Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૨. નન્દતિસુત્તવણ્ણના
2. Nandatisuttavaṇṇanā
૧૨. નન્દતીતિ એત્થ નન્દનં સપ્પીતિકકામતણ્હાકિચ્ચન્તિ આહ – ‘‘તુસ્સતી’’તિ, તસ્મા કામપરિતોસેન હટ્ઠતુટ્ઠો હોતીતિ અત્થો. પુત્તિમાતિ પુત્તવા. પહૂતે ચાયં મા-સદ્દોતિ આહ ‘‘બહુપુત્તો’’તિ. બહુપુત્તતાગહણેન ઇદં પયોજનન્તિ દસ્સેન્તો ‘‘તસ્સ હી’’તિઆદિમાહ. પૂરેન્તીતિ પદં અપેક્ખિત્વા ધઞ્ઞસ્સાતિ સામિવચનં. ઇતિ આહાતિ ઇમમત્થં સન્ધાયાહ, એવંઅધિપ્પાયો હુત્વાતિ અત્થો. ગોસામિકોતિ ગોમા. ઇધાપિ પહૂતે મા-સદ્દો. ગોરસસમ્પત્તિન્તિ ગોરસેહિ નિપ્ફજ્જનસમ્પત્તિં. ઉપધીતિ પચ્ચત્તબહુવચનં. હીતિ હેતુઅત્થે નિપાતો. નન્દયન્તિ પીતિસોમનસ્સં જનયન્તીતિ નન્દના. કામં દુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો નિપ્પરિયાયતો કામા ‘‘ઉપધી’’તિ વત્તબ્બતં અરહન્તિ, તસ્સા પન દેવતાય અધિપ્પાયવસેનાહ ‘‘સુખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો’’તિ. કિલેસવત્થુહેતુકત્તા સેસપદદ્વયસ્સ કિઞ્ચાપિ સબ્બં સંસારદુક્ખં કિલેસહેતુકં, વિસેસતો પન પાપધમ્મા અપાયૂપપત્તિં નિબ્બત્તેન્તીતિ આહ – ‘‘કિલેસાપિ અપાયદુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો’’તિ. ઉપસંહરમાનાતિ ઉપનેન્તા ઉપ્પાદેન્તા. મનુસ્સજાતિકોપિ દુલ્લભઘાસચ્છાદનતાય દુક્ખબહુલો પેતો વિયાતિ મનુસ્સપેતો. મનુસ્સજાતિકોપિ વુત્તરૂપો અનત્થપાતિતો પરેહિ હિંસિતો સમાનો નેરયિકો વિયાતિ મનુસ્સનેરયિકો.
12.Nandatīti ettha nandanaṃ sappītikakāmataṇhākiccanti āha – ‘‘tussatī’’ti, tasmā kāmaparitosena haṭṭhatuṭṭho hotīti attho. Puttimāti puttavā. Pahūte cāyaṃ mā-saddoti āha ‘‘bahuputto’’ti. Bahuputtatāgahaṇena idaṃ payojananti dassento ‘‘tassa hī’’tiādimāha. Pūrentīti padaṃ apekkhitvā dhaññassāti sāmivacanaṃ. Iti āhāti imamatthaṃ sandhāyāha, evaṃadhippāyo hutvāti attho. Gosāmikoti gomā. Idhāpi pahūte mā-saddo. Gorasasampattinti gorasehi nipphajjanasampattiṃ. Upadhīti paccattabahuvacanaṃ. Hīti hetuatthe nipāto. Nandayanti pītisomanassaṃ janayantīti nandanā. Kāmaṃ dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato nippariyāyato kāmā ‘‘upadhī’’ti vattabbataṃ arahanti, tassā pana devatāya adhippāyavasenāha ‘‘sukhassa adhiṭṭhānabhāvato’’ti. Kilesavatthuhetukattā sesapadadvayassa kiñcāpi sabbaṃ saṃsāradukkhaṃ kilesahetukaṃ, visesato pana pāpadhammā apāyūpapattiṃ nibbattentīti āha – ‘‘kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato’’ti. Upasaṃharamānāti upanentā uppādentā. Manussajātikopi dullabhaghāsacchādanatāya dukkhabahulo peto viyāti manussapeto. Manussajātikopi vuttarūpo anatthapātito parehi hiṃsito samāno nerayiko viyāti manussanerayiko.
ફલેન રુક્ખતો ફલં પાતેન્તો વિય. તથેવ નવહાકારેહીતિ યથા તીસુ કાલેસુ નાસમરણભેદનવસેન પુત્તિમા પુત્તનિમિત્તં, તથેવ ગોમા ગોનિમિત્તં સોચતિ નવપ્પકારેહિ. પઞ્ચ કામગુણોપધીપિ નરં સોચેન્તીતિ યોજના. તસ્સાતિ યો ઉત્તરિ અનુગિજ્ઝતિ તસ્સ. કામયાનસ્સાતિ જાતકામચ્છન્દસ્સ. જન્તુનોતિ સત્તસ્સ. પરિહાયન્તિ ચે વિનસ્સન્તિ ચે. સલ્લવિદ્ધોવાતિ સલ્લેન વિદ્ધો વિય. રુપ્પતીતિ વિકારં આપજ્જતિ, સોચતીતિ અત્થો. નરસ્સ સોચના સોકઘટ્ટનપચ્ચયો. ઉપધયો નત્થીતિ કામં કિલેસાભિસઙ્ખારૂપધયો તાવ ખીણાસવસ્સ નત્થેવ મગ્ગાધિગમેન નિરોધિતત્તા, ખન્ધૂપધયો પન કથન્તિ? તેપિ તસ્સ સઉપાદિસેસકાલેપિ અટ્ઠુપ્પત્તિહેતુભૂતા ન સન્તેવ, અયઞ્ચ અનુપાદિસેસકાલે. તેનાહ ‘‘સો નિરુપધિ મહાખીણાસવો’’તિ.
Phalena rukkhato phalaṃ pātento viya. Tatheva navahākārehīti yathā tīsu kālesu nāsamaraṇabhedanavasena puttimā puttanimittaṃ, tatheva gomā gonimittaṃ socati navappakārehi. Pañca kāmaguṇopadhīpi naraṃ socentīti yojanā. Tassāti yo uttari anugijjhati tassa. Kāmayānassāti jātakāmacchandassa. Jantunoti sattassa. Parihāyanti ce vinassanti ce. Sallaviddhovāti sallena viddho viya. Ruppatīti vikāraṃ āpajjati, socatīti attho. Narassa socanā sokaghaṭṭanapaccayo. Upadhayo natthīti kāmaṃ kilesābhisaṅkhārūpadhayo tāva khīṇāsavassa nattheva maggādhigamena nirodhitattā, khandhūpadhayo pana kathanti? Tepi tassa saupādisesakālepi aṭṭhuppattihetubhūtā na santeva, ayañca anupādisesakāle. Tenāha ‘‘so nirupadhi mahākhīṇāsavo’’ti.
નન્દતિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nandatisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૨. નન્દતિસુત્તં • 2. Nandatisuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. નન્દતિસુત્તવણ્ણના • 2. Nandatisuttavaṇṇanā