Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā

    નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ખુદ્દકનિકાયે

    Khuddakanikāye

    અપદાન-અટ્ઠકથા

    Apadāna-aṭṭhakathā

    (પઠમો ભાગો)

    (Paṭhamo bhāgo)

    ગન્થારમ્ભકથા

    Ganthārambhakathā

    વન્દિત્વા સિરસા સેટ્ઠં, બુદ્ધમપ્પટિપુગ્ગલં;

    Vanditvā sirasā seṭṭhaṃ, buddhamappaṭipuggalaṃ;

    ઞેય્યસાગરમુત્તિણ્ણં, તિણ્ણં સંસારસાગરં.

    Ñeyyasāgaramuttiṇṇaṃ, tiṇṇaṃ saṃsārasāgaraṃ.

    તથેવ પરમં સન્તં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

    Tatheva paramaṃ santaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    ભવાભવકરં સુદ્ધં, ધમ્મં સમ્બુદ્ધપૂજિતં.

    Bhavābhavakaraṃ suddhaṃ, dhammaṃ sambuddhapūjitaṃ.

    તથેવ અનઘં સઙ્ઘં, અસઙ્ગં સઙ્ઘમુત્તમં;

    Tatheva anaghaṃ saṅghaṃ, asaṅgaṃ saṅghamuttamaṃ;

    ઉત્તમં દક્ખિણેય્યાનં, સન્તિન્દ્રિયમનાસવં.

    Uttamaṃ dakkhiṇeyyānaṃ, santindriyamanāsavaṃ.

    કતેન તસ્સ એતસ્સ, પણામેન વિસેસતો;

    Katena tassa etassa, paṇāmena visesato;

    રતનત્તયે વિસેસેન, વિસેસસ્સાદરેન મે.

    Ratanattaye visesena, visesassādarena me.

    થેરેહિ ધીરધીરેહિ, આગમઞ્ઞૂહિ વિઞ્ઞુભિ;

    Therehi dhīradhīrehi, āgamaññūhi viññubhi;

    ‘‘અપદાનટ્ઠકથા ભન્તે, કાતબ્બા’’તિ વિસેસતો.

    ‘‘Apadānaṭṭhakathā bhante, kātabbā’’ti visesato.

    પુનપ્પુનાદરેનેવ, યાચિતોહં યસસ્સિભિ;

    Punappunādareneva, yācitohaṃ yasassibhi;

    તસ્માહં સાપદાનસ્સ, અપદાનસ્સસેસતો.

    Tasmāhaṃ sāpadānassa, apadānassasesato.

    વિસેસનયદીપસ્સ, દીપિસ્સં પિટકત્તયે;

    Visesanayadīpassa, dīpissaṃ piṭakattaye;

    યથા પાળિનયેનેવ, અત્થસંવણ્ણનં સુભં.

    Yathā pāḷinayeneva, atthasaṃvaṇṇanaṃ subhaṃ.

    કેન કત્થ કદા ચેતં, ભાસિતં ધમ્મમુત્તમં;

    Kena kattha kadā cetaṃ, bhāsitaṃ dhammamuttamaṃ;

    કિમત્થં ભાસિતઞ્ચેતં, એતં વત્વા વિધિં તતો.

    Kimatthaṃ bhāsitañcetaṃ, etaṃ vatvā vidhiṃ tato.

    નિદાનેસુ કોસલ્લત્થં, સુખુગ્ગહણધારણં;

    Nidānesu kosallatthaṃ, sukhuggahaṇadhāraṇaṃ;

    તસ્મા તં તં વિધિં વત્વા, પુબ્બાપરવિસેસિતં.

    Tasmā taṃ taṃ vidhiṃ vatvā, pubbāparavisesitaṃ.

    પુરા સીહળભાસાય, પોરાણટ્ઠકથાય ચ;

    Purā sīhaḷabhāsāya, porāṇaṭṭhakathāya ca;

    ઠપિતં તં ન સાધેતિ, સાધૂનં ઇચ્છિતિચ્છિતં.

    Ṭhapitaṃ taṃ na sādheti, sādhūnaṃ icchiticchitaṃ.

    તસ્મા તમુપનિસ્સાય, પોરાણટ્ઠકથાનયં;

    Tasmā tamupanissāya, porāṇaṭṭhakathānayaṃ;

    વિવજ્જેત્વા વિરુદ્ધત્થં, વિસેસત્થં પકાસયં;

    Vivajjetvā viruddhatthaṃ, visesatthaṃ pakāsayaṃ;

    વિસેસવણ્ણનં સેટ્ઠં, કરિસ્સામત્થવણ્ણનન્તિ.

    Visesavaṇṇanaṃ seṭṭhaṃ, karissāmatthavaṇṇananti.

    નિદાનકથા

    Nidānakathā

    ‘‘કેન કત્થ કદા ચેતં, ભાસિતં ધમ્મમુત્તમ’’ન્તિ ચ, ‘‘કરિસ્સામત્થવણ્ણન’’ન્તિ ચ પટિઞ્ઞાતત્તા સા પનાયં અપદાનસ્સત્થવણ્ણના દૂરેનિદાનં, અવિદૂરેનિદાનં, સન્તિકેનિદાનન્તિ ઇમાનિ તીણિ નિદાનાનિ દસ્સેત્વા વણ્ણિયમાના યે નં સુણન્તિ, તેહિ સમુદાગમતો પટ્ઠાય વિઞ્ઞાતત્તા યસ્મા સુટ્ઠુ વિઞ્ઞાતા નામ હોતિ, તસ્મા નં તાનિ નિદાનાનિ દસ્સેત્વાવ વણ્ણયિસ્સામ.

    ‘‘Kenakattha kadā cetaṃ, bhāsitaṃ dhammamuttama’’nti ca, ‘‘karissāmatthavaṇṇana’’nti ca paṭiññātattā sā panāyaṃ apadānassatthavaṇṇanā dūrenidānaṃ, avidūrenidānaṃ, santikenidānanti imāni tīṇi nidānāni dassetvā vaṇṇiyamānā ye naṃ suṇanti, tehi samudāgamato paṭṭhāya viññātattā yasmā suṭṭhu viññātā nāma hoti, tasmā naṃ tāni nidānāni dassetvāva vaṇṇayissāma.

    તત્થ આદિતો તાવ તેસં નિદાનાનં પરિચ્છેદો વેદિતબ્બો. દીપઙ્કરપાદમૂલસ્મિઞ્હિ કતાભિનીહારસ્સ મહાસત્તસ્સ યાવ વેસ્સન્તરત્તભાવા ચવિત્વા તુસિતપુરે નિબ્બત્તિ, તાવ પવત્તો કથામગ્ગો દૂરેનિદાનં નામ. તુસિતભવનતો પન ચવિત્વા યાવ બોધિમણ્ડે સબ્બઞ્ઞુતપ્પત્તિ, તાવ પવત્તો કથામગ્ગો અવિદૂરેનિદાનં નામ. સન્તિકેનિદાનં પન તેસુ તેસુ ઠાનેસુ વિહરતો તસ્મિં તસ્મિંયેવ ઠાને લબ્ભતીતિ.

    Tattha ādito tāva tesaṃ nidānānaṃ paricchedo veditabbo. Dīpaṅkarapādamūlasmiñhi katābhinīhārassa mahāsattassa yāva vessantarattabhāvā cavitvā tusitapure nibbatti, tāva pavatto kathāmaggo dūrenidānaṃ nāma. Tusitabhavanato pana cavitvā yāva bodhimaṇḍe sabbaññutappatti, tāva pavatto kathāmaggo avidūrenidānaṃ nāma. Santikenidānaṃ pana tesu tesu ṭhānesu viharato tasmiṃ tasmiṃyeva ṭhāne labbhatīti.

    ૧. દૂરેનિદાનકથા

    1. Dūrenidānakathā

    તત્રિદં દૂરેનિદાનં નામ – ઇતો કિર કપ્પસતસહસ્સાધિકાનં ચતુન્નં અસઙ્ખ્યેય્યાનં મત્થકે અમરવતી નામ નગરં અહોસિ. તત્થ સુમેધો નામ બ્રાહ્મણો પટિવસતિ, ઉભતો સુજાતો માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો યાવ સત્તમા કુલપરિવટ્ટા, અક્ખિત્તો અનુપકુટ્ઠો જાતિવાદેન, અભિરૂપો દસ્સનીયો પાસાદિકો પરમાય વણ્ણપોક્ખરતાય સમન્નાગતો. સો અઞ્ઞં કમ્મં અકત્વા બ્રાહ્મણસિપ્પમેવ ઉગ્ગણ્હિ. તસ્સ દહરકાલેયેવ માતાપિતરો કાલમકંસુ. અથસ્સ રાસિવડ્ઢકો અમચ્ચો આયપોત્થકં આહરિત્વા સુવણ્ણરજતમણિમુત્તાદિભરિતે ગબ્ભે વિવરિત્વા ‘‘એત્તકં તે, કુમાર, માતુ સન્તકં, એત્તકં પિતુ સન્તકં, એત્તકં અય્યકપય્યકાન’’ન્તિ યાવ સત્તમા કુલપરિવટ્ટા ધનં આચિક્ખિત્વા ‘‘એતં પટિપજ્જાહી’’તિ આહ. સુમેધપણ્ડિતો ચિન્તેસિ – ‘‘ઇમં ધનં સંહરિત્વા મય્હં પિતુપિતામહાદયો પરલોકં ગચ્છન્તા એકકહાપણમ્પિ ગહેત્વા ન ગતા, મયા પન ગહેત્વા ગમનકારણં કાતું વટ્ટતી’’તિ, સો રઞ્ઞો આરોચેત્વા નગરે ભેરિં ચરાપેત્વા મહાજનસ્સ દાનં દત્વા તાપસપબ્બજ્જં પબ્બજિ. ઇમસ્સ પનત્થસ્સ આવિભાવત્થં ઇમસ્મિં ઠાને સુમેધકથા કથેતબ્બા . સા પનેસા કિઞ્ચાપિ બુદ્ધવંસે નિરન્તરં આગતાયેવ, ગાથાબન્ધેન પન આગતત્તા ન સુટ્ઠુ પાકટા, તસ્મા તં અન્તરન્તરા ગાથાસમ્બન્ધદીપકેહિ વચનેહિ સદ્ધિં કથેસ્સામ.

    Tatridaṃ dūrenidānaṃ nāma – ito kira kappasatasahassādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake amaravatī nāma nagaraṃ ahosi. Tattha sumedho nāma brāhmaṇo paṭivasati, ubhato sujāto mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā kulaparivaṭṭā, akkhitto anupakuṭṭho jātivādena, abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato. So aññaṃ kammaṃ akatvā brāhmaṇasippameva uggaṇhi. Tassa daharakāleyeva mātāpitaro kālamakaṃsu. Athassa rāsivaḍḍhako amacco āyapotthakaṃ āharitvā suvaṇṇarajatamaṇimuttādibharite gabbhe vivaritvā ‘‘ettakaṃ te, kumāra, mātu santakaṃ, ettakaṃ pitu santakaṃ, ettakaṃ ayyakapayyakāna’’nti yāva sattamā kulaparivaṭṭā dhanaṃ ācikkhitvā ‘‘etaṃ paṭipajjāhī’’ti āha. Sumedhapaṇḍito cintesi – ‘‘imaṃ dhanaṃ saṃharitvā mayhaṃ pitupitāmahādayo paralokaṃ gacchantā ekakahāpaṇampi gahetvā na gatā, mayā pana gahetvā gamanakāraṇaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti, so rañño ārocetvā nagare bheriṃ carāpetvā mahājanassa dānaṃ datvā tāpasapabbajjaṃ pabbaji. Imassa panatthassa āvibhāvatthaṃ imasmiṃ ṭhāne sumedhakathā kathetabbā . Sā panesā kiñcāpi buddhavaṃse nirantaraṃ āgatāyeva, gāthābandhena pana āgatattā na suṭṭhu pākaṭā, tasmā taṃ antarantarā gāthāsambandhadīpakehi vacanehi saddhiṃ kathessāma.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact