Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૫. ઞાતિકસુત્તવણ્ણના
5. Ñātikasuttavaṇṇanā
૪૫. અઞ્ઞમઞ્ઞં દ્વિન્નં ઞાતીનં ગામો ઞાતિકોતિ વુત્તોતિ આહ ‘‘દ્વિન્નં ઞાતકાનં ગામે’’તિ. ગિઞ્જકા વુચ્ચન્તિ ઇટ્ઠકા, ગિઞ્જકાહિ એવ કતો આવસથો ગિઞ્જકાવસથો. સો કિર આવાસો યથા સુધાપરિકમ્મેન પયોજનં નત્થિ, એવં ઇટ્ઠકાહિ એવ ચિનિત્વા છાદેત્વા કતો. તાદિસઞ્હિ છદનં સન્ધાય ભગવતા ઇટ્ઠકાછદનં અનુઞ્ઞાતં. તેન વુત્તં ‘‘ઇટ્ઠકાહિ કતે મહાપાસાદે’’તિ. તત્થ દ્વારબન્ધકવાટફલકાદીનિ પન દારુમયાનિયેવ. પરિયાયતિ અત્તનો ફલં પરિગ્ગહેત્વા વત્તતીતિ પરિયાયો, કારણન્તિ આહ ‘‘ધમ્મપરિયાયન્તિ ધમ્મકારણ’’ન્તિ, પરિયત્તિધમ્મભૂતં વિસેસાધિગમસ્સ હેતુન્તિ અત્થો. ઉપેચ્ચ સુય્યતિ એત્થાતિ ઉપસ્સુતીતિ વુત્તં ‘‘ઉપસ્સુતીતિ ઉપસ્સુતિટ્ઠાન’’ન્તિ. અત્તનો કમ્મન્તિ યદત્થં તત્થ ગતો, તં પરિવેણસમજ્જનકિરિયં. પહાયાતિ અકત્વા. એવં મહત્થઞ્હિ વિમુત્તાયતનસીસે ઠત્વા સુણન્તસ્સ મહતો અત્થાય સંવત્તતિ. એકઙ્ગણં અહોસીતિ સબ્બં વિવટં અહોસિ. તીસુ હિ ભવેસુ સઙ્ખારગતં પચ્ચયુપ્પન્નવસેન મનસિકરોતો ભગવતો કિઞ્ચિ અસેસેત્વા સબ્બમ્પિ તં ઞાણમુખે આપાથં ઉપગચ્છિ. તેન વુત્તં ‘‘યાવભવગ્ગા એકઙ્ગણં અહોસી’’તિ. તન્તિવસેન તમત્થં વાચાય નિચ્છારેન્તો ‘‘વચસા સજ્ઝાયં કરોન્તો’’તિ વુત્તો. પચ્ચયપચ્ચયુપ્પન્નવસેન ચ અત્થં આહરિત્વા તેસં નિરોધેન વિવટ્ટસ્સ આહતત્તા ‘‘યથાનુસન્ધિના’’તિ વુત્તં. અદ્દસ ઞાણચક્ખુના.
45. Aññamaññaṃ dvinnaṃ ñātīnaṃ gāmo ñātikoti vuttoti āha ‘‘dvinnaṃ ñātakānaṃ gāme’’ti. Giñjakā vuccanti iṭṭhakā, giñjakāhi eva kato āvasatho giñjakāvasatho. So kira āvāso yathā sudhāparikammena payojanaṃ natthi, evaṃ iṭṭhakāhi eva cinitvā chādetvā kato. Tādisañhi chadanaṃ sandhāya bhagavatā iṭṭhakāchadanaṃ anuññātaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘iṭṭhakāhi kate mahāpāsāde’’ti. Tattha dvārabandhakavāṭaphalakādīni pana dārumayāniyeva. Pariyāyati attano phalaṃ pariggahetvā vattatīti pariyāyo, kāraṇanti āha ‘‘dhammapariyāyanti dhammakāraṇa’’nti, pariyattidhammabhūtaṃ visesādhigamassa hetunti attho. Upecca suyyati etthāti upassutīti vuttaṃ ‘‘upassutīti upassutiṭṭhāna’’nti. Attano kammanti yadatthaṃ tattha gato, taṃ pariveṇasamajjanakiriyaṃ. Pahāyāti akatvā. Evaṃ mahatthañhi vimuttāyatanasīse ṭhatvā suṇantassa mahato atthāya saṃvattati. Ekaṅgaṇaṃ ahosīti sabbaṃ vivaṭaṃ ahosi. Tīsu hi bhavesu saṅkhāragataṃ paccayuppannavasena manasikaroto bhagavato kiñci asesetvā sabbampi taṃ ñāṇamukhe āpāthaṃ upagacchi. Tena vuttaṃ ‘‘yāvabhavaggā ekaṅgaṇaṃ ahosī’’ti. Tantivasena tamatthaṃ vācāya nicchārento ‘‘vacasā sajjhāyaṃ karonto’’ti vutto. Paccayapaccayuppannavasena ca atthaṃ āharitvā tesaṃ nirodhena vivaṭṭassa āhatattā ‘‘yathānusandhinā’’ti vuttaṃ. Addasa ñāṇacakkhunā.
મનસા સજ્ઝાયં કરોન્તો ‘‘તુણ્હીભૂતોવ પગુણં કરોન્તો’’તિ વુત્તો. પદાનુપદન્તિ પદઞ્ચ અનુપદઞ્ચ. પુરિમઞ્હિ પદં નામ, તદનન્તરં અનુપદં. ઘટેત્વા સમ્બન્ધં કત્વા અવિચ્છિન્દિત્વા. પરિયાપુણાતીતિ અજ્ઝયતિ. આધારપ્પત્તન્તિ આધારં ચિત્તસન્તાનપ્પત્તં અપ્પમુટ્ઠં ગતત્તા આધારપ્પત્તં નામ. કારણનિસ્સિતોતિ લોકુત્તરધમ્મસ્સ કારણસન્નિસ્સિતો. આદિબ્રહ્મચરિયકોતિ આદિબ્રહ્મચરિયં, તદેવ આદિબ્રહ્મચરિયકં. ધમ્મપરિયાયાપેક્ખાય પુલ્લિઙ્ગનિદ્દેસો. તીસુપિ ઇમેસૂતિ તતિયચતુત્થપઞ્ચમેસુ તીસુ સુત્તેસુ.
Manasā sajjhāyaṃ karonto ‘‘tuṇhībhūtova paguṇaṃ karonto’’ti vutto. Padānupadanti padañca anupadañca. Purimañhi padaṃ nāma, tadanantaraṃ anupadaṃ. Ghaṭetvā sambandhaṃ katvā avicchinditvā. Pariyāpuṇātīti ajjhayati. Ādhārappattanti ādhāraṃ cittasantānappattaṃ appamuṭṭhaṃ gatattā ādhārappattaṃ nāma. Kāraṇanissitoti lokuttaradhammassa kāraṇasannissito. Ādibrahmacariyakoti ādibrahmacariyaṃ, tadeva ādibrahmacariyakaṃ. Dhammapariyāyāpekkhāya pulliṅganiddeso. Tīsupi imesūti tatiyacatutthapañcamesu tīsu suttesu.
ઞાતિકસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ñātikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૫. ઞાતિકસુત્તં • 5. Ñātikasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. ઞાતિકસુત્તવણ્ણના • 5. Ñātikasuttavaṇṇanā