| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૬. નિદ્દાતન્દીસુત્તવણ્ણના
6. Niddātandīsuttavaṇṇanā
૧૬. પચ્છિમે માસે પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપ્પટિક્કન્તો ચતુગ્ગુણં સઙ્ઘાટિં પઞ્ઞપેત્વા દક્ખિણેન પસ્સેન સતો સમ્પજાનોતિ એત્તકં પાઠં સઙ્ખિપિત્વા ‘‘નિદ્દં ઓક્કમિતા’’તિ વુત્તં. કિરિયામયચિત્તેહિ અવોમિસ્સો ભવઙ્ગસોતો અબ્યાકતનિદ્દા. સા હિ ખીણાસવાનં ઉપ્પજ્જનારહા, તસ્સા પુબ્બભાગાપરભાગેસુ…પે॰… ઉપ્પન્નં થિનમિદ્ધં ઇધાધિપ્પેતા નિદ્દા, સા અખીણાસવાનં યેભુય્યેન અનિયતકાલા, તબ્બિધુરનિયતસબ્ભાવં દસ્સેન્તો ‘‘અતિચ્છાત…પે॰… આગન્તુકં આલસિય’’ન્તિ આહ. કાયાલસિયપચ્ચયા વીરિયસ્સ પટિપક્ખભૂતા ચત્તારો અકુસલક્ખન્ધા તન્દી નામ. તન્દીતિ સભાવનિદ્દેસો. તન્દિયનાતિ આકારનિંદ્દેસો. તન્દીમનતાતિ તન્દીભૂતચિત્તતા. આલસ્યન્તિ અલસભાવાહરણં. આલસ્યાયિતત્તન્તિ અલસભાવપ્પત્તિ. કાયવિજમ્ભનાતિ કાયસ્સ વિનામના. અકુસલપક્ખા ઉક્કણ્ઠિતતાતિ અકુસલપક્ખિયા અનભિરતિ. ભત્તકિલમથોતિ યથાવુત્તસ્સ ભત્તવત્થુકસ્સ આહારસ્સ વસેન સરીરે ઉપ્પજ્જનકખેદો. ઉપક્કિલિટ્ઠોતિ પઞ્ઞાય દુબ્બલીકરણેન ઉપક્કિલિટ્ઠચિત્તો. ચિત્તસ્સ અસમાહિતત્તા નિવારિતપાતુભાવો. અરિયમગ્ગસ્સ જોતનં નામ ઉપ્પજ્જનમેવાતિ આહ ‘‘ન જોતતિ , ન પાતુભવતીતિ અત્થો’’તિ. ન હિ અરિયમગ્ગો જોતિઅજોતિનામો પવત્તતિ.
16. Pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajānoti ettakaṃ pāṭhaṃ saṅkhipitvā ‘‘niddaṃ okkamitā’’ti vuttaṃ. Kiriyāmayacittehi avomisso bhavaṅgasoto abyākataniddā. Sā hi khīṇāsavānaṃ uppajjanārahā, tassā pubbabhāgāparabhāgesu…pe… uppannaṃ thinamiddhaṃ idhādhippetā niddā, sā akhīṇāsavānaṃ yebhuyyena aniyatakālā, tabbidhuraniyatasabbhāvaṃ dassento ‘‘aticchāta…pe… āgantukaṃ ālasiya’’nti āha. Kāyālasiyapaccayā vīriyassa paṭipakkhabhūtā cattāro akusalakkhandhā tandī nāma. Tandīti sabhāvaniddeso. Tandiyanāti ākāraniṃddeso. Tandīmanatāti tandībhūtacittatā. Ālasyanti alasabhāvāharaṇaṃ. Ālasyāyitattanti alasabhāvappatti. Kāyavijambhanāti kāyassa vināmanā. Akusalapakkhā ukkaṇṭhitatāti akusalapakkhiyā anabhirati. Bhattakilamathoti yathāvuttassa bhattavatthukassa āhārassa vasena sarīre uppajjanakakhedo. Upakkiliṭṭhoti paññāya dubbalīkaraṇena upakkiliṭṭhacitto. Cittassa asamāhitattā nivāritapātubhāvo. Ariyamaggassa jotanaṃ nāma uppajjanamevāti āha ‘‘na jotati, na pātubhavatīti attho’’ti. Na hi ariyamaggo jotiajotināmo pavattati.
મગ્ગસહજાતવીરિયેનાતિ લોકિયલોકુત્તરમગ્ગસહજાતવીરિયેન. મિસ્સકમગ્ગો હિ ઇધ અધિપ્પેતો. નીહરિત્વાતિ નીહરણહેતુ. હેતુઅત્થો હિ અયં ત્વા-સદ્દો ‘‘પઞ્ઞાય ચસ્સ દિસ્વા’’તિઆદીસુ (મ॰ નિ॰ ૧.૨૭૧) વિય. તેન ‘‘મગ્ગો વિસુજ્ઝતી’’તિ વચનં સમત્થિતં હોતિ. ‘‘અરિયમગ્ગં વિસુજ્ઝતી’’તિ કેચિ પઠન્તિ.
Maggasahajātavīriyenāti lokiyalokuttaramaggasahajātavīriyena. Missakamaggo hi idha adhippeto. Nīharitvāti nīharaṇahetu. Hetuattho hi ayaṃ tvā-saddo ‘‘paññāya cassa disvā’’tiādīsu (ma. ni. 1.271) viya. Tena ‘‘maggo visujjhatī’’ti vacanaṃ samatthitaṃ hoti. ‘‘Ariyamaggaṃ visujjhatī’’ti keci paṭhanti.
નિદ્દાતન્દીસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Niddātandīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૬. નિદ્દાતન્દીસુત્તં • 6. Niddātandīsuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. નિદ્દાતન્દીસુત્તવણ્ણના • 6. Niddātandīsuttavaṇṇanā
