Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / இதிவுத்தக-அட்ட²கதா² • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    நிதா³னவண்ணனா

    Nidānavaṇṇanā

    யங் பனேதங் வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதாதிஆதி³கங் நிதா³னங். ஏகத⁴ம்மங், பி⁴க்க²வே, பஜஹதா²திஆதி³கங் ஸுத்தங். தத்த² வுத்தங் ப⁴க³வதாதிஆதீ³னி நாமபதா³னி. இதீதி நிபாதபத³ங். பஜஹதா²தி எத்த² ப-இதி உபஸக்³க³பத³ங், ஜஹதா²-தி ஆக்²யாதபத³ங். இமினா நயேன ஸப்³ப³த்த² பத³விபா⁴கோ³ வேதி³தப்³போ³.

    Yaṃ panetaṃ vuttañhetaṃ bhagavatātiādikaṃ nidānaṃ. Ekadhammaṃ, bhikkhave, pajahathātiādikaṃ suttaṃ. Tattha vuttaṃ bhagavatātiādīni nāmapadāni. Itīti nipātapadaṃ. Pajahathāti ettha pa-iti upasaggapadaṃ, jahathā-ti ākhyātapadaṃ. Iminā nayena sabbattha padavibhāgo veditabbo.

    அத்த²தோ பன வுத்தஸத்³தோ³ தாவ ஸஉபஸக்³கோ³ அனுபஸக்³கோ³ ச வபனே வாபஸமகரணே கேஸோஹாரணே ஜீவிதவுத்தியங் பவுத்தபா⁴வே பாவசனபா⁴வேன பவத்திதே அஜ்ஜே²ஸனே கத²னேதி ஏவமாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ –

    Atthato pana vuttasaddo tāva saupasaggo anupasaggo ca vapane vāpasamakaraṇe kesohāraṇe jīvitavuttiyaṃ pavuttabhāve pāvacanabhāvena pavattite ajjhesane kathaneti evamādīsu dissati. Tathā hesa –

    ‘‘கா³வோ தஸ்ஸ பஜாயந்தி, கெ²த்தே வுத்தங் விரூஹதி;

    ‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

    வுத்தானங் ப²லமஸ்னாதி, யோ மித்தானங் ந து³ப்³ப⁴தீ’’தி. –

    Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhatī’’ti. –

    ஆதீ³ஸு (ஜா॰ 2.22.19) வபனே ஆக³தோ. ‘‘நோ ச கோ² படிவுத்த’’ந்திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 289) அட்ட²த³ந்தகாதீ³ஹி வாபஸமகரணே. ‘‘காபடிகோ மாணவோ த³ஹரோ வுத்தஸிரோ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.426) கேஸோஹாரணே. ‘‘பன்னலோமோ பரத³த்தவுத்தோ மிக³பூ⁴தேன சேதஸா விஹரதீ’’திஆதீ³ஸு (சூளவ॰ 332) ஜீவிதவுத்தியங். ‘‘ஸெய்யதா²பி நாம பண்டு³பலாஸோ ப³ந்த⁴னா பவுத்தோ அப⁴ப்³போ³ ஹரிதத்தா²யா’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 92; பாசி॰ 666; மஹாவ॰ 129) ப³ந்த⁴னதோ பவுத்தபா⁴வே. ‘‘யேஸமித³ங் ஏதரஹி, ப்³ராஹ்மணா, போராணங் மந்தபத³ங் கீ³தங் பவுத்தங் ஸமிஹித’’ந்திஆதீ³ஸு பாவசனபா⁴வேன பவத்திதே. லோகே பன – ‘‘வுத்தோ க³ணோ வுத்தோ பாராயனோ’’திஆதீ³ஸு அஜ்ஜே²னே. ‘‘வுத்தங் கோ² பனேதங் ப⁴க³வதா த⁴ம்மதா³யாதா³ மே, பி⁴க்க²வே, ப⁴வத², மா ஆமிஸதா³யாதா³’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.30) கத²னே. இதா⁴பி கத²னே த³ட்ட²ப்³போ³. தஸ்மா வுத்தங் கதி²தங் பா⁴ஸிதந்தி அத்தோ².

    Ādīsu (jā. 2.22.19) vapane āgato. ‘‘No ca kho paṭivutta’’ntiādīsu (pārā. 289) aṭṭhadantakādīhi vāpasamakaraṇe. ‘‘Kāpaṭiko māṇavo daharo vuttasiro’’tiādīsu (ma. ni. 2.426) kesohāraṇe. ‘‘Pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharatī’’tiādīsu (cūḷava. 332) jīvitavuttiyaṃ. ‘‘Seyyathāpi nāma paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritatthāyā’’tiādīsu (pārā. 92; pāci. 666; mahāva. 129) bandhanato pavuttabhāve. ‘‘Yesamidaṃ etarahi, brāhmaṇā, porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihita’’ntiādīsu pāvacanabhāvena pavattite. Loke pana – ‘‘vutto gaṇo vutto pārāyano’’tiādīsu ajjhene. ‘‘Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā’’tiādīsu (ma. ni. 1.30) kathane. Idhāpi kathane daṭṭhabbo. Tasmā vuttaṃ kathitaṃ bhāsitanti attho.

    து³தியோ பன வுத்தஸத்³தோ³ வசனே சிண்ணபா⁴வே ச வேதி³தப்³போ³. ஹி-இதி ஜாது விப்³யத்தந்தி ஏதஸ்மிங் அத்தே² நிபாதோ. ஸோ இதா³னி வுச்சமானஸுத்தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ விப்³யத்தங் பா⁴ஸிதபா⁴வங் ஜோதேதி. வாசகஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னே ஹி பயுத்தா நிபாதா. தேஹி வத்தப்³ப³மத்த²ங் ஜோதெந்தி. ஏதந்தி அயங் ஏதஸத்³தோ³ –

    Dutiyo pana vuttasaddo vacane ciṇṇabhāve ca veditabbo. Hi-iti jātu vibyattanti etasmiṃ atthe nipāto. So idāni vuccamānasuttassa bhagavato vibyattaṃ bhāsitabhāvaṃ joteti. Vācakasaddasannidhāne hi payuttā nipātā. Tehi vattabbamatthaṃ jotenti. Etanti ayaṃ etasaddo –

    ‘‘யோ ச பு³த்³த⁴ஞ்ச த⁴ம்மஞ்ச, ஸங்க⁴ஞ்ச ஸரணங் க³தோ;

    ‘‘Yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato;

    சத்தாரி அரியஸச்சானி, ஸம்மப்பஞ்ஞாய பஸ்ஸதி.

    Cattāri ariyasaccāni, sammappaññāya passati.

    ‘‘து³க்க²ங் து³க்க²ஸமுப்பாத³ங், து³க்க²ஸ்ஸ ச அதிக்கமங்;

    ‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;

    அரியஞ்சட்ட²ங்கி³கங் மக்³க³ங், து³க்கூ²பஸமகா³மினங்.

    Ariyañcaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.

    ‘‘ஏதங் கோ² ஸரணங் கே²மங், ஏதங் ஸரணமுத்தமங்;

    ‘‘Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttamaṃ;

    ஏதங் ஸரணமாக³ம்ம, ஸப்³ப³து³க்கா² பமுச்சதீ’’தி. (த⁴॰ ப॰ 190-192) –

    Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti. (dha. pa. 190-192) –

    ஆதீ³ஸு யதா²வுத்தே ஆஸன்னபச்சக்கே² ஆக³தோ. ‘‘அப்பமத்தகங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, ஓரமத்தகங் ஸீலமத்தகங், யேன புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்யா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.7) பன வக்க²மானே ஆஸன்னபச்சக்கே². இதா⁴பி வக்க²மானேயேவ த³ட்ட²ப்³போ³. ஸங்கா³யனவஸேன வக்க²மானஞ்ஹி ஸுத்தங் த⁴ம்மப⁴ண்டா³கா³ரிகேன பு³த்³தி⁴யங் ட²பெத்வா ததா³ ‘‘ஏத’’ந்தி வுத்தங்.

    Ādīsu yathāvutte āsannapaccakkhe āgato. ‘‘Appamattakaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyyā’’tiādīsu (dī. ni. 1.7) pana vakkhamāne āsannapaccakkhe. Idhāpi vakkhamāneyeva daṭṭhabbo. Saṅgāyanavasena vakkhamānañhi suttaṃ dhammabhaṇḍāgārikena buddhiyaṃ ṭhapetvā tadā ‘‘eta’’nti vuttaṃ.

    ப⁴க³வதாதி எத்த² ப⁴க³வாதி க³ருவசனங். க³ருங் ஹி லோகே ப⁴க³வாதி வத³ந்தி. ததா²க³தோ ச ஸப்³ப³கு³ணவிஸிட்ட²தாய ஸத்தானங் க³ரு, தஸ்மா ப⁴க³வாதி வேதி³தப்³போ³. போராணேஹிபி வுத்தங் –

    Bhagavatāti ettha bhagavāti garuvacanaṃ. Garuṃ hi loke bhagavāti vadanti. Tathāgato ca sabbaguṇavisiṭṭhatāya sattānaṃ garu, tasmā bhagavāti veditabbo. Porāṇehipi vuttaṃ –

    ‘‘ப⁴க³வாதி வசனங் ஸெட்ட²ங், ப⁴க³வாதி வசனமுத்தமங்;

    ‘‘Bhagavāti vacanaṃ seṭṭhaṃ, bhagavāti vacanamuttamaṃ;

    க³ரு கா³ரவயுத்தோ ஸோ, ப⁴க³வா தேன வுச்சதீ’’தி.

    Garu gāravayutto so, bhagavā tena vuccatī’’ti.

    ஸெட்ட²வாசகஞ்ஹி வசனங் ஸெட்ட²கு³ணஸஹசரணதோ ஸெட்ட²ந்தி வுத்தங். அத² வா வுச்சதீதி வசனங், அத்தோ². தஸ்மா ப⁴க³வாதி வசனங் ஸெட்ட²ந்தி ப⁴க³வாதி இமினா வசனேன வசனீயோ யோ அத்தோ², ஸோ ஸெட்டோ²தி அத்தோ². ப⁴க³வாதி வசனமுத்தமந்தி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. கா³ரவயுத்தோதி க³ருபா⁴வயுத்தோ க³ருகு³ணயோக³தோ, க³ருகரணங் வா ஸாதிஸயங் அரஹதீதி கா³ரவயுத்தோ, கா³ரவாரஹோதி அத்தோ². ஏவங் கு³ணவிஸிட்ட²ஸத்துத்தமக³ருகா³ரவாதி⁴வசனமேதங் யதி³த³ங் ப⁴க³வாதி. அபிச –

    Seṭṭhavācakañhi vacanaṃ seṭṭhaguṇasahacaraṇato seṭṭhanti vuttaṃ. Atha vā vuccatīti vacanaṃ, attho. Tasmā bhagavātivacanaṃ seṭṭhanti bhagavāti iminā vacanena vacanīyo yo attho, so seṭṭhoti attho. Bhagavāti vacanamuttamanti etthāpi eseva nayo. Gāravayuttoti garubhāvayutto garuguṇayogato, garukaraṇaṃ vā sātisayaṃ arahatīti gāravayutto, gāravārahoti attho. Evaṃ guṇavisiṭṭhasattuttamagarugāravādhivacanametaṃ yadidaṃ bhagavāti. Apica –

    ‘‘ப⁴கீ³ ப⁴ஜீ பா⁴கீ³ விப⁴த்தவா இதி,

    ‘‘Bhagī bhajī bhāgī vibhattavā iti,

    அகாஸி ப⁴க்³க³ந்தி க³ரூதி பா⁴க்³யவா;

    Akāsi bhagganti garūti bhāgyavā;

    ப³ஹூஹி ஞாயேஹி ஸுபா⁴விதத்தனோ,

    Bahūhi ñāyehi subhāvitattano,

    ப⁴வந்தகோ³ ஸோ ப⁴க³வாதி வுச்சதீ’’தி. –

    Bhavantago so bhagavāti vuccatī’’ti. –

    நித்³தே³ஸே ஆக³தனயேன –

    Niddese āgatanayena –

    ‘‘பா⁴க்³யவா ப⁴க்³க³வா யுத்தோ, ப⁴கே³ஹி ச விப⁴த்தவா;

    ‘‘Bhāgyavā bhaggavā yutto, bhagehi ca vibhattavā;

    ப⁴த்தவா வந்தக³மனோ, ப⁴வேஸு ப⁴க³வா ததோ’’தி.

    Bhattavā vantagamano, bhavesu bhagavā tato’’ti.

    இமிஸ்ஸா கா³தா²ய ச வஸேன ப⁴க³வாதி பத³ஸ்ஸ அத்தோ² வத்தப்³போ³. ஸோ பனாயங் அத்தோ² ஸப்³பா³காரேன விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதினித்³தே³ஸே வுத்தோதி. தத்த² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³.

    Imissā gāthāya ca vasena bhagavāti padassa attho vattabbo. So panāyaṃ attho sabbākārena visuddhimagge buddhānussatiniddese vuttoti. Tattha vuttanayeneva veditabbo.

    அபரோ நயோ – பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா, ப⁴தவாதி ப⁴க³வா, பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா, ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா, ப⁴த்தவாதி ப⁴க³வா, ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா, பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.

    Aparo nayo – bhāgavāti bhagavā, bhatavāti bhagavā, bhāge vanīti bhagavā, bhage vanīti bhagavā, bhattavāti bhagavā, bhage vamīti bhagavā, bhāge vamīti bhagavā.

    ‘‘பா⁴க³வா ப⁴தவா பா⁴கே³, ப⁴கே³ ச வனி ப⁴த்தவா;

    ‘‘Bhāgavā bhatavā bhāge, bhage ca vani bhattavā;

    ப⁴கே³ வமி ததா² பா⁴கே³, வமீதி ப⁴க³வா ஜினோ’’.

    Bhage vami tathā bhāge, vamīti bhagavā jino’’.

    தத்த² கத²ங் பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா? யே தே ஸீலாத³யோ த⁴ம்மக்க²ந்தா⁴ கு³ணகொட்டா²ஸா, தே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா நிரதிஸயா ததா²க³தஸ்ஸ அத்தி² உபலப்³ப⁴ந்தி. ததா² ஹிஸ்ஸ ஸீலங், ஸமாதி⁴, பஞ்ஞா, விமுத்தி, விமுத்திஞாணத³ஸ்ஸனங், ஹிரீ, ஒத்தப்பங், ஸத்³தா⁴, வீரியங், ஸதி, ஸம்பஜஞ்ஞங், ஸீலவிஸுத்³தி⁴, சித்தவிஸுத்³தி⁴, தி³ட்டி²விஸுத்³தி⁴, ஸமதோ², விபஸ்ஸனா, தீணி குஸலமூலானி, தீணி ஸுசரிதானி, தயோ ஸம்மாவிதக்கா, திஸ்ஸோ அனவஜ்ஜஸஞ்ஞா, திஸ்ஸோ தா⁴துயோ, சத்தாரோ ஸதிபட்டா²னா, சத்தாரோ ஸம்மப்பதா⁴னா, சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³, சத்தாரோ அரியமக்³கா³, சத்தாரி அரியப²லானி , சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³, சதுயோனிபரிச்சே²த³கஞாணானி, சத்தாரோ அரியவங்ஸா, சத்தாரி வேஸாரஜ்ஜஞாணானி, பஞ்ச பதா⁴னியங்கா³னி, பஞ்சங்கி³கோ ஸம்மாஸமாதி⁴, பஞ்சஞாணிகோ ஸம்மாஸமாதி⁴, பஞ்சிந்த்³ரியானி, பஞ்ச ப³லானி, பஞ்ச நிஸ்ஸாரணீயா தா⁴துயோ, பஞ்ச விமுத்தாயதனஞாணானி, பஞ்ச விமுத்திபரிபாசனீயா ஸஞ்ஞா, ச² அனுஸ்ஸதிட்டா²னானி, ச² கா³ரவா, ச² நிஸ்ஸாரணீயா தா⁴துயோ, ச² ஸததவிஹாரா, ச² அனுத்தரியானி, ச² நிப்³பே³த⁴பா⁴கி³யா ஸஞ்ஞா, ச² அபி⁴ஞ்ஞா, ச² அஸாதா⁴ரணஞாணானி, ஸத்த அபரிஹானியா த⁴ம்மா, ஸத்த அரியத⁴னானி, ஸத்த பொ³ஜ்ஜ²ங்கா³, ஸத்த ஸப்புரிஸத⁴ம்மா, ஸத்த நிஜ்ஜரவத்தூ²னி, ஸத்த ஸஞ்ஞா, ஸத்த த³க்கி²ணெய்யபுக்³க³லதே³ஸனா, ஸத்த கீ²ணாஸவப³லதே³ஸனா, அட்ட² பஞ்ஞாபடிலாப⁴ஹேதுதே³ஸனா, அட்ட²ஸம்மத்தானி, அட்ட² லோகத⁴ம்மாதிக்கமோ, அட்ட² ஆரம்ப⁴வத்தூ²னி, அட்ட² அக்க²ணதே³ஸனா, அட்ட² மஹாபுரிஸவிதக்கா, அட்ட² அபி⁴பா⁴யதனதே³ஸனா, அட்ட² விமொக்கா², நவ யோனிஸோமனஸிகாரமூலகா த⁴ம்மா, நவ பாரிஸுத்³தி⁴பதா⁴னியங்கா³னி, நவ ஸத்தாவாஸதே³ஸனா, நவ ஆகா⁴தப்படிவினயா, நவ ஸஞ்ஞா, நவ நானத்தா, நவ அனுபுப்³ப³விஹாரா, த³ஸ நாத²கரணா த⁴ம்மா, த³ஸ கஸிணாயதனானி, த³ஸ குஸலகம்மபதா², த³ஸ ஸம்மத்தானி, த³ஸ அரியவாஸா, த³ஸ அஸெக்கா² த⁴ம்மா, த³ஸ ததா²க³தப³லானி, ஏகாத³ஸ மெத்தானிஸங்ஸா, த்³வாத³ஸ த⁴ம்மசக்காகாரா, தேரஸ து⁴தகு³ணா, சுத்³த³ஸ பு³த்³த⁴ஞாணானி, பஞ்சத³ஸ விமுத்திபரிபாசனீயா த⁴ம்மா, ஸோளஸவிதா⁴ ஆனாபானஸ்ஸதி, ஸோளஸ அபரந்தபனீயா த⁴ம்மா, அட்டா²ரஸ பு³த்³த⁴த⁴ம்மா, ஏகூனவீஸதி பச்சவெக்க²ணஞாணானி, சதுசத்தாலீஸ ஞாணவத்தூ²னி, பஞ்ஞாஸ உத³யப்³ப³யஞாணானி, பரோபண்ணாஸ குஸலத⁴ம்மா, ஸத்தஸத்ததி ஞாணவத்தூ²னி, சதுவீஸதிகோடிஸதஸஹஸ்ஸஸமாபத்திஸஞ்சாரிமஹாவஜிரஞாணங், அனந்தனயஸமந்தபட்டா²னபவிசயபச்சவெக்க²ணதே³ஸனாஞாணானி, ததா² அனந்தாஸு லோகதா⁴தூஸு அனந்தானங் ஸத்தானங் ஆஸயாதி³விபா⁴வனஞாணானி சாதி, ஏவமாத³யோ அனந்தா அபரிமாணபே⁴தா³ அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா நிரதிஸயா கு³ணபா⁴கா³ கு³ணகொட்டா²ஸா விஜ்ஜந்தி உபலப்³ப⁴ந்தி. தஸ்மா யதா²வுத்தவிபா⁴கா³ கு³ணபா⁴கா³ அஸ்ஸ அத்தீ²தி பா⁴க³வாதி வத்தப்³பே³. ஆகாரஸ்ஸ ரஸ்ஸத்தங் கத்வா ‘‘ப⁴க³வா’’தி வுத்தோ. ஏவங் தாவ பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா.

    Tattha kathaṃ bhāgavāti bhagavā? Ye te sīlādayo dhammakkhandhā guṇakoṭṭhāsā, te anaññasādhāraṇā niratisayā tathāgatassa atthi upalabbhanti. Tathā hissa sīlaṃ, samādhi, paññā, vimutti, vimuttiñāṇadassanaṃ, hirī, ottappaṃ, saddhā, vīriyaṃ, sati, sampajaññaṃ, sīlavisuddhi, cittavisuddhi, diṭṭhivisuddhi, samatho, vipassanā, tīṇi kusalamūlāni, tīṇi sucaritāni, tayo sammāvitakkā, tisso anavajjasaññā, tisso dhātuyo, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, cattāro ariyamaggā, cattāri ariyaphalāni , catasso paṭisambhidā, catuyoniparicchedakañāṇāni, cattāro ariyavaṃsā, cattāri vesārajjañāṇāni, pañca padhāniyaṅgāni, pañcaṅgiko sammāsamādhi, pañcañāṇiko sammāsamādhi, pañcindriyāni, pañca balāni, pañca nissāraṇīyā dhātuyo, pañca vimuttāyatanañāṇāni, pañca vimuttiparipācanīyā saññā, cha anussatiṭṭhānāni, cha gāravā, cha nissāraṇīyā dhātuyo, cha satatavihārā, cha anuttariyāni, cha nibbedhabhāgiyā saññā, cha abhiññā, cha asādhāraṇañāṇāni, satta aparihāniyā dhammā, satta ariyadhanāni, satta bojjhaṅgā, satta sappurisadhammā, satta nijjaravatthūni, satta saññā, satta dakkhiṇeyyapuggaladesanā, satta khīṇāsavabaladesanā, aṭṭha paññāpaṭilābhahetudesanā, aṭṭhasammattāni, aṭṭha lokadhammātikkamo, aṭṭha ārambhavatthūni, aṭṭha akkhaṇadesanā, aṭṭha mahāpurisavitakkā, aṭṭha abhibhāyatanadesanā, aṭṭha vimokkhā, nava yonisomanasikāramūlakā dhammā, nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni, nava sattāvāsadesanā, nava āghātappaṭivinayā, nava saññā, nava nānattā, nava anupubbavihārā, dasa nāthakaraṇā dhammā, dasa kasiṇāyatanāni, dasa kusalakammapathā, dasa sammattāni, dasa ariyavāsā, dasa asekkhā dhammā, dasa tathāgatabalāni, ekādasa mettānisaṃsā, dvādasa dhammacakkākārā, terasa dhutaguṇā, cuddasa buddhañāṇāni, pañcadasa vimuttiparipācanīyā dhammā, soḷasavidhā ānāpānassati, soḷasa aparantapanīyā dhammā, aṭṭhārasa buddhadhammā, ekūnavīsati paccavekkhaṇañāṇāni, catucattālīsa ñāṇavatthūni, paññāsa udayabbayañāṇāni, paropaṇṇāsa kusaladhammā, sattasattati ñāṇavatthūni, catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattisañcārimahāvajirañāṇaṃ, anantanayasamantapaṭṭhānapavicayapaccavekkhaṇadesanāñāṇāni, tathā anantāsu lokadhātūsu anantānaṃ sattānaṃ āsayādivibhāvanañāṇāni cāti, evamādayo anantā aparimāṇabhedā anaññasādhāraṇā niratisayā guṇabhāgā guṇakoṭṭhāsā vijjanti upalabbhanti. Tasmā yathāvuttavibhāgā guṇabhāgā assa atthīti bhāgavāti vattabbe. Ākārassa rassattaṃ katvā ‘‘bhagavā’’ti vutto. Evaṃ tāva bhāgavāti bhagavā.

    ‘‘யஸ்மா ஸீலாத³யோ ஸப்³பே³, கு³ணபா⁴கா³ அஸேஸதோ;

    ‘‘Yasmā sīlādayo sabbe, guṇabhāgā asesato;

    விஜ்ஜந்தி ஸுக³தே தஸ்மா, ப⁴க³வாதி பவுச்சதி’’.

    Vijjanti sugate tasmā, bhagavāti pavuccati’’.

    கத²ங் ப⁴தவாதி ப⁴க³வா? யே தே ஸப்³ப³லோகஹிதாய உஸ்ஸுக்கமாபன்னேஹி மனுஸ்ஸத்தாதி³கே அட்ட² த⁴ம்மே ஸமோதா⁴னெத்வா ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா கதமஹாபி⁴னீஹாரேஹி மஹாபோ³தி⁴ஸத்தேஹி பரிபூரேதப்³பா³ தா³னபாரமீ, ஸீலனெக்க²ம்மபஞ்ஞாவீரியக²ந்திஸச்சஅதி⁴ட்டா²னமெத்தாஉபெக்கா²பாரமீதி த³ஸ பாரமியோ, த³ஸ உபபாரமியோ, த³ஸ பரமத்த²பாரமியோதி ஸமதிங்ஸ பாரமியோ, தா³னாதீ³னி சத்தாரி ஸங்க³ஹவத்தூ²னி, சத்தாரி அதி⁴ட்டா²னானி, அத்தபரிச்சாகோ³, நயனத⁴னரஜ்ஜபுத்ததா³ரபரிச்சாகோ³தி பஞ்ச மஹாபரிச்சாகா³, புப்³ப³யோகோ³, புப்³ப³சரியா, த⁴ம்மக்கா²னங், லோகத்த²சரியா, ஞாதத்த²சரியா, பு³த்³த⁴த்த²சரியாதி ஏவமாத³யோ ஸங்கே²பதோ வா புஞ்ஞஸம்பா⁴ரஞாணஸம்பா⁴ரா பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மா, தே மஹாபி⁴னீஹாரதோ பட்டா²ய கப்பானங் ஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கானி சத்தாரி அஸங்க்²யெய்யானி யதா² ஹானபா⁴கி³யா, ஸங்கிலேஸபா⁴கி³யா , டி²திபா⁴கி³யா, வா ந ஹொந்தி; அத² கோ² உத்தருத்தரி விஸேஸபா⁴கி³யாவ ஹொந்தி; ஏவங் ஸக்கச்சங் நிரந்தரங் அனவஸேஸதோ ப⁴தா ஸம்ப⁴தா அஸ்ஸ அத்தீ²தி ப⁴தவாதி ப⁴க³வா; நிருத்தினயேன தகாரஸ்ஸ க³காரங் கத்வா. அத² வா ப⁴தவாதி தேயேவ யதா²வுத்தே பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மே வுத்தனயேன ப⁴ரி ஸம்ப⁴ரி பரிபூரேஸீதி அத்தோ². ஏவம்பி ப⁴தவாதி ப⁴க³வா.

    Kathaṃ bhatavāti bhagavā? Ye te sabbalokahitāya ussukkamāpannehi manussattādike aṭṭha dhamme samodhānetvā sammāsambodhiyā katamahābhinīhārehi mahābodhisattehi paripūretabbā dānapāramī, sīlanekkhammapaññāvīriyakhantisaccaadhiṭṭhānamettāupekkhāpāramīti dasa pāramiyo, dasa upapāramiyo, dasa paramatthapāramiyoti samatiṃsa pāramiyo, dānādīni cattāri saṅgahavatthūni, cattāri adhiṭṭhānāni, attapariccāgo, nayanadhanarajjaputtadārapariccāgoti pañca mahāpariccāgā, pubbayogo, pubbacariyā, dhammakkhānaṃ, lokatthacariyā, ñātatthacariyā, buddhatthacariyāti evamādayo saṅkhepato vā puññasambhārañāṇasambhārā buddhakaradhammā, te mahābhinīhārato paṭṭhāya kappānaṃ satasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni yathā hānabhāgiyā, saṃkilesabhāgiyā , ṭhitibhāgiyā, vā na honti; atha kho uttaruttari visesabhāgiyāva honti; evaṃ sakkaccaṃ nirantaraṃ anavasesato bhatā sambhatā assa atthīti bhatavāti bhagavā; niruttinayena takārassa gakāraṃ katvā. Atha vā bhatavāti teyeva yathāvutte buddhakaradhamme vuttanayena bhari sambhari paripūresīti attho. Evampi bhatavāti bhagavā.

    ‘‘யஸ்மா ஸம்போ³தி⁴யா ஸப்³பே³, தா³னபாரமிஆதி³கே;

    ‘‘Yasmā sambodhiyā sabbe, dānapāramiādike;

    ஸம்பா⁴ரே ப⁴தவா நாதோ², தஸ்மாபி ப⁴க³வா மதோ’’.

    Sambhāre bhatavā nātho, tasmāpi bhagavā mato’’.

    கத²ங் பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா? யே தே சதுவீஸதிகோடிஸதஸஹஸ்ஸஸங்கா² தே³வஸிகங் வளஞ்ஜனகஸமாபத்திபா⁴கா³, தே அனவஸேஸதோ லோகஹிதத்த²ங் அத்தனோ தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரத்த²ஞ்ச நிச்சகப்பங் வனி ப⁴ஜி ஸேவி ப³ஹுலமகாஸீதி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா. அத² வா அபி⁴ஞ்ஞெய்யேஸு த⁴ம்மேஸு குஸலாதீ³ஸு க²ந்தா⁴தீ³ஸு ச யே தே பரிஞ்ஞெய்யாதி³வஸேன ஸங்கே²பதோ வா சதுப்³பி³தா⁴ அபி⁴ஸமயபா⁴கா³, வித்தா²ரதோ பன ‘‘சக்கு² பரிஞ்ஞெய்யங் …பே॰… ஜராமரணங் பரிஞ்ஞெய்ய’’ந்திஆதி³னா (படி॰ ம॰ 1.21) அனேகே பரிஞ்ஞெய்யபா⁴கா³, ‘‘சக்கு²ஸ்ஸ ஸமுத³யோ பஹாதப்³போ³…பே॰… ஜராமரணஸ்ஸ ஸமுத³யோ பஹாதப்³போ³’’திஆதி³னா பஹாதப்³ப³பா⁴கா³, ‘‘சக்கு²ஸ்ஸ நிரோதோ⁴ ஸச்சி²காதப்³போ³…பே॰… ஜராமரணஸ்ஸ நிரோதோ⁴ ஸச்சி²காதப்³போ³’’திஆதி³னா ஸச்சி²காதப்³ப³பா⁴கா³, ‘‘சக்கு²னிரோத⁴கா³மினீபடிபதா³ பா⁴வேதப்³பா³…பே॰… சத்தாரோ ஸதிபட்டா²னா பா⁴வேதப்³பா³’’திஆதி³னா ச அனேகபே⁴தா³ பா⁴வேதப்³ப³பா⁴கா³ ச த⁴ம்மா, தே ஸப்³பே³ வனி ப⁴ஜி யதா²ரஹங் கோ³சரபா⁴வனாஸேவனானங் வஸேன ஸேவி. ஏவம்பி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா. அத² வா யே இமே ஸீலாத³யோ த⁴ம்மக்க²ந்தா⁴ ஸாவகேஹி ஸாதா⁴ரணா கு³ணகொட்டா²ஸா கு³ணபா⁴கா³, கிந்தி நு கோ² தே வேனெய்யஸந்தானேஸு பதிட்ட²பெய்யந்தி மஹாகருணாய வனி அபி⁴பத்த²யி. ஸா சஸ்ஸ அபி⁴பத்த²னா யதா²தி⁴ப்பேதப²லாவஹா அஹோஸி. ஏவம்பி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா.

    Kathaṃ bhāge vanīti bhagavā? Ye te catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā devasikaṃ vaḷañjanakasamāpattibhāgā, te anavasesato lokahitatthaṃ attano diṭṭhadhammasukhavihāratthañca niccakappaṃ vani bhaji sevi bahulamakāsīti bhāge vanīti bhagavā. Atha vā abhiññeyyesu dhammesu kusalādīsu khandhādīsu ca ye te pariññeyyādivasena saṅkhepato vā catubbidhā abhisamayabhāgā, vitthārato pana ‘‘cakkhu pariññeyyaṃ …pe… jarāmaraṇaṃ pariññeyya’’ntiādinā (paṭi. ma. 1.21) aneke pariññeyyabhāgā, ‘‘cakkhussa samudayo pahātabbo…pe… jarāmaraṇassa samudayo pahātabbo’’tiādinā pahātabbabhāgā, ‘‘cakkhussa nirodho sacchikātabbo…pe… jarāmaraṇassa nirodho sacchikātabbo’’tiādinā sacchikātabbabhāgā, ‘‘cakkhunirodhagāminīpaṭipadā bhāvetabbā…pe… cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā’’tiādinā ca anekabhedā bhāvetabbabhāgā ca dhammā, te sabbe vani bhaji yathārahaṃ gocarabhāvanāsevanānaṃ vasena sevi. Evampi bhāge vanīti bhagavā. Atha vā ye ime sīlādayo dhammakkhandhā sāvakehi sādhāraṇā guṇakoṭṭhāsā guṇabhāgā, kinti nu kho te veneyyasantānesu patiṭṭhapeyyanti mahākaruṇāya vani abhipatthayi. Sā cassa abhipatthanā yathādhippetaphalāvahā ahosi. Evampi bhāge vanīti bhagavā.

    ‘‘யஸ்மா ஞெய்யஸமாபத்தி-கு³ணபா⁴கே³ ததா²க³தோ;

    ‘‘Yasmā ñeyyasamāpatti-guṇabhāge tathāgato;

    ப⁴ஜி பத்த²யி ஸத்தானங், ஹிதாய ப⁴க³வா ததோ’’.

    Bhaji patthayi sattānaṃ, hitāya bhagavā tato’’.

    கத²ங் ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா? ஸமாஸதோ தாவ கதபுஞ்ஞேஹி பயோக³ஸம்பன்னேஹி யதா²விப⁴வங் ப⁴ஜீயந்தீதி ப⁴கா³, லோகியலோகுத்தரா ஸம்பத்தியோ. தத்த² லோகியே தாவ ததா²க³தோ ஸம்போ³தி⁴தோ புப்³பே³ போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴தோ பரமுக்கங்ஸக³தே வனி ப⁴ஜி ஸேவி, யத்த² பதிட்டா²ய நிரவஸேஸதோ பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மே ஸமன்னானெந்தோ பு³த்³த⁴த⁴ம்மே பரிபாசேஸி. பு³த்³த⁴பூ⁴தோ பன தே நிரவஜ்ஜஸுகூ²பஸங்ஹிதே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணே லோகுத்தரேபி வனி ப⁴ஜி ஸேவி. வித்தா²ரதோ பன பதே³ஸரஜ்ஜஇஸ்ஸரியசக்கவத்திஸம்பத்திதே³வரஜ்ஜஸம்பத்திஆதி³வஸேன ஜா²னவிமொக்க²ஸமாதி⁴ஸமாபத்திஞாணத³ஸ்ஸனமக்³க³பா⁴வனாப²ல- ஸச்சி²கிரியாதி³உத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மவஸேன ச அனேகவிஹிதே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணே ப⁴கே³ வனி ப⁴ஜி ஸேவி. ஏவங் ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா.

    Kathaṃ bhage vanīti bhagavā? Samāsato tāva katapuññehi payogasampannehi yathāvibhavaṃ bhajīyantīti bhagā, lokiyalokuttarā sampattiyo. Tattha lokiye tāva tathāgato sambodhito pubbe bodhisattabhūto paramukkaṃsagate vani bhaji sevi, yattha patiṭṭhāya niravasesato buddhakaradhamme samannānento buddhadhamme paripācesi. Buddhabhūto pana te niravajjasukhūpasaṃhite anaññasādhāraṇe lokuttarepi vani bhaji sevi. Vitthārato pana padesarajjaissariyacakkavattisampattidevarajjasampattiādivasena jhānavimokkhasamādhisamāpattiñāṇadassanamaggabhāvanāphala- sacchikiriyādiuttarimanussadhammavasena ca anekavihite anaññasādhāraṇe bhage vani bhaji sevi. Evaṃ bhage vanīti bhagavā.

    ‘‘யா தா ஸம்பத்தியோ லோகே, யா ச லோகுத்தரா புதூ²;

    ‘‘Yā tā sampattiyo loke, yā ca lokuttarā puthū;

    ஸப்³பா³ தா ப⁴ஜி ஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மாபி ப⁴க³வா மதோ’’.

    Sabbā tā bhaji sambuddho, tasmāpi bhagavā mato’’.

    கத²ங் ப⁴த்தவாதி ப⁴க³வா? ப⁴த்தா த³ள்ஹப⁴த்திகா அஸ்ஸ ப³ஹூ அத்தீ²தி ப⁴க³வா. ததா²க³தோ ஹி மஹாகருணாஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணாதி³அபரிமிதனிருபமப்பபா⁴வகு³ணவிஸேஸஸமங்கி³பா⁴வதோ ஸப்³ப³ஸத்துத்தமோ, ஸப்³பா³னத்த²பரிஹாரபுப்³ப³ங்க³மாய நிரவஸேஸஹிதஸுக²விதா⁴னதப்பராய நிரதிஸயாய பயோக³ஸம்பத்தியா ஸதே³வமனுஸ்ஸாய பஜாய அச்சந்தூபகாரிதாய த்³வத்திங்ஸமஹாபுரிஸலக்க²ணஅஸீதிஅனுப்³யஞ்ஜனப்³யாமப்பபா⁴தி³- அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணகு³ணவிஸேஸபடிமண்டி³தரூபகாயதாய, யதா²பு⁴ச்சகு³ணாதி⁴க³தேன ‘‘இதிபி ஸோ ப⁴க³வா’’திஆதி³னயப்பவத்தேன லோகத்தயப்³யாபினா ஸுவிபுலேன ஸுவிஸுத்³தே⁴ன ச து²திகோ⁴ஸேன ஸமன்னாக³தத்தா உக்கங்ஸபாரமிப்பத்தாஸு அப்பிச்ச²தாஸந்துட்டி²தாதீ³ஸு ஸுப்பதிட்டி²தபா⁴வதோ த³ஸப³லசதுவேஸாரஜ்ஜாதி³னிரதிஸயகு³ணவிஸேஸஸமங்கி³பா⁴வதோ ச ரூபப்பமாணோ ரூபப்பஸன்னோ, கோ⁴ஸப்பமாணோ கோ⁴ஸப்பஸன்னோ, லூக²ப்பமாணோ லூக²ப்பஸன்னோ, த⁴ம்மப்பமாணோ த⁴ம்மப்பஸன்னோதி ஏவங் சதுப்பமாணிகே லோகஸன்னிவாஸே ஸப்³ப³தா²பி பஸாதா³வஹபா⁴வேன ஸமந்தபாஸாதி³கத்தா அபரிமாணானங் ஸத்தானங் ஸதே³வமனுஸ்ஸானங் ஆத³ரப³ஹுமானகா³ரவாயதனதாய பரமபேமஸம்ப⁴த்திட்டா²னங். யே ச தஸ்ஸ ஓவாதே³ பதிட்டி²தா அவேச்சப்பஸாதே³ன ஸமன்னாக³தா ஹொந்தி, கேனசி அஸங்ஹாரியா தேஸங் ஸம்ப⁴த்தி ஸமணேன வா ப்³ராஹ்மணேன வா தே³வேன வா மாரேன வா ப்³ரஹ்முனா வா. ததா² ஹி தே அத்தனோ ஜீவிதபரிச்சாகே³பி தத்த² பஸாத³ங் ந பரிச்சஜந்தி, தஸ்ஸ வா ஆணங் த³ள்ஹப⁴த்திபா⁴வதோ. தேனேவாஹ –

    Kathaṃ bhattavāti bhagavā? Bhattā daḷhabhattikā assa bahū atthīti bhagavā. Tathāgato hi mahākaruṇāsabbaññutaññāṇādiaparimitanirupamappabhāvaguṇavisesasamaṅgibhāvato sabbasattuttamo, sabbānatthaparihārapubbaṅgamāya niravasesahitasukhavidhānatapparāya niratisayāya payogasampattiyā sadevamanussāya pajāya accantūpakāritāya dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanabyāmappabhādi- anaññasādhāraṇaguṇavisesapaṭimaṇḍitarūpakāyatāya, yathābhuccaguṇādhigatena ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattena lokattayabyāpinā suvipulena suvisuddhena ca thutighosena samannāgatattā ukkaṃsapāramippattāsu appicchatāsantuṭṭhitādīsu suppatiṭṭhitabhāvato dasabalacatuvesārajjādiniratisayaguṇavisesasamaṅgibhāvato ca rūpappamāṇo rūpappasanno, ghosappamāṇo ghosappasanno, lūkhappamāṇo lūkhappasanno, dhammappamāṇo dhammappasannoti evaṃ catuppamāṇike lokasannivāse sabbathāpi pasādāvahabhāvena samantapāsādikattā aparimāṇānaṃ sattānaṃ sadevamanussānaṃ ādarabahumānagāravāyatanatāya paramapemasambhattiṭṭhānaṃ. Ye ca tassa ovāde patiṭṭhitā aveccappasādena samannāgatā honti, kenaci asaṃhāriyā tesaṃ sambhatti samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā. Tathā hi te attano jīvitapariccāgepi tattha pasādaṃ na pariccajanti, tassa vā āṇaṃ daḷhabhattibhāvato. Tenevāha –

    ‘‘யோ வே கதஞ்ஞூ கதவேதி³ தீ⁴ரோ;

    ‘‘Yo ve kataññū katavedi dhīro;

    கல்யாணமித்தோ த³ள்ஹப⁴த்தி ச ஹோதீ’’தி. (ஜா॰ 2.17.78);

    Kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hotī’’ti. (jā. 2.17.78);

    ‘‘ஸெய்யதா²பி, பி⁴க்க²வே, மஹாஸமுத்³தோ³ டி²தத⁴ம்மோ வேலங் நாதிவத்ததி; ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே, யங் மயா ஸாவகானங் ஸிக்கா²பத³ங் பஞ்ஞத்தங், தங் மம ஸாவகா ஜீவிதஹேதுபி நாதிக்கமந்தீ’’தி (அ॰ நி॰ 8.20; உதா³॰ 45; சூளவ॰ 385) ச.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati; evameva kho, bhikkhave, yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’’ti (a. ni. 8.20; udā. 45; cūḷava. 385) ca.

    ஏவங் ப⁴த்தவாதி ப⁴க³வா நிருத்தினயேன ஏகஸ்ஸ தகாரஸ்ஸ லோபங் கத்வா இதரஸ்ஸ க³காரங் கத்வா.

    Evaṃ bhattavāti bhagavā niruttinayena ekassa takārassa lopaṃ katvā itarassa gakāraṃ katvā.

    ‘‘கு³ணாதிஸயயுத்தஸ்ஸ, யஸ்மா லோகஹிதேஸினோ;

    ‘‘Guṇātisayayuttassa, yasmā lokahitesino;

    ஸம்ப⁴த்தா ப³ஹவோ ஸத்து², ப⁴க³வா தேன வுச்சதீ’’தி.

    Sambhattā bahavo satthu, bhagavā tena vuccatī’’ti.

    கத²ங் ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா? யஸ்மா ததா²க³தோ போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴தோபி புரிமாஸு ஜாதீஸு பாரமியோ பூரெந்தோ ப⁴க³ஸங்கா²தங் ஸிரிங் இஸ்ஸரியங் யஸஞ்ச வமி உக்³கி³ரி கே²ளபிண்ட³ங் விய அனபெக்கோ² ச²ட்³ட³யி. ததா² ஹிஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸகுமாரகாலே, ஹத்தி²பாலகுமாரகாலே, அயோக⁴ரபண்டி³தகாலே, மூக³பக்க²பண்டி³தகாலே, சூளஸுதஸோமகாலேதி ஏவமாதீ³ஸு நெக்க²ம்மபாரமிபூரணவஸேன தே³வரஜ்ஜஸதி³ஸாய ரஜ்ஜஸிரியா பரிச்சத்தத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நத்தி². சரிமத்தபா⁴வேபி ஹத்த²க³தங் சக்கவத்திஸிரிங் தே³வலோகாதி⁴பச்சஸதி³ஸங் சதுத்³தீ³பிஸ்ஸரியங் சக்கவத்திஸம்பத்திஸன்னிஸ்ஸயங் ஸத்தரதனஸமுஜ்ஜலங் யஸஞ்ச திணாயபி அமஞ்ஞமானோ நிரபெக்கோ² பஹாய அபி⁴னிக்க²மித்வா ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴. தஸ்மா இமே ஸிரிஆதி³கே ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா. அத² வா பா⁴னி நாம நக்க²த்தானி, தேஹி ஸமங் க³ச்ச²ந்தி பவத்தந்தீதி ப⁴கா³ , ஸினேருயுக³ந்த⁴ரஉத்தரகுருஹிமவந்தாதி³பா⁴ஜனலோகவிஸேஸஸன்னிஸ்ஸயா ஸோபா⁴ கப்பட்டி²தியபா⁴வதோ. தேபி ப⁴க³வா வமி தங்னிவாஸிஸத்தாவாஸஸமதிக்கமனதோதப்படிப³த்³த⁴ச²ந்த³ராக³ப்பஹானேன பஜஹீதி. ஏவம்பி ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.

    Kathaṃ bhage vamīti bhagavā? Yasmā tathāgato bodhisattabhūtopi purimāsu jātīsu pāramiyo pūrento bhagasaṅkhātaṃ siriṃ issariyaṃ yasañca vami uggiri kheḷapiṇḍaṃ viya anapekkho chaḍḍayi. Tathā hissa somanassakumārakāle, hatthipālakumārakāle, ayogharapaṇḍitakāle, mūgapakkhapaṇḍitakāle, cūḷasutasomakāleti evamādīsu nekkhammapāramipūraṇavasena devarajjasadisāya rajjasiriyā pariccattattabhāvānaṃ parimāṇaṃ natthi. Carimattabhāvepi hatthagataṃ cakkavattisiriṃ devalokādhipaccasadisaṃ catuddīpissariyaṃ cakkavattisampattisannissayaṃ sattaratanasamujjalaṃ yasañca tiṇāyapi amaññamāno nirapekkho pahāya abhinikkhamitvā sammāsambodhiṃ abhisambuddho. Tasmā ime siriādike bhage vamīti bhagavā. Atha vā bhāni nāma nakkhattāni, tehi samaṃ gacchanti pavattantīti bhagā , sineruyugandharauttarakuruhimavantādibhājanalokavisesasannissayā sobhā kappaṭṭhitiyabhāvato. Tepi bhagavā vami taṃnivāsisattāvāsasamatikkamanatotappaṭibaddhachandarāgappahānena pajahīti. Evampi bhage vamīti bhagavā.

    ‘‘சக்கவத்திஸிரிங் யஸ்மா, யஸங் இஸ்ஸரியங் ஸுக²ங்;

    ‘‘Cakkavattisiriṃ yasmā, yasaṃ issariyaṃ sukhaṃ;

    பஹாஸி லோகசித்தஞ்ச, ஸுக³தோ ப⁴க³வா ததோ’’.

    Pahāsi lokacittañca, sugato bhagavā tato’’.

    கத²ங் பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா? பா⁴கா³ நாம கொட்டா²ஸா. தே க²ந்தா⁴யதனதா⁴தாதி³வஸேன, தத்தா²பி ரூபவேத³னாதி³வஸேன, அதீதாதி³வஸேன ச அனேகவிதா⁴. தே ச ப⁴க³வா ஸப்³ப³ங் பபஞ்சங், ஸப்³ப³ங் யோக³ங், ஸப்³ப³ங் க³ந்த²ங், ஸப்³ப³ங் ஸங்யோஜனங், ஸமுச்சி²ந்தி³த்வா அமததா⁴துங் ஸமதி⁴க³ச்ச²ந்தோ வமி உக்³கி³ரி அனபெக்கோ² ச²ட்³ட³யி, ந பச்சாக³மி. ததா² ஹேஸ ஸப்³ப³த்த²கமேவ பத²விங், ஆபங், தேஜங், வாயங், சக்கு²ங், ஸோதங், கா⁴னங், ஜீவ்ஹங், காயங், மனங், ரூபே, ஸத்³தே³, க³ந்தே⁴, ரஸே, பொ²ட்ட²ப்³பே³, த⁴ம்மே, சக்கு²விஞ்ஞாணங்…பே॰… மனோவிஞ்ஞாணங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸங் …பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் வேத³னங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் வேத³னங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸஞ்ஞங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸஞ்ஞங்; சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் சேதனங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் சேதனங்; ரூபதண்ஹங் …பே॰… த⁴ம்மதண்ஹங்; ரூபவிதக்கங்…பே॰… த⁴ம்மவிதக்கங்; ரூபவிசாரங்…பே॰… த⁴ம்மவிசாரந்திஆதி³னா அனுபத³த⁴ம்மவிபா⁴க³வஸேனபி ஸப்³பே³வ த⁴ம்மகொட்டா²ஸே அனவஸேஸதோ வமி உக்³கி³ரி அனபெக்க²பரிச்சாகே³ன ச²ட்³ட³யி. வுத்தஞ்ஹேதங் –

    Kathaṃ bhāge vamīti bhagavā? Bhāgā nāma koṭṭhāsā. Te khandhāyatanadhātādivasena, tatthāpi rūpavedanādivasena, atītādivasena ca anekavidhā. Te ca bhagavā sabbaṃ papañcaṃ, sabbaṃ yogaṃ, sabbaṃ ganthaṃ, sabbaṃ saṃyojanaṃ, samucchinditvā amatadhātuṃ samadhigacchanto vami uggiri anapekkho chaḍḍayi, na paccāgami. Tathā hesa sabbatthakameva pathaviṃ, āpaṃ, tejaṃ, vāyaṃ, cakkhuṃ, sotaṃ, ghānaṃ, jīvhaṃ, kāyaṃ, manaṃ, rūpe, sadde, gandhe, rase, phoṭṭhabbe, dhamme, cakkhuviññāṇaṃ…pe… manoviññāṇaṃ, cakkhusamphassaṃ …pe… manosamphassaṃ, cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ…pe… manosamphassajaṃ vedanaṃ, cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… manosamphassajaṃ saññaṃ; cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ…pe… manosamphassajaṃ cetanaṃ; rūpataṇhaṃ …pe… dhammataṇhaṃ; rūpavitakkaṃ…pe… dhammavitakkaṃ; rūpavicāraṃ…pe… dhammavicārantiādinā anupadadhammavibhāgavasenapi sabbeva dhammakoṭṭhāse anavasesato vami uggiri anapekkhapariccāgena chaḍḍayi. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘யங் தங், ஆனந்த³, சத்தங் வந்தங் முத்தங் பஹீனங் படினிஸ்ஸட்ட²ங், தங் ததா²க³தோ புன பச்சாக³மிஸ்ஸதீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’தி. (தீ³॰ நி॰ 2.183) –

    ‘‘Yaṃ taṃ, ānanda, cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, taṃ tathāgato puna paccāgamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti. (Dī. ni. 2.183) –

    ஏவம்பி பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா. அத² வா பா⁴கே³ வமீதி ஸப்³பே³பி குஸலாகுஸலே ஸாவஜ்ஜானவஜ்ஜே ஹீனப்பணீதே கண்ஹஸுக்கஸப்படிபா⁴கே³ த⁴ம்மே அரியமக்³க³ஞாணமுகே²ன வமி உக்³கி³ரி அனபெக்கோ² பரிச்சஜி பஜஹி, பரேஸஞ்ச தத²த்தாய த⁴ம்மங் தே³ஸேஸி. வுத்தம்பி சேதங் –

    Evampi bhāge vamīti bhagavā. Atha vā bhāge vamīti sabbepi kusalākusale sāvajjānavajje hīnappaṇīte kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme ariyamaggañāṇamukhena vami uggiri anapekkho pariccaji pajahi, paresañca tathattāya dhammaṃ desesi. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘த⁴ம்மாபி வோ, பி⁴க்க²வே, பஹாதப்³பா³ பகே³வ அத⁴ம்மா, குல்லூபமங், வோ பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மங் தே³ஸெஸ்ஸாமி, நித்த²ரணத்தா²ய நோ க³ஹணத்தா²யா’’திஆதி³. (ம॰ நி॰ 1.240) –

    ‘‘Dhammāpi vo, bhikkhave, pahātabbā pageva adhammā, kullūpamaṃ, vo bhikkhave, dhammaṃ desessāmi, nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyā’’tiādi. (Ma. ni. 1.240) –

    ஏவம்பி பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.

    Evampi bhāge vamīti bhagavā.

    ‘‘க²ந்தா⁴யதனதா⁴தாதி³-த⁴ம்மபே⁴தா³ மஹேஸினா;

    ‘‘Khandhāyatanadhātādi-dhammabhedā mahesinā;

    கண்ஹஸுக்கா யதோ வந்தா, ததோபி ப⁴க³வா மதோ’’.

    Kaṇhasukkā yato vantā, tatopi bhagavā mato’’.

    தேன வுத்தங் –

    Tena vuttaṃ –

    ‘‘பா⁴க³வா ப⁴தவா பா⁴கே³, ப⁴கே³ ச வனி ப⁴த்தவா;

    ‘‘Bhāgavā bhatavā bhāge, bhage ca vani bhattavā;

    ப⁴கே³ வமி ததா² பா⁴கே³, வமீதி ப⁴க³வா ஜினோ’’தி.

    Bhage vami tathā bhāge, vamīti bhagavā jino’’ti.

    தேன ப⁴க³வதா. அரஹதாதி கிலேஸேஹி ஆரகத்தா, அனவஸேஸானங் வா கிலேஸாரீனங் ஹதத்தா, ஸங்ஸாரசக்கஸ்ஸ வா அரானங் ஹதத்தா, பச்சயாதீ³னங் அரஹத்தா, பாபகரணே ரஹாபா⁴வாதி இமேஹி காரணேஹி அரஹதா. அயமெத்த² ஸங்கே²போ. வித்தா²ரோ பன விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ வுத்தனயேன வேதி³தப்³போ³.

    Tena bhagavatā. Arahatāti kilesehi ārakattā, anavasesānaṃ vā kilesārīnaṃ hatattā, saṃsāracakkassa vā arānaṃ hatattā, paccayādīnaṃ arahattā, pāpakaraṇe rahābhāvāti imehi kāraṇehi arahatā. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana visuddhimagge vuttanayena veditabbo.

    எத்த² ச ப⁴க³வதாதி இமினாஸ்ஸ பா⁴க்³யவந்ததாதீ³பனேன கப்பானங் அனேகேஸு அஸங்க்²யெய்யேஸு உபசிதபுஞ்ஞஸம்பா⁴ரபா⁴வதோ ஸதபுஞ்ஞலக்க²ணத⁴ரஸ்ஸ த்³வத்திங்ஸமஹாபுரிஸலக்க²ணஅஸீதிஅனுப்³யஞ்ஜன- ப்³யாமப்பபா⁴கேதுமாலாதி³படிமண்டி³தா அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா ரூபகாயஸம்பத்திதீ³பிதா ஹோதி. அரஹதாதி இமினாஸ்ஸ அனவஸேஸகிலேஸப்பஹானதீ³பனேன ஆஸவக்க²யபத³ட்டா²னஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணாதி⁴க³மபரிதீ³பனதோ த³ஸப³லசதுவேஸாரஜ்ஜச²அஸாதா⁴ரணஞாணஅட்டா²ரஸாவேணிகபு³த்³த⁴த⁴ம்மாதி³- அசிந்தெய்யாபரிமெய்யத⁴ம்மகாயஸம்பத்தி தீ³பிதா ஹோதி. தது³ப⁴யேனபி லோகியஸரிக்க²கானங் ப³ஹுமதபா⁴வோ, க³ஹட்ட²பப்³ப³ஜிதேஹி அபி⁴க³மனீயதா, ததா² அபி⁴க³தானஞ்ச தேஸங் காயிகசேதஸிகது³க்கா²பனயனே படிப³லபா⁴வோ, ஆமிஸதா³னத⁴ம்மதா³னேஹி உபகாரிதா, லோகியலோகுத்தரேஹி கு³ணேஹி ஸங்யோஜனஸமத்த²தா ச பகாஸிதா ஹோதி.

    Ettha ca bhagavatāti imināssa bhāgyavantatādīpanena kappānaṃ anekesu asaṅkhyeyyesu upacitapuññasambhārabhāvato satapuññalakkhaṇadharassa dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjana- byāmappabhāketumālādipaṭimaṇḍitā anaññasādhāraṇā rūpakāyasampattidīpitā hoti. Arahatāti imināssa anavasesakilesappahānadīpanena āsavakkhayapadaṭṭhānasabbaññutaññāṇādhigamaparidīpanato dasabalacatuvesārajjachaasādhāraṇañāṇaaṭṭhārasāveṇikabuddhadhammādi- acinteyyāparimeyyadhammakāyasampatti dīpitā hoti. Tadubhayenapi lokiyasarikkhakānaṃ bahumatabhāvo, gahaṭṭhapabbajitehi abhigamanīyatā, tathā abhigatānañca tesaṃ kāyikacetasikadukkhāpanayane paṭibalabhāvo, āmisadānadhammadānehi upakāritā, lokiyalokuttarehi guṇehi saṃyojanasamatthatā ca pakāsitā hoti.

    ததா² ப⁴க³வதாதி இமினா சரணத⁴ம்மேஸு முத்³த⁴பூ⁴ததி³ப்³ப³விஹாராதி³விஹாரவிஸேஸஸமாயோக³பரிதீ³பனேன சரணஸம்பதா³ தீ³பிதா ஹோதி. அரஹதாதி இமினா ஸப்³ப³விஜ்ஜாஸு ஸிகா²ப்பத்தஆஸவக்க²யஞாணாதி⁴க³மபரிதீ³பனேன விஜ்ஜாஸம்பதா³ தீ³பிதா ஹோதி. புரிமேன வா அந்தராயிகனிய்யானிகத⁴ம்மானங் அவிபரீதவிப⁴த்தபா⁴வதீ³பனேன பச்சி²மவேஸாரஜ்ஜத்³வயஸமாயோகோ³, பச்சி²மேன ஸவாஸனநிரவஸேஸகிலேஸப்பஹானதீ³பனேன புரிமவேஸாரஜ்ஜத்³வயஸமாயோகோ³ விபா⁴விதோ ஹோதி.

    Tathā bhagavatāti iminā caraṇadhammesu muddhabhūtadibbavihārādivihāravisesasamāyogaparidīpanena caraṇasampadā dīpitā hoti. Arahatāti iminā sabbavijjāsu sikhāppattaāsavakkhayañāṇādhigamaparidīpanena vijjāsampadā dīpitā hoti. Purimena vā antarāyikaniyyānikadhammānaṃ aviparītavibhattabhāvadīpanena pacchimavesārajjadvayasamāyogo, pacchimena savāsananiravasesakilesappahānadīpanena purimavesārajjadvayasamāyogo vibhāvito hoti.

    ததா² புரிமேன ததா²க³தஸ்ஸ படிஞ்ஞாஸச்சவசீஸச்சஞாணஸச்சபரிதீ³பனேன, காமகு³ணலோகியாதி⁴பச்சயஸலாப⁴ஸக்காராதி³பரிச்சாக³பரிதீ³பனேன, அனவஸேஸகிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரபரிச்சாக³பரிதீ³பனேன, ச ஸச்சாதி⁴ட்டா²னசாகா³தி⁴ட்டா²னபாரிபூரி பகாஸிதா ஹோதி; து³தியேன ஸப்³ப³ஸங்கா²ரூபஸமஸமதி⁴க³மபரிதீ³பனேன, ஸம்மாஸம்போ³தி⁴பரிதீ³பனேன ச, உபஸமாதி⁴ட்டா²னபஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னபாரிபூரி பகாஸிதா ஹோதி. ததா² ஹி ப⁴க³வதோ போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴தஸ்ஸ லோகுத்தரகு³ணே கதாபி⁴னீஹாரஸ்ஸ மஹாகருணாயோகே³ன யதா²படிஞ்ஞங் ஸப்³ப³பாரமிதானுட்டா²னேன ஸச்சாதி⁴ட்டா²னங், பாரமிதாபடிபக்க²பரிச்சாகே³ன சாகா³தி⁴ட்டா²னங், பாரமிதாகு³ணேஹி சித்தவூபஸமேன உபஸமாதி⁴ட்டா²னங், பாரமிதாஹி ஏவ பரஹிதூபாயகோஸல்லதோ பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னங் பாரிபூரிக³தங்.

    Tathā purimena tathāgatassa paṭiññāsaccavacīsaccañāṇasaccaparidīpanena, kāmaguṇalokiyādhipaccayasalābhasakkārādipariccāgaparidīpanena, anavasesakilesābhisaṅkhārapariccāgaparidīpanena, ca saccādhiṭṭhānacāgādhiṭṭhānapāripūri pakāsitā hoti; dutiyena sabbasaṅkhārūpasamasamadhigamaparidīpanena, sammāsambodhiparidīpanena ca, upasamādhiṭṭhānapaññādhiṭṭhānapāripūri pakāsitā hoti. Tathā hi bhagavato bodhisattabhūtassa lokuttaraguṇe katābhinīhārassa mahākaruṇāyogena yathāpaṭiññaṃ sabbapāramitānuṭṭhānena saccādhiṭṭhānaṃ, pāramitāpaṭipakkhapariccāgena cāgādhiṭṭhānaṃ, pāramitāguṇehi cittavūpasamena upasamādhiṭṭhānaṃ, pāramitāhi eva parahitūpāyakosallato paññādhiṭṭhānaṃ pāripūrigataṃ.

    ததா² ‘யாசகஜனங் அவிஸங்வாதெ³த்வா த³ஸ்ஸாமீ’தி படிஜானநேன படிஞ்ஞங் அவிஸங்வாதெ³த்வா தா³னேன ச ஸச்சாதி⁴ட்டா²னங், தெ³ய்யபரிச்சாக³தோ சாகா³தி⁴ட்டா²னங், தெ³ய்யபடிக்³கா³ஹகதா³னதெ³ய்யபரிக்க²யேஸு லோப⁴தோ³ஸமோஹப⁴யவூபஸமேன உபஸமாதி⁴ட்டா²னங், யதா²ரஹங் யதா²காலங் யதா²விதி⁴ ச தா³னேன பஞ்ஞுத்தரதாய ச பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னங் பாரிபூரிக³தங். இமினா நயேன ஸேஸபாரமீஸுபி சதுராதி⁴ட்டா²னபாரிபூரி வேதி³தப்³பா³. ஸப்³பா³ ஹி பாரமியோ ஸச்சப்பபா⁴விதா சாகா³பி⁴ப்³யஞ்ஜிதா உபஸமானுப்³ரூஹிதா பஞ்ஞாபரிஸுத்³தா⁴தி ஏவங் சதுராதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³தஸ்ஸ ததா²க³தஸ்ஸ ஸச்சாதி⁴ட்டா²னங் ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸீலவிஸுத்³தி⁴, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஆஜீவவிஸுத்³தி⁴, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன சித்தவிஸுத்³தி⁴, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன தி³ட்டி²விஸுத்³தி⁴. ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேனஸ்ஸ ஸங்வாஸேன ஸீலங் வேதி³தப்³ப³ங், சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸங்வோஹாரேன ஸோசெய்யங் வேதி³தப்³ப³ங், உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஆபதா³ஸு தா²மோ வேதி³தப்³போ³, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸாகச்சா²ய பஞ்ஞா வேதி³தப்³பா³.

    Tathā ‘yācakajanaṃ avisaṃvādetvā dassāmī’ti paṭijānanena paṭiññaṃ avisaṃvādetvā dānena ca saccādhiṭṭhānaṃ, deyyapariccāgato cāgādhiṭṭhānaṃ, deyyapaṭiggāhakadānadeyyaparikkhayesu lobhadosamohabhayavūpasamena upasamādhiṭṭhānaṃ, yathārahaṃ yathākālaṃ yathāvidhi ca dānena paññuttaratāya ca paññādhiṭṭhānaṃ pāripūrigataṃ. Iminā nayena sesapāramīsupi caturādhiṭṭhānapāripūri veditabbā. Sabbā hi pāramiyo saccappabhāvitā cāgābhibyañjitā upasamānubrūhitā paññāparisuddhāti evaṃ caturādhiṭṭhānasamudāgatassa tathāgatassa saccādhiṭṭhānaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgamena sīlavisuddhi, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena ājīvavisuddhi, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena cittavisuddhi, paññādhiṭṭhānasamudāgamena diṭṭhivisuddhi. Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamenassa saṃvāsena sīlaṃ veditabbaṃ, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena saṃvohārena soceyyaṃ veditabbaṃ, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena āpadāsu thāmo veditabbo, paññādhiṭṭhānasamudāgamena sākacchāya paññā veditabbā.

    ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அது³ட்டோ² அதி⁴வாஸேதி, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அலுத்³தோ⁴ படிஸேவதி, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அபீ⁴தோ பரிவஜ்ஜேதி, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அமூள்ஹோ வினோதே³தி. ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன சஸ்ஸ நெக்க²ம்மஸுக²ப்பத்தி, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன பவிவேகஸுக²ப்பத்தி, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன உபஸமஸுக²ப்பத்தி, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸம்போ³தி⁴ஸுக²ப்பத்தி தீ³பிதா ஹோதி. ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன வா விவேகஜபீதிஸுக²ப்பத்தி, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸமாதி⁴ஜபீதிஸுக²ப்பத்தி, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அபீதிஜகாயஸுக²ப்பத்தி, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸதிபாரிஸுத்³தி⁴ஜஉபெக்கா²ஸுக²ப்பத்தி. ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன பரிவாரஸம்பத்திலக்க²ணபச்சயஸுக²ஸமாயோகோ³ பரிதீ³பிதோ ஹோதி அவிஸங்வாத³னதோ, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன ஸந்துட்டி²லக்க²ணஸபா⁴வஸுக²ஸமாயோகோ³ அலோப⁴பா⁴வதோ, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன கதபுஞ்ஞதாலக்க²ணஹேதுஸுக²ஸமாயோகோ³ கிலேஸேஹி அனபி⁴பூ⁴தபா⁴வதோ, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன விமுத்திஸம்பத்திலக்க²ணது³க்கூ²பஸமஸுக²ஸமாயோகோ³ பரிதீ³பிதோ ஹோதி, ஞாணஸம்பத்தியா நிப்³பா³னாதி⁴க³மனதோ.

    Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena aduṭṭho adhivāseti, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena aluddho paṭisevati, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena abhīto parivajjeti, paññādhiṭṭhānasamudāgamena amūḷho vinodeti. Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena cassa nekkhammasukhappatti, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena pavivekasukhappatti, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena upasamasukhappatti, paññādhiṭṭhānasamudāgamena sambodhisukhappatti dīpitā hoti. Saccādhiṭṭhānasamudāgamena vā vivekajapītisukhappatti, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena samādhijapītisukhappatti, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena apītijakāyasukhappatti, paññādhiṭṭhānasamudāgamena satipārisuddhijaupekkhāsukhappatti. Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena parivārasampattilakkhaṇapaccayasukhasamāyogo paridīpito hoti avisaṃvādanato, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena santuṭṭhilakkhaṇasabhāvasukhasamāyogo alobhabhāvato, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena katapuññatālakkhaṇahetusukhasamāyogo kilesehi anabhibhūtabhāvato, paññādhiṭṭhānasamudāgamena vimuttisampattilakkhaṇadukkhūpasamasukhasamāyogo paridīpito hoti, ñāṇasampattiyā nibbānādhigamanato.

    ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அரியஸ்ஸ ஸீலக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ அனுபோ³த⁴ப்படிவேத⁴ஸித்³தி⁴, சாகா³தி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அரியஸ்ஸ ஸமாதி⁴க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அரியஸ்ஸ பஞ்ஞாக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ, உபஸமாதி⁴ட்டா²னஸமுதா³க³மேன அரியஸ்ஸ விமுத்திக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ அனுபோ³த⁴ப்படிவேத⁴ஸித்³தி⁴ தீ³பிதா ஹோதி. ஸச்சாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன ச தபஸித்³தி⁴, சாகா³தி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன ஸப்³ப³னிஸ்ஸக்³க³ஸித்³தி⁴, உபஸமாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன இந்த்³ரியஸங்வரஸித்³தி⁴, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன பு³த்³தி⁴ஸித்³தி⁴, தேன ச நிப்³பா³னஸித்³தி⁴. ததா² ஸச்சாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன சதுஅரியஸச்சாபி⁴ஸமயப்படிலாபோ⁴, சாகா³தி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன சதுஅரியவங்ஸப்படிலாபோ⁴, 0.உபஸமாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன சதுஅரியவிஹாரப்படிலாபோ⁴, பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன சதுஅரியவோஹாரப்படிலாபோ⁴ தீ³பிதோ ஹோதி.

    Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena ariyassa sīlakkhandhassa anubodhappaṭivedhasiddhi, cāgādhiṭṭhānasamudāgamena ariyassa samādhikkhandhassa, paññādhiṭṭhānasamudāgamena ariyassa paññākkhandhassa, upasamādhiṭṭhānasamudāgamena ariyassa vimuttikkhandhassa anubodhappaṭivedhasiddhi dīpitā hoti. Saccādhiṭṭhānaparipūraṇena ca tapasiddhi, cāgādhiṭṭhānaparipūraṇena sabbanissaggasiddhi, upasamādhiṭṭhānaparipūraṇena indriyasaṃvarasiddhi, paññādhiṭṭhānaparipūraṇena buddhisiddhi, tena ca nibbānasiddhi. Tathā saccādhiṭṭhānaparipūraṇena catuariyasaccābhisamayappaṭilābho, cāgādhiṭṭhānaparipūraṇena catuariyavaṃsappaṭilābho, 0.upasamādhiṭṭhānaparipūraṇena catuariyavihārappaṭilābho, paññādhiṭṭhānaparipūraṇena catuariyavohārappaṭilābho dīpito hoti.

    அபரோ நயோ – ப⁴க³வதாதி ஏதேன ஸத்தானங் லோகியலோகுத்தரஸம்பத்திஅபி⁴கங்கா²தீ³பனேன ததா²க³தஸ்ஸ மஹாகருணா பகாஸிதா ஹோதி. அரஹதாதி ஏதேன பஹானஸம்பத்திதீ³பனேன பஹானபஞ்ஞா பகாஸிதா ஹோதி. தத்த² பஞ்ஞாயஸ்ஸ த⁴ம்மரஜ்ஜபத்தி, கருணாய த⁴ம்மஸங்விபா⁴கோ³; பஞ்ஞாய ஸங்ஸாரது³க்க²னிப்³பி³தா³, கருணாய ஸங்ஸாரது³க்க²ஸஹனங்; பஞ்ஞாய பரது³க்க²பரிஜானநங், கருணாய பரது³க்க²ப்படிகாராரம்போ⁴. பஞ்ஞாய பரினிப்³பா³னாபி⁴முக²பா⁴வோ , கருணாய தத³தி⁴க³மோ; பஞ்ஞாய ஸயங் தரணங், கருணாய பரேஸங் தாரணங்; பஞ்ஞாய பு³த்³த⁴பா⁴வஸித்³தி⁴, கருணாய பு³த்³த⁴கிச்சஸித்³தி⁴. கருணாய வா போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴மியங் ஸங்ஸாராபி⁴முக²பா⁴வோ, பஞ்ஞாய தத்த² அனபி⁴ரதி. ததா² கருணாய பரேஸங் அவிஹிங்ஸனங், பஞ்ஞாய ஸயங் பரேஹி அபா⁴யனங்; கருணாய பரங் ரக்க²ந்தோ அத்தானங் ரக்க²தி, பஞ்ஞாய அத்தானங் ரக்க²ந்தோ பரங் ரக்க²தி. ததா² கருணாய அபரந்தபோ, பஞ்ஞாய அனத்தந்தபோ. தேன அத்தஹிதாய படிபன்னாதீ³ஸு சதுத்த²புக்³க³லபா⁴வோ ஸித்³தோ⁴ ஹோதி .

    Aparo nayo – bhagavatāti etena sattānaṃ lokiyalokuttarasampattiabhikaṅkhādīpanena tathāgatassa mahākaruṇā pakāsitā hoti. Arahatāti etena pahānasampattidīpanena pahānapaññā pakāsitā hoti. Tattha paññāyassa dhammarajjapatti, karuṇāya dhammasaṃvibhāgo; paññāya saṃsāradukkhanibbidā, karuṇāya saṃsāradukkhasahanaṃ; paññāya paradukkhaparijānanaṃ, karuṇāya paradukkhappaṭikārārambho. Paññāya parinibbānābhimukhabhāvo , karuṇāya tadadhigamo; paññāya sayaṃ taraṇaṃ, karuṇāya paresaṃ tāraṇaṃ; paññāya buddhabhāvasiddhi, karuṇāya buddhakiccasiddhi. Karuṇāya vā bodhisattabhūmiyaṃ saṃsārābhimukhabhāvo, paññāya tattha anabhirati. Tathā karuṇāya paresaṃ avihiṃsanaṃ, paññāya sayaṃ parehi abhāyanaṃ; karuṇāya paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhati, paññāya attānaṃ rakkhanto paraṃ rakkhati. Tathā karuṇāya aparantapo, paññāya anattantapo. Tena attahitāya paṭipannādīsu catutthapuggalabhāvo siddho hoti .

    ததா² கருணாய லோகனாத²தா, பஞ்ஞாய அத்தனாத²தா; கருணாய சஸ்ஸ நின்னதாபா⁴வோ, பஞ்ஞாய உன்னதாபா⁴வோ. ததா² கருணாய ஸப்³ப³ஸத்தேஸு ஜனிதானுக்³க³ஹோ, பஞ்ஞானுக³தத்தா ந ச ந ஸப்³ப³த்த² விரத்தசித்தோ; பஞ்ஞாய ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு விரத்தசித்தோ, கருணானுக³தத்தா ந ச ந ஸப்³ப³ஸத்தானுக்³க³ஹாய பவத்தோ. யதா² ஹி கருணா ததா²க³தஸ்ஸ ஸினேஹஸோகவிரஹிதா, ஏவங் பஞ்ஞா அஹங்காரமமங்காரவினிமுத்தாதி அஞ்ஞமஞ்ஞங் விஸோதி⁴தா பரமவிஸுத்³தா⁴தி த³ட்ட²ப்³பா³. தத்த² பஞ்ஞாகெ²த்தங் ப³லானி, கருணாகெ²த்தங் வேஸாரஜ்ஜானி. தேஸு ப³லஸமாயோகே³ன பரேஹி ந அபி⁴பு⁴ய்யதி, வேஸாரஜ்ஜஸமாயோகே³ன பரே அபி⁴ப⁴வதி. ப³லேஹி ஸத்து²ஸம்பதா³ஸித்³தி⁴, வேஸாரஜ்ஜேஹி ஸாஸனஸம்பதா³ஸித்³தி⁴. ததா² ப³லேஹி பு³த்³த⁴ரதனஸித்³தி⁴, வேஸாரஜ்ஜேஹி த⁴ம்மரதனஸித்³தீ⁴தி அயமெத்த² ‘‘ப⁴க³வதா அரஹதா’’தி பத³த்³வயஸ்ஸ அத்த²யோஜனாய முக²மத்தத³ஸ்ஸனங்.

    Tathā karuṇāya lokanāthatā, paññāya attanāthatā; karuṇāya cassa ninnatābhāvo, paññāya unnatābhāvo. Tathā karuṇāya sabbasattesu janitānuggaho, paññānugatattā na ca na sabbattha virattacitto; paññāya sabbadhammesu virattacitto, karuṇānugatattā na ca na sabbasattānuggahāya pavatto. Yathā hi karuṇā tathāgatassa sinehasokavirahitā, evaṃ paññā ahaṃkāramamaṃkāravinimuttāti aññamaññaṃ visodhitā paramavisuddhāti daṭṭhabbā. Tattha paññākhettaṃ balāni, karuṇākhettaṃ vesārajjāni. Tesu balasamāyogena parehi na abhibhuyyati, vesārajjasamāyogena pare abhibhavati. Balehi satthusampadāsiddhi, vesārajjehi sāsanasampadāsiddhi. Tathā balehi buddharatanasiddhi, vesārajjehi dhammaratanasiddhīti ayamettha ‘‘bhagavatā arahatā’’ti padadvayassa atthayojanāya mukhamattadassanaṃ.

    கஸ்மா பனெத்த² ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா’’தி வத்வா புன ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங்? அனுஸ்ஸவபடிக்கே²பேன நியமத³ஸ்ஸனத்த²ங். யதா² ஹி கேனசி பரதோ ஸுத்வா வுத்தங் யதி³பி ச ஜானந்தேன வுத்தங், ந தேனேவ வுத்தங் பரேனபி வுத்தத்தா. ந ச தங் தேன வுத்தமேவ, அபிச கோ² ஸுதம்பி, ந ஏவமித⁴. ப⁴க³வதா ஹி பரதோ அஸுத்வா ஸயம்பு⁴ஞாணேன அத்தனா அதி⁴க³தமேவ வுத்தந்தி இமஸ்ஸ விஸேஸஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா’’ தஞ்ச கோ² ப⁴க³வதாவ வுத்தங், ந அஞ்ஞேன, வுத்தமேவ ச, ந ஸுதந்தி. அதி⁴கவசனஞ்ஹி அஞ்ஞமத்த²ங் போ³தே⁴தீதி ந புனருத்திதோ³ஸோ. ஏஸ நயோ இதோ பரேஸுபி.

    Kasmā panettha ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā’’ti vatvā puna ‘‘vutta’’nti vuttaṃ? Anussavapaṭikkhepena niyamadassanatthaṃ. Yathā hi kenaci parato sutvā vuttaṃ yadipi ca jānantena vuttaṃ, na teneva vuttaṃ parenapi vuttattā. Na ca taṃ tena vuttameva, apica kho sutampi, na evamidha. Bhagavatā hi parato asutvā sayambhuñāṇena attanā adhigatameva vuttanti imassa visesassa dassanatthaṃ dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā’’ tañca kho bhagavatāva vuttaṃ, na aññena, vuttameva ca, na sutanti. Adhikavacanañhi aññamatthaṃ bodhetīti na punaruttidoso. Esa nayo ito paresupi.

    ததா² புப்³ப³ரசனாபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். ப⁴க³வா ஹி ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴தாய டா²னுப்பத்திகப்படிபா⁴னேன ஸம்பத்தபரிஸாய அஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் த⁴ம்மங் தே³ஸேதி, ந தஸ்ஸ காரணா தா³னாதீ³னங் விய புப்³ப³ரசனாகிச்சங் அத்தி². தேனேதங் த³ஸ்ஸேதி – ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா, தஞ்ச கோ² ந புப்³ப³ரசனாவஸேன தக்கபரியாஹதங் வீமங்ஸானுசரிதங், அபிச கோ² வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் டா²னஸோ வுத்தமேவா’’தி.

    Tathā pubbaracanābhāvadassanatthaṃ dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Bhagavā hi sammāsambuddhatāya ṭhānuppattikappaṭibhānena sampattaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ deseti, na tassa kāraṇā dānādīnaṃ viya pubbaracanākiccaṃ atthi. Tenetaṃ dasseti – ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā, tañca kho na pubbaracanāvasena takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ, apica kho veneyyajjhāsayānurūpaṃ ṭhānaso vuttamevā’’ti.

    அப்படிவத்தியவசனபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் வா த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். யஞ்ஹி ப⁴க³வதா வுத்தங், வுத்தமேவ தங், ந கேனசி படிக்கி²பிதுங் ஸக்கா அக்க²ரஸம்பத்தியா அத்த²ஸம்பத்தியா ச. வுத்தங் ஹேதங் –

    Appaṭivattiyavacanabhāvadassanatthaṃ vā dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Yañhi bhagavatā vuttaṃ, vuttameva taṃ, na kenaci paṭikkhipituṃ sakkā akkharasampattiyā atthasampattiyā ca. Vuttaṃ hetaṃ –

    ‘‘ஏதங் ப⁴க³வதா பா³ராணஸியங் இஸிபதனே மிக³தா³யே அனுத்தரங் த⁴ம்மசக்கங் பவத்திதங் அப்படிவத்தியங் கேனசி ஸமணேன வா ப்³ராஹ்மணேன வா’’திஆதி³ (ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 17).

    ‘‘Etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci samaṇena vā brāhmaṇena vā’’tiādi (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 17).

    அபரம்பி வுத்தங் –

    Aparampi vuttaṃ –

    ‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஆக³ச்செ²ய்ய ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ‘ந யித³ங் து³க்க²ங் அரியஸச்சங், யங் ஸமணேன கோ³தமேன பஞ்ஞத்தங், அஹமித³ங் து³க்க²ங் அரியஸச்சங் ட²பெத்வா அஞ்ஞங் து³க்க²ங் அரியஸச்சங் பஞ்ஞாபெஸ்ஸாமீ’தி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’திஆதி³. –

    ‘‘Idha, bhikkhave, āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘na yidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, yaṃ samaṇena gotamena paññattaṃ, ahamidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ ṭhapetvā aññaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ paññāpessāmī’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’tiādi. –

    தஸ்மா அப்படிவத்தியவசனபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங்.

    Tasmā appaṭivattiyavacanabhāvadassanatthampi dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ.

    அத² வா ஸோதூனங் அத்த²னிப்பா²த³கபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். யஞ்ஹி பரேஸங் ஆஸயாதி³ங் அஜானந்தேன அஸப்³ப³ஞ்ஞுனா அதே³ஸே அகாலே வா வுத்தங், தங் ஸச்சம்பி ஸமானங் ஸோதூனங் அத்த²னிப்பா²த³னே அஸமத்த²தாய அவுத்தங் நாம ஸியா, பகே³வ அஸச்சங். ப⁴க³வதா பன ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴பா⁴வதோ ஸம்மதே³வ பரேஸங் ஆஸயாதி³ங் தே³ஸகாலங் அத்த²ஸித்³தி⁴ஞ்ச ஜானந்தேன வுத்தங் ஏகந்தேன ஸோதூனங் யதா²தி⁴ப்பேதத்த²னிப்பா²த³னதோ வுத்தமேவ, நத்தி² தஸ்ஸ அவுத்ததாபரியாயோ. தஸ்மா ஸோதூனங் அத்த²னிப்பா²த³கபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். அபிச யதா² ந தங் ஸுதங் நாம, யங் ந விஞ்ஞாதத்த²ங் யஞ்ச ந தத²த்தாய படிபன்னங், ஏவங் ந தங் வுத்தங் நாம, யங் ந ஸம்மா படிக்³க³ஹிதங். ப⁴க³வதோ பன வசனங் சதஸ்ஸோபி பரிஸா ஸம்மதே³வ படிக்³க³ஹெத்வா தத²த்தாய படிபஜ்ஜந்தி. தஸ்மா ஸம்மதே³வ படிக்³க³ஹிதபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங்.

    Atha vā sotūnaṃ atthanipphādakabhāvadassanatthaṃ dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Yañhi paresaṃ āsayādiṃ ajānantena asabbaññunā adese akāle vā vuttaṃ, taṃ saccampi samānaṃ sotūnaṃ atthanipphādane asamatthatāya avuttaṃ nāma siyā, pageva asaccaṃ. Bhagavatā pana sammāsambuddhabhāvato sammadeva paresaṃ āsayādiṃ desakālaṃ atthasiddhiñca jānantena vuttaṃ ekantena sotūnaṃ yathādhippetatthanipphādanato vuttameva, natthi tassa avuttatāpariyāyo. Tasmā sotūnaṃ atthanipphādakabhāvadassanatthampi dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Apica yathā na taṃ sutaṃ nāma, yaṃ na viññātatthaṃ yañca na tathattāya paṭipannaṃ, evaṃ na taṃ vuttaṃ nāma, yaṃ na sammā paṭiggahitaṃ. Bhagavato pana vacanaṃ catassopi parisā sammadeva paṭiggahetvā tathattāya paṭipajjanti. Tasmā sammadeva paṭiggahitabhāvadassanatthampi dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ.

    அத² வா அரியேஹி அவிருத்³த⁴வசனபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். யதா² ஹி ப⁴க³வா குஸலாகுஸலஸாவஜ்ஜானவஜ்ஜபே⁴தே³ த⁴ம்மே பவத்தினிவத்தியோ ஸம்முதிபரமத்தே² ச அவிஸங்வாதெ³ந்தோ வத³தி, ஏவங் த⁴ம்மஸேனாபதிப்பபு⁴தயோ அரியாபி ப⁴க³வதி த⁴ரமானே பரினிப்³பு³தே ச தஸ்ஸேவ தே³ஸனங் அனுக³ந்த்வா வத³ந்தி, ந தத்த² நானாவாத³தா. தஸ்மா வுத்தமரஹதா ததோ பரபா⁴கே³ அரஹதா அரியஸங்கே⁴னாபீதி ஏவங் அரியேஹி அவிருத்³த⁴வசனபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி ஏவங் வுத்தங்.

    Atha vā ariyehi aviruddhavacanabhāvadassanatthaṃ dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Yathā hi bhagavā kusalākusalasāvajjānavajjabhede dhamme pavattinivattiyo sammutiparamatthe ca avisaṃvādento vadati, evaṃ dhammasenāpatippabhutayo ariyāpi bhagavati dharamāne parinibbute ca tasseva desanaṃ anugantvā vadanti, na tattha nānāvādatā. Tasmā vuttamarahatā tato parabhāge arahatā ariyasaṅghenāpīti evaṃ ariyehi aviruddhavacanabhāvadassanatthampi evaṃ vuttaṃ.

    அத² வா புரிமேஹி ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ஹி வுத்தனயபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். ஸதிபி ஹி ஜாதிகொ³த்தாயுப்பமாணாதி³விஸேஸே த³ஸப³லாதி³கு³ணேஹி விய த⁴ம்மதே³ஸனாய பு³த்³தா⁴னங் விஸேஸோ நத்தி², அஞ்ஞமஞ்ஞங் அத்தனா ச தே புப்³பே³னாபரங் அவிருத்³த⁴மேவ வத³ந்தி. தஸ்மா வுத்தஞ்ஹேதங் யதா² பு³த்³தே⁴ஹி அத்தனா ச புப்³பே³, இதா³னிபி அம்ஹாகங் ப⁴க³வதா ததே²வ வுத்தங் அரஹதாதி ஏவங் புரிமபு³த்³தே⁴ஹி அத்தனா ச ஸுத்தந்தரேஸு வுத்தனயபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி த்³விக்க²த்துங் ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். தேன பு³த்³தா⁴னங் தே³ஸனாய ஸப்³ப³த்த² அவிரோதோ⁴ தீ³பிதோ ஹோதி.

    Atha vā purimehi sammāsambuddhehi vuttanayabhāvadassanatthaṃ dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Satipi hi jātigottāyuppamāṇādivisese dasabalādiguṇehi viya dhammadesanāya buddhānaṃ viseso natthi, aññamaññaṃ attanā ca te pubbenāparaṃ aviruddhameva vadanti. Tasmā vuttañhetaṃ yathā buddhehi attanā ca pubbe, idānipi amhākaṃ bhagavatā tatheva vuttaṃ arahatāti evaṃ purimabuddhehi attanā ca suttantaresu vuttanayabhāvadassanatthampi dvikkhattuṃ ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Tena buddhānaṃ desanāya sabbattha avirodho dīpito hoti.

    அத² வா ‘‘வுத்த’’ந்தி யதே³தங் து³தியங் பத³ங், தங் அரஹந்தவுத்தபா⁴வவசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா அரஹதாபி வுத்தங் – ‘‘ஏகத⁴ம்மங், பி⁴க்க²வே’’திஆதி³கங் இதா³னி வுச்சமானங் வசனந்தி. அத² வா ‘‘வுத்த’’ந்தி யதே³தங் து³தியங் பத³ங், தங் ந வசனத்த²ங், அத² கோ² வபனத்த²ங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனேதங் த³ஸ்ஸேதி – ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா, தஞ்ச கோ² ந வுத்தமத்தங், ந கதி²தமத்தங்; அத² கோ² வேனெய்யானங் குஸலமூலங் வபித’’ந்தி அத்தோ². அத² வா யதே³தங் வுத்தந்தி து³தியங் பத³ங், தங் வத்தனத்த²ங். அயங் ஹிஸ்ஸ அத்தோ² – வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா அரஹதா, தஞ்ச கோ² ந வுத்தமத்தங், அபிச தத³த்த²ஜாதங் வுத்தங் சரிதந்தி. தேன ‘‘யதா² வாதீ³ ப⁴க³வா ததா² காரீ’’தி த³ஸ்ஸேதி. அத² வா வுத்தங் ப⁴க³வதா, வுத்தவசனங் அரஹதா வத்துங் யுத்தேனாதி அத்தோ².

    Atha vā ‘‘vutta’’nti yadetaṃ dutiyaṃ padaṃ, taṃ arahantavuttabhāvavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – vuttañhetaṃ bhagavatā arahatāpi vuttaṃ – ‘‘ekadhammaṃ, bhikkhave’’tiādikaṃ idāni vuccamānaṃ vacananti. Atha vā ‘‘vutta’’nti yadetaṃ dutiyaṃ padaṃ, taṃ na vacanatthaṃ, atha kho vapanatthaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenetaṃ dasseti – ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā, tañca kho na vuttamattaṃ, na kathitamattaṃ; atha kho veneyyānaṃ kusalamūlaṃ vapita’’nti attho. Atha vā yadetaṃ vuttanti dutiyaṃ padaṃ, taṃ vattanatthaṃ. Ayaṃ hissa attho – vuttañhetaṃ bhagavatā arahatā, tañca kho na vuttamattaṃ, apica tadatthajātaṃ vuttaṃ caritanti. Tena ‘‘yathā vādī bhagavā tathā kārī’’ti dasseti. Atha vā vuttaṃ bhagavatā, vuttavacanaṃ arahatā vattuṃ yuttenāti attho.

    அத² வா ‘‘வுத்த’’ந்தி ஸங்கே²பகதா²உத்³தி³ஸனங் ஸந்தா⁴யாஹ, புன ‘‘வுத்த’’ந்தி வித்தா²ரகதா²னித³ஸ்ஸனங். ப⁴க³வா ஹி ஸங்கே²பதோ வித்தா²ரதோ ச த⁴ம்மங் தே³ஸேதி. அத² வா ப⁴க³வதோ து³ருத்தவசனாபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா’’தி வத்வா புன ‘‘வுத்த’’ந்தி வுத்தங். ஸப்³ப³தா³ ஞாணானுக³தவசீகம்மதாய ஹி ப⁴க³வதோ ஸவாஸனபஹீனஸப்³ப³தோ³ஸஸ்ஸ அக்க²லிதப்³யப்பத²ஸ்ஸ கதா³சிபி து³ருத்தங் நாம நத்தி². யதா² கேசி லோகே ஸதிஸம்மோஸேன வா த³வா வா ரவா வா கிஞ்சி வத்வா அத² படிலத்³த⁴ஸஞ்ஞா புப்³பே³ வுத்தங் அவுத்தங் வா கரொந்தி படிஸங்க²ரொந்தி வா, ந ஏவங் ப⁴க³வா. ப⁴க³வா பன நிச்சகாலங் ஸமாஹிதோ. அஸம்மோஸத⁴ம்மோ அஸம்மோஹத⁴ம்மோ ச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸமுபப்³யூள்ஹாய படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³ய உபனீதமத்த²ங் அபரிமிதகாலங் ஸம்ப⁴தபுஞ்ஞஸம்பா⁴ரஸமுதா³க³தேஹி அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணேஹி விஸத³விஸுத்³தே⁴ஹி கரணவிஸேஸேஹி ஸோதாயதனரஸாயனபூ⁴தங் ஸுணந்தானங் அமதவஸ்ஸங் வஸ்ஸந்தோ விய ஸோதப்³ப³ஸாரங் ஸவனானுத்தரியங் சதுஸச்சங் பகாஸெந்தோ கரவீகருதமஞ்ஜுனா ஸரேன ஸபா⁴வனிருத்தியா வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் வசனங் வத³தி, நத்தி² தத்த² வாலக்³க³மத்தம்பி அவக்க²லிதங், குதோ பன து³ருத்தாவகாஸோ. தஸ்மா ‘‘யங் ப⁴க³வதா வுத்தங், தங் வுத்தமேவ, ந அவுத்தங் து³ருத்தங் வா கதா³சி ஹோதீ’’தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் – ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா’’தி வத்வா புன – ‘‘வுத்தமரஹதா’’தி வுத்தந்தி ந எத்த² புனருத்திதோ³ஸோதி. ஏவமெத்த² புனருத்தஸத்³த³ஸ்ஸ ஸாத்த²கதா வேதி³தப்³பா³.

    Atha vā ‘‘vutta’’nti saṅkhepakathāuddisanaṃ sandhāyāha, puna ‘‘vutta’’nti vitthārakathānidassanaṃ. Bhagavā hi saṅkhepato vitthārato ca dhammaṃ deseti. Atha vā bhagavato duruttavacanābhāvadassanatthaṃ ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā’’ti vatvā puna ‘‘vutta’’nti vuttaṃ. Sabbadā ñāṇānugatavacīkammatāya hi bhagavato savāsanapahīnasabbadosassa akkhalitabyappathassa kadācipi duruttaṃ nāma natthi. Yathā keci loke satisammosena vā davā vā ravā vā kiñci vatvā atha paṭiladdhasaññā pubbe vuttaṃ avuttaṃ vā karonti paṭisaṅkharonti vā, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana niccakālaṃ samāhito. Asammosadhammo asammohadhammo ca sabbaññutaññāṇasamupabyūḷhāya paṭibhānapaṭisambhidāya upanītamatthaṃ aparimitakālaṃ sambhatapuññasambhārasamudāgatehi anaññasādhāraṇehi visadavisuddhehi karaṇavisesehi sotāyatanarasāyanabhūtaṃ suṇantānaṃ amatavassaṃ vassanto viya sotabbasāraṃ savanānuttariyaṃ catusaccaṃ pakāsento karavīkarutamañjunā sarena sabhāvaniruttiyā veneyyajjhāsayānurūpaṃ vacanaṃ vadati, natthi tattha vālaggamattampi avakkhalitaṃ, kuto pana duruttāvakāso. Tasmā ‘‘yaṃ bhagavatā vuttaṃ, taṃ vuttameva, na avuttaṃ duruttaṃ vā kadāci hotī’’ti dassanatthaṃ – ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā’’ti vatvā puna – ‘‘vuttamarahatā’’ti vuttanti na ettha punaruttidosoti. Evamettha punaruttasaddassa sātthakatā veditabbā.

    இதி மே ஸுதந்தி எத்த² இதீதி அயங் இதிஸத்³தோ³ ஹேதுபரிஸமாபனாதி³பத³த்த²விபரியாயபகாரனித³ஸ்ஸனாவதா⁴ரணாதி³அனேகத்த²ப்பபே⁴தோ³. ததா² ஹேஸ – ‘‘ருப்பதீதி கோ², பி⁴க்க²வே, தஸ்மா ரூபந்தி வுச்சதீ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.79) ஹேதுஅத்தே² தி³ஸ்ஸதி. ‘‘தஸ்மாதிஹ மே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மதா³யாதா³ ப⁴வத², மா ஆமிஸதா³யாதா³. அத்தி² மே தும்ஹேஸு அனுகம்பா – கிந்தி மே ஸாவகா த⁴ம்மதா³யாதா³ ப⁴வெய்யுங், நோ ஆமிஸதா³யாதா³’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.30) பரிஸமாபனே. ‘‘இதி வா இதி ஏவரூபா விஸூகத³ஸ்ஸனா படிவிரதோ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.10) ஆதி³அத்தே². ‘‘மாக³ண்டி³யோதி வா தஸ்ஸ ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ ஸங்கா² ஸமஞ்ஞா பஞ்ஞத்தி வோஹாரோ நாமங் நாமகம்மங் நாமதெ⁴ய்யங் நிருத்தி ப்³யஞ்ஜனங் அபி⁴லாபோ’’திஆதீ³ஸு (மஹானி॰ 75) பத³த்த²விபரியாயே. ‘‘இதி கோ², பி⁴க்க²வே, ஸப்படிப⁴யோ பா³லோ, அப்படிப⁴யோ பண்டி³தோ; ஸஉபத்³த³வோ பா³லோ, அனுபத்³த³வோ பண்டி³தோ; ஸஉபஸக்³கோ³ பா³லோ , அனுபஸக்³கோ³ பண்டி³தோ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 3.1) பகாரே. ‘‘ஸப்³ப³மத்தீ²தி கோ², கச்சான, அயமேகோ அந்தோ, ஸப்³ப³ங் நத்தீ²தி கோ², கச்சான, அயங் து³தியோ அந்தோ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 2.15) நித³ஸ்ஸனே . ‘‘அத்தி² இத³ப்பச்சயா ஜராமரணந்தி இதி புட்டே²ன ஸதா, ஆனந்த³, அத்தீ²திஸ்ஸ வசனீயங். கிங்பச்சயா ஜராமரணந்தி இதி சே வதெ³ய்ய, ஜாதிபச்சயா ஜராமரணந்தி இச்சஸ்ஸ வசனீய’’ந்திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.96) அவதா⁴ரணே, ஸன்னிட்டா²னேதி அத்தோ². ஸ்வாயமித⁴ பகாரனித³ஸ்ஸனாவதா⁴ரணேஸு த³ட்ட²ப்³போ³.

    Iti me sutanti ettha itīti ayaṃ itisaddo hetuparisamāpanādipadatthavipariyāyapakāranidassanāvadhāraṇādianekatthappabhedo. Tathā hesa – ‘‘ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā rūpanti vuccatī’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.79) hetuatthe dissati. ‘‘Tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, mā āmisadāyādā. Atthi me tumhesu anukampā – kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’’tiādīsu (ma. ni. 1.30) parisamāpane. ‘‘Iti vā iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.10) ādiatthe. ‘‘Māgaṇḍiyoti vā tassa brāhmaṇassa saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo’’tiādīsu (mahāni. 75) padatthavipariyāye. ‘‘Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito; saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito; saupasaggo bālo , anupasaggo paṇḍito’’tiādīsu (a. ni. 3.1) pakāre. ‘‘Sabbamatthīti kho, kaccāna, ayameko anto, sabbaṃ natthīti kho, kaccāna, ayaṃ dutiyo anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15) nidassane . ‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇanti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. Kiṃpaccayā jarāmaraṇanti iti ce vadeyya, jātipaccayā jarāmaraṇanti iccassa vacanīya’’ntiādīsu (dī. ni. 2.96) avadhāraṇe, sanniṭṭhāneti attho. Svāyamidha pakāranidassanāvadhāraṇesu daṭṭhabbo.

    தத்த² பகாரத்தே²ன இதிஸத்³தே³ன ஏதமத்த²ங் தீ³பேதி – நானானயனிபுணமனேகஜ்ஜா²ஸயஸமுட்டா²னங் அத்த²ப்³யஞ்ஜனஸம்பன்னங் விவித⁴பாடிஹாரியங் த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாபடிவேத⁴க³ம்பீ⁴ரங் ஸப்³ப³ஸத்தானங் ஸகஸகபா⁴ஸானுரூபதோ ஸோதபத²மாக³ச்ச²ந்தங் தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வசனங் ஸப்³ப³ப்பகாரேன கோ ஸமத்தோ² விஞ்ஞாதுங், ஸப்³ப³தா²மேன பன ஸோதுகாமதங் ஜனெத்வாபி இதி மே ஸுதங், மயாபி ஏகேன பகாரேன ஸுதந்தி.

    Tattha pakāratthena itisaddena etamatthaṃ dīpeti – nānānayanipuṇamanekajjhāsayasamuṭṭhānaṃ atthabyañjanasampannaṃ vividhapāṭihāriyaṃ dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīraṃ sabbasattānaṃ sakasakabhāsānurūpato sotapathamāgacchantaṃ tassa bhagavato vacanaṃ sabbappakārena ko samattho viññātuṃ, sabbathāmena pana sotukāmataṃ janetvāpi iti me sutaṃ, mayāpi ekena pakārena sutanti.

    எத்த² ச ஏகத்தனானத்தஅப்³யாபாரஏவங்த⁴ம்மதாஸங்கா²தா நந்தி³யாவத்ததிபுக்க²லஸீஹவிக்கீளிததி³ஸாலோசனஅங்குஸஸங்கா²தா ச விஸயாதி³பே⁴தே³ன நானாவிதா⁴ நயா நானானயா. நயா வா பாளிக³தியோ, தா ச பஞ்ஞத்திஅனுபஞ்ஞத்திஆதி³வஸேன ஸங்கிலேஸபா⁴கி³யாதி³லோகியாதி³தது³ப⁴யவோமிஸ்ஸதாதி³வஸேன, குஸலாதி³வஸேன, க²ந்தா⁴தி³வஸேன, ஸங்க³ஹாதி³வஸேன, ஸமயவிமுத்தாதி³வஸேன, ட²பனாதி³வஸேன, குஸலமூலாதி³வஸேன, திகபட்டா²னாதி³வஸேன ச நானப்பகாராதி நானானயா. தேஹி நிபுணங் ஸண்ஹங் ஸுகு²மந்தி நானானயனிபுணங்.

    Ettha ca ekattanānattaabyāpāraevaṃdhammatāsaṅkhātā nandiyāvattatipukkhalasīhavikkīḷitadisālocanaaṅkusasaṅkhātā ca visayādibhedena nānāvidhā nayā nānānayā. Nayā vā pāḷigatiyo, tā ca paññattianupaññattiādivasena saṃkilesabhāgiyādilokiyāditadubhayavomissatādivasena, kusalādivasena, khandhādivasena, saṅgahādivasena, samayavimuttādivasena, ṭhapanādivasena, kusalamūlādivasena, tikapaṭṭhānādivasena ca nānappakārāti nānānayā. Tehi nipuṇaṃ saṇhaṃ sukhumanti nānānayanipuṇaṃ.

    ஆஸயோவ அஜ்ஜா²ஸயோ, ஸோ ச ஸஸ்ஸதாதி³பே⁴தே³ன அப்பரஜக்க²தாதி³பே⁴தே³ன ச அனேகவிதோ⁴. அத்தஜ்ஜா²ஸயாதி³கோ ஏவ வா அனேகோ அஜ்ஜா²ஸயோ அனேகஜ்ஜா²ஸயோ. ஸோ ஸமுட்டா²னங் உப்பத்திஹேது ஏதஸ்ஸாதி அனேகஜ்ஜா²ஸயஸமுட்டா²னங்.

    Āsayova ajjhāsayo, so ca sassatādibhedena apparajakkhatādibhedena ca anekavidho. Attajjhāsayādiko eva vā aneko ajjhāsayo anekajjhāsayo. So samuṭṭhānaṃ uppattihetu etassāti anekajjhāsayasamuṭṭhānaṃ.

    குஸலாதி³அத்த²ஸம்பத்தியா தப்³பி³பா⁴வனப்³யஞ்ஜனஸம்பத்தியா ஸங்காஸனபகாஸனவிவரணவிப⁴ஜனஉத்தானீகரணபஞ்ஞத்திவஸேன ச²ஹி அத்த²பதே³ஹி அக்க²ரபத³ப்³யஞ்ஜனாகாரனிருத்தினித்³தே³ஸவஸேன ச²ஹி ப்³யஞ்ஜனபதே³ஹி ச ஸமன்னாக³தத்தா அத்த²ப்³யஞ்ஜனஸம்பன்னங்.

    Kusalādiatthasampattiyā tabbibhāvanabyañjanasampattiyā saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattivasena chahi atthapadehi akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesavasena chahi byañjanapadehi ca samannāgatattā atthabyañjanasampannaṃ.

    இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனீபே⁴தே³ன தேஸு ச ஏகேகஸ்ஸ விஸயாதி³பே⁴தே³ன விவித⁴ங் ப³ஹுவித⁴ங் வா பாடிஹாரியங் ஏதஸ்ஸாதி விவித⁴பாடிஹாரியங். தத்த² படிபக்க²ஹரணதோ ராகா³தி³கிலேஸாபனயனதோ படிஹாரியந்தி அத்தே² ஸதி ப⁴க³வதோ படிபக்கா² ராகா³த³யோ ந ஸந்தி யே ஹரிதப்³பா³, புது²ஜ்ஜனானம்பி விக³தூபக்கிலேஸே அட்ட²கு³ணஸமன்னாக³தே சித்தே ஹதபடிபக்கே² இத்³தி⁴வித⁴ங் பவத்ததி. தஸ்மா தத்த² பவத்தவோஹாரேன ச ந ஸக்கா இத⁴ பாடிஹாரியந்தி வத்துங். யஸ்ம்மாஆ பன மஹாகாருணிகஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வேனெய்யக³தா ச கிலேஸா படிபக்கா², தஸ்மா தேஸங் ஹரணதோ பாடிஹாரியங். அத² வா ப⁴க³வதோ ஸாஸனஸ்ஸ ச படிபக்கா² தித்தி²யா, தேஸங் ஹரணதோ பாடிஹாரியங். தே ஹி தி³ட்டி²ஹரணவஸேன தி³ட்டி²ப்பகாஸனே அஸமத்த²பா⁴வேன ச இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனீஹி ஹரிதா அபனீதா ஹொந்தி. படீதி வா பச்சா²தி அத்தோ². தஸ்மா ஸமாஹிதே சித்தே விக³தூபக்கிலேஸே கதகிச்சேன பச்சா² ஹரிதப்³ப³ங் பவத்தேதப்³ப³ந்தி படிஹாரியங். அத்தனோ வா உபக்கிலேஸேஸு சதுத்த²ஜ்ஜா²னமக்³கே³ஹி ஹரிதேஸு பச்சா² ஹரணங் படிஹாரியங். இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனியோ ச விக³தூபக்கிலேஸேன கதகிச்சேன ஸத்தஹிதத்த²ங் புன பவத்தேதப்³பா³, ஹரிதேஸு ச அத்தனோ உபக்கிலேஸேஸு பரஸந்தானே உபக்கிலேஸஹரணானி ஹொந்தீதி படிஹாரியானி ப⁴வந்தி. படிஹாரியமேவ பாடிஹாரியங், படிஹாரியே வா இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனிஸமுதா³யே ப⁴வங் ஏகேகங் பாடிஹாரியந்தி வுச்சதி. படிஹாரியங் வா சதுத்த²ஜ்ஜா²னங் மக்³கோ³ ச படிபக்க²ஹரணதோ, தத்த² ஜாதங், தஸ்மிங் வா நிமித்தபூ⁴தே, ததோ வா ஆக³தந்தி பாடிஹாரியங்.

    Iddhiādesanānusāsanībhedena tesu ca ekekassa visayādibhedena vividhaṃ bahuvidhaṃ vā pāṭihāriyaṃ etassāti vividhapāṭihāriyaṃ. Tattha paṭipakkhaharaṇato rāgādikilesāpanayanato paṭihāriyanti atthe sati bhagavato paṭipakkhā rāgādayo na santi ye haritabbā, puthujjanānampi vigatūpakkilese aṭṭhaguṇasamannāgate citte hatapaṭipakkhe iddhividhaṃ pavattati. Tasmā tattha pavattavohārena ca na sakkā idha pāṭihāriyanti vattuṃ. Yasmmāā pana mahākāruṇikassa bhagavato veneyyagatā ca kilesā paṭipakkhā, tasmā tesaṃ haraṇato pāṭihāriyaṃ. Atha vā bhagavato sāsanassa ca paṭipakkhā titthiyā, tesaṃ haraṇato pāṭihāriyaṃ. Te hi diṭṭhiharaṇavasena diṭṭhippakāsane asamatthabhāvena ca iddhiādesanānusāsanīhi haritā apanītā honti. Paṭīti vā pacchāti attho. Tasmā samāhite citte vigatūpakkilese katakiccena pacchā haritabbaṃ pavattetabbanti paṭihāriyaṃ. Attano vā upakkilesesu catutthajjhānamaggehi haritesu pacchā haraṇaṃ paṭihāriyaṃ. Iddhiādesanānusāsaniyo ca vigatūpakkilesena katakiccena sattahitatthaṃ puna pavattetabbā, haritesu ca attano upakkilesesu parasantāne upakkilesaharaṇāni hontīti paṭihāriyāni bhavanti. Paṭihāriyameva pāṭihāriyaṃ, paṭihāriye vā iddhiādesanānusāsanisamudāye bhavaṃ ekekaṃ pāṭihāriyanti vuccati. Paṭihāriyaṃ vā catutthajjhānaṃ maggo ca paṭipakkhaharaṇato, tattha jātaṃ, tasmiṃ vā nimittabhūte, tato vā āgatanti pāṭihāriyaṃ.

    யஸ்மா பன தந்திஅத்த²தே³ஸனாதப்³போ³ஹாராபி⁴ஸமயஸங்கா²தா ஹேதுஹேதுப²லதது³ப⁴யபஞ்ஞத்திபடிவேத⁴ஸங்கா²தா வா த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாபடிவேதா⁴ க³ம்பீ⁴ரா, அனுபசிதஸம்பா⁴ரேஹி ஸஸாதீ³ஹி விய மஹாஸமுத்³தோ³ து³க்கோ²கா³ள்ஹா அலப்³ப⁴னெய்யப்பதிட்டா² ச. தஸ்மா தேஹி சதூஹி க³ம்பீ⁴ரபா⁴வேஹி யுத்தந்தி த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாபடிவேத⁴க³ம்பீ⁴ரங்.

    Yasmā pana tantiatthadesanātabbohārābhisamayasaṅkhātā hetuhetuphalatadubhayapaññattipaṭivedhasaṅkhātā vā dhammatthadesanāpaṭivedhā gambhīrā, anupacitasambhārehi sasādīhi viya mahāsamuddo dukkhogāḷhā alabbhaneyyappatiṭṭhā ca. Tasmā tehi catūhi gambhīrabhāvehi yuttanti dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīraṃ.

    ஏகோ ஏவ ப⁴க³வதோ த⁴ம்மதே³ஸனாகோ⁴ஸோ ஏகஸ்மிங் க²ணே பவத்தமானோ நானாபா⁴ஸானங் ஸத்தானங் அத்தனோ அத்தனோ பா⁴ஸாவஸேன அபுப்³ப³ங் அசரிமங் க³ஹணூபகோ³ ஹுத்வா அத்தா²தி⁴க³மாய ஹோதி. அசிந்தெய்யோ ஹி பு³த்³தா⁴னங் பு³த்³தா⁴னுபா⁴வோதி ஸப்³ப³ஸத்தானங் ஸகஸகபா⁴ஸானுரூபதோ ஸோதபத²மாக³ச்ச²தீதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Eko eva bhagavato dhammadesanāghoso ekasmiṃ khaṇe pavattamāno nānābhāsānaṃ sattānaṃ attano attano bhāsāvasena apubbaṃ acarimaṃ gahaṇūpago hutvā atthādhigamāya hoti. Acinteyyo hi buddhānaṃ buddhānubhāvoti sabbasattānaṃ sakasakabhāsānurūpato sotapathamāgacchatīti veditabbaṃ.

    நித³ஸ்ஸனத்தே²ன – ‘‘நாஹங் ஸயம்பூ⁴, ந மயா இத³ங் ஸச்சி²கத’’ந்தி அத்தானங் பரிமோசெந்தோ – ‘‘இதி மே ஸுதங், மயாபி ஏவங் ஸுத’’ந்தி இதா³னி வத்தப்³ப³ங் ஸகலங் ஸுத்தங் நித³ஸ்ஸேதி.

    Nidassanatthena – ‘‘nāhaṃ sayambhū, na mayā idaṃ sacchikata’’nti attānaṃ parimocento – ‘‘iti me sutaṃ, mayāpi evaṃ suta’’nti idāni vattabbaṃ sakalaṃ suttaṃ nidasseti.

    அவதா⁴ரணத்தே²ன – ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் ப³ஹுஸ்ஸுதானங் யதி³த³ங் ஆனந்தோ³, க³திமந்தானங், ஸதிமந்தானங், தி⁴திமந்தானங், உபட்டா²கானங் யதி³த³ங் ஆனந்தோ³’’தி (அ॰ நி॰ 1.219-223) ஏவங் ப⁴க³வதா, ‘‘ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ அத்த²குஸலோ த⁴ம்மகுஸலோ ப்³யஞ்ஜனகுஸலோ நிருத்திகுஸலோ புப்³பா³பரகுஸலோ’’தி (அ॰ நி॰ 5.169) ஏவங் த⁴ம்மஸேனாபதினா ச பஸத்த²பா⁴வானுரூபங் அத்தனோ தா⁴ரணப³லங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஸத்தானங் ஸோதுகம்யதங் ஜனேதி – ‘‘இதி மே ஸுதங், தஞ்ச கோ² அத்த²தோ வா ப்³யஞ்ஜனதோ வா அனூனமனதி⁴கங், ஏவமேவ, ந அஞ்ஞதா², த³ட்ட²ப்³ப³’’ந்தி. அஞ்ஞதா²தி ப⁴க³வதோ ஸம்முகா² ஸுதாகாரதோ அஞ்ஞதா², ந பன ப⁴க³வதா தே³ஸிதாகாரதோ. அசிந்தெய்யானுபா⁴வா ஹி ப⁴க³வதோ தே³ஸனா, ஸா ந ஸப்³பா³காரேன ஸக்கா விஞ்ஞாதுந்தி வுத்தோவாயமத்தோ². ஸுதாகாராவிருஜ்ஜ²னமேவ ஹி தா⁴ரணப³லங். ந ஹெத்த² அத்த²ந்தரதாபரிஹாரோ த்³வின்னம்பி அத்தா²னங் ஏகவிஸயத்தா. இதரதா² ஹி தே²ரோ ப⁴க³வதோ தே³ஸனாய ஸப்³ப³தா² படிக்³க³ஹணே ஸமத்தோ² அஸமத்தோ²தி வா ஆபஜ்ஜெய்யாதி.

    Avadhāraṇatthena – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutānaṃ yadidaṃ ānando, gatimantānaṃ, satimantānaṃ, dhitimantānaṃ, upaṭṭhākānaṃ yadidaṃ ānando’’ti (a. ni. 1.219-223) evaṃ bhagavatā, ‘‘āyasmā ānando atthakusalo dhammakusalo byañjanakusalo niruttikusalo pubbāparakusalo’’ti (a. ni. 5.169) evaṃ dhammasenāpatinā ca pasatthabhāvānurūpaṃ attano dhāraṇabalaṃ dassento sattānaṃ sotukamyataṃ janeti – ‘‘iti me sutaṃ, tañca kho atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikaṃ, evameva, na aññathā, daṭṭhabba’’nti. Aññathāti bhagavato sammukhā sutākārato aññathā, na pana bhagavatā desitākārato. Acinteyyānubhāvā hi bhagavato desanā, sā na sabbākārena sakkā viññātunti vuttovāyamattho. Sutākārāvirujjhanameva hi dhāraṇabalaṃ. Na hettha atthantaratāparihāro dvinnampi atthānaṃ ekavisayattā. Itarathā hi thero bhagavato desanāya sabbathā paṭiggahaṇe samattho asamatthoti vā āpajjeyyāti.

    மே-ஸத்³தோ³ தீஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹிஸ்ஸ – ‘‘கா³தா²பி⁴கீ³தங் மே அபோ⁴ஜனெய்ய’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 1.194; ஸு॰ நி॰ 81) மயாதி அத்தோ². ‘‘ஸாது⁴ மே, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஸங்கி²த்தேன த⁴ம்மங் தே³ஸேதூ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 4.88; 5.381; அ॰ நி॰ 4.257) மய்ஹந்தி அத்தோ². ‘‘த⁴ம்மதா³யாதா³ மே, பி⁴க்க²வே, ப⁴வதா²’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.29) மமாதி அத்தோ². இத⁴ பன ‘‘மயா ஸுத’’ந்தி ச ‘‘மம ஸுத’’ந்தி ச அத்த²த்³வயே யுஜ்ஜதி.

    Me-saddo tīsu atthesu dissati. Tathā hissa – ‘‘gāthābhigītaṃ me abhojaneyya’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.194; su. ni. 81) mayāti attho. ‘‘Sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetū’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.88; 5.381; a. ni. 4.257) mayhanti attho. ‘‘Dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavathā’’tiādīsu (ma. ni. 1.29) mamāti attho. Idha pana ‘‘mayā suta’’nti ca ‘‘mama suta’’nti ca atthadvaye yujjati.

    எத்த² ச யோ பரோ ந ஹோதி, ஸோ அத்தாதி ஏவங் வத்தப்³பே³ நியகஜ்ஜ²த்தஸங்கா²தே ஸகஸந்தானே வத்தனதோ திவிதோ⁴பி மே-ஸத்³தோ³ யதி³பி ஏகஸ்மிங்யேவ அத்தே² தி³ஸ்ஸதி, கரணஸம்பதா³னாதி³விஸேஸஸங்கா²தோ பனஸ்ஸ விஜ்ஜதேவாயங் அத்த²பே⁴தோ³தி ஆஹ – ‘‘மே-ஸத்³தோ³ தீஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதீ’’தி.

    Ettha ca yo paro na hoti, so attāti evaṃ vattabbe niyakajjhattasaṅkhāte sakasantāne vattanato tividhopi me-saddo yadipi ekasmiṃyeva atthe dissati, karaṇasampadānādivisesasaṅkhāto panassa vijjatevāyaṃ atthabhedoti āha – ‘‘me-saddo tīsu atthesu dissatī’’ti.

    ஸுதந்தி அயங் ஸுத-ஸத்³தோ³ ஸஉபஸக்³கோ³ அனுபஸக்³கோ³ ச க³மனவிஸ்ஸுதகிலின்னூபசிதானுயோக³ஸோதவிஞ்ஞெய்யஸோதத்³வாரானுஸாரவிஞ்ஞாதாதி³அனேகத்த²ப்பபே⁴தோ³. கிஞ்சாபி ஹி கிரியாவிஸேஸகோ உபஸக்³கோ³, ஜோதகபா⁴வதோ பன ஸதிபி தஸ்மிங் ஸுத-ஸத்³தோ³ ஏவ தங் தங் அத்த²ங் வத³தீதி அனுபஸக்³க³ஸ்ஸ ஸுதஸத்³த³ஸ்ஸ அத்து²த்³தா⁴ரே ஸஉபஸக்³கோ³பி உதா³ஹரீயதி.

    Sutanti ayaṃ suta-saddo saupasaggo anupasaggo ca gamanavissutakilinnūpacitānuyogasotaviññeyyasotadvārānusāraviññātādianekatthappabhedo. Kiñcāpi hi kiriyāvisesako upasaggo, jotakabhāvato pana satipi tasmiṃ suta-saddo eva taṃ taṃ atthaṃ vadatīti anupasaggassa sutasaddassa atthuddhāre saupasaggopi udāharīyati.

    தத்த² ‘‘ஸேனாய பஸுதோ’’திஆதீ³ஸு க³ச்ச²ந்தோதி அத்தோ². ‘‘ஸுதத⁴ம்மஸ்ஸ பஸ்ஸதோ’’திஆதீ³ஸு (உதா³॰ 11) விஸ்ஸுதத⁴ம்மஸ்ஸாதி அத்தோ². ‘‘அவஸ்ஸுதா அவஸ்ஸுதஸ்ஸா’’திஆதீ³ஸு (பாசி॰ 657) கிலின்னா கிலின்னஸ்ஸாதி அத்தோ². ‘‘தும்ஹேஹி புஞ்ஞங் பஸுதங் அனப்பக’’ந்திஆதீ³ஸு (கு²॰ பா॰ 7.12) உபசிதந்தி அத்தோ². ‘‘யே ஜா²னப்பஸுதா தீ⁴ரா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 181) ஜா²னானுயுத்தாதி அத்தோ². ‘‘தி³ட்ட²ங் ஸுதங் முத’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.241) ஸோதவிஞ்ஞெய்யந்தி அத்தோ². ‘‘ஸுதத⁴ரோ ஸுதஸன்னிசயோ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.339) ஸோதத்³வாரானுஸாரவிஞ்ஞாதத⁴ரோதி அத்தோ². இத⁴ பனஸ்ஸ ‘‘ஸோதத்³வாரானுஸாரேன உபதா⁴ரித’’ந்தி வா ‘‘உபதா⁴ரண’’ந்தி வா அத்தோ². மே-ஸத்³த³ஸ்ஸ ஹி மயாதி அத்தே² ஸதி ‘‘இதி மே ஸுதங், மயா ஸோதத்³வாரானுஸாரேன உபதா⁴ரித’’ந்தி அத்தோ². மமாதி அத்தே² ஸதி ‘‘இதி மம ஸுதங் ஸோதத்³வாரானுஸாரேன உபதா⁴ரண’’ந்தி அத்தோ².

    Tattha ‘‘senāya pasuto’’tiādīsu gacchantoti attho. ‘‘Sutadhammassa passato’’tiādīsu (udā. 11) vissutadhammassāti attho. ‘‘Avassutā avassutassā’’tiādīsu (pāci. 657) kilinnā kilinnassāti attho. ‘‘Tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappaka’’ntiādīsu (khu. pā. 7.12) upacitanti attho. ‘‘Ye jhānappasutā dhīrā’’tiādīsu (dha. pa. 181) jhānānuyuttāti attho. ‘‘Diṭṭhaṃ sutaṃ muta’’ntiādīsu (ma. ni. 1.241) sotaviññeyyanti attho. ‘‘Sutadharo sutasannicayo’’tiādīsu (ma. ni. 1.339) sotadvārānusāraviññātadharoti attho. Idha panassa ‘‘sotadvārānusārena upadhārita’’nti vā ‘‘upadhāraṇa’’nti vā attho. Me-saddassa hi mayāti atthe sati ‘‘iti me sutaṃ, mayā sotadvārānusārena upadhārita’’nti attho. Mamāti atthe sati ‘‘iti mama sutaṃ sotadvārānusārena upadhāraṇa’’nti attho.

    ஏவமேதேஸு தீஸு பதே³ஸு யஸ்மா ஸுதஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னே பயுத்தேன இதிஸத்³தே³ன ஸவனகிரியாஜோதகேன ப⁴விதப்³ப³ங். தஸ்மா இதீதி ஸோதவிஞ்ஞாணாதி³விஞ்ஞாணகிச்சனித³ஸ்ஸனங். மேதி வுத்தவிஞ்ஞாணஸமங்கி³புக்³க³லனித³ஸ்ஸனங். ஸப்³பா³னிபி வாக்யானி ஏவகாரத்த²ஸஹிதானியேவ அவதா⁴ரணப²லத்தா. தேன ஸுதந்தி அஸ்ஸவனபா⁴வப்படிக்கே²பதோ அனூனாவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸனங். யதா² ஹி ஸுதங் ஸுதமேவாதி வத்தப்³ப³தங் அரஹதி, தங் ஸம்மா ஸுதங் அனூனக்³க³ஹணங் அவிபரீதக்³க³ஹணஞ்ச ஹோதீதி. அத² வா ஸத்³த³ந்தரத்தா²போஹனவஸேன ஸத்³தோ³ அத்த²ங் வத³தீதி, யஸ்மா ஸுதந்தி ஏதஸ்ஸ அஸுதங் ந ஹோதீதி அயமத்தோ², தஸ்மா ஸுதந்தி அஸ்ஸவனபா⁴வப்படிக்கே²பதோ அனூனாவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸனங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – இதி மே ஸுதங், ந தி³ட்ட²ங், ந ஸயம்பு⁴ஞாணேன ஸச்சி²கதங், ந அஞ்ஞதா² வா உபலத்³த⁴ங், அபிச ஸுதங்வ, தஞ்ச கோ² ஸம்மதே³வாதி. அவதா⁴ரணத்தே² வா இதிஸத்³தே³ அயமத்த²யோஜனாதி தத³பெக்க²ஸ்ஸ ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ நியமத்தோ² ஸம்ப⁴வதீதி அஸ்ஸவனபா⁴வப்படிக்கே²போ, அனூனாவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸனதா ச வேதி³தப்³பா³. ஏவங் ஸவனஹேதுஸவனவிஸேஸவஸேன பத³த்தயஸ்ஸ அத்த²யோஜனா கதாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    Evametesu tīsu padesu yasmā sutasaddasannidhāne payuttena itisaddena savanakiriyājotakena bhavitabbaṃ. Tasmā itīti sotaviññāṇādiviññāṇakiccanidassanaṃ. Meti vuttaviññāṇasamaṅgipuggalanidassanaṃ. Sabbānipi vākyāni evakāratthasahitāniyeva avadhāraṇaphalattā. Tena sutanti assavanabhāvappaṭikkhepato anūnāviparītaggahaṇanidassanaṃ. Yathā hi sutaṃ sutamevāti vattabbataṃ arahati, taṃ sammā sutaṃ anūnaggahaṇaṃ aviparītaggahaṇañca hotīti. Atha vā saddantaratthāpohanavasena saddo atthaṃ vadatīti, yasmā sutanti etassa asutaṃ na hotīti ayamattho, tasmā sutanti assavanabhāvappaṭikkhepato anūnāviparītaggahaṇanidassanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – iti me sutaṃ, na diṭṭhaṃ, na sayambhuñāṇena sacchikataṃ, na aññathā vā upaladdhaṃ, apica sutaṃva, tañca kho sammadevāti. Avadhāraṇatthe vā itisadde ayamatthayojanāti tadapekkhassa suta-saddassa niyamattho sambhavatīti assavanabhāvappaṭikkhepo, anūnāviparītaggahaṇanidassanatā ca veditabbā. Evaṃ savanahetusavanavisesavasena padattayassa atthayojanā katāti daṭṭhabbaṃ.

    ததா² இதீதி ஸோதத்³வாரானுஸாரேன பவத்தாய விஞ்ஞாணவீதி²யா நானத்த²ப்³யஞ்ஜனக்³க³ஹணதோ நானப்பகாரேன ஆரம்மணே பவத்திபா⁴வப்பகாஸனங் ஆகாரத்தோ² இதிஸத்³தோ³தி கத்வா. மேதி அத்தப்பகாஸனங். ஸுதந்தி த⁴ம்மப்பகாஸனங் யதா²வுத்தாய விஞ்ஞாணவீதி²யா பரியத்தித⁴ம்மாரம்மணத்தா. அயஞ்ஹெத்த² ஸங்கே²போ – நானப்பகாரேன ஆரம்மணே பவத்தாய விஞ்ஞாணவீதி²யா காரணபூ⁴தாய மயா ந அஞ்ஞங் கதங், இத³ங் பன கதங், அயங் த⁴ம்மோ ஸுதோதி.

    Tathā itīti sotadvārānusārena pavattāya viññāṇavīthiyā nānatthabyañjanaggahaṇato nānappakārena ārammaṇe pavattibhāvappakāsanaṃ ākārattho itisaddoti katvā. Meti attappakāsanaṃ. Sutanti dhammappakāsanaṃ yathāvuttāya viññāṇavīthiyā pariyattidhammārammaṇattā. Ayañhettha saṅkhepo – nānappakārena ārammaṇe pavattāya viññāṇavīthiyā kāraṇabhūtāya mayā na aññaṃ kataṃ, idaṃ pana kataṃ, ayaṃ dhammo sutoti.

    ததா² இதீதி நித³ஸ்ஸிதப்³ப³ப்பகாஸனங் நித³ஸ்ஸனத்தோ² இதி-ஸத்³தோ³தி கத்வா நித³ஸ்ஸேதப்³ப³ஸ்ஸ நித³ஸ்ஸிதப்³ப³த்தாபா⁴வாபா⁴வதோ. தஸ்மா இதிஸத்³தே³ன ஸகலம்பி ஸுதங் பச்சாமட்ட²ந்தி வேதி³தப்³ப³ங். மேதி புக்³க³லப்பகாஸனங். ஸுதந்தி புக்³க³லகிச்சப்பகாஸனங். ஸுத-ஸத்³தே³ன ஹி லப்³ப⁴மானா ஸவனகிரியா ஸவனவிஞ்ஞாணப்பப³ந்த⁴ப்படிப³த்³தா⁴, தத்த² ச புக்³க³லவோஹாரோ. ந ஹி புக்³க³லவோஹாரரஹிதே த⁴ம்மப்பப³ந்தே⁴ ஸவனகிரியா லப்³ப⁴தி. தஸ்ஸாயங் ஸங்கே²பத்தோ² – யங் ஸுத்தங் நித்³தி³ஸிஸ்ஸாமி, தங் மயா இதி ஸுதந்தி.

    Tathā itīti nidassitabbappakāsanaṃ nidassanattho iti-saddoti katvā nidassetabbassa nidassitabbattābhāvābhāvato. Tasmā itisaddena sakalampi sutaṃ paccāmaṭṭhanti veditabbaṃ. Meti puggalappakāsanaṃ. Sutanti puggalakiccappakāsanaṃ. Suta-saddena hi labbhamānā savanakiriyā savanaviññāṇappabandhappaṭibaddhā, tattha ca puggalavohāro. Na hi puggalavohārarahite dhammappabandhe savanakiriyā labbhati. Tassāyaṃ saṅkhepattho – yaṃ suttaṃ niddisissāmi, taṃ mayā iti sutanti.

    ததா² இதீதி யஸ்ஸ சித்தஸந்தானஸ்ஸ நானாரம்மணப்பவத்தியா நானத்த²ப்³யஞ்ஜனக்³க³ஹணங் ஹோதி, தஸ்ஸ நானாகாரனித்³தே³ஸோ ஆகாரத்தோ² இதிஸத்³தோ³தி கத்வா. இதீதி ஹி அயங் ஆகாரபஞ்ஞத்தி த⁴ம்மானங் தங் தங் பவத்திஆகாரங் உபாதா³ய பஞ்ஞாபேதப்³ப³ஸபா⁴வத்தா. மேதி கத்துனித்³தே³ஸோ. ஸுதந்தி விஸயனித்³தே³ஸோ. ஸோதப்³போ³ ஹி த⁴ம்மோ ஸவனகிரியாகத்துபுக்³க³லஸ்ஸ ஸவனகிரியாவஸேன பவத்திட்டா²னங் ஹோதி. எத்தாவதா நானப்பகாரப்பவத்தேன சித்தஸந்தானேன தங்ஸமங்கி³னோ கத்து விஸயே க³ஹணஸன்னிட்டா²னங் த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி.

    Tathā itīti yassa cittasantānassa nānārammaṇappavattiyā nānatthabyañjanaggahaṇaṃ hoti, tassa nānākāraniddeso ākārattho itisaddoti katvā. Itīti hi ayaṃ ākārapaññatti dhammānaṃ taṃ taṃ pavattiākāraṃ upādāya paññāpetabbasabhāvattā. Meti kattuniddeso. Sutanti visayaniddeso. Sotabbo hi dhammo savanakiriyākattupuggalassa savanakiriyāvasena pavattiṭṭhānaṃ hoti. Ettāvatā nānappakārappavattena cittasantānena taṃsamaṅgino kattu visaye gahaṇasanniṭṭhānaṃ dassitaṃ hoti.

    அத² வா இதீதி புக்³க³லகிச்சனித்³தே³ஸோ. ஸுதானஞ்ஹி த⁴ம்மானங் க³ஹிதாகாரஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனஸ்ஸ அவதா⁴ரணஸ்ஸ வா பகாஸனபா⁴வேன இதிஸத்³தே³ன ததா³காராதி³தா⁴ரணஸ்ஸ புக்³க³லவோஹாரூபாதா³னத⁴ம்மப்³யாபாரபா⁴வதோ புக்³க³லகிச்சங் நாம நித்³தி³ட்ட²ங் ஹோதீதி. ஸுதந்தி விஞ்ஞாணகிச்சனித்³தே³ஸோ. புக்³க³லவாதி³னோபி ஹி ஸவனகிரியா விஞ்ஞாணனிரபெக்கா² ந ஹோதீதி. மேதி உப⁴யகிச்சயுத்தபுக்³க³லனித்³தே³ஸோ . மேதி ஹி ஸத்³த³ப்பவத்தி ஏகந்தேனேவ ஸத்தவிஸேஸவிஸயா, விஞ்ஞாணகிச்சஞ்ச தத்தே²வ ஸமோத³ஹிதப்³ப³ந்தி. அயங் பனெத்த² ஸங்கே²போ – மயா ஸவனகிச்சவிஞ்ஞாணஸமங்கி³னா புக்³க³லேன விஞ்ஞாணவஸேன லத்³த⁴ஸ்ஸவனகிச்சவோஹாரேன ஸுதந்தி.

    Atha vā itīti puggalakiccaniddeso. Sutānañhi dhammānaṃ gahitākārassa nidassanassa avadhāraṇassa vā pakāsanabhāvena itisaddena tadākārādidhāraṇassa puggalavohārūpādānadhammabyāpārabhāvato puggalakiccaṃ nāma niddiṭṭhaṃ hotīti. Sutanti viññāṇakiccaniddeso. Puggalavādinopi hi savanakiriyā viññāṇanirapekkhā na hotīti. Meti ubhayakiccayuttapuggalaniddeso . Meti hi saddappavatti ekanteneva sattavisesavisayā, viññāṇakiccañca tattheva samodahitabbanti. Ayaṃ panettha saṅkhepo – mayā savanakiccaviññāṇasamaṅginā puggalena viññāṇavasena laddhassavanakiccavohārena sutanti.

    ததா² இதீதி ச மேதி ச ஸச்சிகட்ட²பரமத்த²வஸேன அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தி. ஸப்³ப³ஸ்ஸ ஹி ஸத்³தா³தி⁴க³மனீயஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திமுகே²னேவ படிபஜ்ஜிதப்³ப³த்தா ஸப்³ப³பஞ்ஞத்தீனஞ்ச விஜ்ஜமானாதீ³ஸு ச²ஸ்வேவ பஞ்ஞத்தீஸு அவரோதோ⁴, தஸ்மா யோ மாயாமரீசிஆத³யோ விய அபூ⁴தத்தோ², அனுஸ்ஸவாதீ³ஹி க³ஹேதப்³போ³ விய அனுத்தமத்தோ² ச ந ஹோதி. ஸோ ரூபஸத்³தா³தி³கோ ருப்பனானுப⁴வனாதி³கோ ச பரமத்த²ஸபா⁴வோ ஸச்சிகட்ட²பரமத்த²வஸேன விஜ்ஜதி. யோ பன இதீதி ச மேதி ச வுச்சமானோ ஆகாராதி³அபரமத்த²ஸபா⁴வோ ஸச்சிகட்ட²பரமத்த²வஸேன அனுபலப்³ப⁴மானோ அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தி நாம, கிமெத்த² தங் பரமத்த²தோ அத்தி², யங் இதீதி வா மேதி வா நித்³தே³ஸங் லபே⁴த². ஸுதந்தி விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தி. யஞ்ஹி தங் ஸோதேன உபலத்³த⁴ங், தங் பரமத்த²தோ விஜ்ஜமானந்தி.

    Tathā itīti ca meti ca saccikaṭṭhaparamatthavasena avijjamānapaññatti. Sabbassa hi saddādhigamanīyassa atthassa paññattimukheneva paṭipajjitabbattā sabbapaññattīnañca vijjamānādīsu chasveva paññattīsu avarodho, tasmā yo māyāmarīciādayo viya abhūtattho, anussavādīhi gahetabbo viya anuttamattho ca na hoti. So rūpasaddādiko ruppanānubhavanādiko ca paramatthasabhāvo saccikaṭṭhaparamatthavasena vijjati. Yo pana itīti ca meti ca vuccamāno ākārādiaparamatthasabhāvo saccikaṭṭhaparamatthavasena anupalabbhamāno avijjamānapaññatti nāma, kimettha taṃ paramatthato atthi, yaṃ itīti vā meti vā niddesaṃ labhetha. Sutanti vijjamānapaññatti. Yañhi taṃ sotena upaladdhaṃ, taṃ paramatthato vijjamānanti.

    ததா² இதீதி ஸோதபத²மாக³தே த⁴ம்மே உபாதா³ய தேஸங் உபதா⁴ரிதாகாராதீ³னங் பச்சாமஸனவஸேன. மேதி ஸஸந்ததிபரியாபன்னே க²ந்தே⁴ கரணாதி³விஸேஸவிஸிட்டே² உபாதா³ய வத்தப்³ப³தோ உபாதா³பஞ்ஞத்தி. ஸுதந்தி தி³ட்டா²தீ³னி உபனிதா⁴ய வத்தப்³ப³தோ உபனிதா⁴பஞ்ஞத்தி. தி³ட்டா²தி³ஸபா⁴வரஹிதே ஸத்³தா³யதனே பவத்தமானோபி ஸுதவோஹாரோ து³தியங், ததியந்தி ஆதி³கோ விய பட²மாதி³ங் நிஸ்ஸாய ‘‘யங் ந தி³ட்ட²முதவிஞ்ஞாதனிரபெக்க²ங், தங் ஸுத’’ந்தி விஞ்ஞெய்யத்தா தி³ட்டா²தீ³னி உபனிதா⁴ய வத்தப்³போ³ ஹோதி. அஸுதங் ந ஹோதீதி ஹி ஸுதந்தி பகாஸிதோயமத்தோ²தி.

    Tathā itīti sotapathamāgate dhamme upādāya tesaṃ upadhāritākārādīnaṃ paccāmasanavasena. Meti sasantatipariyāpanne khandhe karaṇādivisesavisiṭṭhe upādāya vattabbato upādāpaññatti. Sutanti diṭṭhādīni upanidhāya vattabbato upanidhāpaññatti. Diṭṭhādisabhāvarahite saddāyatane pavattamānopi sutavohāro dutiyaṃ, tatiyanti ādiko viya paṭhamādiṃ nissāya ‘‘yaṃ na diṭṭhamutaviññātanirapekkhaṃ, taṃ suta’’nti viññeyyattā diṭṭhādīni upanidhāya vattabbo hoti. Asutaṃ na hotīti hi sutanti pakāsitoyamatthoti.

    எத்த² ச இதீதி வசனேன அஸம்மோஹங் தீ³பேதி. படிவித்³தா⁴ ஹி அத்த²ஸ்ஸ பகாரவிஸேஸா இதீதி இத⁴ ஆயஸ்மதா ஆனந்தே³ன பச்சாமட்டா², தேனஸ்ஸ அஸம்மோஹோ தீ³பிதோ. ந ஹி ஸம்மூள்ஹோ நானப்பகாரப்படிவேத⁴ஸமத்தோ² ஹோதி, லோப⁴ப்பஹானாதி³வஸேன நானப்பகாரா து³ப்படிவித்³தா⁴ ச ஸுத்தத்தா² நித்³தி³ஸீயந்தி . ஸுதந்தி வசனேன அஸம்மோஸங் தீ³பேதி ஸுதாகாரஸ்ஸ யாதா²வதோ த³ஸ்ஸியமானத்தா யஸ்ஸ ஹி ஸுதங் ஸம்முட்ட²ங் ஹோதி, ந ஸோ காலந்தரே மயா ஸுதந்தி படிஜானாதி. இச்சஸ்ஸ அஸம்மோஹேன ஸம்மோஹாபா⁴வேன பஞ்ஞாய ஏவ வா ஸவனகாலஸம்பூ⁴தாய தது³த்தரிகாலபஞ்ஞாஸித்³தி⁴, ததா² அஸம்மோஸேன ஸதிஸித்³தி⁴. தத்த² பஞ்ஞாபுப்³ப³ங்க³மாய ஸதியா ப்³யஞ்ஜனாவதா⁴ரணஸமத்த²தா. ப்³யஞ்ஜனானஞ்ஹி படிவிஜ்ஜி²தப்³போ³ ஆகாரோ நாதிக³ம்பீ⁴ரோ, யதா²ஸுததா⁴ரணமேவ தத்த² கரணீயந்தி ஸதியா ப்³யாபாரோ அதி⁴கோ, பஞ்ஞா தத்த² கு³ணீபூ⁴தா ஹோதி பஞ்ஞாய புப்³ப³ங்க³மாதி கத்வா. ஸதிபுப்³ப³ங்க³மாய பஞ்ஞாய அத்த²ப்படிவேத⁴ஸமத்த²தா. அத்த²ஸ்ஸ ஹி படிவிஜ்ஜி²தப்³போ³ ஆகாரோ க³ம்பீ⁴ரோதி பஞ்ஞாய ப்³யாபாரோ அதி⁴கோ, ஸதி தத்த² கு³ணீபூ⁴தா ஹோதி ஸதியா புப்³ப³ங்க³மாதி கத்வா. தது³ப⁴யஸமத்த²தாயோகே³ன அத்த²ப்³யஞ்ஜனஸம்பன்னஸ்ஸ த⁴ம்மகோஸஸ்ஸ அனுபாலனஸமத்த²தாய த⁴ம்மப⁴ண்டா³கா³ரிகத்தஸித்³தி⁴.

    Ettha ca itīti vacanena asammohaṃ dīpeti. Paṭividdhā hi atthassa pakāravisesā itīti idha āyasmatā ānandena paccāmaṭṭhā, tenassa asammoho dīpito. Na hi sammūḷho nānappakārappaṭivedhasamattho hoti, lobhappahānādivasena nānappakārā duppaṭividdhā ca suttatthā niddisīyanti . Sutanti vacanena asammosaṃ dīpeti sutākārassa yāthāvato dassiyamānattā yassa hi sutaṃ sammuṭṭhaṃ hoti, na so kālantare mayā sutanti paṭijānāti. Iccassa asammohena sammohābhāvena paññāya eva vā savanakālasambhūtāya taduttarikālapaññāsiddhi, tathā asammosena satisiddhi. Tattha paññāpubbaṅgamāya satiyā byañjanāvadhāraṇasamatthatā. Byañjanānañhi paṭivijjhitabbo ākāro nātigambhīro, yathāsutadhāraṇameva tattha karaṇīyanti satiyā byāpāro adhiko, paññā tattha guṇībhūtā hoti paññāya pubbaṅgamāti katvā. Satipubbaṅgamāya paññāya atthappaṭivedhasamatthatā. Atthassa hi paṭivijjhitabbo ākāro gambhīroti paññāya byāpāro adhiko, sati tattha guṇībhūtā hoti satiyā pubbaṅgamāti katvā. Tadubhayasamatthatāyogena atthabyañjanasampannassa dhammakosassa anupālanasamatthatāya dhammabhaṇḍāgārikattasiddhi.

    அபரோ நயோ – இதீதி வசனேன யோனிஸோமனஸிகாரங் தீ³பேதி. தேன வுச்சமானானங் ஆகாரனித³ஸ்ஸனாவதா⁴ரணத்தா²னங் உபரி வக்க²மானானங் நானப்பகாரப்படிவேத⁴ஜோதகானங் அவிபரீதஸத்³த⁴ம்மவிஸயத்தா. ந ஹி அயோனிஸோ மனஸிகரோதோ நானப்பகாரப்படிவேதோ⁴ ஸம்ப⁴வதி. ஸுதந்தி வசனேன அவிக்கே²பங் தீ³பேதி, நிதா³னபுச்சா²வஸேன பகரணப்பத்தஸ்ஸ வக்க²மானஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ ஸவனங் ந ஸமாதா⁴னமந்தரேன ஸம்ப⁴வதி விக்கி²த்தசித்தஸ்ஸ ஸவனாபா⁴வதோ. ததா² ஹி விக்கி²த்தசித்தோ புக்³க³லோ ஸப்³ப³ஸம்பத்தியா வுச்சமானோபி ‘‘ந மயா ஸுதங், புன ப⁴ணதா²’’தி வத³தி. யோனிஸோமனஸிகாரேன செத்த² அத்தஸம்மாபணிதி⁴ங் புப்³பே³கதபுஞ்ஞதஞ்ச ஸாதே⁴தி, ஸம்மா அப்பணிஹிதத்தஸ்ஸ புப்³பே³ அகதபுஞ்ஞஸ்ஸ வா தத³பா⁴வதோ. அவிக்கே²பேன ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனங் ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயஞ்ச ஸாதே⁴தி, அஸ்ஸுதவதோ ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயரஹிதஸ்ஸ ச தத³பா⁴வதோ. ந ஹி விக்கி²த்தசித்தோ ஸத்³த⁴ம்மங் ஸோதுங் ஸக்கோதி, ந ச ஸப்புரிஸே அனுபஸ்ஸயமானஸ்ஸ ஸவனங் அத்தி².

    Aparo nayo – itīti vacanena yonisomanasikāraṃ dīpeti. Tena vuccamānānaṃ ākāranidassanāvadhāraṇatthānaṃ upari vakkhamānānaṃ nānappakārappaṭivedhajotakānaṃ aviparītasaddhammavisayattā. Na hi ayoniso manasikaroto nānappakārappaṭivedho sambhavati. Sutanti vacanena avikkhepaṃ dīpeti, nidānapucchāvasena pakaraṇappattassa vakkhamānassa suttassa savanaṃ na samādhānamantarena sambhavati vikkhittacittassa savanābhāvato. Tathā hi vikkhittacitto puggalo sabbasampattiyā vuccamānopi ‘‘na mayā sutaṃ, puna bhaṇathā’’ti vadati. Yonisomanasikārena cettha attasammāpaṇidhiṃ pubbekatapuññatañca sādheti, sammā appaṇihitattassa pubbe akatapuññassa vā tadabhāvato. Avikkhepena saddhammassavanaṃ sappurisūpanissayañca sādheti, assutavato sappurisūpanissayarahitassa ca tadabhāvato. Na hi vikkhittacitto saddhammaṃ sotuṃ sakkoti, na ca sappurise anupassayamānassa savanaṃ atthi.

    அபரோ நயோ – ‘‘யஸ்ஸ சித்தஸந்தானஸ்ஸ நானாகாரப்பவத்தியா நானத்த²ப்³யஞ்ஜனக்³க³ஹணங் ஹோதி, தஸ்ஸ நானாகாரனித்³தே³ஸோ’’தி வுத்தங். யஸ்மா ச ஸோ ப⁴க³வதோ வசனஸ்ஸ அத்த²ப்³யஞ்ஜனப்பபே⁴த³பரிச்சே²த³வஸேன ஸகலஸாஸனஸம்பதிஓகா³ஹனேன நிரவஸேஸபரஹிதபாரிபூரிகாரணபூ⁴தோ ஏவங்ப⁴த்³த³கோ ஆகாரோ ந ஸம்மா அப்பணிஹிதத்தனோ புப்³பே³ அகதபுஞ்ஞஸ்ஸ வா ஹோதி, தஸ்மா இதீதி இமினா ப⁴த்³த³கேன ஆகாரேன பச்சி²மசக்கத்³வயஸம்பத்திமத்தனோ தீ³பேதி, ஸுதந்தி ஸவனயோகே³ன புரிமசக்கத்³வயஸம்பத்திங். ந ஹி அப்பதிரூபே தே³ஸே வஸதோ ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயரஹிதஸ்ஸ வா ஸவனங் அத்தி². இச்சஸ்ஸ பச்சி²மசக்கத்³வயஸித்³தி⁴யா ஆஸயஸுத்³தி⁴ ஸித்³தா⁴ ஹோதி, ஸம்மா பணிஹிதத்தோ புப்³பே³ ச கதபுஞ்ஞோ விஸுத்³தா⁴ஸயோ ஹோதி, தத³விஸுத்³தி⁴ஹேதூனங் கிலேஸானங் தூ³ரீபா⁴வதோ. ததா² ஹி வுத்தங் – ‘‘ஸம்மா பணிஹிதங் சித்தங், ஸெய்யஸோ நங் ததோ கரே’’தி (த⁴॰ ப॰ 43) ‘‘கதபுஞ்ஞோஸி த்வங், ஆனந்த³, பதா⁴னமனுயுஞ்ஜ, கி²ப்பங் ஹோஹிஸி அனாஸவோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.207) ச. புரிமசக்கத்³வயஸித்³தி⁴யா பயோக³ஸுத்³தி⁴. பதிரூபதே³ஸவாஸேன ஹி ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயேன ச ஸாதூ⁴னங் தி³ட்டா²னுக³திஆபஜ்ஜனேனபி விஸுத்³த⁴ப்பயோகோ³ ஹோதி. தாய ச ஆஸயஸுத்³தி⁴யா அதி⁴க³மப்³யத்திஸித்³தி⁴, புப்³பே³ ஏவ தண்ஹாதி³ட்டி²ஸங்கிலேஸானங் விஸோதி⁴தத்தா பயோக³ஸுத்³தி⁴யா ஆக³மப்³யத்திஸித்³தி⁴. ஸுபரிஸுத்³த⁴காயவசீபயோகோ³ ஹி விப்படிஸாராபா⁴வதோ அவிக்கி²த்தசித்தோ பரியத்தியங் விஸாரதோ³ ஹோதி. இதி பயோகா³ஸயஸுத்³த⁴ஸ்ஸ ஆக³மாதி⁴க³மஸம்பன்னஸ்ஸ வசனங் அருணுக்³க³மனங் விய ஸூரியஸ்ஸ உத³யதோ, யோனிஸோமனஸிகாரோ விய ச குஸலத⁴ம்மஸ்ஸ, அரஹதி ப⁴க³வதோ வசனஸ்ஸ புப்³ப³ங்க³மங் ப⁴விதுந்தி டா²னே நிதா³னங் ட²பெந்தோ இதி மே ஸுதந்திஆதி³மாஹ.

    Aparo nayo – ‘‘yassa cittasantānassa nānākārappavattiyā nānatthabyañjanaggahaṇaṃ hoti, tassa nānākāraniddeso’’ti vuttaṃ. Yasmā ca so bhagavato vacanassa atthabyañjanappabhedaparicchedavasena sakalasāsanasampatiogāhanena niravasesaparahitapāripūrikāraṇabhūto evaṃbhaddako ākāro na sammā appaṇihitattano pubbe akatapuññassa vā hoti, tasmā itīti iminā bhaddakena ākārena pacchimacakkadvayasampattimattano dīpeti, sutanti savanayogena purimacakkadvayasampattiṃ. Na hi appatirūpe dese vasato sappurisūpanissayarahitassa vā savanaṃ atthi. Iccassa pacchimacakkadvayasiddhiyā āsayasuddhi siddhā hoti, sammā paṇihitatto pubbe ca katapuñño visuddhāsayo hoti, tadavisuddhihetūnaṃ kilesānaṃ dūrībhāvato. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘sammā paṇihitaṃ cittaṃ, seyyaso naṃ tato kare’’ti (dha. pa. 43) ‘‘katapuññosi tvaṃ, ānanda, padhānamanuyuñja, khippaṃ hohisi anāsavo’’ti (dī. ni. 2.207) ca. Purimacakkadvayasiddhiyā payogasuddhi. Patirūpadesavāsena hi sappurisūpanissayena ca sādhūnaṃ diṭṭhānugatiāpajjanenapi visuddhappayogo hoti. Tāya ca āsayasuddhiyā adhigamabyattisiddhi, pubbe eva taṇhādiṭṭhisaṃkilesānaṃ visodhitattā payogasuddhiyā āgamabyattisiddhi. Suparisuddhakāyavacīpayogo hi vippaṭisārābhāvato avikkhittacitto pariyattiyaṃ visārado hoti. Iti payogāsayasuddhassa āgamādhigamasampannassa vacanaṃ aruṇuggamanaṃ viya sūriyassa udayato, yonisomanasikāro viya ca kusaladhammassa, arahati bhagavato vacanassa pubbaṅgamaṃ bhavitunti ṭhāne nidānaṃ ṭhapento iti me sutantiādimāha.

    அபரோ நயோ – இதீதி இமினா புப்³பே³ வுத்தனயேன நானப்பகாரப்படிவேத⁴தீ³பகேன அத்தனோ அத்த²படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³ஸம்பத்திஸப்³பா⁴வங் தீ³பேதி. ஸுதந்தி இமினா இதிஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னதோ வக்க²மானாபெக்கா²ய வா ஸோதப்³ப³பே⁴த³ப்படிவேத⁴தீ³பகேன த⁴ம்மனிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ஸம்பத்திஸப்³பா⁴வங் தீ³பேதி. இதீதி ச இத³ங் வுத்தனயேனேவ யோனிஸோமனஸிகாரதீ³பகங் வசனங் பா⁴ஸமானோ ‘‘ஏதே மயா த⁴ம்மா மனஸானுபெக்கி²தா தி³ட்டி²யா ஸுப்படிவித்³தா⁴’’தி தீ³பேதி. பரியத்தித⁴ம்மா ஹி ‘‘இத⁴ ஸீலங் கதி²தங், இத⁴ ஸமாதி⁴, இத⁴ பஞ்ஞா, எத்தகா எத்த² அனுஸந்தி⁴யோ’’திஆதி³னா நயேன மனஸா அனுபெக்கி²தா அனுஸ்ஸவாகாரபரிவிதக்கஸஹிதாய த⁴ம்மனிஜ்ஜா²னக்க²ந்திபூ⁴தாய ஞாதபரிஞ்ஞாஸங்கா²தாய வா தி³ட்டி²யா தத்த² தத்த² வுத்தரூபாரூபத⁴ம்மே ‘‘இதி ரூபங், எத்தகங் ரூப’’ந்திஆதி³னா நயேன ஸுட்டு² வவத்த²பெத்வா படிவித்³தா⁴ அத்தனோ பரேஸஞ்ச ஹிதஸுகா²வஹா ஹொந்தீதி. ஸுத்தந்தி இத³ங் ஸவனயோக³பரிதீ³பகவசனங் பா⁴ஸமானோ ‘‘ப³ஹூ மயா த⁴ம்மா ஸுதா தா⁴தா வசஸா பரிசிதா’’தி தீ³பேதி. ஸோதாவதா⁴னப்படிப³த்³தா⁴ ஹி பரியத்தித⁴ம்மஸ்ஸ ஸவனதா⁴ரணபரிசயா. தது³ப⁴யேனபி த⁴ம்மஸ்ஸ ஸ்வாக்கா²தபா⁴வேன அத்த²ப்³யஞ்ஜனபாரிபூரிங் தீ³பெந்தோ ஸவனே ஆத³ரங் ஜனேதி. அத்த²ப்³யஞ்ஜனபரிபுண்ணஞ்ஹி த⁴ம்மங் ஆத³ரேன அஸ்ஸுணந்தோ மஹதா ஹிதா பரிபா³ஹிரோ ஹோதீதி ஆத³ரங் ஜனெத்வா ஸக்கச்சங் த⁴ம்மோ ஸோதப்³போ³.

    Aparo nayo – itīti iminā pubbe vuttanayena nānappakārappaṭivedhadīpakena attano atthapaṭibhānapaṭisambhidāsampattisabbhāvaṃ dīpeti. Sutanti iminā itisaddasannidhānato vakkhamānāpekkhāya vā sotabbabhedappaṭivedhadīpakena dhammaniruttipaṭisambhidāsampattisabbhāvaṃ dīpeti. Itīti ca idaṃ vuttanayeneva yonisomanasikāradīpakaṃ vacanaṃ bhāsamāno ‘‘ete mayā dhammā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā’’ti dīpeti. Pariyattidhammā hi ‘‘idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhi, idha paññā, ettakā ettha anusandhiyo’’tiādinā nayena manasā anupekkhitā anussavākāraparivitakkasahitāya dhammanijjhānakkhantibhūtāya ñātapariññāsaṅkhātāya vā diṭṭhiyā tattha tattha vuttarūpārūpadhamme ‘‘iti rūpaṃ, ettakaṃ rūpa’’ntiādinā nayena suṭṭhu vavatthapetvā paṭividdhā attano paresañca hitasukhāvahā hontīti. Suttanti idaṃ savanayogaparidīpakavacanaṃ bhāsamāno ‘‘bahū mayā dhammā sutā dhātā vacasā paricitā’’ti dīpeti. Sotāvadhānappaṭibaddhā hi pariyattidhammassa savanadhāraṇaparicayā. Tadubhayenapi dhammassa svākkhātabhāvena atthabyañjanapāripūriṃ dīpento savane ādaraṃ janeti. Atthabyañjanaparipuṇṇañhi dhammaṃ ādarena assuṇanto mahatā hitā paribāhiro hotīti ādaraṃ janetvā sakkaccaṃ dhammo sotabbo.

    இதி மே ஸுதந்தி இமினா பன ஸகலேன வசனேன ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ ததா²க³தப்பவேதி³தங் த⁴ம்மவினயங் அத்தனோ அத³ஹந்தோ அஸப்புரிஸபூ⁴மிங் அதிக்கமதி, ஸாவகத்தங் படிஜானந்தோ ஸப்புரிஸபூ⁴மிங் ஓக்கமதி. ததா² அஸத்³த⁴ம்மா சித்தங் வுட்டா²பேதி, ஸத்³த⁴ம்மே சித்தங் பதிட்டா²பேதி. ‘‘கேவலங் ஸுதமேவேதங் மயா, தஸ்ஸேவ பன ப⁴க³வதோ வசன’’ந்தி தீ³பெந்தோ அத்தானங் பரிமோசேதி, ஸத்தா²ரங் அபதி³ஸதி, ஜினவசனங் அப்பேதி, த⁴ம்மனெத்திங் பதிட்டா²பேதி.

    Iti me sutanti iminā pana sakalena vacanena āyasmā ānando tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ attano adahanto asappurisabhūmiṃ atikkamati, sāvakattaṃ paṭijānanto sappurisabhūmiṃ okkamati. Tathā asaddhammā cittaṃ vuṭṭhāpeti, saddhamme cittaṃ patiṭṭhāpeti. ‘‘Kevalaṃ sutamevetaṃ mayā, tasseva pana bhagavato vacana’’nti dīpento attānaṃ parimoceti, satthāraṃ apadisati, jinavacanaṃ appeti, dhammanettiṃ patiṭṭhāpeti.

    அபிச இதி மே ஸுதந்தி அத்தனா உப்பாதி³தபா⁴வங் அப்படிஜானந்தோ புரிமஸ்ஸவனங் விவரந்தோ ஸம்முகா² படிக்³க³ஹிதமித³ங் மயா தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ சதுவேஸாரஜ்ஜவிஸாரத³ஸ்ஸ த³ஸப³லத⁴ரஸ்ஸ ஆஸப⁴ட்டா²னட்டா²யினோ ஸீஹனாத³னாதி³னோ ஸப்³ப³ஸத்துத்தமஸ்ஸ த⁴ம்மிஸ்ஸரஸ்ஸ த⁴ம்மராஜஸ்ஸ த⁴ம்மாதி⁴பதினோ த⁴ம்மதீ³பஸ்ஸ த⁴ம்மஸரணஸ்ஸ ஸத்³த⁴ம்மவரசக்கவத்தினோ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ. ந எத்த² அத்தே² வா த⁴ம்மே வா பதே³ வா ப்³யஞ்ஜனே வா கங்கா² வா விமதி வா காதப்³பா³தி ஸப்³ப³தே³வமனுஸ்ஸானங் இமஸ்மிங் த⁴ம்மவினயே அஸ்ஸத்³தி⁴யங் வினாஸேதி, ஸத்³தா⁴ஸம்பத³ங் உப்பாதே³தி. தேனேதங் வுச்சதி –

    Apica iti me sutanti attanā uppāditabhāvaṃ appaṭijānanto purimassavanaṃ vivaranto sammukhā paṭiggahitamidaṃ mayā tassa bhagavato catuvesārajjavisāradassa dasabaladharassa āsabhaṭṭhānaṭṭhāyino sīhanādanādino sabbasattuttamassa dhammissarassa dhammarājassa dhammādhipatino dhammadīpassa dhammasaraṇassa saddhammavaracakkavattino sammāsambuddhassa. Na ettha atthe vā dhamme vā pade vā byañjane vā kaṅkhā vā vimati vā kātabbāti sabbadevamanussānaṃ imasmiṃ dhammavinaye assaddhiyaṃ vināseti, saddhāsampadaṃ uppādeti. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘வினாஸயதி அஸ்ஸத்³த⁴ங், ஸத்³த⁴ங் வட்³டே⁴தி ஸாஸனே;

    ‘‘Vināsayati assaddhaṃ, saddhaṃ vaḍḍheti sāsane;

    இதி மே ஸுதமிச்சேவங், வத³ங் கோ³தமஸாவகோ’’தி.

    Iti me sutamiccevaṃ, vadaṃ gotamasāvako’’ti.

    எத்தா²ஹ – ‘‘கஸ்மா பனெத்த² யதா² அஞ்ஞேஸு ஸுத்தேஸு ‘ஏவங் மே ஸுதங், ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா’திஆதி³னா காலதே³ஸே அபதி³ஸித்வாவ நிதா³னங் பா⁴ஸிதங், ஏவங் ந பா⁴ஸித’’ந்தி? அபரே தாவ ஆஹு – ந பன தே²ரேன பா⁴ஸிதத்தா. இத³ஞ்ஹி நிதா³னங் ந ஆயஸ்மதா ஆனந்தே³ன பட²மங் பா⁴ஸிதங் கு²ஜ்ஜுத்தராய பன ப⁴க³வதா உபாஸிகாஸு ப³ஹுஸ்ஸுதபா⁴வேன ஏதத³க்³கே³ ட²பிதாய ஸெக்க²ப்படிஸம்பி⁴தா³ப்பத்தாய அரியஸாவிகாய ஸாமாவதிப்பமுகா²னங் பஞ்சன்னங் இத்தி²ஸதானங் பட²மங் பா⁴ஸிதங்.

    Etthāha – ‘‘kasmā panettha yathā aññesu suttesu ‘evaṃ me sutaṃ, ekaṃ samayaṃ bhagavā’tiādinā kāladese apadisitvāva nidānaṃ bhāsitaṃ, evaṃ na bhāsita’’nti? Apare tāva āhu – na pana therena bhāsitattā. Idañhi nidānaṃ na āyasmatā ānandena paṭhamaṃ bhāsitaṃ khujjuttarāya pana bhagavatā upāsikāsu bahussutabhāvena etadagge ṭhapitāya sekkhappaṭisambhidāppattāya ariyasāvikāya sāmāvatippamukhānaṃ pañcannaṃ itthisatānaṃ paṭhamaṃ bhāsitaṃ.

    தத்ராயங் அனுபுப்³பீ³கதா² – இதோ கிர கப்பஸதஸஹஸ்ஸமத்த²கே பது³முத்தரோ நாம ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ லோகே உப்பஜ்ஜித்வா பவத்திதவரத⁴ம்மசக்கோ ஹங்ஸவதியங் விஹரதி. அதே²கதி³வஸங் ஹங்ஸவதியங் ஏகா குலதீ⁴தா ஸத்து² த⁴ம்மதே³ஸனங் ஸோதுங் க³ச்ச²ந்தீஹி உபாஸிகாஹி ஸத்³தி⁴ங் ஆராமங் க³தா. ஸத்தா²ரங் ஏகங் உபாஸிகங் ப³ஹுஸ்ஸுதானங் ஏதத³க்³கே³ ட²பெந்தங் தி³ஸ்வா அதி⁴காரங் கத்வா தங் டா²னந்தரங் பத்தே²ஸி. ஸத்தா²பி நங் ப்³யாகாஸி ‘‘அனாக³தே கோ³தமஸ்ஸ நாம ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாவிகானங் உபாஸிகானங் ப³ஹுஸ்ஸுதானங் அக்³கா³ ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி. தஸ்ஸா யாவஜீவங் குஸலங் கத்வா தே³வலோகே நிப்³ப³த்தித்வா புன மனுஸ்ஸேஸூதி ஏவங் தே³வமனுஸ்ஸேஸு ஸங்ஸரந்தியா கப்பஸதஸஹஸ்ஸங் அதிக்கந்தங். அத² இமஸ்மிங் ப⁴த்³த³கப்பே அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ காலே ஸா தே³வலோகதோ சவித்வா கோ⁴ஸகஸெட்டி²ஸ்ஸ கே³ஹே தா³ஸியா குச்சி²ஸ்மிங் படிஸந்தி⁴ங் க³ண்ஹி, உத்தராதிஸ்ஸா நாமங் அகங்ஸு. ஸா ஜாதகாலே கு²ஜ்ஜா அஹோஸீதி கு²ஜ்ஜுத்தராத்வேவ பஞ்ஞாயித்த². ஸா அபரபா⁴கே³ கோ⁴ஸகஸெட்டி²னா ரஞ்ஞோ உதேனஸ்ஸ ஸாமாவதியா தி³ன்னகாலே தஸ்ஸா பரிசாரிகபா⁴வேன தி³ன்னா ரஞ்ஞோ உதேனஸ்ஸ அந்தேபுரே வஸதி.

    Tatrāyaṃ anupubbīkathā – ito kira kappasatasahassamatthake padumuttaro nāma sammāsambuddho loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko haṃsavatiyaṃ viharati. Athekadivasaṃ haṃsavatiyaṃ ekā kuladhītā satthu dhammadesanaṃ sotuṃ gacchantīhi upāsikāhi saddhiṃ ārāmaṃ gatā. Satthāraṃ ekaṃ upāsikaṃ bahussutānaṃ etadagge ṭhapentaṃ disvā adhikāraṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi. Satthāpi naṃ byākāsi ‘‘anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāvikānaṃ upāsikānaṃ bahussutānaṃ aggā bhavissatī’’ti. Tassā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devaloke nibbattitvā puna manussesūti evaṃ devamanussesu saṃsarantiyā kappasatasahassaṃ atikkantaṃ. Atha imasmiṃ bhaddakappe amhākaṃ bhagavato kāle sā devalokato cavitvā ghosakaseṭṭhissa gehe dāsiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhi, uttarātissā nāmaṃ akaṃsu. Sā jātakāle khujjā ahosīti khujjuttarātveva paññāyittha. Sā aparabhāge ghosakaseṭṭhinā rañño utenassa sāmāvatiyā dinnakāle tassā paricārikabhāvena dinnā rañño utenassa antepure vasati.

    தேன ச ஸமயேன கோஸம்பி³யங் கோ⁴ஸகஸெட்டி²குக்குடஸெட்டி²பாவாரிகஸெட்டி²னோ ப⁴க³வந்தங் உத்³தி³ஸ்ஸ தயோ விஹாரே காரெத்வா ஜனபத³சாரிகங் சரந்தே ததா²க³தே கோஸம்பி³னக³ரங் ஸம்பத்தே பு³த்³த⁴ப்பமுக²ஸ்ஸ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ விஹாரே நிய்யாதெ³த்வா மஹாதா³னானி பவத்தேஸுங், மாஸமத்தங் அதிக்கமி. அத² நேஸங் ஏதத³ஹோஸி – ‘‘பு³த்³தா⁴ நாம ஸப்³ப³லோகானுகம்பகா, அஞ்ஞேஸம்பி ஓகாஸங் த³ஸ்ஸாமா’’தி கோஸம்பி³னக³ரவாஸினோபி ஜனஸ்ஸ ஓகாஸங் அகங்ஸு. ததோ பட்டா²ய நாக³ரா வீதி²ஸபா⁴கே³ன க³ணஸபா⁴கே³ன மஹாதா³னங் தெ³ந்தி. அதே²கதி³வஸங் ஸத்தா² பி⁴க்கு²ஸங்க⁴பரிவுதோ மாலாகாரஜெட்ட²கஸ்ஸ கே³ஹே நிஸீதி³. தஸ்மிங் க²ணே கு²ஜ்ஜுத்தரா ஸாமாவதியா புப்பா²னி க³ஹேதுங் அட்ட² கஹாபணே ஆதா³ய தங் கே³ஹங் அக³மாஸி. மாலாகாரஜெட்ட²கோ தங் தி³ஸ்வா ‘‘அம்ம உத்தரே, அஜ்ஜ துய்ஹங் புப்பா²னி தா³துங் க²ணோ நத்தி², அஹங் பு³த்³த⁴ப்பமுக²ங் பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ங் பரிவிஸாமி, த்வம்பி பரிவேஸனாய ஸஹாயிகா ஹோஹி, ஏவங் இதோ பரேஸங் வெய்யாவச்சகரணதோ முச்சிஸ்ஸஸீ’’தி ஆஹ. ததோ கு²ஜ்ஜுத்தரா பு³த்³தா⁴னங் ப⁴த்தக்³கே³ வெய்யாவச்சங் அகாஸி. ஸா ஸத்தா²ரா உபனிஸின்னகதா²வஸேன கதி²தங் ஸப்³ப³மேவ த⁴ம்மங் உக்³க³ண்ஹி, அனுமோத³னங் பன ஸுத்வா ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²ஸி.

    Tena ca samayena kosambiyaṃ ghosakaseṭṭhikukkuṭaseṭṭhipāvārikaseṭṭhino bhagavantaṃ uddissa tayo vihāre kāretvā janapadacārikaṃ carante tathāgate kosambinagaraṃ sampatte buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa vihāre niyyādetvā mahādānāni pavattesuṃ, māsamattaṃ atikkami. Atha nesaṃ etadahosi – ‘‘buddhā nāma sabbalokānukampakā, aññesampi okāsaṃ dassāmā’’ti kosambinagaravāsinopi janassa okāsaṃ akaṃsu. Tato paṭṭhāya nāgarā vīthisabhāgena gaṇasabhāgena mahādānaṃ denti. Athekadivasaṃ satthā bhikkhusaṅghaparivuto mālākārajeṭṭhakassa gehe nisīdi. Tasmiṃ khaṇe khujjuttarā sāmāvatiyā pupphāni gahetuṃ aṭṭha kahāpaṇe ādāya taṃ gehaṃ agamāsi. Mālākārajeṭṭhako taṃ disvā ‘‘amma uttare, ajja tuyhaṃ pupphāni dātuṃ khaṇo natthi, ahaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ parivisāmi, tvampi parivesanāya sahāyikā hohi, evaṃ ito paresaṃ veyyāvaccakaraṇato muccissasī’’ti āha. Tato khujjuttarā buddhānaṃ bhattagge veyyāvaccaṃ akāsi. Sā satthārā upanisinnakathāvasena kathitaṃ sabbameva dhammaṃ uggaṇhi, anumodanaṃ pana sutvā sotāpattiphale patiṭṭhāsi.

    ஸா அஞ்ஞேஸு தி³வஸேஸு சத்தாரோவ கஹாபணே த³த்வா புப்பா²னி க³ஹெத்வா க³ச்ச²தி, தஸ்மிங் பன தி³வஸே தி³ட்ட²ஸச்சபா⁴வேன பரஸந்தகே சித்தங் அனுப்பாதெ³த்வா அட்ட²பி கஹாபணே த³த்வா பச்சி²ங் பூரெத்வா புப்பா²னி க³ஹெத்வா ஸாமாவதியா ஸந்திகங் அக³மாஸி. அத² நங் ஸா புச்சி² ‘‘அம்ம உத்தரே, த்வங் அஞ்ஞேஸு தி³வஸேஸு ந ப³ஹூனி புப்பா²னி ஆஹரஸி, அஜ்ஜ பன ப³ஹுகானி, கிங் நோ ராஜா உத்தரிதரங் பஸன்னோ’’தி? ஸா முஸா வத்துங் அப⁴ப்³ப³தாய அதீதே அத்தனா கதங் அனிகூ³ஹித்வா ஸப்³ப³ங் கதே²ஸி. அத² ‘‘கஸ்மா அஜ்ஜ ப³ஹூனி ஆஹரஸீ’’தி ச வுத்தா ‘‘அஜ்ஜாஹங் ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ த⁴ம்மங் ஸுத்வா அமதங் ஸச்சா²காஸிங், தஸ்மா தும்ஹே ந வஞ்சேமீ’’தி ஆஹ. தங் ஸுத்வா ‘‘அரே து³ட்ட²தா³ஸி, எத்தகங் காலங் தயா க³ஹிதே கஹாபணே தே³ஹீ’’தி அதஜ்ஜெத்வா புப்³ப³ஹேதுனா சோதி³யமானா ‘‘அம்ம, தயா பீதங் அமதங், அம்ஹேபி பாயேஹீ’’தி வத்வா ‘‘தேன ஹி மங் ந்ஹாபேஹீ’’தி வுத்தே ஸோளஸஹி க³ந்தோ⁴த³கக⁴டேஹி ந்ஹாபெத்வா த்³வே மட்ட²ஸாடகே தா³பேஸி. ஸா ஏகங் நிவாஸெத்வா ஏகங் பாருபித்வா ஆஸனங் பஞ்ஞாபெத்வா ஆஸனே நிஸீதி³த்வா விசித்ரபீ³ஜனிங் ஆதா³ய நீசாஸனேஸு நிஸின்னானி பஞ்ச மாதுகா³மஸதானி ஆமந்தெத்வா ஸேக²ப்படிஸம்பி⁴தா³ஸு ட²த்வா ஸத்தா²ரா தே³ஸிதனியாமேனேவ தாஸங் த⁴ம்மங் தே³ஸேஸி. தே³ஸனாவஸானே தா ஸப்³பா³ ஸோதாபத்திப²லே பதிட்ட²ஹிங்ஸு. தா ஸப்³பா³பி கு²ஜ்ஜுத்தரங் வந்தி³த்வா ‘‘அம்ம, அஜ்ஜ பட்டா²ய த்வங் கிலிட்ட²கம்மங் மா கரி, அம்ஹாகங் மாதுட்டா²னே ஆசரியட்டா²னே ச பதிட்டா²ஹீ’’தி க³ருட்டா²னே ட²பயிங்ஸு.

    Sā aññesu divasesu cattārova kahāpaṇe datvā pupphāni gahetvā gacchati, tasmiṃ pana divase diṭṭhasaccabhāvena parasantake cittaṃ anuppādetvā aṭṭhapi kahāpaṇe datvā pacchiṃ pūretvā pupphāni gahetvā sāmāvatiyā santikaṃ agamāsi. Atha naṃ sā pucchi ‘‘amma uttare, tvaṃ aññesu divasesu na bahūni pupphāni āharasi, ajja pana bahukāni, kiṃ no rājā uttaritaraṃ pasanno’’ti? Sā musā vattuṃ abhabbatāya atīte attanā kataṃ anigūhitvā sabbaṃ kathesi. Atha ‘‘kasmā ajja bahūni āharasī’’ti ca vuttā ‘‘ajjāhaṃ sammāsambuddhassa dhammaṃ sutvā amataṃ sacchākāsiṃ, tasmā tumhe na vañcemī’’ti āha. Taṃ sutvā ‘‘are duṭṭhadāsi, ettakaṃ kālaṃ tayā gahite kahāpaṇe dehī’’ti atajjetvā pubbahetunā codiyamānā ‘‘amma, tayā pītaṃ amataṃ, amhepi pāyehī’’ti vatvā ‘‘tena hi maṃ nhāpehī’’ti vutte soḷasahi gandhodakaghaṭehi nhāpetvā dve maṭṭhasāṭake dāpesi. Sā ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā āsanaṃ paññāpetvā āsane nisīditvā vicitrabījaniṃ ādāya nīcāsanesu nisinnāni pañca mātugāmasatāni āmantetvā sekhappaṭisambhidāsu ṭhatvā satthārā desitaniyāmeneva tāsaṃ dhammaṃ desesi. Desanāvasāne tā sabbā sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Tā sabbāpi khujjuttaraṃ vanditvā ‘‘amma, ajja paṭṭhāya tvaṃ kiliṭṭhakammaṃ mā kari, amhākaṃ mātuṭṭhāne ācariyaṭṭhāne ca patiṭṭhāhī’’ti garuṭṭhāne ṭhapayiṃsu.

    கஸ்மா பனேஸா தா³ஸீ ஹுத்வா நிப்³ப³த்தாதி? ஸா கிர கஸ்ஸபஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴காலே பா³ராணஸியங் ஸெட்டி²தீ⁴தா ஹுத்வா நிப்³ப³த்தா. ஏகாய கீ²ணாஸவத்தே²ரியா உபட்டா²ககுலங் க³தாய ‘‘ஏதங் மே அய்யே, பஸாத⁴னபேளிகங் தே³தா²’’தி வெய்யாவச்சங் காரேஸி. தே²ரீபி ‘‘அதெ³ந்தியா மயி ஆகா⁴தங் உப்பாதெ³த்வா நிரயே நிப்³ப³த்திஸ்ஸதி, தெ³ந்தியா பரேஸங் தா³ஸீ ஹுத்வா நிப்³ப³த்திஸ்ஸதி, நிரயஸந்தாபதோ தா³ஸிபா⁴வோ ஸெய்யோ’’தி அனுத்³த³யங் படிச்ச தஸ்ஸா வசனங் அகாஸி. ஸா தேன கம்மேன பஞ்ச ஜாதிஸதானி பரேஸங் தா³ஸீயேவ ஹுத்வா நிப்³ப³த்தி.

    Kasmā panesā dāsī hutvā nibbattāti? Sā kira kassapasammāsambuddhakāle bārāṇasiyaṃ seṭṭhidhītā hutvā nibbattā. Ekāya khīṇāsavattheriyā upaṭṭhākakulaṃ gatāya ‘‘etaṃ me ayye, pasādhanapeḷikaṃ dethā’’ti veyyāvaccaṃ kāresi. Therīpi ‘‘adentiyā mayi āghātaṃ uppādetvā niraye nibbattissati, dentiyā paresaṃ dāsī hutvā nibbattissati, nirayasantāpato dāsibhāvo seyyo’’ti anuddayaṃ paṭicca tassā vacanaṃ akāsi. Sā tena kammena pañca jātisatāni paresaṃ dāsīyeva hutvā nibbatti.

    கஸ்மா பன கு²ஜ்ஜா அஹோஸி? அனுப்பன்னே கிர பு³த்³தே⁴ அயங் பா³ராணஸிரஞ்ஞோ கே³ஹே வஸந்தீ ஏகங் ராஜகுலூபகங் பச்சேகபு³த்³த⁴ங் தோ²கங் கு²ஜ்ஜதா⁴துகங் தி³ஸ்வா அத்தனா ஸஹவாஸீனங் மாதுகா³மானங் புரதோ பரிஹாஸங் கரொந்தீ யதா²வஜ்ஜங் கேளிவஸேன கு²ஜ்ஜாகாரங் த³ஸ்ஸேஸி, தஸ்மா கு²ஜ்ஜா ஹுத்வா நிப்³ப³த்தி.

    Kasmā pana khujjā ahosi? Anuppanne kira buddhe ayaṃ bārāṇasirañño gehe vasantī ekaṃ rājakulūpakaṃ paccekabuddhaṃ thokaṃ khujjadhātukaṃ disvā attanā sahavāsīnaṃ mātugāmānaṃ purato parihāsaṃ karontī yathāvajjaṃ keḷivasena khujjākāraṃ dassesi, tasmā khujjā hutvā nibbatti.

    கிங் பன கத்வா பஞ்ஞவந்தீ ஜாதாதி? அனுப்பன்னே கிர பு³த்³தே⁴ அயங் பா³ராணஸிரஞ்ஞோ கே³ஹே வஸந்தீ அட்ட² பச்சேகபு³த்³தே⁴ ராஜகே³ஹதோ உண்ஹபாயாஸஸ்ஸ பூரிதே பத்தே பரிவத்தித்வா பரிவத்தித்வா க³ண்ஹந்தே தி³ஸ்வா அத்தனோ ஸந்தகானி அட்ட² த³ந்தவலயானி ‘‘இத⁴ ட²பெத்வா க³ண்ஹதா²’’தி அதா³ஸி. தே ததா² கத்வா ஓலோகேஸுங். ‘‘தும்ஹாகஞ்ஞேவ தானி பரிச்சத்தானி, க³ஹெத்வா க³ச்ச²தா²’’தி ஆஹ. தே நந்த³மூலகபப்³பா⁴ரங் அக³மங்ஸு. அஜ்ஜாபி தானி வலயானி அரோகா³னேவ. ஸா தஸ்ஸ நிஸ்ஸந்தே³ன பஞ்ஞவந்தீ ஜாதா.

    Kiṃ pana katvā paññavantī jātāti? Anuppanne kira buddhe ayaṃ bārāṇasirañño gehe vasantī aṭṭha paccekabuddhe rājagehato uṇhapāyāsassa pūrite patte parivattitvā parivattitvā gaṇhante disvā attano santakāni aṭṭha dantavalayāni ‘‘idha ṭhapetvā gaṇhathā’’ti adāsi. Te tathā katvā olokesuṃ. ‘‘Tumhākaññeva tāni pariccattāni, gahetvā gacchathā’’ti āha. Te nandamūlakapabbhāraṃ agamaṃsu. Ajjāpi tāni valayāni arogāneva. Sā tassa nissandena paññavantī jātā.

    அத² நங் ஸாமாவதிப்பமுகா²னி பஞ்ச இத்தி²ஸதானி ‘‘அம்ம, த்வங் தி³வஸே தி³வஸே ஸத்து² ஸந்திகங் க³ந்த்வா ப⁴க³வதா தே³ஸிதங் த⁴ம்மங் ஸுத்வா அம்ஹாகங் தே³ஸேஹீ’’தி வதி³ங்ஸு. ஸா ததா² கரொந்தீ அபரபா⁴கே³ திபிடகத⁴ரா ஜாதா. தஸ்மா நங் ஸத்தா² – ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவிகானங் ப³ஹுஸ்ஸுதானங் உபாஸிகானங் யதி³த³ங் கு²ஜ்ஜுத்தரா’’தி ஏதத³க்³கே³ ட²பேஸி. இதி உபாஸிகாஸு ப³ஹுஸ்ஸுதபா⁴வேன ஸத்தா²ரா ஏதத³க்³கே³ ட²பிதா படிஸம்பி⁴தா³ப்பத்தா கு²ஜ்ஜுத்தரா அரியஸாவிகா ஸத்த²ரி கோஸம்பி³யங் விஹரந்தே காலேன காலங் ஸத்து² ஸந்திகங் க³ந்த்வா த⁴ம்மங் ஸுத்வா அந்தேபுரங் க³ந்த்வா ஸாமாவதிப்பமுகா²னங் பஞ்சன்னங் இத்தி²ஸதானங் அரியஸாவிகானங் ஸத்தா²ரா தே³ஸிதனியாமேன யதா²ஸுதங் த⁴ம்மங் கதெ²ந்தீ அத்தானங் பரிமோசெத்வா ஸத்து² ஸந்திகே ஸுதபா⁴வங் பகாஸெந்தீ ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா வுத்தமரஹதாதி மே ஸுத’’ந்தி நிதா³னங் ஆரோபேஸி.

    Atha naṃ sāmāvatippamukhāni pañca itthisatāni ‘‘amma, tvaṃ divase divase satthu santikaṃ gantvā bhagavatā desitaṃ dhammaṃ sutvā amhākaṃ desehī’’ti vadiṃsu. Sā tathā karontī aparabhāge tipiṭakadharā jātā. Tasmā naṃ satthā – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvikānaṃ bahussutānaṃ upāsikānaṃ yadidaṃ khujjuttarā’’ti etadagge ṭhapesi. Iti upāsikāsu bahussutabhāvena satthārā etadagge ṭhapitā paṭisambhidāppattā khujjuttarā ariyasāvikā satthari kosambiyaṃ viharante kālena kālaṃ satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā antepuraṃ gantvā sāmāvatippamukhānaṃ pañcannaṃ itthisatānaṃ ariyasāvikānaṃ satthārā desitaniyāmena yathāsutaṃ dhammaṃ kathentī attānaṃ parimocetvā satthu santike sutabhāvaṃ pakāsentī ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatā vuttamarahatāti me suta’’nti nidānaṃ āropesi.

    யஸ்மா பன தஸ்மிங்யேவ நக³ரே ப⁴க³வதோ ஸம்முகா² ஸுத்வா தத³ஹேவ தாய தாஸங் பா⁴ஸிதங், தஸ்மா ‘‘ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா கோஸம்பி³யங் விஹரதீ’’தி காலதே³ஸங் அபதி³ஸிதுங் பயோஜனஸம்ப⁴வோவ நத்தி² ஸுபாகடபா⁴வதோ. பி⁴க்கு²னியோ சஸ்ஸா ஸந்திகே இமானி ஸுத்தானி க³ண்ஹிங்ஸு. ஏவங் பரம்பராய பி⁴க்கூ²ஸுபி தாய ஆரோபிதங் நிதா³னங் பாகடங் அஹோஸி. அத² ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ ததா²க³தஸ்ஸ பரினிப்³பா³னதோ அபரபா⁴கே³ ஸத்தபண்ணிகு³ஹாயங் அஜாதஸத்துனா காராபிதே ஸத்³த⁴ம்மமண்ட³பே மஹாகஸ்ஸபப்பமுக²ஸ்ஸ வஸீக³ணஸ்ஸ மஜ்ஜே² நிஸீதி³த்வா த⁴ம்மங் ஸங்கா³யந்தோ இமேஸங் ஸுத்தானங் நிதா³னஸ்ஸ த்³வெள்ஹகங் பரிஹரந்தோ தாய ஆரோபிதனியாமேனேவ நிதா³னங் ஆரோபேஸீதி.

    Yasmā pana tasmiṃyeva nagare bhagavato sammukhā sutvā tadaheva tāya tāsaṃ bhāsitaṃ, tasmā ‘‘ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharatī’’ti kāladesaṃ apadisituṃ payojanasambhavova natthi supākaṭabhāvato. Bhikkhuniyo cassā santike imāni suttāni gaṇhiṃsu. Evaṃ paramparāya bhikkhūsupi tāya āropitaṃ nidānaṃ pākaṭaṃ ahosi. Atha āyasmā ānando tathāgatassa parinibbānato aparabhāge sattapaṇṇiguhāyaṃ ajātasattunā kārāpite saddhammamaṇḍape mahākassapappamukhassa vasīgaṇassa majjhe nisīditvā dhammaṃ saṅgāyanto imesaṃ suttānaṃ nidānassa dveḷhakaṃ pariharanto tāya āropitaniyāmeneva nidānaṃ āropesīti.

    கேசி பனெத்த² ப³ஹுப்பகாரே பபஞ்செந்தி. கிங் தேஹி? அபிச நானானயேஹி ஸங்கீ³திகாரா த⁴ம்மவினயங் ஸங்கா³யிங்ஸு. அனுபு³த்³தா⁴ ஹி த⁴ம்மஸங்கா³ஹகமஹாதே²ரா, தே ஸம்மதே³வ த⁴ம்மவினயஸ்ஸ ஸங்கா³யனாகாரங் ஜானந்தா கத்த²சி ‘‘ஏவங் மே ஸுத’’ந்திஆதி³னா, கத்த²சி ‘‘தேன ஸமயேனா’’திஆதி³னா, கத்த²சி கா³தா²ப³ந்த⁴வஸேன நிதா³னங் ட²பெந்தா, கத்த²சி ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் நிதா³னங் அட்ட²பெந்தா வக்³க³ஸங்க³ஹாதி³வஸேன த⁴ம்மவினயங் ஸங்கா³யிங்ஸு. தத்த² இத⁴ வுத்தஞ்ஹேதந்திஆதி³னா நிதா³னங் ட²பெத்வா ஸங்கா³யிங்ஸு, கிஞ்சி ஸுத்தகெ³ய்யாதி³வஸேன நவங்க³மித³ங் பு³த்³த⁴வசனங். யதா² சேதங், ஏவங் ஸப்³பே³ஸம்பி ஸம்மாஸம்பு³த்³தா⁴னங். வுத்தஞ்ஹேதங் ‘‘அப்பகஞ்ச நேஸங் அஹோஸி ஸுத்தங் கெ³ய்ய’’ந்திஆதி³. தத்த² இதிவுத்தகங்க³ஸ்ஸ அஞ்ஞங் கிஞ்சி ந பஞ்ஞாயதி தப்³பா⁴வனிமித்தங் ட²பெத்வா ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங்…பே॰… மே ஸுத’’ந்தி இத³ங் வசனங். தேனாஹு அட்ட²கதா²சரியா ‘‘வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதாதி ஆதி³னயப்பவத்தா த்³வாத³ஸுத்தரஸதஸுத்தந்தா இதிவுத்தக’’ந்தி. தஸ்மா ஸத்து² அதி⁴ப்பாயங் ஜானந்தேஹி த⁴ம்மஸங்கா³ஹகேஹி அரியஸாவிகாய வா இமேஸங் ஸுத்தானங் இதிவுத்தகங்க³பா⁴வஞாபனத்த²ங் இமினாவ நயேன நிதா³னங் ட²பிதந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Keci panettha bahuppakāre papañcenti. Kiṃ tehi? Apica nānānayehi saṅgītikārā dhammavinayaṃ saṅgāyiṃsu. Anubuddhā hi dhammasaṅgāhakamahātherā, te sammadeva dhammavinayassa saṅgāyanākāraṃ jānantā katthaci ‘‘evaṃ me suta’’ntiādinā, katthaci ‘‘tena samayenā’’tiādinā, katthaci gāthābandhavasena nidānaṃ ṭhapentā, katthaci sabbena sabbaṃ nidānaṃ aṭṭhapentā vaggasaṅgahādivasena dhammavinayaṃ saṅgāyiṃsu. Tattha idha vuttañhetantiādinā nidānaṃ ṭhapetvā saṅgāyiṃsu, kiñci suttageyyādivasena navaṅgamidaṃ buddhavacanaṃ. Yathā cetaṃ, evaṃ sabbesampi sammāsambuddhānaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘appakañca nesaṃ ahosi suttaṃ geyya’’ntiādi. Tattha itivuttakaṅgassa aññaṃ kiñci na paññāyati tabbhāvanimittaṃ ṭhapetvā ‘‘vuttañhetaṃ…pe… me suta’’nti idaṃ vacanaṃ. Tenāhu aṭṭhakathācariyā ‘‘vuttañhetaṃ bhagavatāti ādinayappavattā dvādasuttarasatasuttantā itivuttaka’’nti. Tasmā satthu adhippāyaṃ jānantehi dhammasaṅgāhakehi ariyasāvikāya vā imesaṃ suttānaṃ itivuttakaṅgabhāvañāpanatthaṃ imināva nayena nidānaṃ ṭhapitanti veditabbaṃ.

    கிமத்த²ங் பன த⁴ம்மவினயஸங்க³ஹே கயிரமானே நிதா³னவசனங்? நனு ப⁴க³வதா பா⁴ஸிதவசனஸ்ஸேவ ஸங்க³ஹோ காதப்³போ³தி? வுச்சதே – தே³ஸனாய டி²திஅஸம்மோஸஸத்³தெ⁴ய்யபா⁴வஸம்பாத³னத்த²ங். காலதே³ஸதே³ஸகபரிஸாபதே³ஸேஹி உபனிப³ந்தி⁴த்வா ட²பிதா ஹி தே³ஸனா சிரட்டி²திகா ஹோதி அஸம்மோஸத⁴ம்மா ஸத்³தெ⁴ய்யா ச தே³ஸகாலகத்துஹேதுனிமித்தேஹி உபனிப³த்³தோ⁴ விய வோஹாரவினிச்ச²யோ. தேனேவ ச ஆயஸ்மதா மஹாகஸ்ஸபேன ப்³ரஹ்மஜாலமூலபரியாயஸுத்தாதீ³னங் தே³ஸாதி³புச்சா²ஸு கதாஸு தாஸங் விஸ்ஸஜ்ஜனங் கரொந்தேன த⁴ம்மப⁴ண்டா³கா³ரிகேன ‘‘ஏவங் மே ஸுத’’ந்திஆதி³னா நிதா³னங் பா⁴ஸிதங். இத⁴ பன தே³ஸகாலஸ்ஸ அக்³க³ஹணே காரணங் வுத்தமேவ.

    Kimatthaṃ pana dhammavinayasaṅgahe kayiramāne nidānavacanaṃ? Nanu bhagavatā bhāsitavacanasseva saṅgaho kātabboti? Vuccate – desanāya ṭhitiasammosasaddheyyabhāvasampādanatthaṃ. Kāladesadesakaparisāpadesehi upanibandhitvā ṭhapitā hi desanā ciraṭṭhitikā hoti asammosadhammā saddheyyā ca desakālakattuhetunimittehi upanibaddho viya vohāravinicchayo. Teneva ca āyasmatā mahākassapena brahmajālamūlapariyāyasuttādīnaṃ desādipucchāsu katāsu tāsaṃ vissajjanaṃ karontena dhammabhaṇḍāgārikena ‘‘evaṃ me suta’’ntiādinā nidānaṃ bhāsitaṃ. Idha pana desakālassa aggahaṇe kāraṇaṃ vuttameva.

    அபிச ஸத்து² ஸம்பத்திப்பகாஸனத்த²ங் நிதா³னவசனங். ததா²க³தஸ்ஸ ஹி ப⁴க³வதோ புப்³ப³ரசனானுமானாக³மதக்காபா⁴வதோ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴பா⁴வஸித்³தி⁴. ந ஹி ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ புப்³ப³ரசனாதீ³ஹி அத்தோ² அத்தி² ஸப்³ப³த்த² அப்படிஹதஞாணாசாரதாய ஏகப்பமாணத்தா ச ஞெய்யத⁴ம்மேஸு. ததா² ஆசரியமுட்டி²த⁴ம்மமச்ச²ரியஸாஸனஸாவகானுராகா³பா⁴வதோ கீ²ணாஸவபா⁴வஸித்³தி⁴. ந ஹி ஸப்³ப³ஸோ கீ²ணாஸவஸ்ஸ தே ஸம்ப⁴வந்தீதி ஸுவிஸுத்³த⁴ஸ்ஸ பரானுக்³க³ஹபவத்தி. ஏவங் தே³ஸகஸங்கிலேஸபூ⁴தானங் தி³ட்டி²ஸீலஸம்பதா³தூ³ஸகானங் அவிஜ்ஜாதண்ஹானங் அச்சந்தாபா⁴வஸங்ஸூசகேஹி ஞாணஸம்பதா³பஹானஸம்பதா³பி⁴ப்³யஞ்ஜகேஹி ச ஸம்பு³த்³த⁴விஸுத்³த⁴பா⁴வேஹி புரிமவேஸாரஜ்ஜத்³வயஸித்³தி⁴, ததோ ச அந்தராயிகனிய்யானிகத⁴ம்மேஸு அஸம்மோஹபா⁴வஸித்³தி⁴தோ பச்சி²மவேஸாரஜ்ஜத்³வயஸித்³தீ⁴தி ப⁴க³வதோ சதுவேஸாரஜ்ஜஸமன்னாக³மோ அத்தஹிதபரஹிதபடிபத்தி ச நிதா³னவசனேன பகாஸிதா ஹோதி, தத்த² தத்த² ஸம்பத்தபரிஸாய அஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் டா²னுப்பத்திகப்படிபா⁴னேன த⁴ம்மதே³ஸனாதீ³பனதோ. இத⁴ பன அனவஸேஸதோ காமதோ³ஸப்பஹானங் விதா⁴ய தே³ஸனாதீ³பனதோ சாதி யோஜேதப்³ப³ங். தேன வுத்தங் ‘‘ஸத்து² ஸம்பத்திப்பகாஸனத்த²ங் நிதா³னவசன’’ந்தி. எத்த² ச ‘‘ப⁴க³வதா அரஹதா’’தி இமேஹி பதே³ஹி யதா²வுத்தஅத்த²விபா⁴வனதா ஹெட்டா² த³ஸ்ஸிதா ஏவ.

    Apica satthu sampattippakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ. Tathāgatassa hi bhagavato pubbaracanānumānāgamatakkābhāvato sammāsambuddhabhāvasiddhi. Na hi sammāsambuddhassa pubbaracanādīhi attho atthi sabbattha appaṭihatañāṇācāratāya ekappamāṇattā ca ñeyyadhammesu. Tathā ācariyamuṭṭhidhammamacchariyasāsanasāvakānurāgābhāvato khīṇāsavabhāvasiddhi. Na hi sabbaso khīṇāsavassa te sambhavantīti suvisuddhassa parānuggahapavatti. Evaṃ desakasaṃkilesabhūtānaṃ diṭṭhisīlasampadādūsakānaṃ avijjātaṇhānaṃ accantābhāvasaṃsūcakehi ñāṇasampadāpahānasampadābhibyañjakehi ca sambuddhavisuddhabhāvehi purimavesārajjadvayasiddhi, tato ca antarāyikaniyyānikadhammesu asammohabhāvasiddhito pacchimavesārajjadvayasiddhīti bhagavato catuvesārajjasamannāgamo attahitaparahitapaṭipatti ca nidānavacanena pakāsitā hoti, tattha tattha sampattaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ ṭhānuppattikappaṭibhānena dhammadesanādīpanato. Idha pana anavasesato kāmadosappahānaṃ vidhāya desanādīpanato cāti yojetabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘satthu sampattippakāsanatthaṃ nidānavacana’’nti. Ettha ca ‘‘bhagavatā arahatā’’ti imehi padehi yathāvuttaatthavibhāvanatā heṭṭhā dassitā eva.

    ததா² ஸாஸனஸம்பத்திப்பகாஸனத்த²ங் நிதா³னவசனங். ஞாணகருணாபரிக்³க³ஹிதஸப்³ப³கிரியஸ்ஸ ஹி ப⁴க³வதோ நத்தி² நிரத்த²கா படிபத்தி அத்தஹிதா வா. தஸ்மா பரேஸங்யேவத்தா²ய பவத்தஸப்³ப³கிரியஸ்ஸ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸகலம்பி காயவசீமனோகம்மங் யதா²பவத்தங் வுச்சமானங் தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகபரமத்தே²ஹி யதா²ரஹங் ஸத்தானங் அனுஸாஸனத்தே²ன ஸாஸனங், ந கப்³ப³ரசனா. தயித³ங் ஸத்து² சரிதங் காலதே³ஸதே³ஸகபரிஸாபதே³ஸேஹி தத்த² தத்த² நிதா³னவசனேஹி யதா²ரஹங் பகாஸியதி. இத⁴ பன தே³ஸகபரிஸாபதே³ஸேஹீதி யோஜேதப்³ப³ங். தேன வுத்தங் ‘‘ஸாஸனஸம்பத்திப்பகாஸனத்த²ங் நிதா³னவசன’’ந்தி.

    Tathā sāsanasampattippakāsanatthaṃ nidānavacanaṃ. Ñāṇakaruṇāpariggahitasabbakiriyassa hi bhagavato natthi niratthakā paṭipatti attahitā vā. Tasmā paresaṃyevatthāya pavattasabbakiriyassa sammāsambuddhassa sakalampi kāyavacīmanokammaṃ yathāpavattaṃ vuccamānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ sattānaṃ anusāsanatthena sāsanaṃ, na kabbaracanā. Tayidaṃ satthu caritaṃ kāladesadesakaparisāpadesehi tattha tattha nidānavacanehi yathārahaṃ pakāsiyati. Idha pana desakaparisāpadesehīti yojetabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘sāsanasampattippakāsanatthaṃ nidānavacana’’nti.

    அபிச ஸத்து²னோ பமாணபா⁴வப்பகாஸனேன ஸாஸனஸ்ஸ பமாணபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் நிதா³னவசனங். தஞ்சஸ்ஸ பமாணபா⁴வத³ஸ்ஸனங் ஹெட்டா² வுத்தனயானுஸாரேன ‘‘ப⁴க³வதா அரஹதா’’தி இமேஹி பதே³ஹி விபா⁴விதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். இத³மெத்த² நிதா³னவசனப்பயோஜனஸ்ஸ முக²மத்தனித³ஸ்ஸனந்தி.

    Apica satthuno pamāṇabhāvappakāsanena sāsanassa pamāṇabhāvadassanatthaṃ nidānavacanaṃ. Tañcassa pamāṇabhāvadassanaṃ heṭṭhā vuttanayānusārena ‘‘bhagavatā arahatā’’ti imehi padehi vibhāvitanti veditabbaṃ. Idamettha nidānavacanappayojanassa mukhamattanidassananti.

    நிதா³னவண்ணனா நிட்டி²தா.

    Nidānavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact