| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Saṁyutta Nikāya, English translation |
संयुत्त निकाय ४४।७
Saṁyutta Nikāya 44.7
The Related Suttas Collection 44.7
१। अब्याकतवग्ग
1. Abyākatavagga
1. The Undeclared Points
मोग्गल्लानसुत्त
Moggallānasutta
With Moggallāna
अथ खो वच्छगोत्तो परिब्बाजको येनायस्मा महामोग्गल्लानो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता महामोग्गल्लानेन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो वच्छगोत्तो परिब्बाजको आयस्मन्तं महामोग्गल्लानं एतदवोच:
Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā mahāmoggallāno1 tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahāmoggallānena saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sāraṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṁ mahāmoggallānaṁ etadavoca:
Then the wanderer Vacchagotta went up to Venerable Mahāmoggallāna, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side, and said to Mahāmoggallāna:
“किं नु खो, भो मोग्गल्लान, सस्सतो लोको”ति?
“Kiṁ nu kho, bho moggallāna, sassato loko”ti?
“Master Moggallāna, is this right: ‘the cosmos is eternal’?”
“अब्याकतं खो एतं, वच्छ, भगवता: ‘सस्सतो लोकोऽ”ति।
“Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, bhagavatā: ‘sassato loko’”ti.
“Vaccha, this has not been declared by the Buddha.”
“किं पन, भो मोग्गल्लान, असस्सतो लोको”ति? “एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं भगवता: ‘असस्सतो लोकोऽ”ति। “किं नु खो, भो मोग्गल्लान, अन्तवा लोको”ति? “अब्याकतं खो एतं, वच्छ, भगवता: ‘अन्तवा लोकोऽ”ति। “किं पन, भो मोग्गल्लान, अनन्तवा लोको”ति? “एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं भगवता: ‘अनन्तवा लोकोऽ”ति। “किं नु खो, भो मोग्गल्लान, तं जीवं तं सरीरन्”ति? “अब्याकतं खो एतं, वच्छ, भगवता: ‘तं जीवं तं सरीरन्ऽ”ति। “किं पन, भो मोग्गल्लान, अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्”ति? “एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं भगवता: ‘अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्ऽ”ति। “किं नु खो, भो मोग्गल्लान, होति तथागतो परं मरणा”ति? “अब्याकतं खो एतं, वच्छ, भगवता: ‘होति तथागतो परं मरणाऽ”ति। “किं पन, भो मोग्गल्लान, न होति तथागतो परं मरणा”ति? “एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं भगवता: ‘न होति तथागतो परं मरणाऽ”ति। “किं नु खो, भो मोग्गल्लान, होति च न च होति तथागतो परं मरणा”ति? “अब्याकतं खो एतं, वच्छ, भगवता: ‘होति च न च होति तथागतो परं मरणाऽ”ति। “किं पन, भो मोग्गल्लान, नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा”ति?
“Kiṁ pana, bho moggallāna, asassato loko”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṁ bhagavatā: ‘asassato loko’”ti. “Kiṁ nu kho, bho moggallāna, antavā loko”ti? “Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, bhagavatā: ‘antavā loko’”ti. “Kiṁ pana, bho moggallāna, anantavā loko”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṁ bhagavatā: ‘anantavā loko’”ti. “Kiṁ nu kho, bho moggallāna, taṁ jīvaṁ taṁ sarīran”ti? “Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, bhagavatā: ‘taṁ jīvaṁ taṁ sarīran’”ti. “Kiṁ pana, bho moggallāna, aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīran”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṁ bhagavatā: ‘aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīran’”ti. “Kiṁ nu kho, bho moggallāna, hoti tathāgato paraṁ maraṇā”ti? “Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, bhagavatā: ‘hoti tathāgato paraṁ maraṇā’”ti. “Kiṁ pana, bho moggallāna, na hoti tathāgato paraṁ maraṇā”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṁ bhagavatā: ‘na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’”ti. “Kiṁ nu kho, bho moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṁ maraṇā”ti? “Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, bhagavatā: ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṁ maraṇā’”ti. “Kiṁ pana, bho moggallāna, neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā”ti?
“Then is this right: ‘the cosmos is not eternal’ … ‘the world is finite’ … ‘the world is infinite’ … ‘the soul and the body are identical’ … ‘the soul and the body are different things’ … ‘a Realized One still exists after death’ … ‘A Realized One no longer exists after death’ … ‘a Realized One both still exists and no longer exists after death’ … ‘a Realized One neither still exists nor no longer exists after death’?”
“एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं भगवता: ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽ”ति।
“Etampi kho, vaccha, abyākataṁ bhagavatā: ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’”ti.
“This too has not been declared by the Buddha.”
“को नु खो, भो मोग्गल्लान, हेतु को पच्चयो, येन अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं एवं पुट्ठानं एवं वेय्याकरणं होति—सस्सतो लोकोति वा, असस्सतो लोकोति वा, अन्तवा लोकोति वा, अनन्तवा लोकोति वा, तं जीवं तं सरीरन्ति वा, अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्ति वा, होति तथागतो परं मरणाति वा, न होति तथागतो परं मरणाति वा, होति च न च होति तथागतो परं मरणाति वा, नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाति वा? को पन, भो मोग्गल्लान, हेतु को पच्चयो, येन समणस्स गोतमस्स एवं पुट्ठस्स न एवं वेय्याकरणं होति—सस्सतो लोकोतिपि, असस्सतो लोकोतिपि, अन्तवा लोकोतिपि, अनन्तवा लोकोतिपि, तं जीवं तं सरीरन्तिपि, अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्तिपि, होति तथागतो परं मरणातिपि, न होति तथागतो परं मरणातिपि, होति च न च होति तथागतो परं मरणातिपि, नेव होति न न होति तथागतो परं मरणातिपी”ति?
“Ko nu kho, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ puṭṭhānaṁ evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti—sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṁ jīvaṁ taṁ sarīranti vā, aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṁ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṁ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṁ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇāti vā? Ko pana, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena samaṇassa gotamassa evaṁ puṭṭhassa na evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti—sassato lokotipi, asassato lokotipi, antavā lokotipi, anantavā lokotipi, taṁ jīvaṁ taṁ sarīrantipi, aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīrantipi, hoti tathāgato paraṁ maraṇātipi, na hoti tathāgato paraṁ maraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṁ maraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇātipī”ti?
“What’s the cause, Master Moggallāna, what’s the reason why, when the wanderers of other religions are asked these questions, they declare one of these to be true? And what’s the reason why, when the ascetic Gotama is asked these questions, he does not declare one of these to be true?”
“अञ्ञतित्थिया खो, वच्छ, परिब्बाजका चक्खुं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति …पे… जिव्हं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति …पे… मनं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति।
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti …pe… jivhaṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti …pe… manaṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti.
“Vaccha, the wanderers of other religions regard the eye like this: ‘This is mine, I am this, this is my self.’ They regard the ear … nose … tongue … body … mind like this: ‘This is mine, I am this, this is my self.’
तस्मा अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं एवं पुट्ठानं एवं वेय्याकरणं होति—सस्सतो लोकोति वा …पे… नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाति वा।
Tasmā aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ puṭṭhānaṁ evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti—sassato lokoti vā …pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇāti vā.
That’s why, when asked, they declare one of those answers to be true.
तथागतो च खो, वच्छ, अरहं सम्मासम्बुद्धो चक्खुं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति …पे… जिव्हं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति …पे… मनं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति।
Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṁ sammāsambuddho cakkhuṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati …pe… jivhaṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati …pe… manaṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
The Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha regards the eye like this: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’ He regards the ear … nose … tongue … body … mind like this: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
तस्मा तथागतस्स एवं पुट्ठस्स न एवं वेय्याकरणं होति—सस्सतो लोकोतिपि …पे… नेव होति न न होति तथागतो परं मरणातिपी”ति।
Tasmā tathāgatassa evaṁ puṭṭhassa na evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti—sassato lokotipi …pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇātipī”ti.
That’s why, when asked, he does not declare one of those answers to be true.”
अथ खो वच्छगोत्तो परिब्बाजको उट्ठायासना येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो वच्छगोत्तो परिब्बाजको भगवन्तं एतदवोच: “किं नु खो, भो गोतम, सस्सतो लोको”ति? “अब्याकतं खो एतं, वच्छ, मया: ‘सस्सतो लोकोऽति …पे…। “किं पन, भो गोतम, नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा”ति? “एतम्पि खो, वच्छ, अब्याकतं मया: ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽ”ति।
Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṁ sammodi. Sammodanīyaṁ kathaṁ sāraṇīyaṁ vītisāretvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṁ etadavoca: “kiṁ nu kho, bho gotama, sassato loko”ti? “Abyākataṁ kho etaṁ, vaccha, mayā: ‘sassato loko’ti …pe…. “Kiṁ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā”ti? “Etampi kho, vaccha, abyākataṁ mayā: ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’”ti.
Then the wanderer Vacchagotta got up from his seat and went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side. He asked the Buddha the same questions, and received the same answers.
“को नु खो, भो गोतम, हेतु को पच्चयो, येन अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं एवं पुट्ठानं एवं वेय्याकरणं होति: ‘सस्सतो लोकोऽति वा …पे… ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽति वा? को पन, भो गोतम, हेतु को पच्चयो, येन भोतो गोतमस्स एवं पुट्ठस्स न एवं वेय्याकरणं होति: ‘सस्सतो लोकोऽतिपि …पे… ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽतिपी”ति?
“Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ puṭṭhānaṁ evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti: ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’ti vā? Ko pana, bho gotama, hetu ko paccayo, yena bhoto gotamassa evaṁ puṭṭhassa na evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti: ‘sassato loko’tipi …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’tipī”ti?
“अञ्ञतित्थिया खो, वच्छ, परिब्बाजका चक्खुं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति …पे… जिव्हं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति …पे… मनं ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽति समनुपस्सन्ति। तस्मा अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं एवं पुट्ठानं एवं वेय्याकरणं होति: ‘सस्सतो लोकोऽति वा …पे… ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽति वा। तथागतो च खो, वच्छ, अरहं सम्मासम्बुद्धो चक्खुं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति …पे… जिव्हं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति …पे… मनं ‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ताऽति समनुपस्सति। तस्मा तथागतस्स एवं पुट्ठस्स न एवं वेय्याकरणं होति: ‘सस्सतो लोकोऽतिपि, ‘असस्सतो लोकोऽतिपि, ‘अन्तवा लोकोऽतिपि, ‘अनन्तवा लोकोऽतिपि, ‘तं जीवं तं सरीरन्ऽतिपि, ‘अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्ऽतिपि, ‘होति तथागतो परं मरणाऽतिपि, ‘न होति तथागतो परं मरणाऽतिपि, ‘होति च न च होति तथागतो परं मरणाऽतिपि, ‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणाऽतिपी”ति।
“Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti …pe… jivhaṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti …pe… manaṁ ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti. Tasmā aññatitthiyānaṁ paribbājakānaṁ evaṁ puṭṭhānaṁ evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti: ‘sassato loko’ti vā …pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’ti vā. Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṁ sammāsambuddho cakkhuṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati …pe… jivhaṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati …pe… manaṁ ‘netaṁ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Tasmā tathāgatassa evaṁ puṭṭhassa na evaṁ veyyākaraṇaṁ hoti: ‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi, ‘anantavā loko’tipi, ‘taṁ jīvaṁ taṁ sarīran’tipi, ‘aññaṁ jīvaṁ aññaṁ sarīran’tipi, ‘hoti tathāgato paraṁ maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṁ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṁ maraṇā’tipī”ti.
“अच्छरियं, भो गोतम, अब्भुतं, भो गोतम। यत्र हि नाम सत्थु च सावकस्स च अत्थेन अत्थो ब्यञ्जनेन ब्यञ्जनं संसन्दिस्सति समेस्सति न विरोधयिस्सति, यदिदं अग्गपदस्मिं। इदानाहं, भो गोतम, समणं महामोग्गल्लानं उपसङ्कमित्वा एतमत्थं अपुच्छिं। समणोपि मे मोग्गल्लानो एतेहि पदेहि एतेहि ब्यञ्जनेहि तमत्थं ब्याकासि, सेय्यथापि भवं गोतमो। अच्छरियं, भो गोतम, अब्भुतं, भो गोतम। यत्र हि नाम सत्थु च सावकस्स च अत्थेन अत्थो ब्यञ्जनेन ब्यञ्जनं संसन्दिस्सति समेस्सति न विरोधयिस्सति, यदिदं अग्गपदस्मिन्”ति।
“Acchariyaṁ, bho gotama, abbhutaṁ, bho gotama. Yatra hi nāma satthu ca2 sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṁ saṁsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṁ aggapadasmiṁ. Idānāhaṁ, bho gotama, samaṇaṁ mahāmoggallānaṁ upasaṅkamitvā etamatthaṁ apucchiṁ. Samaṇopi me moggallāno etehi padehi etehi byañjanehi tamatthaṁ byākāsi, seyyathāpi bhavaṁ gotamo. Acchariyaṁ, bho gotama, abbhutaṁ, bho gotama. Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṁ saṁsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṁ aggapadasmin”ti.
He said, “It’s incredible, Master Gotama, it’s amazing! How the meaning and the phrasing of the teacher and the disciple fit together and agree without contradiction when it comes to the chief matter! Just now I went to the ascetic Mahāmoggallāna and asked him about this matter. And he explained it to me with these words and phrases, just like Master Gotama. It’s incredible, Master Gotama, it’s amazing! How the meaning and the phrasing of the teacher and the disciple fit together and agree without contradiction when it comes to the chief matter!”
सत्तमं।
Sattamaṁ.
The authoritative text of the Saṁyutta Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
Footnotes:
