Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૨. નત્થિ અરહતો અકાલમચ્ચૂતિકથાવણ્ણના
2. Natthi arahato akālamaccūtikathāvaṇṇanā
૭૮૦. ઇદાનિ નત્થિ અરહતો અકાલમચ્ચૂતિકથા નામ હોતિ. તત્થ ‘‘નાહં, ભિક્ખવે, સઞ્ચેતનિકાનં કમ્માનં કતાનં ઉપચિતાનં અપટિસંવેદિત્વા બ્યન્તીભાવં વદામી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૧૦.૨૧૭) સુત્તસ્સ અત્થં અયોનિસો ગહેત્વા ‘‘અરહતા નામ સબ્બકમ્મવિપાકં પટિસંવેદયિત્વાવ પરિનિબ્બાયિતબ્બં, તસ્મા નત્થિ, અરહતો અકાલમચ્ચૂ’’તિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ રાજગિરિકાનઞ્ચેવ સિદ્ધત્થિકાનઞ્ચ; તે સન્ધાય પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. અથ નં ‘‘સચે તસ્સ નત્થિ અકાલમચ્ચુ, અરહન્તઘાતકેન નામ ન ભવિતબ્બ’’ન્તિ ચોદેતું નત્થિ અરહન્તઘાતકોતિ આહ. ઇતરો આનન્તરિયકમ્મસ્સ ચેવ તાદિસાનઞ્ચ પુગ્ગલાનં સબ્ભાવતો પટિક્ખિપતિ.
780. Idāni natthi arahato akālamaccūtikathā nāma hoti. Tattha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ apaṭisaṃveditvā byantībhāvaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 10.217) suttassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘arahatā nāma sabbakammavipākaṃ paṭisaṃvedayitvāva parinibbāyitabbaṃ, tasmā natthi, arahato akālamaccū’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānañceva siddhatthikānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace tassa natthi akālamaccu, arahantaghātakena nāma na bhavitabba’’nti codetuṃ natthi arahantaghātakoti āha. Itaro ānantariyakammassa ceva tādisānañca puggalānaṃ sabbhāvato paṭikkhipati.
૭૮૧. વિસં ન કમેય્યાતિ પઞ્હે ‘‘યાવ પુબ્બે કતકમ્મં પરિક્ખયં ન ગચ્છતિ, તાવ ન કમતી’’તિ લદ્ધિયા પટિક્ખિપતિ. સેસમેત્થ યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ.
781. Visaṃ na kameyyāti pañhe ‘‘yāva pubbe katakammaṃ parikkhayaṃ na gacchati, tāva na kamatī’’ti laddhiyā paṭikkhipati. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
૭૮૨. નાહં, ભિક્ખવેતિ સુત્તં ઇદં સન્ધાય વુત્તં – સઞ્ચેતનિકાનં કમ્માનં કતાનં વિપાકં અપટિસંવેદિત્વા અવિન્દિત્વા અનનુભવિત્વા બ્યન્તીભાવં તેસં કમ્માનં પરિવટુમપરિચ્છિન્નભાવં ન વદામિ, તઞ્ચ ખો દિટ્ઠધમ્મવેદનીયાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે, ન તતો પરં, ઉપપજ્જવેદનીયાનં અનન્તરં ઉપપત્તિં ઉપપજ્જિત્વાવ ન તતો પરં, અપરાપરિયવેદનીયાનં યદા વિપાકોકાસં લભન્તિ, તથારૂપે અપરાપરે વા પરિયાયે. એવં સબ્બથાપિ સંસારપવત્તે સતિ લદ્ધવિપાકવારે કમ્મે ન વિજ્જતેસો જગતિપ્પદેસો, યત્થટ્ઠિતો મુચ્ચેય્ય પાપકમ્માતિ. એવં સન્તે યદેતં ‘‘અલદ્ધવિપાકવારમ્પિ કમ્મં અવસ્સં અરહતો પટિસંવેદિતબ્બ’’ન્તિ કપ્પનાવસેન ‘‘નત્થિ અરહતો અકાલમચ્ચૂ’’તિ લદ્ધિપતિટ્ઠાપનં કતં, તં દુક્કટમેવાતિ.
782. Nāhaṃ,bhikkhaveti suttaṃ idaṃ sandhāya vuttaṃ – sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ vipākaṃ apaṭisaṃveditvā avinditvā ananubhavitvā byantībhāvaṃ tesaṃ kammānaṃ parivaṭumaparicchinnabhāvaṃ na vadāmi, tañca kho diṭṭhadhammavedanīyānaṃ diṭṭheva dhamme, na tato paraṃ, upapajjavedanīyānaṃ anantaraṃ upapattiṃ upapajjitvāva na tato paraṃ, aparāpariyavedanīyānaṃ yadā vipākokāsaṃ labhanti, tathārūpe aparāpare vā pariyāye. Evaṃ sabbathāpi saṃsārapavatte sati laddhavipākavāre kamme na vijjateso jagatippadeso, yatthaṭṭhito mucceyya pāpakammāti. Evaṃ sante yadetaṃ ‘‘aladdhavipākavārampi kammaṃ avassaṃ arahato paṭisaṃveditabba’’nti kappanāvasena ‘‘natthi arahato akālamaccū’’ti laddhipatiṭṭhāpanaṃ kataṃ, taṃ dukkaṭamevāti.
નત્થિ અરહતો અકાલમચ્ચૂતિકથાવણ્ણના.
Natthi arahato akālamaccūtikathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૬૭) ૨. નત્થિ અરહતો અકાલમચ્ચૂતિકથા • (167) 2. Natthi arahato akālamaccūtikathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૨. નત્થિઅરહતોઅકાલમચ્ચૂતિકથાવણ્ણના • 2. Natthiarahatoakālamaccūtikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૨. નત્થિઅરહતોઅકાલમચ્ચૂતિકથાવણ્ણના • 2. Natthiarahatoakālamaccūtikathāvaṇṇanā