Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    સંયુત્તનિકાયે

    Saṃyuttanikāye

    ખન્ધવગ્ગટીકા

    Khandhavaggaṭīkā

    ૧. ખન્ધસંયુત્તં

    1. Khandhasaṃyuttaṃ

    ૧. નકુલપિતુવગ્ગો

    1. Nakulapituvaggo

    ૧. નકુલપિતુસુત્તવણ્ણના

    1. Nakulapitusuttavaṇṇanā

    . ભગ્ગા નામ જાનપદિનો રાજકુમારા. તેસં નિવાસો એકોપિ જનપદો રુળ્હીવસેન ‘‘ભગ્ગા’’ત્વેવ વુચ્ચતીતિ કત્વા વુત્તં ‘‘એવંનામકે જનપદે’’તિ, એવં બહુવચનવસેન લદ્ધનામે’’તિ અત્થો. તસ્મિં વનસણ્ડેતિ યો પન વનસણ્ડો પુબ્બે મિગાનં અભયત્થાય દિન્નો, તસ્મિં વનસણ્ડે. યસ્મા સો ગહપતિ તસ્મિં નગરે ‘‘નકુલપિતા’’તિ પુત્તસ્સ વસેન પઞ્ઞાયિત્થ, તસ્મા વુત્તં ‘‘નકુલપિતા’’તિ નકુલસ્સ નામ દારકસ્સ પિતાતિ અત્થો. ભરિયાપિસ્સ ‘‘નકુલમાતા’’તિ પઞ્ઞાયિત્થ.

    1. Bhaggā nāma jānapadino rājakumārā. Tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīvasena ‘‘bhaggā’’tveva vuccatīti katvā vuttaṃ ‘‘evaṃnāmake janapade’’ti, evaṃ bahuvacanavasena laddhanāme’’ti attho. Tasmiṃ vanasaṇḍeti yo pana vanasaṇḍo pubbe migānaṃ abhayatthāya dinno, tasmiṃ vanasaṇḍe. Yasmā so gahapati tasmiṃ nagare ‘‘nakulapitā’’ti puttassa vasena paññāyittha, tasmā vuttaṃ ‘‘nakulapitā’’ti nakulassa nāma dārakassa pitāti attho. Bhariyāpissa ‘‘nakulamātā’’ti paññāyittha.

    જરાજિણ્ણોતિ જરાવસેન જિણ્ણો, ન બ્યાધિઆદીનં વસેન જિણ્ણો. વયોવુડ્ઢોતિ જિણ્ણત્તા એવ વયોવુડ્ઢિપ્પત્તિયા વુડ્ઢો, ન સીલાદિવુડ્ઢિયા. જાતિયા મહન્તતાય ચિરરત્તતાય જાતિમહલ્લકો. તિયદ્ધગતોતિ પઠમો મજ્ઝિમો પચ્છિમોતિ તયો અદ્ધે ગતો. તત્થ પઠમં દુતિયઞ્ચ અતિક્કન્તત્તા પચ્છિમં ઉપગતત્તા વયોઅનુપ્પત્તો. આતુરકાયોતિ દુક્ખવેદનાપવિસતાય અનસ્સાદકાયો. ગેલઞ્ઞં પન દુક્ખગતિકન્તિ ‘‘ગિલાનકાયો’’તિ વુત્તં. તથા હિ સચ્ચવિભઙ્ગે (વિભ॰ ૧૯૦ આદયો) દુક્ખસચ્ચનિદ્દેસે દુક્ખગ્ગહણેનેવ ગહિતત્તા બ્યાધિ ન નિદ્દિટ્ઠો. નિચ્ચપગ્ઘરણટ્ઠેનાતિ સબ્બદા અસુચિપગ્ઘરણભાવેન. સો પનસ્સ આતુરભાવેનાતિ આહ – ‘‘આતુરંયેવ નામા’’તિ. વિસેસેનાતિ અધિકભાવેન. આતુરતીતિ આતુરો. સઙ્ગામપ્પત્તો સન્તત્તકાયો. જરાય આતુરતા જરાતુરતા. કુસલપક્ખવડ્ઢનેન મનો ભાવેન્તીતિ મનોભાવનીયા. મનસા વા ભાવનીયા સમ્ભાવનીયાતિ મનોભાવનીયા. અનુસાસતૂતિ અનુ અનુ સાસતૂતિ અયમેત્થ અત્થોતિ આહ – ‘‘પુનપ્પુનં સાસતૂ’’તિ. અપરાપરં પવત્તિતં હિતવચનં. અનોતિણ્ણે વત્થુસ્મિં યો એવં કરોતિ, તસ્સ અયં ગુણો દોસોતિ વચનં. તન્તિવસેનાતિ તન્તિસન્નિસ્સયેન અયં અનુસાસની નામ. પવેણીતિ તન્તિયા એવ વેવચનં.

    Jarājiṇṇoti jarāvasena jiṇṇo, na byādhiādīnaṃ vasena jiṇṇo. Vayovuḍḍhoti jiṇṇattā eva vayovuḍḍhippattiyā vuḍḍho, na sīlādivuḍḍhiyā. Jātiyā mahantatāya cirarattatāya jātimahallako. Tiyaddhagatoti paṭhamo majjhimo pacchimoti tayo addhe gato. Tattha paṭhamaṃ dutiyañca atikkantattā pacchimaṃ upagatattā vayoanuppatto. Āturakāyoti dukkhavedanāpavisatāya anassādakāyo. Gelaññaṃ pana dukkhagatikanti ‘‘gilānakāyo’’ti vuttaṃ. Tathā hi saccavibhaṅge (vibha. 190 ādayo) dukkhasaccaniddese dukkhaggahaṇeneva gahitattā byādhi na niddiṭṭho. Niccapaggharaṇaṭṭhenāti sabbadā asucipaggharaṇabhāvena. So panassa āturabhāvenāti āha – ‘‘āturaṃyeva nāmā’’ti. Visesenāti adhikabhāvena. Āturatīti āturo. Saṅgāmappatto santattakāyo. Jarāya āturatā jarāturatā. Kusalapakkhavaḍḍhanena mano bhāventīti manobhāvanīyā. Manasā vā bhāvanīyā sambhāvanīyāti manobhāvanīyā. Anusāsatūti anu anu sāsatūti ayamettha atthoti āha – ‘‘punappunaṃ sāsatū’’ti. Aparāparaṃ pavattitaṃ hitavacanaṃ. Anotiṇṇe vatthusmiṃ yo evaṃ karoti, tassa ayaṃ guṇo dosoti vacanaṃ. Tantivasenāti tantisannissayena ayaṃ anusāsanī nāma. Paveṇīti tantiyā eva vevacanaṃ.

    અણ્ડં વિય ભૂતોતિ અધિકોપમા કાયસ્સ અણ્ડકોસતો અબલદુબ્બલભાવતો. તેનાહ ‘‘અણ્ડં હી’’તિઆદિ. બાલોયેવ તાદિસત્તભાવસમઙ્ગી મુહુત્તમ્પિ આરોગ્યં પટિજાનન્તો.

    Aṇḍaṃ viya bhūtoti adhikopamā kāyassa aṇḍakosato abaladubbalabhāvato. Tenāha ‘‘aṇḍaṃ hī’’tiādi. Bāloyeva tādisattabhāvasamaṅgī muhuttampi ārogyaṃ paṭijānanto.

    વિપ્પસન્નાનીતિ પકતિમાકારં અતિક્કમિત્વા વિસેસેન પસન્નાનિ. તેનાહ – ‘‘સુઉ પસન્નાની’’તિ. પસન્નચિત્તસમુટ્ઠિતરૂપસમ્પદાહિ તાહિ તસ્સ મુખવણ્ણસ્સ પારિસુદ્ધીતિ આહ – ‘‘પરિસુદ્ધોતિ નિદ્દોસો’’તિ. તેનેવાહ ‘‘નિરુપક્કિલેસતાયા’’તિઆદિ. એતેનેવસ્સિન્દ્રિયવિપ્પસન્નતાકારણમ્પિ સંવણ્ણિતન્તિ દટ્ઠબ્બં. એસ મુખવણ્ણો. નયગ્ગાહપઞ્ઞા કિરેસાતિ ઇદં અનાવજ્જનવસેનેવ વુત્તભાવં સન્ધાયાહ.

    Vippasannānīti pakatimākāraṃ atikkamitvā visesena pasannāni. Tenāha – ‘‘suu pasannānī’’ti. Pasannacittasamuṭṭhitarūpasampadāhi tāhi tassa mukhavaṇṇassa pārisuddhīti āha – ‘‘parisuddhoti niddoso’’ti. Tenevāha ‘‘nirupakkilesatāyā’’tiādi. Etenevassindriyavippasannatākāraṇampi saṃvaṇṇitanti daṭṭhabbaṃ. Esa mukhavaṇṇo. Nayaggāhapaññā kiresāti idaṃ anāvajjanavaseneva vuttabhāvaṃ sandhāyāha.

    યં નેવ પુત્તસ્સાતિઆદિ ‘‘ઓવદતુ નો, ભન્તે, ભગવા યથા મયં પરલોકેપિ અઞ્ઞમઞ્ઞં સમાગચ્છેય્યામા’’તિ વુત્તવચનં સન્ધાય વુત્તમેવ. મધુરધમ્મદેસનાયેવ સત્થુ સમ્મુખા પટિલદ્ધા, તસ્સ અત્તનો પેમગારવગહિતત્તા ‘‘અમતાભિસેકો’’તિ વેદિતબ્બો.

    Yaṃ neva puttassātiādi ‘‘ovadatu no, bhante, bhagavā yathā mayaṃ paralokepi aññamaññaṃ samāgaccheyyāmā’’ti vuttavacanaṃ sandhāya vuttameva. Madhuradhammadesanāyeva satthu sammukhā paṭiladdhā, tassa attano pemagāravagahitattā ‘‘amatābhiseko’’ti veditabbo.

    ઇદં પદદ્વયં. આરકત્તા કિલેસેહિ મગ્ગેન સમુચ્છિન્નત્તા. અનયેતિ અવડ્ઢિયં, અનત્થેતિ અત્થો. અનયે વા અનુપાયે. ન ઇરિયનતો અવત્તનતો. અયેતિ વડ્ઢિયં અત્થે ઉપાયે ચ. અરણીયતોતિ પયિરુપાસિતબ્બતો. નિરુત્તિનયેન પદસિદ્ધિ વેદિતબ્બા પુરિમેસુ અત્થવિકપ્પેસુ , પચ્છિમે પન સદ્દસત્થવસેનપિ. યદિપિ અરિયસદ્દો ‘‘યે હિ વો અરિયા પરિસુદ્ધકાયકમ્મન્તા’’તિઆદીસુ (મ॰ નિ॰ ૧.૩૫) વિસુદ્ધાસયપયોગેસુ પુથુજ્જનેસુપિ વટ્ટતિ, ઇધ પન અરિયમગ્ગાધિગમેન સબ્બલોકુત્તરભાવેન ચ અરિયભાવો અધિપ્પેતોતિ દસ્સેન્તો આહ – ‘‘બુદ્ધા ચા’’તિઆદિ. તત્થ પચ્ચેકબુદ્ધા તથાગતસાવકા ચ સપ્પુરિસાતિ ઇદં ‘‘અરિયા સપ્પુરિસા’’તિ ઇધ વુત્તપદાનં અત્થં અસઙ્કરતો દસ્સેતું વુત્તં. યસ્મા પન નિપ્પરિયાયતો અરિયસપ્પુરિસભાવા અભિન્નસભાવા, તસ્મા ‘‘સબ્બેવ વા’’તિઆદિ વુત્તં.

    Idaṃ padadvayaṃ. Ārakattā kilesehi maggena samucchinnattā. Anayeti avaḍḍhiyaṃ, anattheti attho. Anaye vā anupāye. Na iriyanato avattanato. Ayeti vaḍḍhiyaṃ atthe upāye ca. Araṇīyatoti payirupāsitabbato. Niruttinayena padasiddhi veditabbā purimesu atthavikappesu , pacchime pana saddasatthavasenapi. Yadipi ariyasaddo ‘‘ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā’’tiādīsu (ma. ni. 1.35) visuddhāsayapayogesu puthujjanesupi vaṭṭati, idha pana ariyamaggādhigamena sabbalokuttarabhāvena ca ariyabhāvo adhippetoti dassento āha – ‘‘buddhā cā’’tiādi. Tattha paccekabuddhā tathāgatasāvakā ca sappurisāti idaṃ ‘‘ariyā sappurisā’’ti idha vuttapadānaṃ atthaṃ asaṅkarato dassetuṃ vuttaṃ. Yasmā pana nippariyāyato ariyasappurisabhāvā abhinnasabhāvā, tasmā ‘‘sabbeva vā’’tiādi vuttaṃ.

    એત્તાવતા હિ બુદ્ધસાવકો વુત્તો, તસ્સ હિ એકન્તેન કલ્યાણમિત્તો ઇચ્છિતબ્બો પરતો ઘોસમન્તરેન પઠમમગ્ગસ્સ અનુપ્પજ્જનતો. વિસેસતો ચસ્સ ભગવાવ ‘‘કલ્યાણમિત્તો’’તિ અધિપ્પેતો. વુત્તઞ્હેતં ‘‘મમઞ્હિ, આનન્દ, કલ્યાણમિત્તં આગમ્મ જાતિધમ્મા સત્તા જાતિયા પરિમુચ્ચન્તી’’તિઆદિ (સં॰ નિ॰ ૧.૧૨૯; ૫.૨). સો એવ ચ અવેચ્ચપસાદાધિગમેન દળ્હભત્તિ નામ. વુત્તમ્પિ ચેતં ‘‘યં મયા સાવકાનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, તં મમ સાવકા જીવિતહેતુપિ નાતિક્કમન્તી’’તિ (ઉદા॰ ૪૫; ચૂળવ॰ ૩૮૫). કતઞ્ઞુતાદીહિ પચ્ચેકબુદ્ધબુદ્ધાતિ એત્થ કતં જાનાતીતિ કતઞ્ઞૂ. કતં વિદિતં પાકટં કરોતીતિ કતવેદી. પચ્ચેકબુદ્ધા હિ અનેકેસુપિ કપ્પસતસહસ્સેસુ કતં ઉપકારં જાનન્તિ, કતઞ્ચ પાકટં કરોન્તિ સતિજનનઆમિસપટિગ્ગહણાદિના. તથા સંસારદુક્ખદુક્ખિતસ્સ સક્કચ્ચં કરોન્તિ કિચ્ચં, યં અત્તના કાતું સક્કા. સમ્માસમ્બુદ્ધો પન કપ્પાનં અસઙ્ખ્યેય્યસહસ્સેસુપિ કતં ઉપકારં મગ્ગફલાનં ઉપનિસ્સયઞ્ચ જાનન્તિ, પાકટઞ્ચ કરોન્તિ. સીહો વિય ચ એવં સબ્બત્થ સક્કચ્ચમેવ ધમ્મદેસનં કરોન્તેન બુદ્ધકિચ્ચં કરોન્તિ. યાય પટિપત્તિયા અરિયા દિટ્ઠા નામ હોન્તિ, તસ્સા અપ્પટિપજ્જનં, તત્થ ચ આદરાભાવો અરિયાનં અદસ્સનસીલતા, ન ચ દસ્સને સાધુકારિતાતિ વેદિતબ્બા. ચક્ખુના અદસ્સાવીતિ એત્થ ચક્ખુ નામ ન મંસચક્ખુ એવ, અથ ખો દિબ્બચક્ખુપીતિ આહ ‘‘દિબ્બચક્ખુના વા’’તિ. અરિયભાવોતિ યેહિ યોગતો ‘‘અરિયા’’તિ વુચ્ચન્તિ, તે મગ્ગફલધમ્મા દટ્ઠબ્બા.

    Ettāvatā hi buddhasāvako vutto, tassa hi ekantena kalyāṇamitto icchitabbo parato ghosamantarena paṭhamamaggassa anuppajjanato. Visesato cassa bhagavāva ‘‘kalyāṇamitto’’ti adhippeto. Vuttañhetaṃ ‘‘mamañhi, ānanda, kalyāṇamittaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccantī’’tiādi (saṃ. ni. 1.129; 5.2). So eva ca aveccapasādādhigamena daḷhabhatti nāma. Vuttampi cetaṃ ‘‘yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’’ti (udā. 45; cūḷava. 385). Kataññutādīhi paccekabuddhabuddhāti ettha kataṃ jānātīti kataññū. Kataṃ viditaṃ pākaṭaṃ karotīti katavedī. Paccekabuddhā hi anekesupi kappasatasahassesu kataṃ upakāraṃ jānanti, katañca pākaṭaṃ karonti satijananaāmisapaṭiggahaṇādinā. Tathā saṃsāradukkhadukkhitassa sakkaccaṃ karonti kiccaṃ, yaṃ attanā kātuṃ sakkā. Sammāsambuddho pana kappānaṃ asaṅkhyeyyasahassesupi kataṃ upakāraṃ maggaphalānaṃ upanissayañca jānanti, pākaṭañca karonti. Sīho viya ca evaṃ sabbattha sakkaccameva dhammadesanaṃ karontena buddhakiccaṃ karonti. Yāya paṭipattiyā ariyā diṭṭhā nāma honti, tassā appaṭipajjanaṃ, tattha ca ādarābhāvo ariyānaṃ adassanasīlatā, na ca dassane sādhukāritāti veditabbā. Cakkhunā adassāvīti ettha cakkhu nāma na maṃsacakkhu eva, atha kho dibbacakkhupīti āha ‘‘dibbacakkhunā vā’’ti. Ariyabhāvoti yehi yogato ‘‘ariyā’’ti vuccanti, te maggaphaladhammā daṭṭhabbā.

    તત્રાતિ ઞાણદસ્સનસ્સેવ દસ્સનભાવે. વત્થૂતિ અધિપ્પેતત્થઞાપનકારણં. એવં વુત્તેપીતિ એવં અઞ્ઞાપદેસેન અત્તુપનાયિકં કત્વા વુત્તેપિ. ધમ્મન્તિ લોકુત્તરધમ્મં, ચતુસચ્ચધમ્મં વા. અરિયકરધમ્મા અનિચ્ચાનુપસ્સનાદયો, વિપસ્સિયમાના વા અનિચ્ચાદયો, ચત્તારિ વા અરિયસચ્ચાનિ.

    Tatrāti ñāṇadassanasseva dassanabhāve. Vatthūti adhippetatthañāpanakāraṇaṃ. Evaṃ vuttepīti evaṃ aññāpadesena attupanāyikaṃ katvā vuttepi. Dhammanti lokuttaradhammaṃ, catusaccadhammaṃ vā. Ariyakaradhammā aniccānupassanādayo, vipassiyamānā vā aniccādayo, cattāri vā ariyasaccāni.

    અવિનીતોતિ ન વિનીતો અધિસીલસિક્ખાદીનં વસેન ન સિક્ખિતો. યેસં સંવરવિનયાદીનં અભાવેન અયં ‘‘અવિનીતો’’તિ વુચ્ચતિ, તે તાવ દસ્સેતું ‘‘દુવિધો વિનયો નામા’’તિઆદિમાહ. તત્થ સીલસંવરોતિ પાતિમોક્ખસંવરો વેદિતબ્બો, સો ચ અત્થતો કાયિકવાચસિકો અવીતિક્કમો. સતિસંવરોતિ ઇન્દ્રિયારક્ખા, સા ચ તથાપવત્તા સતિયેવ. ઞાણસંવરોતિ ‘‘સોતાનં સંવરં બ્રૂમી’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૧૦૪૧) વત્વા ‘‘પઞ્ઞાયેતે પિધીયરે’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૧૦૪૧) વચનતો સોતસઙ્ખાતાનં તણ્હાદિટ્ઠિદુચ્ચરિતઅવિજ્જાઅવસિટ્ઠકિલેસાનં સંવરો પિદહનં સમુચ્છેદઞાણન્તિ વેદિતબ્બં. ખન્તિસંવરોતિ અધિવાસના, સા ચ તથાપવત્તા ખન્ધા, અદોસો વા, ‘‘પઞ્ઞા’’તિ કેચિ વદન્તિ. વીરિયસંવરો કામવિતક્કાદીનં વિનોદનવસેન પવત્તં વીરિયમેવ. તેન તેન અઙ્ગેન તસ્સ તસ્સ અઙ્ગસ્સ પહાનં તદઙ્ગપ્પહાનં. વિક્ખમ્ભનવસેન પહાનં વિક્ખમ્ભનપ્પહાનં. સેસપદત્તયેપિ એસેવ નયો.

    Avinītoti na vinīto adhisīlasikkhādīnaṃ vasena na sikkhito. Yesaṃ saṃvaravinayādīnaṃ abhāvena ayaṃ ‘‘avinīto’’ti vuccati, te tāva dassetuṃ ‘‘duvidho vinayo nāmā’’tiādimāha. Tattha sīlasaṃvaroti pātimokkhasaṃvaro veditabbo, so ca atthato kāyikavācasiko avītikkamo. Satisaṃvaroti indriyārakkhā, sā ca tathāpavattā satiyeva. Ñāṇasaṃvaroti ‘‘sotānaṃ saṃvaraṃ brūmī’’ti (su. ni. 1041) vatvā ‘‘paññāyete pidhīyare’’ti (su. ni. 1041) vacanato sotasaṅkhātānaṃ taṇhādiṭṭhiduccaritaavijjāavasiṭṭhakilesānaṃ saṃvaro pidahanaṃ samucchedañāṇanti veditabbaṃ. Khantisaṃvaroti adhivāsanā, sā ca tathāpavattā khandhā, adoso vā, ‘‘paññā’’ti keci vadanti. Vīriyasaṃvaro kāmavitakkādīnaṃ vinodanavasena pavattaṃ vīriyameva. Tena tena aṅgena tassa tassa aṅgassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ. Vikkhambhanavasena pahānaṃ vikkhambhanappahānaṃ. Sesapadattayepi eseva nayo.

    ઇમિના પાતિમોક્ખસંવરેનાતિઆદિ સીલસંવરાદીનં વિવરણં. તત્થ સમુપેતોતિ ઇતિ-સદ્દો આદિઅત્થો. તેન ‘‘ઉપગતો’’તિઆદિના વિભઙ્ગે (વિભ॰ ૫૧૧) આગતં સંવરવિભઙ્ગં દસ્સેતિ. કાયદુચ્ચરિતાદીનન્તિ દુસ્સીલ્યસઙ્ખાતાનં કાયવચીદુચ્ચરિતાદીનં મુટ્ઠસચ્ચસઙ્ખાતસ્સ પમાદસ્સ, અભિજ્ઝાદીનં વા અક્ખન્તિઅઞ્ઞાણકોસજ્જાનઞ્ચ. સંવરણતોતિ પિદહનતો, વિનયનતોતિ કાયવાચાચિત્તાનં વિરૂપપવત્તિયા વિનયનતો, કાયદુચ્ચરિતાદીનં વા અપનયનતો, કાયાદીનં વા જિમ્હપવત્તિં વિચ્છિન્દિત્વા ઉજુકનયનતોતિ અત્થો. પચ્ચયસમવાયે ઉપ્પજ્જનારહાનં કાયદુચ્ચરિતાદીનં તથા તથા અનુપ્પાદનમેવ સંવરણં વિનયનઞ્ચ વેદિતબ્બં.

    Iminā pātimokkhasaṃvarenātiādi sīlasaṃvarādīnaṃ vivaraṇaṃ. Tattha samupetoti iti-saddo ādiattho. Tena ‘‘upagato’’tiādinā vibhaṅge (vibha. 511) āgataṃ saṃvaravibhaṅgaṃ dasseti. Kāyaduccaritādīnanti dussīlyasaṅkhātānaṃ kāyavacīduccaritādīnaṃ muṭṭhasaccasaṅkhātassa pamādassa, abhijjhādīnaṃ vā akkhantiaññāṇakosajjānañca. Saṃvaraṇatoti pidahanato, vinayanatoti kāyavācācittānaṃ virūpapavattiyā vinayanato, kāyaduccaritādīnaṃ vā apanayanato, kāyādīnaṃ vā jimhapavattiṃ vicchinditvā ujukanayanatoti attho. Paccayasamavāye uppajjanārahānaṃ kāyaduccaritādīnaṃ tathā tathā anuppādanameva saṃvaraṇaṃ vinayanañca veditabbaṃ.

    યં પહાનન્તિ સમ્બન્ધો. ‘‘નામરૂપપરિચ્છેદાદીસુ વિપસ્સનાઞાણેસૂ’’તિ કસ્મા વુત્તં? નનુ નામરૂપપરિચ્છેદપચ્ચયપરિગ્ગહકઙ્ખાવિતરણાનિ ન વિપસ્સનાઞાણાનિ સમ્મસનાકારેન અપ્પવત્તનતો? સચ્ચમેતં, વિપસ્સનાઞાણસ્સ પન અધિટ્ઠાનભાવતો એવં વુત્તં. નામરૂપમત્તમિદં, ‘‘નત્થિ એત્થ અત્તા વા અત્તનિયં વા’’તિ એવં પવત્તઞાણં નામરૂપવવત્થાનં. સતિ વિજ્જમાને ખન્ધપઞ્ચકસઙ્ખાતે કાયે, સયં વા સતી તસ્મિં કાયે દિટ્ઠિ સક્કાયદિટ્ઠિ, સા ચ ‘‘રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતી’’તિ એવં પવત્તા અત્તદિટ્ઠિ. તસ્સ નામરૂપસ્સ કમ્માવિજ્જાદિપચ્ચયપરિગ્ગણ્હનઞાણં પચ્ચયપરિગ્ગહો. ‘‘નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાયા’’તિઆદિનયપ્પવત્તા અહેતુદિટ્ઠિ. ‘‘ઇસ્સરપુરિસપજાપતિપકતિઅણુકાલાદીહિ લોકો પવત્તતિ નિવત્તતિ ચા’’તિ તથા તથા પવત્તા દિટ્ઠિ વિસમહેતુદિટ્ઠિ. તસ્સેવાતિ પચ્ચયપરિગ્ગહસ્સેવ. કઙ્ખાવિતરણેનાતિ યથા એતરહિ નામરૂપસ્સ કમ્માદિપચ્ચયતો ઉપ્પત્તિ, એવં અતીતે અનાગતેપીતિ તીસુ કાલેસુ વિચિકિચ્છાપનયનઞાણેન. કથંકથીભાવસ્સાતિ ‘‘અહોસિં નુ ખો અહં અતીતમદ્ધાન’’ન્તિઆદિનયપવત્તાય (મ॰ નિ॰ ૧.૧૮; સં॰ નિ॰ ૨.૨૦) સંસયપ્પવત્તિયા. કલાપસમ્મસનેનાતિ ‘‘યં કિઞ્ચિ રૂપં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્ન’’ન્તિઆદિના (સં॰ નિ॰ ૩.૪૮-૪૯) ખન્ધપઞ્ચકં એકાદસસુ ઓકાસેસુ પક્ખિપિત્વા સમ્મસનવસેન પવત્તેન વિપસ્સનાઞાણેન. અહં મમાતિ ગાહસ્સાતિ ‘‘અત્તા અત્તનિય’’ન્તિ ગહણસ્સ. મગ્ગામગ્ગવવત્થાનેનાતિ મગ્ગામગ્ગઞાણવિસુદ્ધિયા. અમગ્ગે મગ્ગસઞ્ઞાયાતિ અમગ્ગે ઓભાસાદિકે ‘‘મગ્ગો’’તિ ઉપ્પન્નસઞ્ઞાય. યસ્મા સમ્મદેવ સઙ્ખારાનં ઉદયં પસ્સન્તો ‘‘એવમેતે સઙ્ખારા અનુરૂપકારણતો ઉપ્પજ્જન્તિ, ન પન ઉચ્છિજ્જન્તી’’તિ ગણ્હાતિ, તસ્મા વુત્તં ‘‘ઉદયદસ્સનેન ઉચ્છેદદિટ્ઠિયા’’તિ. યસ્મા પન સઙ્ખારાનં વયં ‘‘યદિપિમે સઙ્ખારા અવિચ્છિન્ના વત્તન્તિ, ઉપ્પન્નુપ્પન્ના પન અપ્પટિસન્ધિકા નિરુજ્ઝન્તેવા’’તિ પસ્સતો કુતો સસ્સતગ્ગાહો. તસ્મા વુત્તં ‘‘વયદસ્સનેન સસ્સતદિટ્ઠિયા’’તિ. ભયદસ્સનેનાતિ ભયતૂપટ્ઠાનઞાણેન. સભયેતિ સબ્બભયાનં આકરભાવતો સકલદુક્ખવૂપસમસઙ્ખાતસ્સ પરમસ્સાસસ્સ પટિપક્ખભાવતો ચ સભયે ખન્ધપઞ્ચકે. અભયસઞ્ઞાયાતિ ‘‘અભયં ખેમ’’ન્તિ ઉપ્પન્નસઞ્ઞાય. અસ્સાદસઞ્ઞા નામ પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધેસુ અસ્સાદનવસેન પવત્તસઞ્ઞા, યો ‘‘આલયાભિનિવેસો’’તિપિ વુચ્ચતિ. અભિરતિસઞ્ઞા તત્થેવ અભિરમણવસેન પવત્તસઞ્ઞા, યા ‘‘નન્દી’’તિપિ વુચ્ચતિ. અમુચ્ચિતુકામતા આદાનં. અનુપેક્ખા સઙ્ખારેહિ અનિબ્બિન્દનં, સાલયતાતિ અત્થો. ધમ્મટ્ઠિતિયં પટિચ્ચસમુપ્પાદે. પટિલોમભાવો સસ્સતુચ્છેદગ્ગાહો, પચ્ચયાકારપટિચ્છાદકમોહો વા. નિબ્બાને ચ પટિલોમભાવો સઙ્ખારેસુ નતિ, નિબ્બાનપટિચ્છાદકમોહો વા. સઙ્ખારનિમિત્તગ્ગાહોતિ યાદિસસ્સ કિલેસસ્સ અપ્પહીનતા વિપસ્સના સઙ્ખારનિમિત્તં ન મુઞ્ચતિ, સો કિલેસો, યો ‘‘સંયોગાભિનિવેસો’’તિપિ વુચ્ચતિ, સઙ્ખારનિમિત્તગ્ગાહસ્સ, અતિક્કમનમેવ વા પહાનં.

    Yaṃ pahānanti sambandho. ‘‘Nāmarūpaparicchedādīsu vipassanāñāṇesū’’ti kasmā vuttaṃ? Nanu nāmarūpaparicchedapaccayapariggahakaṅkhāvitaraṇāni na vipassanāñāṇāni sammasanākārena appavattanato? Saccametaṃ, vipassanāñāṇassa pana adhiṭṭhānabhāvato evaṃ vuttaṃ. Nāmarūpamattamidaṃ, ‘‘natthi ettha attā vā attaniyaṃ vā’’ti evaṃ pavattañāṇaṃ nāmarūpavavatthānaṃ. Sati vijjamāne khandhapañcakasaṅkhāte kāye, sayaṃ vā satī tasmiṃ kāye diṭṭhi sakkāyadiṭṭhi, sā ca ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’ti evaṃ pavattā attadiṭṭhi. Tassa nāmarūpassa kammāvijjādipaccayapariggaṇhanañāṇaṃ paccayapariggaho. ‘‘Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’tiādinayappavattā ahetudiṭṭhi. ‘‘Issarapurisapajāpatipakatiaṇukālādīhi loko pavattati nivattati cā’’ti tathā tathā pavattā diṭṭhi visamahetudiṭṭhi. Tassevāti paccayapariggahasseva. Kaṅkhāvitaraṇenāti yathā etarahi nāmarūpassa kammādipaccayato uppatti, evaṃ atīte anāgatepīti tīsu kālesu vicikicchāpanayanañāṇena. Kathaṃkathībhāvassāti ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhāna’’ntiādinayapavattāya (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) saṃsayappavattiyā. Kalāpasammasanenāti ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppanna’’ntiādinā (saṃ. ni. 3.48-49) khandhapañcakaṃ ekādasasu okāsesu pakkhipitvā sammasanavasena pavattena vipassanāñāṇena. Ahaṃ mamāti gāhassāti ‘‘attā attaniya’’nti gahaṇassa. Maggāmaggavavatthānenāti maggāmaggañāṇavisuddhiyā. Amagge maggasaññāyāti amagge obhāsādike ‘‘maggo’’ti uppannasaññāya. Yasmā sammadeva saṅkhārānaṃ udayaṃ passanto ‘‘evamete saṅkhārā anurūpakāraṇato uppajjanti, na pana ucchijjantī’’ti gaṇhāti, tasmā vuttaṃ ‘‘udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā’’ti. Yasmā pana saṅkhārānaṃ vayaṃ ‘‘yadipime saṅkhārā avicchinnā vattanti, uppannuppannā pana appaṭisandhikā nirujjhantevā’’ti passato kuto sassataggāho. Tasmā vuttaṃ ‘‘vayadassanena sassatadiṭṭhiyā’’ti. Bhayadassanenāti bhayatūpaṭṭhānañāṇena. Sabhayeti sabbabhayānaṃ ākarabhāvato sakaladukkhavūpasamasaṅkhātassa paramassāsassa paṭipakkhabhāvato ca sabhaye khandhapañcake. Abhayasaññāyāti ‘‘abhayaṃ khema’’nti uppannasaññāya. Assādasaññā nāma pañcupādānakkhandhesu assādanavasena pavattasaññā, yo ‘‘ālayābhiniveso’’tipi vuccati. Abhiratisaññā tattheva abhiramaṇavasena pavattasaññā, yā ‘‘nandī’’tipi vuccati. Amuccitukāmatā ādānaṃ. Anupekkhā saṅkhārehi anibbindanaṃ, sālayatāti attho. Dhammaṭṭhitiyaṃ paṭiccasamuppāde. Paṭilomabhāvo sassatucchedaggāho, paccayākārapaṭicchādakamoho vā. Nibbāneca paṭilomabhāvo saṅkhāresu nati, nibbānapaṭicchādakamoho vā. Saṅkhāranimittaggāhoti yādisassa kilesassa appahīnatā vipassanā saṅkhāranimittaṃ na muñcati, so kileso, yo ‘‘saṃyogābhiniveso’’tipi vuccati, saṅkhāranimittaggāhassa, atikkamanameva vā pahānaṃ.

    પવત્તિ એવ પવત્તિભાવો, પરિયુટ્ઠાનન્તિ અત્થો. નીવરણાદિધમ્માનન્તિ આદિ-સદ્દેન નીવરણપક્ખિયા કિલેસા વિતક્કવિચારાદયો ચ ગય્હન્તિ. ચતુન્નં અરિયમગ્ગાનં ભાવિતત્તા અચ્ચન્તં અપ્પવત્તિભાવેન યં પહાનન્તિ સમ્બન્ધો. કેન પન પહાનન્તિ? ‘‘અરિયમગ્ગેહેવા’’તિ વિઞ્ઞાયમાનોયમત્થો તેસં ભાવિતત્તા અપ્પવત્તિવચનતો. ‘‘સમુદયપક્ખિકસ્સા’’તિ એત્થ ચત્તારોપિ મગ્ગા ચતુસચ્ચાભિસમયાતિ કત્વા તેહિ પહાતબ્બેન તેન તેન સમુદયસઙ્ખાતેન લોભેન સહ પહાતબ્બત્તા સમુદયસભાવત્તા ચ. સચ્ચવિભઙ્ગે ચ સબ્બકિલેસાનં સમુદયભાવસ્સ વુત્તત્તા ‘‘સમુદયપક્ખિકા’’તિ દિટ્ઠિઆદયો વુચ્ચન્તિ. પટિપસ્સદ્ધત્તં વૂપસન્તતા.

    Pavatti eva pavattibhāvo, pariyuṭṭhānanti attho. Nīvaraṇādidhammānanti ādi-saddena nīvaraṇapakkhiyā kilesā vitakkavicārādayo ca gayhanti. Catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā accantaṃ appavattibhāvena yaṃ pahānanti sambandho. Kena pana pahānanti? ‘‘Ariyamaggehevā’’ti viññāyamānoyamattho tesaṃ bhāvitattā appavattivacanato. ‘‘Samudayapakkhikassā’’ti ettha cattāropi maggā catusaccābhisamayāti katvā tehi pahātabbena tena tena samudayasaṅkhātena lobhena saha pahātabbattā samudayasabhāvattā ca. Saccavibhaṅge ca sabbakilesānaṃ samudayabhāvassa vuttattā ‘‘samudayapakkhikā’’ti diṭṭhiādayo vuccanti. Paṭipassaddhattaṃ vūpasantatā.

    સઙ્ખતનિસ્સટતા સઙ્ખારસભાવાભાવો. પહીનસબ્બસઙ્ખતન્તિ વિરહિતસબ્બસઙ્ખતં, વિસઙ્ખારન્તિ અત્થો. પહાનઞ્ચ તં વિનયો ચાતિ પહાનવિનયો પુરિમેન અત્થેન. દુતિયેન પન પહીયતીતિ પહાનં, તસ્સ વિનયોતિ યોજેતબ્બો.

    Saṅkhatanissaṭatā saṅkhārasabhāvābhāvo. Pahīnasabbasaṅkhatanti virahitasabbasaṅkhataṃ, visaṅkhāranti attho. Pahānañca taṃ vinayo cāti pahānavinayo purimena atthena. Dutiyena pana pahīyatīti pahānaṃ, tassa vinayoti yojetabbo.

    ભિન્નસંવરત્તાતિ નટ્ઠસંવરત્તા, સંવરાભાવતોતિ અત્થો. તેન અસમાદિન્નસંવરોપિ સઙ્ગહિતોવ હોતિ. સમાદાનેન હિ સમ્પાદેતબ્બો સંવરો, તદભાવે ન હોતીતિ. અરિયેતિ અરિયો. પચ્ચત્તવચનઞ્હેતં. એસેસેતિ એસો એસો, અત્થતો અનઞ્ઞોતિ અત્થો. તજ્જાતેતિ અત્થતો તંસભાવો, સપ્પુરિસો અરિયસભાવો, અરિયો ચ સપ્પુરિસભાવોતિ અત્થો.

    Bhinnasaṃvarattāti naṭṭhasaṃvarattā, saṃvarābhāvatoti attho. Tena asamādinnasaṃvaropi saṅgahitova hoti. Samādānena hi sampādetabbo saṃvaro, tadabhāve na hotīti. Ariyeti ariyo. Paccattavacanañhetaṃ. Eseseti eso eso, atthato anaññoti attho. Tajjāteti atthato taṃsabhāvo, sappuriso ariyasabhāvo, ariyo ca sappurisabhāvoti attho.

    સો અહન્તિ અત્તના પરિકપ્પિતં અત્તાનં દિટ્ઠિગતિકો વદતિ. ‘‘અહંબુદ્ધિનિબન્ધનો અત્તા’’તિ હિ અત્તવાદિનો લદ્ધિ. અદ્વયન્તિ દ્વયતારહિતં. અભિન્નં વણ્ણમેવ ‘‘અચ્ચી’’તિ ગહેત્વા ‘‘અચ્ચીતિ વણ્ણો એવા’’તિ તેસં એકત્તં પસ્સન્તો વિય યથાપરિકપ્પિતં અત્તાનં ‘‘રૂપ’’ન્તિ, યથાદિટ્ઠં વા રૂપં, ‘‘અત્તા’’તિ ગહેત્વા તેસં એકત્તં પસ્સન્તો દટ્ઠબ્બો. એત્થ ચ ‘‘રૂપં અત્તા’’તિ ઇમિસ્સા પવત્તિયા અભાવેપિ રૂપે અત્તગ્ગહણં પવત્તમાનં અચ્ચિયં વણ્ણગ્ગહણં વિય ‘‘અદ્વયદસ્સન’’ન્તિ વુત્તં. ઉપમાયો ચ અનઞ્ઞત્તાદિગહણનિદસ્સનવસેનેવ વુત્તા, ન વણ્ણાદીનં વિય અત્તનો વિજ્જમાનદસ્સનત્થં. ન હિ અત્તનિ સામિભાવેન રૂપઞ્ચ સકિઞ્ચનભાવેન સમનુપસ્સતિ. અત્તનિ વા રૂપન્તિ અત્તાનં રૂપસ્સ સભાવતો આધારણભાવેન. રૂપસ્મિં વા અત્તાનન્તિ રૂપસ્સ અત્તનો આધારણભાવેન દિટ્ઠિપસ્સનાય પસ્સતિ. પરિયુટ્ઠટ્ઠાયીતિ પરિયુટ્ઠાનપ્પત્તાહિ દિટ્ઠિતણ્હાહિ ‘‘રૂપં અત્તા, રૂપવા અત્તા’’તિઆદિના ખન્ધપઞ્ચકં મિચ્છા ગહેત્વા તિટ્ઠનતો. તેનાહ ‘‘પરિયુટ્ઠાનાકારેના’’તિઆદિ. એસેવ નયોતિ યો ‘‘ઇધેકચ્ચો રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતી’’તિઆદિના રૂપક્ખન્ધે વુત્તો સંવણ્ણનાનયો, વેદનાક્ખન્ધાદીસુપિ એસો એવ નયો વેદિતબ્બો.

    So ahanti attanā parikappitaṃ attānaṃ diṭṭhigatiko vadati. ‘‘Ahaṃbuddhinibandhano attā’’ti hi attavādino laddhi. Advayanti dvayatārahitaṃ. Abhinnaṃ vaṇṇameva ‘‘accī’’ti gahetvā ‘‘accīti vaṇṇo evā’’ti tesaṃ ekattaṃ passanto viya yathāparikappitaṃ attānaṃ ‘‘rūpa’’nti, yathādiṭṭhaṃ vā rūpaṃ, ‘‘attā’’ti gahetvā tesaṃ ekattaṃ passanto daṭṭhabbo. Ettha ca ‘‘rūpaṃ attā’’ti imissā pavattiyā abhāvepi rūpe attaggahaṇaṃ pavattamānaṃ acciyaṃ vaṇṇaggahaṇaṃ viya ‘‘advayadassana’’nti vuttaṃ. Upamāyo ca anaññattādigahaṇanidassanavaseneva vuttā, na vaṇṇādīnaṃ viya attano vijjamānadassanatthaṃ. Na hi attani sāmibhāvena rūpañca sakiñcanabhāvena samanupassati. Attani vā rūpanti attānaṃ rūpassa sabhāvato ādhāraṇabhāvena. Rūpasmiṃ vā attānanti rūpassa attano ādhāraṇabhāvena diṭṭhipassanāya passati. Pariyuṭṭhaṭṭhāyīti pariyuṭṭhānappattāhi diṭṭhitaṇhāhi ‘‘rūpaṃ attā, rūpavā attā’’tiādinā khandhapañcakaṃ micchā gahetvā tiṭṭhanato. Tenāha ‘‘pariyuṭṭhānākārenā’’tiādi. Eseva nayoti yo ‘‘idhekacco rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinā rūpakkhandhe vutto saṃvaṇṇanānayo, vedanākkhandhādīsupi eso eva nayo veditabbo.

    સુદ્ધરૂપમેવાતિ અરૂપેન અમિસ્સિતં કેવલં રૂપમેવ. અરૂપન્તિ સુદ્ધઅરૂપં રૂપસ્સ અગ્ગહિતત્તા. ચતૂસુ ખન્ધેસુ તિણ્ણં તિણ્ણં વસેનાતિ ચતૂસુ ખન્ધેસુ તિણ્ણં તિણ્ણં ગહણવસેન રૂપારૂપમિસ્સકો અત્તા કથિતો તસ્મિં તસ્મિં ગહણે વેદનાદિવિનિમુત્તઅરૂપધમ્મે કસિણરૂપેન સદ્ધિં સબ્બરૂપધમ્મે ચ એકજ્ઝં ગહણસિદ્ધિતો. પઞ્ચસુ ઠાનેસુ ઉચ્છેદદિટ્ઠિ કથિતા, તે તે એવ ધમ્મે ‘‘અત્તા’’તિ ગહણતો તેસઞ્ચ ઉચ્છેદભાવતો. અવસેસેસુ પન પન્નરસસુ ઠાનેસુ રૂપં ‘‘અત્તા’’તિ ગહેત્વાપિ દિટ્ઠિગતિકો તત્થ નિચ્ચસઞ્ઞં ન વિસ્સજ્જેતિ કસિણરૂપેન તં મિસ્સેત્વા તસ્સ ચ ઉપ્પાદાદીનં અદસ્સનતો, તસ્માસ્સ તત્થપિ હોતિયેવ સસ્સતદિટ્ઠિ એકચ્ચસસ્સતગાહવસેનપિ. મગ્ગાવરણા વિપરીતદસ્સનતો. ન સગ્ગાવરણા અકમ્મપથપ્પત્તતાય. અકિરિયાહેતુકનત્થિકદિટ્ઠિયો એવ હિ કમ્મપથદિટ્ઠિયો.

    Suddharūpamevāti arūpena amissitaṃ kevalaṃ rūpameva. Arūpanti suddhaarūpaṃ rūpassa aggahitattā. Catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasenāti catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ gahaṇavasena rūpārūpamissako attā kathito tasmiṃ tasmiṃ gahaṇe vedanādivinimuttaarūpadhamme kasiṇarūpena saddhiṃ sabbarūpadhamme ca ekajjhaṃ gahaṇasiddhito. Pañcasu ṭhānesu ucchedadiṭṭhi kathitā, te te eva dhamme ‘‘attā’’ti gahaṇato tesañca ucchedabhāvato. Avasesesu pana pannarasasu ṭhānesu rūpaṃ ‘‘attā’’ti gahetvāpi diṭṭhigatiko tattha niccasaññaṃ na vissajjeti kasiṇarūpena taṃ missetvā tassa ca uppādādīnaṃ adassanato, tasmāssa tatthapi hotiyeva sassatadiṭṭhi ekaccasassatagāhavasenapi. Maggāvaraṇā viparītadassanato. Na saggāvaraṇā akammapathappattatāya. Akiriyāhetukanatthikadiṭṭhiyo eva hi kammapathadiṭṭhiyo.

    કાયોતિ રૂપકાયો. સો આતુરોયેવ અસવસભાવતો. રાગદોસમોહાનુગતન્તિ અપ્પહીનરાગદોસમોહસન્તાને પવત્તં. ઇધાતિ ઇમસ્મિં સુત્તે. દસ્સિતં આતુરભાવેન. નિક્કિલેસતાયાતિ સયં પહીનકિલેસસન્તાનગતતાય. સેખા નેવ આતુરચિત્તા પહીનકિલેસે ઉપાદાય, અપ્પહીને પન ઉપાદાય આતુરચિત્તા. અનાતુરચિત્તતંયેવ ભજન્તિ વટ્ટાનુસારિમહાજનસ્સ વિય તેસં ચિત્તસ્સ કિલેસવસેન આતુરત્તાભાવતો.

    Kāyoti rūpakāyo. So āturoyeva asavasabhāvato. Rāgadosamohānugatanti appahīnarāgadosamohasantāne pavattaṃ. Idhāti imasmiṃ sutte. Dassitaṃ āturabhāvena. Nikkilesatāyāti sayaṃ pahīnakilesasantānagatatāya. Sekhā neva āturacittā pahīnakilese upādāya, appahīne pana upādāya āturacittā. Anāturacittataṃyeva bhajanti vaṭṭānusārimahājanassa viya tesaṃ cittassa kilesavasena āturattābhāvato.

    નકુલપિતુસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Nakulapitusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. નકુલપિતુસુત્તં • 1. Nakulapitusuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. નકુલપિતુસુત્તવણ્ણના • 1. Nakulapitusuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact