Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૧૧૪] ૪. મિતચિન્તીજાતકવણ્ણના

    [114] 4. Mitacintījātakavaṇṇanā

    બહુચિન્તી અપ્પચિન્તીતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો દ્વે મહલ્લકત્થેરે આરબ્ભ કથેસિ. તે કિર જનપદે એકસ્મિં અરઞ્ઞાવાસે વસ્સં વસિત્વા ‘‘સત્થુ દસ્સનત્થાય ગચ્છિસ્સામા’’તિ પાથેય્યં સજ્જેત્વા ‘‘અજ્જ ગચ્છામ, સ્વે ગચ્છામા’’તિ માસં અતિક્કામેત્વા પુન પાથેય્યં સજ્જેત્વા તથેવ માસં, પુન માસન્તિ એવં અત્તનો કુસીતભાવેન ચેવ નિવાસટ્ઠાને ચ અપેક્ખાય તયો માસે અતિક્કામેત્વા તતો નિક્ખમ્મ જેતવનં ગન્ત્વા સભાગટ્ઠાને પત્તચીવરં પટિસામેત્વા સત્થારં પસ્સિંસુ. અથ ને ભિક્ખૂ પુચ્છિંસુ ‘‘ચિરં વો, આવુસો, બુદ્ધુપટ્ઠાનં અકરોન્તાનં, કસ્મા એવં ચિરાયિત્થા’’તિ? તે તમત્થં આરોચેસું. અથ નેસં સો આલસિયકુસીતભાવો ભિક્ખુસઙ્ઘે પાકટો જાતો. ધમ્મસભાયમ્પિ તેસં ભિક્ખૂનમેવ આલસિયભાવં નિસ્સાય કથં સમુટ્ઠાપેસું. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે તે પક્કોસાપેત્વા ‘‘સચ્ચં કિર તુમ્હે, ભિક્ખવે, અલસા કુસીતા’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘સચ્ચં, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઇદાનેવેતે અલસા, પુબ્બેપિ અલસા ચેવ નિવાસટ્ઠાને ચ સાલયા સાપેક્ખા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Bahucintī appacintīti idaṃ satthā jetavane viharanto dve mahallakatthere ārabbha kathesi. Te kira janapade ekasmiṃ araññāvāse vassaṃ vasitvā ‘‘satthu dassanatthāya gacchissāmā’’ti pātheyyaṃ sajjetvā ‘‘ajja gacchāma, sve gacchāmā’’ti māsaṃ atikkāmetvā puna pātheyyaṃ sajjetvā tatheva māsaṃ, puna māsanti evaṃ attano kusītabhāvena ceva nivāsaṭṭhāne ca apekkhāya tayo māse atikkāmetvā tato nikkhamma jetavanaṃ gantvā sabhāgaṭṭhāne pattacīvaraṃ paṭisāmetvā satthāraṃ passiṃsu. Atha ne bhikkhū pucchiṃsu ‘‘ciraṃ vo, āvuso, buddhupaṭṭhānaṃ akarontānaṃ, kasmā evaṃ cirāyitthā’’ti? Te tamatthaṃ ārocesuṃ. Atha nesaṃ so ālasiyakusītabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Dhammasabhāyampi tesaṃ bhikkhūnameva ālasiyabhāvaṃ nissāya kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte te pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, alasā kusītā’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idānevete alasā, pubbepi alasā ceva nivāsaṭṭhāne ca sālayā sāpekkhā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બારાણસિનદિયં તયો મચ્છા અહેસું, બહુચિન્તી, અપ્પચિન્તી, મિતચિન્તીતિ તેસં નામાનિ. તે અરઞ્ઞતો મનુસ્સપથં આગમિંસુ. તત્થ મિતચિન્તી ઇતરે દ્વે એવમાહ ‘‘અયં મનુસ્સપથો નામ સાસઙ્કો સપ્પટિભયો, કેવટ્ટા નાનપ્પકારાનિ જાલકુમિનાદીનિ ખિપિત્વા મચ્છે ગણ્હન્તિ, મયં અરઞ્ઞમેવ ગચ્છામા’’તિ. ઇતરે દ્વે જના અલસતાય ચેવ આમિસગિદ્ધતાય ચ ‘‘અજ્જ ગચ્છામ, સ્વે ગચ્છામા’’તિ તયો માસે અતિક્કામેસું. અથ કેવટ્ટા નદિયં જાલં ખિપિંસુ. બહુચિન્તી ચ અપ્પચિન્તી ચ ગોચરં ગણ્હન્તા પુરતો ગચ્છન્તિ. તે અત્તનો અન્ધબાલતાય જાલગન્ધં અસલ્લક્ખેત્વા જાલકુચ્છિમેવ પવિસિંસુ. મિતચિન્તી પચ્છતો આગચ્છન્તો જાલગન્ધં સલ્લક્ખેત્વા તેસઞ્ચ જાલકુચ્છિં પવિટ્ઠભાવં ઞત્વા ‘‘ઇમેસં કુસીતાનં અન્ધબાલાનં જીવિતદાનં દસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા બહિપસ્સેન જાલકુચ્છિટ્ઠાનં ગન્ત્વા જાલકુચ્છિં ફાલેત્વા નિક્ખન્તસદિસો હુત્વા ઉદકં આલુળેન્તો જાલસ્સ પુરતો પતિત્વા પુન જાલકુચ્છિં પવિસિત્વા પચ્છિમભાગેન ફાલેત્વા નિક્ખન્તસદિસો ઉદકં આલુળેન્તો પચ્છિમભાગે પતિ. કેવટ્ટા ‘‘મચ્છા જાલં ફાલેત્વા ગતા’’તિ મઞ્ઞમાના જાલકોટિયં ગહેત્વા ઉક્ખિપિંસુ. તે દ્વેપિ મચ્છા જાલતો મુચ્ચિત્વા ઉદકે પતિંસુ. ઇતિ તેહિ મિતચિન્તિં નિસ્સાય જીવિતં લદ્ધં.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bārāṇasinadiyaṃ tayo macchā ahesuṃ, bahucintī, appacintī, mitacintīti tesaṃ nāmāni. Te araññato manussapathaṃ āgamiṃsu. Tattha mitacintī itare dve evamāha ‘‘ayaṃ manussapatho nāma sāsaṅko sappaṭibhayo, kevaṭṭā nānappakārāni jālakuminādīni khipitvā macche gaṇhanti, mayaṃ araññameva gacchāmā’’ti. Itare dve janā alasatāya ceva āmisagiddhatāya ca ‘‘ajja gacchāma, sve gacchāmā’’ti tayo māse atikkāmesuṃ. Atha kevaṭṭā nadiyaṃ jālaṃ khipiṃsu. Bahucintī ca appacintī ca gocaraṃ gaṇhantā purato gacchanti. Te attano andhabālatāya jālagandhaṃ asallakkhetvā jālakucchimeva pavisiṃsu. Mitacintī pacchato āgacchanto jālagandhaṃ sallakkhetvā tesañca jālakucchiṃ paviṭṭhabhāvaṃ ñatvā ‘‘imesaṃ kusītānaṃ andhabālānaṃ jīvitadānaṃ dassāmī’’ti cintetvā bahipassena jālakucchiṭṭhānaṃ gantvā jālakucchiṃ phāletvā nikkhantasadiso hutvā udakaṃ āluḷento jālassa purato patitvā puna jālakucchiṃ pavisitvā pacchimabhāgena phāletvā nikkhantasadiso udakaṃ āluḷento pacchimabhāge pati. Kevaṭṭā ‘‘macchā jālaṃ phāletvā gatā’’ti maññamānā jālakoṭiyaṃ gahetvā ukkhipiṃsu. Te dvepi macchā jālato muccitvā udake patiṃsu. Iti tehi mitacintiṃ nissāya jīvitaṃ laddhaṃ.

    સત્થા ઇમં અતીતં આહરિત્વા અભિસમ્બુદ્ધો હુત્વા ઇમં ગાથમાહ –

    Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –

    ૧૧૪.

    114.

    ‘‘બહુચિન્તી અપ્પચિન્તી, ઉભો જાલે અબજ્ઝરે;

    ‘‘Bahucintī appacintī, ubho jāle abajjhare;

    મિતચિન્તી પમોચેસિ, ઉભો તત્થ સમાગતા’’તિ.

    Mitacintī pamocesi, ubho tattha samāgatā’’ti.

    તત્થ બહુચિન્તીતિ બહુચિન્તનતાય વિતક્કબહુલતાય એવંલદ્ધનામો. ઇતરેસુપિ દ્વીસુ અયમેવ નયો. ઉભો તત્થ સમાગતાતિ મિતચિન્તિં નિસ્સાય લદ્ધજીવિતા તત્થ ઉદકે પુન ઉભોપિ જના મિતચિન્તિના સદ્ધિં સમાગતાતિ અત્થો.

    Tattha bahucintīti bahucintanatāya vitakkabahulatāya evaṃladdhanāmo. Itaresupi dvīsu ayameva nayo. Ubho tattha samāgatāti mitacintiṃ nissāya laddhajīvitā tattha udake puna ubhopi janā mitacintinā saddhiṃ samāgatāti attho.

    એવં સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને મહલ્લકા ભિક્ખૂ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિંસુ. તદા બહુચિન્તી ચ અપ્પચિન્તી ચ ઇમે દ્વે અહેસું, મિતચિન્તી પન અહમેવ અહોસિન્તિ.

    Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mahallakā bhikkhū sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Tadā bahucintī ca appacintī ca ime dve ahesuṃ, mitacintī pana ahameva ahosinti.

    મિતચિન્તીજાતકવણ્ણના ચતુત્થા.

    Mitacintījātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૧૪. મિતચિન્તિજાતકં • 114. Mitacintijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact