Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૪. મેત્તાસહગતસુત્તવણ્ણના

    4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā

    ૨૩૫. કીદિસા ગતિ નિબ્બત્તિ એતિસ્સાતિ કિંગતિકા, કિંનિટ્ઠાતિ વુત્તં હોતિ. કીદિસી પરમા ઉત્તમા કોટિ એતિસ્સાતિ કિંપરમા. કીદિસં ફલં આનિસંસં ઉદયો એતિસ્સાતિ કિંફલા. સંસટ્ઠં સમ્પયુત્તન્તિ ઇદં સહગત-સદ્દસ્સ અત્થદસ્સનમત્તં, ઇધ પન મેત્તાઝાનં પાદકં કત્વા વિપસ્સનાપુબ્બભાગબોજ્ઝઙ્ગા ચ ‘‘મેત્તાસહગતં સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગ’’ન્તિઆદિના વુત્તાતિ વેદિતબ્બં. સબ્બત્થાતિ સબ્બેસુ બોજ્ઝઙ્ગેસુ સબ્બેસુ ચ બ્રહ્મવિહારેસુ.

    235. Kīdisā gati nibbatti etissāti kiṃgatikā, kiṃniṭṭhāti vuttaṃ hoti. Kīdisī paramā uttamā koṭi etissāti kiṃparamā. Kīdisaṃ phalaṃ ānisaṃsaṃ udayo etissāti kiṃphalā. Saṃsaṭṭhaṃ sampayuttanti idaṃ sahagata-saddassa atthadassanamattaṃ, idha pana mettājhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāpubbabhāgabojjhaṅgā ca ‘‘mettāsahagataṃ satisambojjhaṅga’’ntiādinā vuttāti veditabbaṃ. Sabbatthāti sabbesu bojjhaṅgesu sabbesu ca brahmavihāresu.

    પટિકૂલેતિ વિરજ્જતીતિ પટિકૂલં, અનિટ્ઠં. ન પટિકૂલં અપ્પટિકૂલં, ઇટ્ઠં. તેનાહ ‘‘ઇટ્ઠે વત્થુસ્મિ’’ન્તિ. એત્થાતિ અપ્પટિકૂલવત્થુસ્મિં. એવન્તિ પટિકૂલસઞ્ઞી. સત્તે અપ્પટિકૂલે અસુભફરણં, સઙ્ખારે અપ્પટિકૂલે અનિચ્ચન્તિ મનસિકારં કરોન્તો. અસુભાયાતિ અસુભસઞ્ઞાય. અનિચ્ચતો વા ઉપસંહરતીતિ અનિચ્ચન્તિ મનસિકારં પવત્તેતિ. ‘‘એસેવ નયો’’તિ સઙ્ખેપતો વુત્તમત્થં વિવરિતું ‘‘અપ્પટિકૂલપટિકૂલેસૂ’’તિઆદિ વુત્તં. છળઙ્ગુપેક્ખન્તિ છસુ આરમ્મણેસુ પહીનાનુરોધસ્સ ઉપ્પત્તિયા છળઙ્ગવન્તં ઉપેક્ખં.

    Paṭikūleti virajjatīti paṭikūlaṃ, aniṭṭhaṃ. Na paṭikūlaṃ appaṭikūlaṃ, iṭṭhaṃ. Tenāha ‘‘iṭṭhe vatthusmi’’nti. Etthāti appaṭikūlavatthusmiṃ. Evanti paṭikūlasaññī. Satte appaṭikūle asubhapharaṇaṃ, saṅkhāre appaṭikūle aniccanti manasikāraṃ karonto. Asubhāyāti asubhasaññāya. Aniccato vā upasaṃharatīti aniccanti manasikāraṃ pavatteti. ‘‘Eseva nayo’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘appaṭikūlapaṭikūlesū’’tiādi vuttaṃ. Chaḷaṅgupekkhanti chasu ārammaṇesu pahīnānurodhassa uppattiyā chaḷaṅgavantaṃ upekkhaṃ.

    મેત્તાયાતિ મેત્તાભાવનાય. પટિકૂલાદીસુ વત્થૂસુ ઇચ્છિતવિહારેન વિહરિતું સમત્થતા અરિયાનં એવ, તત્થ ચ અરહતો એવ ઇજ્ઝનતો અરિયિદ્ધિ નામ. તસ્સા અરિયિદ્ધિયા ચ દસ્સિતત્તા દેસના વિનિવટ્ટેતબ્બા પરિયોસાનેતબ્બા સિયા. અરહત્તં પાપુણિતું ન સક્કોતિ ઇન્દ્રિયાનં અપરિપક્કત્તા નિકન્તિયા ચ દુપ્પરિયાદાનતો. અયં દેસનાતિ ‘‘મેત્તાસહગતં બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતી’’તિઆદિના અયં દેસના આરદ્ધા. યો હિ મેત્તાઝાનં પાદકં કત્વા સમ્મસનં આરભિત્વા અરહત્તં પાપુણિતું અસક્કોન્તો પરિસુદ્ધેસુ વણ્ણકસિણેસુ વિમોક્ખસઙ્ખાતં રૂપાવચરજ્ઝાનં નિબ્બત્તેતિ, તં સન્ધાયાહ ભગવા – ‘‘સુભં ખો પન વિમોક્ખં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતી’’તિ.

    Mettāyāti mettābhāvanāya. Paṭikūlādīsu vatthūsu icchitavihārena viharituṃ samatthatā ariyānaṃ eva, tattha ca arahato eva ijjhanato ariyiddhi nāma. Tassā ariyiddhiyā ca dassitattā desanā vinivaṭṭetabbā pariyosānetabbā siyā. Arahattaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti indriyānaṃ aparipakkattā nikantiyā ca duppariyādānato. Ayaṃ desanāti ‘‘mettāsahagataṃ bojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādinā ayaṃ desanā āraddhā. Yo hi mettājhānaṃ pādakaṃ katvā sammasanaṃ ārabhitvā arahattaṃ pāpuṇituṃ asakkonto parisuddhesu vaṇṇakasiṇesu vimokkhasaṅkhātaṃ rūpāvacarajjhānaṃ nibbatteti, taṃ sandhāyāha bhagavā – ‘‘subhaṃ kho pana vimokkhaṃ upasampajja viharatī’’ti.

    સુભપરમન્તિ સુભવિમોક્ખપરમં. ઇધ લોકે એવ પઞ્ઞા અસ્સ. તેનાહ ‘‘લોકિયપઞ્ઞસ્સાતિ અત્થો’’તિ. અરહત્તપરમાવ મેત્તા અરહત્તમગ્ગસ્સ પાદકત્તા. કરુણાદીસુપિ એસેવ નયોતિ કરુણાદિઝાનં પાદકં કત્વા સઙ્ખારે સમ્મસન્તો અરહત્તં પત્તું સક્કોતિ, તસ્સ અરહત્થપરમા કરુણા હોતિ, એવં મુદિતાઉપેક્ખાસુપિ વત્તબ્બન્તિ ઇમમત્થં અતિદિસતિ. પુન દેસનારમ્ભપયોજનં પન ‘‘ઇમિના નયેના’’તિ હેટ્ઠા અતિદિટ્ઠમેવ.

    Subhaparamanti subhavimokkhaparamaṃ. Idha loke eva paññā assa. Tenāha ‘‘lokiyapaññassāti attho’’ti. Arahattaparamāva mettā arahattamaggassa pādakattā. Karuṇādīsupi eseva nayoti karuṇādijhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ pattuṃ sakkoti, tassa arahatthaparamā karuṇā hoti, evaṃ muditāupekkhāsupi vattabbanti imamatthaṃ atidisati. Puna desanārambhapayojanaṃ pana ‘‘iminā nayenā’’ti heṭṭhā atidiṭṭhameva.

    સુભપરમાદિતાતિ મેત્તાકરુણામુદિતાઉપેક્ખાનં સુભપરમતા આકાસાનઞ્ચાયતનપરમતા, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનપરમતા, આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનપરમતા. તસ્સ તસ્સાતિ સુભવિમોક્ખસ્સ હેટ્ઠા તિણ્ણં અરૂપજ્ઝાનાનઞ્ચ યથાક્કમં ઉપનિસ્સયત્તા. અપ્પટિકૂલપરિચયાતિ ઇટ્ઠારમ્મણે મનસિકારબહુલીકારા. અપ્પકસિરેનેવાતિ સુખેનેવ. તત્થાતિ વિસુદ્ધતાય ઇટ્ઠેસુ વણ્ણકસિણેસુ. ચિત્તન્તિ ભાવનામયચિત્તં પક્ખન્દતિ અપ્પનાવસેન. તતો પરન્તિ તતો સુભવિમોક્ખતો પરં વિમોક્ખાનં ઉપનિસ્સયો નામ ન હોતિ, મેત્તાસહગતભાવો દટ્ઠબ્બો.

    Subhaparamāditāti mettākaruṇāmuditāupekkhānaṃ subhaparamatā ākāsānañcāyatanaparamatā, viññāṇañcāyatanaparamatā, ākiñcaññāyatanaparamatā. Tassa tassāti subhavimokkhassa heṭṭhā tiṇṇaṃ arūpajjhānānañca yathākkamaṃ upanissayattā. Appaṭikūlaparicayāti iṭṭhārammaṇe manasikārabahulīkārā. Appakasirenevāti sukheneva. Tatthāti visuddhatāya iṭṭhesu vaṇṇakasiṇesu. Cittanti bhāvanāmayacittaṃ pakkhandati appanāvasena. Tato paranti tato subhavimokkhato paraṃ vimokkhānaṃ upanissayo nāma na hoti, mettāsahagatabhāvo daṭṭhabbo.

    સત્તદુક્ખં સમનુપસ્સન્તસ્સાતિ દણ્ડેન અભિહટપ્પત્તરૂપહેતું સત્તેસુ ઉપ્પજ્જનકદુક્ખં ઞાણેન વીમંસન્તસ્સ. તયિદં રૂપનિમિત્તકં સત્તેસુ ઉપ્પજ્જનકં દુક્ખં ઞાણેન કરુણાવિહારિસ્સ વિસેસતો પક્ખન્દતીતિ કત્વા વુત્તં ‘‘અપ્પકસિરેનેવ તત્થ ચિત્તં પક્ખન્દતી’’તિ, ન પન સબ્બસો અરૂપે આનિસંસદસ્સનતો.

    Sattadukkhaṃ samanupassantassāti daṇḍena abhihaṭappattarūpahetuṃ sattesu uppajjanakadukkhaṃ ñāṇena vīmaṃsantassa. Tayidaṃ rūpanimittakaṃ sattesu uppajjanakaṃ dukkhaṃ ñāṇena karuṇāvihārissa visesato pakkhandatīti katvā vuttaṃ ‘‘appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandatī’’ti, na pana sabbaso arūpe ānisaṃsadassanato.

    વિઞ્ઞાણં સમનુપસ્સન્તસ્સાતિ ઇદં પામોજ્જગહણમુખેન તન્નિસ્સયવિઞ્ઞાણસ્સ ગહણં સમ્ભવતીતિ કત્વા વુત્તં. વિઞ્ઞાણગ્ગહણપરિચિતન્તિ વુત્તનયેન વિઞ્ઞાણગ્ગહણે પરિચિતં.

    Viññāṇaṃsamanupassantassāti idaṃ pāmojjagahaṇamukhena tannissayaviññāṇassa gahaṇaṃ sambhavatīti katvā vuttaṃ. Viññāṇaggahaṇaparicitanti vuttanayena viññāṇaggahaṇe paricitaṃ.

    ઉપેક્ખાવિહારિસ્સાતિ ઉપેક્ખાબ્રહ્મવિહારં વિહરતો. આભોગાભાવતોતિ સુખાદિવસેન આભુજનાભાવતો. સુખ…પે॰… સમ્ભવતોતિ સુખદુક્ખાતિ પરમત્થકમ્મગ્ગહણે વિમુખતાસમ્ભવતો. અવિજ્જમાનગ્ગહણદુક્ખન્તિ પરમત્થતો અવિજ્જમાનસત્તપઞ્ઞત્તિગહણપરિચિતં તસ્સ તસ્સ અભાવમત્તકસ્સ ગહણમ્પિ દુક્ખં કુસલમ્પિ હોતિ. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.

    Upekkhāvihārissāti upekkhābrahmavihāraṃ viharato. Ābhogābhāvatoti sukhādivasena ābhujanābhāvato. Sukha…pe… sambhavatoti sukhadukkhāti paramatthakammaggahaṇe vimukhatāsambhavato. Avijjamānaggahaṇadukkhanti paramatthato avijjamānasattapaññattigahaṇaparicitaṃ tassa tassa abhāvamattakassa gahaṇampi dukkhaṃ kusalampi hoti. Sesaṃ suviññeyyameva.

    મેત્તાસહગતસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Mettāsahagatasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. મેત્તાસહગતસુત્તં • 4. Mettāsahagatasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. મેત્તાસહગતસુત્તવણ્ણના • 4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact