Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
૧૦. દસમવગ્ગો
10. Dasamavaggo
૧. નિરોધકથાવણ્ણના
1. Nirodhakathāvaṇṇanā
૫૭૧-૫૭૨. સકસમયે ‘‘પુરિમચિત્તસ્સ નિરોધાનન્તરં પચ્છિમચિત્તં ઉપ્પજ્જતી’’તિ ઇચ્છિતં, પરવાદી પન ‘‘યસ્મિં ખણે ભવઙ્ગચિત્તં, તસ્મિંયેવ ખણે કિરિયમયચિત્તં ઉપ્પજ્જતી’’તિ વદતિ. એવં સતિ પુરિમપચ્છિમચિત્તાનં સહભાવોપિ અનુઞ્ઞાતો હોતિ. તેનાહ ‘‘ભઙ્ગક્ખણેન સહેવા’’તિ. તથા ચ સતિ વિપાકકિરિયક્ખન્ધાનં વિય કિરિયવિપાકક્ખન્ધાનં વિપાકવિપાકક્ખન્ધાનં કિરિયકિરિયક્ખન્ધાનઞ્ચ વુત્તનયેન સહભાવો વત્તબ્બોતિ ઇમમત્થં દસ્સેન્તો ‘‘ભવઙ્ગચિત્તસ્સા’’તિઆદિમાહ. તત્થ ઉપપત્તિભવભાવેન એસિયા ઇચ્છિતબ્બાતિ ઉપપત્તેસિયા વિપાકક્ખન્ધા, તે ચ યેભુય્યેન ભવઙ્ગપરિયાયકાતિ અટ્ઠકથાયં વુત્તં ‘‘ઉપપત્તેસિયન્તિ સઙ્ખં ગતસ્સ ભવઙ્ગચિત્તસ્સા’’તિ. આદિપરિયોસાનમત્તઞ્હિ તસ્સ પટિસન્ધિચુતિચિત્તં, તદારમ્મણં ભવઙ્ગન્ત્વેવ વુચ્ચતીતિ. ચક્ખુવિઞ્ઞાણાદીનં કિરિયાવેમજ્ઝે પતિતત્તા કિરિયાચતુક્ખન્ધગ્ગહણેન ગહણં યુત્તન્તિ વુત્તં. ચક્ખુવિઞ્ઞાણાદીનન્તિ હિ આદિ-સદ્દેન ન સોતવિઞ્ઞાણાદીનંયેવ ગહણં, અથ ખો સમ્પટિચ્છનસન્તીરણાનમ્પીતિ દટ્ઠબ્બં.
571-572. Sakasamaye ‘‘purimacittassa nirodhānantaraṃ pacchimacittaṃ uppajjatī’’ti icchitaṃ, paravādī pana ‘‘yasmiṃ khaṇe bhavaṅgacittaṃ, tasmiṃyeva khaṇe kiriyamayacittaṃ uppajjatī’’ti vadati. Evaṃ sati purimapacchimacittānaṃ sahabhāvopi anuññāto hoti. Tenāha ‘‘bhaṅgakkhaṇena sahevā’’ti. Tathā ca sati vipākakiriyakkhandhānaṃ viya kiriyavipākakkhandhānaṃ vipākavipākakkhandhānaṃ kiriyakiriyakkhandhānañca vuttanayena sahabhāvo vattabboti imamatthaṃ dassento ‘‘bhavaṅgacittassā’’tiādimāha. Tattha upapattibhavabhāvena esiyā icchitabbāti upapattesiyā vipākakkhandhā, te ca yebhuyyena bhavaṅgapariyāyakāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘upapattesiyanti saṅkhaṃ gatassa bhavaṅgacittassā’’ti. Ādipariyosānamattañhi tassa paṭisandhicuticittaṃ, tadārammaṇaṃ bhavaṅgantveva vuccatīti. Cakkhuviññāṇādīnaṃ kiriyāvemajjhe patitattā kiriyācatukkhandhaggahaṇena gahaṇaṃ yuttanti vuttaṃ. Cakkhuviññāṇādīnanti hi ādi-saddena na sotaviññāṇādīnaṃyeva gahaṇaṃ, atha kho sampaṭicchanasantīraṇānampīti daṭṭhabbaṃ.
નિરોધકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nirodhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૯૫) ૧. નિરોધકથા • (95) 1. Nirodhakathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ૧. નિરોધકથાવણ્ણના • 1. Nirodhakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૧. નિરોધકથાવણ્ણના • 1. Nirodhakathāvaṇṇanā