivasaṃ kāḷo juṇhaṃ pucchi – ‘‘bhante juṇha, sītaṃ nāma kasmiṃ kāle hotī’’ti. So ‘‘juṇhe hotī’’ti āha. Te ubhopi attano kaṅkhaṃ chindituṃ asakkontā satthu santikaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘bhante, sītaṃ nāma kasmiṃ kāle hotī’’ti pucchiṃsu. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘pubbepi ahaṃ, bhikkhave, tumhākaṃ imaṃ pañhaṃ kathesiṃ, bhavasaṅkhepagatattā pana na sallakkhayitthā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
અતીતે એકસ્મિં પબ્બતપાદે સીહો ચ બ્યગ્ઘો ચ દ્વે સહાયા એકિસ્સાયેવ ગુહાય વસન્તિ. તદા બોધિસત્તોપિ ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા તસ્મિંયેવ પબ્બતપાદે વસતિ. અથેકદિવસં તેસં સહાયકાનં સીતં નિસ્સાય વિવાદો ઉદપાદિ. બ્યગ્ઘો ‘‘કાળેયેવ સીતં હોતી’’તિ આહ. સીહો ‘‘જુણ્હેયેવ સીતં હોતી’’તિ આહ. તે ઉભોપિ અત્તનો કઙ્ખં છિન્દિતું અસક્કોન્તા બોધિસત્તં પુચ્છિંસુ. બોધિસત્તો ઇમં ગાથમાહ –
Atīte ekasmiṃ pabbatapāde sīho ca byaggho ca dve sahāyā ekissāyeva guhāya vasanti. Tadā bodhisattopi isipabbajjaṃ pabbajitvā tasmiṃyeva pabbatapāde vasati. Athekadivasaṃ tesaṃ sahāyakānaṃ sītaṃ nissāya vivādo udapādi. Byaggho ‘‘kāḷeyeva sītaṃ hotī’’ti āha. Sīho ‘‘juṇheyeva sītaṃ hotī’’ti āha. Te ubhopi attano kaṅkhaṃ chindituṃ asakkontā bodhisattaṃ pucchiṃsu. Bodhisatto imaṃ gāthamāha –
૧૭.
17.
‘‘કાળે વા યદિ વા જુણ્હે, યદા વાયતિ માલુતો;
‘‘Kāḷe vā yadi vā juṇhe, yadā vāyati māluto;
વાતજાનિ હિ સીતાનિ, ઉભોત્થમપરાજિતા’’તિ.
Vātajāni hi sītāni, ubhotthamaparājitā’’ti.
તત્થ કાળે વા યદિ વા જુણ્હેતિ કાળપક્ખે વા જુણ્હપક્ખે વા. યદા વાયતિ માલુતોતિ યસ્મિં સમયે પુરત્થિમાદિભેદો વાતો વાયતિ, તસ્મિં સમયે સીતં હોતિ. કિંકારણા? વાતજાનિ હિ સીતાનિ, યસ્મા વાતે વિજ્જન્તેયેવ સીતાનિ હોન્તિ, કાળપક્ખો વા જુણ્હપક્ખો વા એત્થ અપમાણન્તિ વુત્તં હોતિ. ઉભોત્થમપરાજિતાતિ ઉભોપિ તુમ્હે ઇમસ્મિં પઞ્હે અપરાજિતાતિ. એવં બોધિસત્તો તે સહાયકે સઞ્ઞાપેસિ.
Tattha kāḷe vā yadi vā juṇheti kāḷapakkhe vā juṇhapakkhe vā. Yadā vāyati mālutoti yasmiṃ samaye puratthimādibhedo vāto vāyati, tasmiṃ samaye sītaṃ hoti. Kiṃkāraṇā? Vātajāni hi sītāni, yasmā vāte vijjanteyeva sītāni honti, kāḷapakkho vā juṇhapakkho vā ettha apamāṇanti vuttaṃ hoti. Ubhotthamaparājitāti ubhopi tumhe imasmiṃ pañhe aparājitāti. Evaṃ bodhisatto te sahāyake saññāpesi.
સત્થાપિ ‘‘ભિક્ખવે, પુબ્બેપિ મયા તુમ્હાકં અયં પઞ્હો કથિતો’’તિ ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેસિ, સચ્ચપરિયોસાને દ્વેપિ થેરા સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિંસુ. સત્થા અનુસન્ધિં ઘટેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ ‘‘તદા બ્યગ્ઘો કાળો અહોસિ, સીહો જુણ્હો, પઞ્હવિસ્સજ્જનકતાપસો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.
Satthāpi ‘‘bhikkhave, pubbepi mayā tumhākaṃ ayaṃ pañho kathito’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne dvepi therā sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Satthā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā byaggho kāḷo ahosi, sīho juṇho, pañhavissajjanakatāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
માલુતજાતકવણ્ણના સત્તમા.
Mālutajātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૭. માલુતજાતકં • 17. Mālutajātakaṃ