Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā |
નિયસ્સકમ્મકથાદિવણ્ણના
Niyassakammakathādivaṇṇanā
૧૧. નિયસ્સકમ્મે પાળિયં અપિસ્સૂતિ અપિચાતિ ઇમસ્મિં અત્થે નિપાતસમુદાયો. નિસ્સાય તે વત્થબ્બન્તિ એત્થ કેચિ કલ્યાણમિત્તાયત્તવુત્તિતં સન્ધાય વુત્તન્તિ વદન્તિ, અઞ્ઞે પન નિસ્સયગ્ગહણમેવાતિ, ઉભયેનપિસ્સ સેરિવિહારો ન વટ્ટતીતિ દીપિતન્તિ દટ્ઠબ્બં.
11. Niyassakamme pāḷiyaṃ apissūti apicāti imasmiṃ atthe nipātasamudāyo. Nissāyate vatthabbanti ettha keci kalyāṇamittāyattavuttitaṃ sandhāya vuttanti vadanti, aññe pana nissayaggahaṇamevāti, ubhayenapissa serivihāro na vaṭṭatīti dīpitanti daṭṭhabbaṃ.
૨૧. પબ્બાજનીયકમ્મે ‘‘પબ્બાજનીયકમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેતૂ’’તિ ઇદં પક્કમનાદિં અકત્વા સમ્માવત્તન્તાનં વસેન વુત્તં.
21. Pabbājanīyakamme ‘‘pabbājanīyakammaṃ paṭippassambhetū’’ti idaṃ pakkamanādiṃ akatvā sammāvattantānaṃ vasena vuttaṃ.
૩૩. પટિસારણીયકમ્મે નેવ ભિક્ખુવચનં, ન ગિહિવચનન્તિ એત્થ પરિયાયતોપિ ભિક્ખૂ પરખુંસનં ન વદન્તિ, ગહટ્ઠા પન સરૂપેનેવ અક્કોસિતું સમત્થાપિ ઉપકારીસુ અકારણં એવરૂપં ન વદન્તિ, ત્વં ગિહિગુણતોપિ પરિહીનોતિ અધિપ્પાયો.
33. Paṭisāraṇīyakamme neva bhikkhuvacanaṃ, na gihivacananti ettha pariyāyatopi bhikkhū parakhuṃsanaṃ na vadanti, gahaṭṭhā pana sarūpeneva akkosituṃ samatthāpi upakārīsu akāraṇaṃ evarūpaṃ na vadanti, tvaṃ gihiguṇatopi parihīnoti adhippāyo.
૩૯. ‘‘અઙ્ગસમન્નાગમો પુરિમેહિ અસદિસો’’તિ ઇમિના તજ્જનીયાદીનં વુત્તકારણમત્તેન ઇદં કાતું ન વટ્ટતીતિ દીપેતિ. ઇધ વુત્તેન પન ગિહીનં અલાભાય પરિસક્કનાદિના અઙ્ગેન તાનિપિ કાતું વટ્ટતીતિ ગહેતબ્બં. એત્થ ચ ‘‘સદ્ધં પસન્નં દાયકં કારકં સઙ્ઘુપટ્ઠાકં હીનેન ખુંસેતી’’તિ વુત્તત્તા તાદિસેસુ ગિહીસુ ખુંસનાદીહિ ગિહિપટિસંયુત્તેહિ એવ અઙ્ગેહિ કમ્મારહતા, ન આરામિકચેટકાદીસુ ખુંસનાદીહિ. તત્થાપિ દાયકાદીસુ ખમાપિતેસુ કમ્મારહતા નત્થિ, આપત્તિ ચ યત્થ કત્થચિ દેસેતું વટ્ટતિ. યો ચે તિક્ખત્તું ખમાપિયમાનોપિ ન ખમતિ, અકતકમ્મેનપિ દસ્સનૂપચારે આપત્તિ દેસેતબ્બા. સો ચે કાલકતો હોતિ, દેસન્તરં વા ગતો, ગતદિસા ન ઞાયતિ, અન્તરામગ્ગે વા જીવિતન્તરાયો હોતિ, કતકમ્મેનપિ અકતકમ્મેનપિ સઙ્ઘમજ્ઝે યથાભૂતં વિઞ્ઞાપેત્વા ખમાપેત્વા આપત્તિ દેસેતબ્બાતિ વદન્તિ. ધમ્મિકપટિસ્સવસ્સ અસચ્ચાપને પન તેસં સન્તિકં ગન્ત્વા ‘‘મયા અસમવેક્ખિત્વા પટિસ્સવં કત્વા સો ન સચ્ચાપિતો, તં મે ખમથા’’તિઆદિના ખમાપને વચનક્કમો ઞાપેતબ્બો.
39.‘‘Aṅgasamannāgamo purimehi asadiso’’ti iminā tajjanīyādīnaṃ vuttakāraṇamattena idaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Idha vuttena pana gihīnaṃ alābhāya parisakkanādinā aṅgena tānipi kātuṃ vaṭṭatīti gahetabbaṃ. Ettha ca ‘‘saddhaṃ pasannaṃ dāyakaṃ kārakaṃ saṅghupaṭṭhākaṃ hīnena khuṃsetī’’ti vuttattā tādisesu gihīsu khuṃsanādīhi gihipaṭisaṃyuttehi eva aṅgehi kammārahatā, na ārāmikaceṭakādīsu khuṃsanādīhi. Tatthāpi dāyakādīsu khamāpitesu kammārahatā natthi, āpatti ca yattha katthaci desetuṃ vaṭṭati. Yo ce tikkhattuṃ khamāpiyamānopi na khamati, akatakammenapi dassanūpacāre āpatti desetabbā. So ce kālakato hoti, desantaraṃ vā gato, gatadisā na ñāyati, antarāmagge vā jīvitantarāyo hoti, katakammenapi akatakammenapi saṅghamajjhe yathābhūtaṃ viññāpetvā khamāpetvā āpatti desetabbāti vadanti. Dhammikapaṭissavassa asaccāpane pana tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘mayā asamavekkhitvā paṭissavaṃ katvā so na saccāpito, taṃ me khamathā’’tiādinā khamāpane vacanakkamo ñāpetabbo.
૪૧. પાળિયં મઙ્કુભૂતો નાસક્ખિ ચિત્તં ગહપતિં ખમાપેતુન્તિ તિંસયોજનમગ્ગં પુન ગન્ત્વાપિ માનથદ્ધતાય યથાભૂતં દોસં આવિકત્વા અખમાપનેન ‘‘નાહં ખમામી’’તિ તેન પટિક્ખિત્તો મઙ્કુભૂતો ખમાપેતું ન સક્ખિ, સો પુનદેવ સાવત્થિં પચ્ચાગન્ત્વાપિ માનનિગ્ગહત્થાયેવ પુનપિ સત્થારા પેસિતો પુરિમનયેનેવ ખમાપેતું અસક્કોન્તો પુનાગચ્છિ. અથસ્સ ભગવા ‘‘અસન્તં ભાવનમિચ્છેય્યા’’તિઆદિનાવ (ધ॰ પ॰ ૭૩) ધમ્મં દેસેત્વા માનનિમ્મથનં કત્વા અનુદૂતદાનં અનુઞ્ઞાસીતિ દટ્ઠબ્બં.
41. Pāḷiyaṃ maṅkubhūto nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti tiṃsayojanamaggaṃ puna gantvāpi mānathaddhatāya yathābhūtaṃ dosaṃ āvikatvā akhamāpanena ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto khamāpetuṃ na sakkhi, so punadeva sāvatthiṃ paccāgantvāpi mānaniggahatthāyeva punapi satthārā pesito purimanayeneva khamāpetuṃ asakkonto punāgacchi. Athassa bhagavā ‘‘asantaṃ bhāvanamiccheyyā’’tiādināva (dha. pa. 73) dhammaṃ desetvā mānanimmathanaṃ katvā anudūtadānaṃ anuññāsīti daṭṭhabbaṃ.
૪૨. ‘‘નો ચે ખમતિ…પે॰… આપત્તિં દેસાપેતબ્બો’’તિ વુત્તત્તા પગેવ ગહટ્ઠો ખમતિ ચે, દસ્સનૂપચારે આપત્તિદેસનાકિચ્ચં નત્થીતિ ગહેતબ્બં.
42.‘‘Noce khamati…pe… āpattiṃ desāpetabbo’’ti vuttattā pageva gahaṭṭho khamati ce, dassanūpacāre āpattidesanākiccaṃ natthīti gahetabbaṃ.
૪૬. ઉક્ખેપનીયકમ્મેસુ તીસુ અરિટ્ઠવત્થુસ્મિં આપત્તિં આરોપેત્વાતિ વિસું સઙ્ઘમજ્ઝેવ પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સજ્જનપચ્ચયા દુક્કટં, સમનુભાસનપરિયોસાને પાચિત્તિયં વા આપત્તિં આરોપેત્વા. એત્થાપિ કમ્મવાચાય ‘‘તથાહં ભગવતા’’તિઆદિ વત્થુવસેન વુત્તં. યેન યેન પકારેન દિટ્ઠિગતિકા વોહરિંસુ, તેન તેન પકારેન યોજેત્વા કમ્મવાચા કાતબ્બા. ગહણાકારં પન વિનાપિ ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો પાપિકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં, સો તં દિટ્ઠિં અપ્પટિનિસ્સજ્જતિ, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લ’’ન્તિ એવં સામઞ્ઞતોપિ કમ્મવાચં કાતું વટ્ટતિ.
46. Ukkhepanīyakammesu tīsu ariṭṭhavatthusmiṃ āpattiṃ āropetvāti visuṃ saṅghamajjheva pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissajjanapaccayā dukkaṭaṃ, samanubhāsanapariyosāne pācittiyaṃ vā āpattiṃ āropetvā. Etthāpi kammavācāya ‘‘tathāhaṃ bhagavatā’’tiādi vatthuvasena vuttaṃ. Yena yena pakārena diṭṭhigatikā vohariṃsu, tena tena pakārena yojetvā kammavācā kātabbā. Gahaṇākāraṃ pana vināpi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmassa bhikkhuno pāpikaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, so taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjati, yadi saṅghassa pattakalla’’nti evaṃ sāmaññatopi kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭati.
૬૫. ‘‘યં દિટ્ઠિં નિસ્સાય ભણ્ડનાદીનિ કરોતી’’તિ ઇમિના દિટ્ઠિં નિસ્સાય ઉપ્પન્નાનિ એવ ભણ્ડનાદીનિ ઇધ અધિપ્પેતાનિ, ન કેવલાનીતિ દસ્સેતિ. યો પન ‘‘ભણ્ડનાદીનં કરણે દોસો નત્થી’’તિ દિટ્ઠિકો હુત્વા ભણ્ડનાદિં કરોતિ, સાપિસ્સ દિટ્ઠિ એવ હોતિ, તસ્સપિ અપ્પટિનિસ્સગ્ગે કમ્મં કાતું વટ્ટતિ.
65.‘‘Yaṃ diṭṭhiṃ nissāya bhaṇḍanādīni karotī’’ti iminā diṭṭhiṃ nissāya uppannāni eva bhaṇḍanādīni idha adhippetāni, na kevalānīti dasseti. Yo pana ‘‘bhaṇḍanādīnaṃ karaṇe doso natthī’’ti diṭṭhiko hutvā bhaṇḍanādiṃ karoti, sāpissa diṭṭhi eva hoti, tassapi appaṭinissagge kammaṃ kātuṃ vaṭṭati.
નિયસ્સકમ્મકથાદિવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Niyassakammakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
કમ્મક્ખન્ધકવણ્ણનાનયો નિટ્ઠિતો.
Kammakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi
૨. નિયસ્સકમ્મં • 2. Niyassakammaṃ
૩. પબ્બાજનીયકમ્મં • 3. Pabbājanīyakammaṃ
૪. પટિસારણીયકમ્મં • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
આકઙ્ખમાનચતુક્કં • Ākaṅkhamānacatukkaṃ
અટ્ઠારસવત્તં • Aṭṭhārasavattaṃ
૫. આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખેપનીયકમ્મં • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammaṃ
૭. પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે ઉક્ખેપનીયકમ્મં • 7. Pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhepanīyakammaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
નિયસ્સકમ્મકથા • Niyassakammakathā
પબ્બાજનીયકમ્મકથા • Pabbājanīyakammakathā
પટિસારણીયકમ્મકથા • Paṭisāraṇīyakammakathā
અધમ્મકમ્માદિદ્વાદસકકથા • Adhammakammādidvādasakakathā
આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખેપનીયકમ્મકથા • Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā
નિયસ્સકમ્મકથાવણ્ણના • Niyassakammakathāvaṇṇanā
પટિસારણીયકમ્મકથાવણ્ણના • Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અધમ્મકમ્મદ્વાદસકકથાવણ્ણના • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi
૨. નિયસ્સકમ્મકથા • 2. Niyassakammakathā
૪. પટિસારણીયકમ્મકથા • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā
અધમ્મકમ્માદિદ્વાદસકકથા • Adhammakammādidvādasakakathā
૫. આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખેપનીયકમ્મકથા • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā