Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
નિગમનકથાવણ્ણના
Nigamanakathāvaṇṇanā
ઉભતોવિભઙ્ગખન્ધકપરિવારેહિ વિભત્તં દેસનં અત્થિ તસ્સ વિનયપિટકસ્સ, નામેન સમન્તપાસાદિકા નામ સંવણ્ણના ‘‘સમન્તપાસાદિકા નામા’’તિ વુત્તવચનસંવણ્ણના સમત્તાતિ આહ. તત્થ પધાનઘરે. ઇદ્ધા અત્થવિનિચ્છયાદીહિ.
Ubhatovibhaṅgakhandhakaparivārehi vibhattaṃ desanaṃ atthi tassa vinayapiṭakassa, nāmena samantapāsādikā nāma saṃvaṇṇanā ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vuttavacanasaṃvaṇṇanā samattāti āha. Tattha padhānaghare. Iddhā atthavinicchayādīhi.
સમ્મા ઉદિતો સમુદિતો, તે ગુણે અકિચ્છેન અધિગતો અધિકપ્પમાણગુણેહિ વા સમુદિતો, તેન સમુદિતેન ‘‘ગતાનં ધમ્માનં ગતિયો સમન્નેસતી’’તિ વુત્તાય સતિયા ઉપ્પાદિતા સદ્ધાદયો પરમવિસુદ્ધા નામ સમન્નારક્ખત્તા. ઇતિ સતિપિ સદ્ધાદીહિ વુત્તા હોતિ. એવં સન્તે એત્થ વુત્તે ચતુબ્બિધે સીલે પાતિમોક્ખસંવરસીલં સદ્ધા મણ્ડેતિ. સદ્ધાસાધનઞ્હિ તં. ઇન્દ્રિયસંવરાજીવપારિસુદ્ધિપચ્ચયપરિભોગસીલાનિ પટિમણ્ડેન્તિ સતિવીરિયપઞ્ઞાયોતિ યથાયોગં વેદિતબ્બં. અપિચ સદ્ધા ચ બુદ્ધિરહિતા અવિસુદ્ધા હોતિ બુદ્ધિયા પસાદહેતુત્તા. બુદ્ધિયો પન તસ્સાનુભાવેન પરમવિસુદ્ધા નામ હોન્તિ. પઞ્ઞા સદ્ધારહિતા કેરાટિકપક્ખં ભજતિ, સદ્ધાયુત્તા એવ વિસુદ્ધા હોતિ. વીરિયઞ્ચ સમાધિરહિતં ઉદ્ધચ્ચાય સંવત્તતિ, ન સમાધિયુત્તન્તિ વીરિયસ્સ સુદ્ધવચનતો સમાધિપિ વુત્તો હોતિ, એવં પરમવિસુદ્ધા સદ્ધાદયોપિ પાતિમોક્ખં પટિમણ્ડેન્તીતિ ઞાતબ્બં. કથં? પટિપત્તિદેસકે સત્થરિ ચ પટિપત્તિયઞ્ચ પટિપત્તિફલે ચ સદ્ધાય વિના સીલસમાદાનં, સમાદિન્નવિસોધનઞ્ચ કાતું ન સક્કાતિ સદ્ધા પાતિમોક્ખં પટિમણ્ડેતિ. તત્થ ‘‘ઇતિપિ સો ભગવા’’તિઆદિના (દી॰ નિ॰ ૧.૨૫૫; મ॰ નિ॰ ૧.૭૪; સં॰ નિ॰ ૧.૨૪૯) સત્થરિ ચ પૂજેતું સક્કોતિ. પટિપત્તિયં સીલવિપત્તિસમ્પત્તિમૂલકે સન્દિટ્ઠિકસમ્પરાયિકફલે ચ સદ્ધાપવત્તિ વિત્થારતો ઞાતબ્બા, સીલવિપત્તિસમ્પત્તિનિમિત્તં આદીનવમાનિસંસઞ્ચ આદીનવપરિચ્ચાગે, આનિસંસસમ્પાદને ચ ઉપાયં દિસ્વા તથા પવત્તમાના પઞ્ઞા પાતિમોક્ખસંવરં પટિમણ્ડેતિ. ‘‘અતિસીત’’ન્તિઆદિના અપ્પવત્તનારહં કોસજ્જં ‘‘યો ચ સીતઞ્ચ ઉણ્હઞ્ચા’’તિ વુત્તાનુસારેન પજહિત્વા અનુપ્પન્નુપ્પન્નાનં અસંવરસંવરાનં અનુપ્પાદનપજહનઉપ્પાદનવડ્ઢનવસેન પવત્તમાનવીરિયં પાતિમોક્ખં પટિમણ્ડેતિ, ઇમિના નયેન ઇન્દ્રિયસંવરાદીસુપિ યોજેતબ્બં. ચતુન્નમ્પિ સઙ્ગહવત્થૂનં અનુકૂલસમુદાચારો ઇધ આચારોતિ વેદિતબ્બો. અજ્જવ-વચનેન લાભસક્કારહેતુ કાયદુચ્ચરિતાદિકુટિલકરમાયાસાઠેય્યપટિપક્ખઅજ્જવધમ્મસમાયોગદીપનેન અલોભજ્ઝાસયતા દીપિતા. મદ્દવ-વચનેન કક્ખળભાવકરપટિઘાદિપટિપક્ખભૂતમેત્તાદિમદ્દવધમ્મસમાયોગદીપનેન હિતજ્ઝાસયાદીનિ દીપિતાનિ હોન્તિ. આદિ-સદ્દેન ‘‘ખન્તિ ચ સોરચ્ચઞ્ચ સાખલ્યઞ્ચ પટિસન્થારો ચા’’તિઆદિના (ધ॰ સ॰ દુકમાતિકા ૧૨૫-૧૨૬) વુત્તધમ્મેહિ સમાયોગો દીપિતો હોતિ. ઇધ વુત્તા અજ્જવમદ્દવાદયો ગુણા સીલસમ્પત્તિયા હેતૂ ચ હોન્તિ સીલસમ્પત્તિફલઞ્ચ તંસમ્પાદનતો. સકસમયોતિ ચતુપરિસા. એતેન સભાગદુક્ખભાવાભાવો સૂચિતો. અથ વા સકસમયોતિ સોગતં પિટકત્તયં સકસમયો એવ ગહનં દુદ્દીપનત્તા, સકસમયસ્સ સન્નિટ્ઠાનં સકસમયગહનં –
Sammā udito samudito, te guṇe akicchena adhigato adhikappamāṇaguṇehi vā samudito, tena samuditena ‘‘gatānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesatī’’ti vuttāya satiyā uppāditā saddhādayo paramavisuddhā nāma samannārakkhattā. Iti satipi saddhādīhi vuttā hoti. Evaṃ sante ettha vutte catubbidhe sīle pātimokkhasaṃvarasīlaṃ saddhā maṇḍeti. Saddhāsādhanañhi taṃ. Indriyasaṃvarājīvapārisuddhipaccayaparibhogasīlāni paṭimaṇḍenti sativīriyapaññāyoti yathāyogaṃ veditabbaṃ. Apica saddhā ca buddhirahitā avisuddhā hoti buddhiyā pasādahetuttā. Buddhiyo pana tassānubhāvena paramavisuddhā nāma honti. Paññā saddhārahitā kerāṭikapakkhaṃ bhajati, saddhāyuttā eva visuddhā hoti. Vīriyañca samādhirahitaṃ uddhaccāya saṃvattati, na samādhiyuttanti vīriyassa suddhavacanato samādhipi vutto hoti, evaṃ paramavisuddhā saddhādayopi pātimokkhaṃ paṭimaṇḍentīti ñātabbaṃ. Kathaṃ? Paṭipattidesake satthari ca paṭipattiyañca paṭipattiphale ca saddhāya vinā sīlasamādānaṃ, samādinnavisodhanañca kātuṃ na sakkāti saddhā pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti. Tattha ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā (dī. ni. 1.255; ma. ni. 1.74; saṃ. ni. 1.249) satthari ca pūjetuṃ sakkoti. Paṭipattiyaṃ sīlavipattisampattimūlake sandiṭṭhikasamparāyikaphale ca saddhāpavatti vitthārato ñātabbā, sīlavipattisampattinimittaṃ ādīnavamānisaṃsañca ādīnavapariccāge, ānisaṃsasampādane ca upāyaṃ disvā tathā pavattamānā paññā pātimokkhasaṃvaraṃ paṭimaṇḍeti. ‘‘Atisīta’’ntiādinā appavattanārahaṃ kosajjaṃ ‘‘yo ca sītañca uṇhañcā’’ti vuttānusārena pajahitvā anuppannuppannānaṃ asaṃvarasaṃvarānaṃ anuppādanapajahanauppādanavaḍḍhanavasena pavattamānavīriyaṃ pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti, iminā nayena indriyasaṃvarādīsupi yojetabbaṃ. Catunnampi saṅgahavatthūnaṃ anukūlasamudācāro idha ācāroti veditabbo. Ajjava-vacanena lābhasakkārahetu kāyaduccaritādikuṭilakaramāyāsāṭheyyapaṭipakkhaajjavadhammasamāyogadīpanena alobhajjhāsayatā dīpitā. Maddava-vacanena kakkhaḷabhāvakarapaṭighādipaṭipakkhabhūtamettādimaddavadhammasamāyogadīpanena hitajjhāsayādīni dīpitāni honti. Ādi-saddena ‘‘khanti ca soraccañca sākhalyañca paṭisanthāro cā’’tiādinā (dha. sa. dukamātikā 125-126) vuttadhammehi samāyogo dīpito hoti. Idha vuttā ajjavamaddavādayo guṇā sīlasampattiyā hetū ca honti sīlasampattiphalañca taṃsampādanato. Sakasamayoti catuparisā. Etena sabhāgadukkhabhāvābhāvo sūcito. Atha vā sakasamayoti sogataṃ piṭakattayaṃ sakasamayo eva gahanaṃ duddīpanattā, sakasamayassa sanniṭṭhānaṃ sakasamayagahanaṃ –
‘‘સચ્ચં સત્તો પટિસન્ધિ, પચ્ચયાકારમેવ ચ;
‘‘Saccaṃ satto paṭisandhi, paccayākārameva ca;
દુદ્દસા ચતુરો ધમ્મા, દેસેતુઞ્ચ સુદુક્કરા’’તિ. (વિભ॰ અટ્ઠ॰ ૨૨૫) –
Duddasā caturo dhammā, desetuñca sudukkarā’’ti. (vibha. aṭṭha. 225) –
વુત્તત્તા યથા સકસમયસ્સ ગહનપદેન યોજના વુત્તા, તથા પરસમયસ્સપિ. પઞ્ઞાવેય્યત્તિયેનાતિ અનેન તિખિણેન ઞાણેન કતસિલાનિસિતસત્થસદિસસભાવપઞ્ઞા વુત્તા. તિપિટકસઙ્ખાતાય પરિયત્તિયા પભેદો તિપિટકપરિયત્તિપ્પભેદો. તસ્મિં પભેદે. તન્તિ ચ તન્તિઅત્થો ચ સાસનં નામ. ઇધ ‘‘તન્તિ એવા’’તિ વદન્તિ. યસ્મિં અયં સંવણ્ણના નિટ્ઠાપિતા, તસ્મિં કાલે પટિવેધઞાણાભાવતો સુતમયં સન્ધાય ‘‘અપ્પટિહતઞાણપ્પભાવેના’’તિ વુત્તં. કરણસમ્પત્તિયા જનિતત્તા સુખવિનિગ્ગતં. સુખવિનિગ્ગતત્તા મધુરોદાતવચનલાવણ્ણયુત્તેનાપિ યોજેતબ્બં, ઈદિસં વચનં સોતસુખઞ્ચ સન્નિવેસસમ્પત્તિસુખઞ્ચ હોતિ. ‘‘વેય્યાકરણેના’’તિ અવત્વા ‘‘મહાવેય્યાકરણેના’’તિ વુત્તત્તા સિક્ખાનિરુત્તિછન્દોવિચિત્યાદિપટિમણ્ડિતપાણિનિયન્યાસાધારણધારણસભાવો સૂચિતો ભવતિ. યુત્તવાદિનાતિઆદીસુ યુત્તમુત્તવાદિના ઠાનુપ્પત્તિયપઞ્ઞાય સમન્નાગતેનાતિ અત્થો. ઓજાભેદેપિ આયુસત્તિકરણતાદિસામત્થયોગાનં મહાકવિના રચિતગન્થસ્સ મહન્તત્તા વા ‘‘તિપિટકપરિયત્તિપ્પભેદે’’તિઆદીહિ સાસને, હેતુવિસયે, સદ્દે ચાતિ ઇમેસુ તીસુ ઠાનેસુ પાટવભાવં દીપેન્તો વેનયિકબુદ્ધિસમ્પત્તિસબ્ભાવમસ્સ સૂચેતિ. યેસં પુગ્ગલાનં પભિન્ના પટિસમ્ભિદાદિ, તે પભિન્નપટિસમ્ભિદાદયો ધમ્મા. તેહિ પરિવારિતો ઉક્ખિત્તસન્તતિઉપચ્છેદમકત્વા અત્તનો સન્તાને ઉપ્પાદનવડ્ઢનવસેન વારિતો સો પભિન્નપટિસમ્ભિદાપરિવારો. તસ્મિં પભિન્નપટિસમ્ભિદાપરિવારે ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મેતિ અત્થો. છળભિઞ્ઞચતુપટિસમ્ભિદાદિપ્પભેદગુણપટિમણ્ડિતે પન છળભિઞ્ઞા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા એવ. ચતૂસુ પટિસમ્ભિદાસુ અત્થપટિસમ્ભિદાય એકદેસોવ. તદુભયં સયં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મપરિયાપન્નં કથં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં પટિમણ્ડેતીતિ ચે? રુક્ખં રુક્ખસ્સ અવયવભૂતપુપ્ફાદયો વિય સયઞ્ચ યેસં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્માનં અવયવત્તાતિ. કામાવચરધમ્મપરિયાપન્નપટિસમ્ભિદાઞાણં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્માનં અનવયવભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં પટિમણ્ડેતિ, પુરિસસ્સ અનવયવભૂતો અલઙ્કારો વિય પુરિસં. અથ વા કામાવચરપઅસમ્ભિદાપરિવારો છળભિઞ્ઞાપટિસમ્ભિદાદિપ્પભેદગુણે પટિમણ્ડેતિ. લોકુત્તરપટિસમ્ભિદં સન્ધાય પુન પટિસમ્ભિદાવચનઞ્ચ. સાસને ઉપ્પજ્જિત્વા સાસનસ્સ અલઙ્કારભૂતેન, યસ્મિં વંસે ઉપ્પન્નો, તસ્સેવ વા અલઙ્કારભૂતેન. સઙ્ખેપવિત્થારેસુ ઇતરીતરકરણં, અપ્પસન્નપસન્નાનં પસાદુપ્પાદનાભિવુડ્ઢિકરણં, વુત્તાનં ગમ્ભીરાનં ગમ્ભીરુત્તાનભાવકરણન્તિ એવં છબ્બિધાચરિયગુણયોગતો વિપુલબુદ્ધિ નામ. યે ધમ્મચિન્તનં અતિધાવન્તા કેચિ ઉચ્છેદાદિનાનપ્પકારં અન્તં વા ગણ્હન્તિ, ‘‘સબ્બં ઞેય્યં પઞ્ઞત્તિ એવા’’તિ વા ‘‘પરમત્થો એવા’’તિ વા ગણ્હન્તિ, તેસં બુદ્ધિ મિચ્છાદિટ્ઠિપચ્ચયત્તા સમલા નામ હોતિ, ઇમસ્સ પન બુદ્ધિ ધમ્મચિન્તાતિધાવનરહિતત્તા વિસુદ્ધા નામ હોતિ. તેન વુત્તં ‘‘વિપુલવિસુદ્ધબુદ્ધિના’’તિ . ગરૂહિ ‘‘પિયો ગરુ ભાવનીયો’’તિઆદિના (અ॰ નિ॰ ૭.૩૭; નેત્તિ॰ ૧૧૩) વુત્તગુણેહિ યુત્તગરૂહિ. ગુણેહિ થિરભાવં ગતત્તા થેરેન.
Vuttattā yathā sakasamayassa gahanapadena yojanā vuttā, tathā parasamayassapi. Paññāveyyattiyenāti anena tikhiṇena ñāṇena katasilānisitasatthasadisasabhāvapaññā vuttā. Tipiṭakasaṅkhātāya pariyattiyā pabhedo tipiṭakapariyattippabhedo. Tasmiṃ pabhede. Tanti ca tantiattho ca sāsanaṃ nāma. Idha ‘‘tanti evā’’ti vadanti. Yasmiṃ ayaṃ saṃvaṇṇanā niṭṭhāpitā, tasmiṃ kāle paṭivedhañāṇābhāvato sutamayaṃ sandhāya ‘‘appaṭihatañāṇappabhāvenā’’ti vuttaṃ. Karaṇasampattiyā janitattā sukhaviniggataṃ. Sukhaviniggatattā madhurodātavacanalāvaṇṇayuttenāpi yojetabbaṃ, īdisaṃ vacanaṃ sotasukhañca sannivesasampattisukhañca hoti. ‘‘Veyyākaraṇenā’’ti avatvā ‘‘mahāveyyākaraṇenā’’ti vuttattā sikkhāniruttichandovicityādipaṭimaṇḍitapāṇiniyanyāsādhāraṇadhāraṇasabhāvo sūcito bhavati. Yuttavādinātiādīsu yuttamuttavādinā ṭhānuppattiyapaññāya samannāgatenāti attho. Ojābhedepi āyusattikaraṇatādisāmatthayogānaṃ mahākavinā racitaganthassa mahantattā vā ‘‘tipiṭakapariyattippabhede’’tiādīhi sāsane, hetuvisaye, sadde cāti imesu tīsu ṭhānesu pāṭavabhāvaṃ dīpento venayikabuddhisampattisabbhāvamassa sūceti. Yesaṃ puggalānaṃ pabhinnā paṭisambhidādi, te pabhinnapaṭisambhidādayo dhammā. Tehi parivārito ukkhittasantatiupacchedamakatvā attano santāne uppādanavaḍḍhanavasena vārito so pabhinnapaṭisambhidāparivāro. Tasmiṃ pabhinnapaṭisambhidāparivāre uttarimanussadhammeti attho. Chaḷabhiññacatupaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite pana chaḷabhiññā uttarimanussadhammā eva. Catūsu paṭisambhidāsu atthapaṭisambhidāya ekadesova. Tadubhayaṃ sayaṃ uttarimanussadhammapariyāpannaṃ kathaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍetīti ce? Rukkhaṃ rukkhassa avayavabhūtapupphādayo viya sayañca yesaṃ uttarimanussadhammānaṃ avayavattāti. Kāmāvacaradhammapariyāpannapaṭisambhidāñāṇaṃ uttarimanussadhammānaṃ anavayavabhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍeti, purisassa anavayavabhūto alaṅkāro viya purisaṃ. Atha vā kāmāvacarapaasambhidāparivāro chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇe paṭimaṇḍeti. Lokuttarapaṭisambhidaṃ sandhāya puna paṭisambhidāvacanañca. Sāsane uppajjitvā sāsanassa alaṅkārabhūtena, yasmiṃ vaṃse uppanno, tasseva vā alaṅkārabhūtena. Saṅkhepavitthāresu itarītarakaraṇaṃ, appasannapasannānaṃ pasāduppādanābhivuḍḍhikaraṇaṃ, vuttānaṃ gambhīrānaṃ gambhīruttānabhāvakaraṇanti evaṃ chabbidhācariyaguṇayogato vipulabuddhi nāma. Ye dhammacintanaṃ atidhāvantā keci ucchedādinānappakāraṃ antaṃ vā gaṇhanti, ‘‘sabbaṃ ñeyyaṃ paññatti evā’’ti vā ‘‘paramattho evā’’ti vā gaṇhanti, tesaṃ buddhi micchādiṭṭhipaccayattā samalā nāma hoti, imassa pana buddhi dhammacintātidhāvanarahitattā visuddhā nāma hoti. Tena vuttaṃ ‘‘vipulavisuddhabuddhinā’’ti . Garūhi ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37; netti. 113) vuttaguṇehi yuttagarūhi. Guṇehi thirabhāvaṃ gatattā therena.
સીલેન સીલસ્સ વા વિસુદ્ધિયા સીલવિસુદ્ધિયા. અવિજ્જણ્ડકોસં પદાલેત્વા પઠમં અભિનિબ્બત્તત્તા લોકજેટ્ઠસ્સ. લોકસ્સ વા ગમ્ભીરે મહન્તે સીલાદિક્ખન્ધે એસિ ગવેસીતિ મહેસીતિ.
Sīlena sīlassa vā visuddhiyā sīlavisuddhiyā. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamaṃ abhinibbattattā lokajeṭṭhassa. Lokassa vā gambhīre mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesīti.
એત્તાવતા સમધિકસત્તવીસતિસહસ્સપરિમાણાય સમન્તપાસાદિકસઞ્ઞિતાય વિનયટ્ઠકથાય સબ્બપદેસુ વિનિચ્છયજાતં સઙ્ખિપિત્વા ગણ્ઠિટ્ઠાનવિકાસના કતા હોતિ, તથાપિ યં એત્થ લિખિતં, તં સુટ્ઠુ વિચારેત્વા પાળિઞ્ચ અટ્ઠકથઞ્ચ સલ્લક્ખેત્વા યે આચરિયા બુદ્ધસ્સ ભગવતો મહાનુભાવં, વિનયપિટકસ્સ ચ વિચિત્રનયગમ્ભીરત્થતં સલ્લક્ખેત્વા પોરાણાનં કથામગ્ગં અવિનાસેત્વા અત્તનો મતિં પહાય કેવલં સદ્ધમ્મટ્ઠિતિયા, પરાનુગ્ગહકામતાય ચ વિનયપિટકં પકાસેન્તા ઠિતા, તેસં પાદમૂલે વન્દિત્વા ખન્તિસોરચ્ચાદિગુણસમન્નાગતેન હુત્વા વત્તસમ્પત્તિયા તેસં ચિત્તં આરાધેત્વા પવેણિયા આગતં વિનિચ્છયં કથાપેત્વા ઉપધારેત્વા યં તેન સંસન્દતિ, તં ગહેતબ્બં, ઇતરં છડ્ડેતબ્બં. ઇતરથા તુણ્હીભૂતેન ભવિતબ્બં. વિનિચ્છયસઙ્કરકરેન પન ન ભવિતબ્બમેવ. કસ્મા? સાસનસ્સ નાસહેતુત્તા. હોતિ ચેત્થ –
Ettāvatā samadhikasattavīsatisahassaparimāṇāya samantapāsādikasaññitāya vinayaṭṭhakathāya sabbapadesu vinicchayajātaṃ saṅkhipitvā gaṇṭhiṭṭhānavikāsanā katā hoti, tathāpi yaṃ ettha likhitaṃ, taṃ suṭṭhu vicāretvā pāḷiñca aṭṭhakathañca sallakkhetvā ye ācariyā buddhassa bhagavato mahānubhāvaṃ, vinayapiṭakassa ca vicitranayagambhīratthataṃ sallakkhetvā porāṇānaṃ kathāmaggaṃ avināsetvā attano matiṃ pahāya kevalaṃ saddhammaṭṭhitiyā, parānuggahakāmatāya ca vinayapiṭakaṃ pakāsentā ṭhitā, tesaṃ pādamūle vanditvā khantisoraccādiguṇasamannāgatena hutvā vattasampattiyā tesaṃ cittaṃ ārādhetvā paveṇiyā āgataṃ vinicchayaṃ kathāpetvā upadhāretvā yaṃ tena saṃsandati, taṃ gahetabbaṃ, itaraṃ chaḍḍetabbaṃ. Itarathā tuṇhībhūtena bhavitabbaṃ. Vinicchayasaṅkarakarena pana na bhavitabbameva. Kasmā? Sāsanassa nāsahetuttā. Hoti cettha –
‘‘અસમ્બુધં બુદ્ધમહાનુભાવં,
‘‘Asambudhaṃ buddhamahānubhāvaṃ,
ધમ્મસ્સ ગમ્ભીરનયત્થતઞ્ચ;
Dhammassa gambhīranayatthatañca;
યો વણ્ણયે તં વિનયં અવિઞ્ઞૂ,
Yo vaṇṇaye taṃ vinayaṃ aviññū,
સો દુદ્દસો સાસનનાસહેતુ.
So duddaso sāsananāsahetu.
પાળિં તદત્થઞ્ચ અસમ્બુધઞ્હિ,
Pāḷiṃ tadatthañca asambudhañhi,
નાસેતિ યો અટ્ઠકથાનયઞ્ચ;
Nāseti yo aṭṭhakathānayañca;
અનિચ્છયં નિચ્છયતો પરેહિ,
Anicchayaṃ nicchayato parehi,
ગાહેતિ તેહેવ પુરક્ખતો સો.
Gāheti teheva purakkhato so.
અનુક્કમેનેવ મહાજનેન,
Anukkameneva mahājanena,
પુરક્ખતો પણ્ડિતમાનિભિક્ખુ;
Purakkhato paṇḍitamānibhikkhu;
અપણ્ડિતાનં વિમતિં અકત્વા,
Apaṇḍitānaṃ vimatiṃ akatvā,
આચરિયલીળં પુરતો કરોતી’’તિ.
Ācariyalīḷaṃ purato karotī’’ti.
સમન્તપાસાદિકાય ગણ્ઠિપદાધિપ્પાયપ્પકાસના સમત્તા.
Samantapāsādikāya gaṇṭhipadādhippāyappakāsanā samattā.
વજિરબુદ્ધિટીકા નિટ્ઠિતા.
Vajirabuddhiṭīkā niṭṭhitā.