Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸங்யுத்தனிகாய (டீகா) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
நமோ தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ அரஹதோ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ஸங்யுத்தனிகாயே
Saṃyuttanikāye
ஸகா³தா²வக்³க³டீகா
Sagāthāvaggaṭīkā
க³ந்தா²ரம்ப⁴கதா²வண்ணனா
Ganthārambhakathāvaṇṇanā
1. ஸங்வண்ணனாரம்பே⁴ ரதனத்தயவந்த³னா ஸங்வண்ணேதப்³ப³ஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ பப⁴வனிஸ்ஸயவிஸுத்³தி⁴படிவேத³னத்த²ங், தங் பன த⁴ம்மஸங்வண்ணனாஸு விஞ்ஞூனங் ப³ஹுமானுப்பாத³னத்த²ங், தங் ஸம்மதே³வ தேஸங் உக்³க³ஹணதா⁴ரணாதி³க்கமலத்³த⁴ப்³பா³ய ஸம்மாபடிபத்தியா ஸப்³ப³ஹிதஸுக²னிப்பா²த³னத்த²ந்தி. அத² வா மங்க³லபா⁴வதோ, ஸப்³ப³கிரியாஸு புப்³ப³கிச்சபா⁴வதோ, பண்டி³தேஹி ஸமாசரிதபா⁴வதோ, ஆயதிங் பரேஸங் தி³ட்டா²னுக³திஆபஜ்ஜனதோ ச ஸங்வண்ணனாயங் ரதனத்தயபணாமகிரியாதி. அத² வா ரதனத்தயபணாமகரணங் பூஜனீயபூஜாபுஞ்ஞவிஸேஸனிப்³ப³த்தனத்த²ங், தங் அத்தனோ யதா²லத்³த⁴ஸம்பத்தினிமித்தகஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ ப³லானுப்பதா³னத்த²ங், அந்தரா ச தஸ்ஸ அஸங்கோசாபனத்த²ங், தது³ப⁴யங் அனந்தராயேன அட்ட²கதா²ய பரிஸமாபனத்த²ந்தி இத³மேவ ச பயோஜனங் ஆசரியேன இதா⁴தி⁴ப்பேதங். ததா² ஹி வக்க²தி ‘‘இதி மே பஸன்னமதினோ…பே॰… தஸ்ஸானுபா⁴வேனா’’தி. வத்து²த்தயபூஜா ஹி நிரதிஸயபுஞ்ஞக்கெ²த்தஸங்பு³த்³தி⁴யா அபரிமெய்யபபா⁴வோ புஞ்ஞாதிஸயோதி ப³ஹுவித⁴ந்தராயேபி லோகஸன்னிவாஸே அந்தராயனிப³ந்த⁴னஸகலஸங்கிலேஸவித்³த⁴ங்ஸனாய பஹோதி, ப⁴யாதி³உபத்³த³வஞ்ச நிவாரேதி. யதா²ஹ ‘‘பூஜாரஹே பூஜயதோ’’திஆதி³ (த⁴॰ ப॰ 195; அப॰ தே²ர 1.10.1), ததா² ‘‘யே, பி⁴க்க²வே, பு³த்³தே⁴ பஸன்னா, அக்³கே³ தே பஸன்னா, அக்³கே³ கோ² பன பஸன்னானங் அக்³கோ³ விபாகோ ஹோதீ’’திஆதி³ (இதிவு॰ 90).
1. Saṃvaṇṇanārambhe ratanattayavandanā saṃvaṇṇetabbassa dhammassa pabhavanissayavisuddhipaṭivedanatthaṃ, taṃ pana dhammasaṃvaṇṇanāsu viññūnaṃ bahumānuppādanatthaṃ, taṃ sammadeva tesaṃ uggahaṇadhāraṇādikkamaladdhabbāya sammāpaṭipattiyā sabbahitasukhanipphādanatthanti. Atha vā maṅgalabhāvato, sabbakiriyāsu pubbakiccabhāvato, paṇḍitehi samācaritabhāvato, āyatiṃ paresaṃ diṭṭhānugatiāpajjanato ca saṃvaṇṇanāyaṃ ratanattayapaṇāmakiriyāti. Atha vā ratanattayapaṇāmakaraṇaṃ pūjanīyapūjāpuññavisesanibbattanatthaṃ, taṃ attano yathāladdhasampattinimittakassa kammassa balānuppadānatthaṃ, antarā ca tassa asaṃkocāpanatthaṃ, tadubhayaṃ anantarāyena aṭṭhakathāya parisamāpanatthanti idameva ca payojanaṃ ācariyena idhādhippetaṃ. Tathā hi vakkhati ‘‘iti me pasannamatino…pe… tassānubhāvenā’’ti. Vatthuttayapūjā hi niratisayapuññakkhettasaṃbuddhiyā aparimeyyapabhāvo puññātisayoti bahuvidhantarāyepi lokasannivāse antarāyanibandhanasakalasaṃkilesaviddhaṃsanāya pahoti, bhayādiupaddavañca nivāreti. Yathāha ‘‘pūjārahe pūjayato’’tiādi (dha. pa. 195; apa. thera 1.10.1), tathā ‘‘ye, bhikkhave, buddhe pasannā, agge te pasannā, agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hotī’’tiādi (itivu. 90).
‘‘பு³த்³தோ⁴தி கித்தயந்தஸ்ஸ, காயே ப⁴வதி யா பீதி;
‘‘Buddhoti kittayantassa, kāye bhavati yā pīti;
வரமேவ ஹி ஸா பீதி, கஸிணேனபி ஜம்பு³தீ³பஸ்ஸ;
Varameva hi sā pīti, kasiṇenapi jambudīpassa;
த⁴ம்மோதி…பே॰…, ஸங்கோ⁴தி…பே॰…, ஜம்பு³தீ³பஸ்ஸா’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.6);
Dhammoti…pe…, saṅghoti…pe…, jambudīpassā’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.6);
ததா² ‘‘யஸ்மிங், மஹானாம, ஸமயே அரியஸாவகோ ததா²க³தங் அனுஸ்ஸரதி, நேவஸ்ஸ தஸ்மிங் ஸமயே ராக³பரியுட்டி²தங் சித்தங் ஹோதி, ந தோ³ஸ…பே॰… ந மோஹபரியுட்டி²தங் சித்தங் ஹோதீ’’திஆதி³ (அ॰ நி॰ 6.10; 11.11). ‘‘அரஞ்ஞே ருக்க²மூலே வா…பே॰… ப⁴யங் வா ச²ம்பி⁴தத்தங் வா லோமஹங்ஸோ ந ஹெஸ்ஸதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 1.249) ச.
Tathā ‘‘yasmiṃ, mahānāma, samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati, nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, na dosa…pe… na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hotī’’tiādi (a. ni. 6.10; 11.11). ‘‘Araññe rukkhamūle vā…pe… bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso na hessatī’’ti (saṃ. ni. 1.249) ca.
தத்த² யஸ்ஸ வத்து²த்தயஸ்ஸ வந்த³னங் கத்துகாமோ, தஸ்ஸ கு³ணாதிஸயயோக³ஸந்த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்திஆதி³னா கா³த²த்தயமாஹ. கு³ணாதிஸயயோகே³ன ஹி வந்த³னாரஹபா⁴வோ, வந்த³னாரஹே ச கதா வந்த³னா யதா²தி⁴ப்பேதங் பயோஜனங் ஸாதே⁴தீதி. தத்த² யஸ்ஸா தே³ஸனாய ஸங்வண்ணனங் கத்துகாமோ, ஸா ந வினயதே³ஸனா விய கருணாப்பதா⁴னா, நாபி அபி⁴த⁴ம்மதே³ஸனா விய பஞ்ஞாப்பதா⁴னா, அத² கோ² கருணாபஞ்ஞாப்பதா⁴னாதி தது³ப⁴யப்பதா⁴னமேவ தாவ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ தோ²மனங் காதுங் தம்மூலகத்தா ஸேஸரதனானங் ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தத்த² கிரதீதி கருணா, பரது³க்க²ங் விக்கி²பதி அபனேதீதி அத்தோ². அத² வா கிணாதீதி கருணா, பரது³க்கே² ஸதி காருணிகங் ஹிங்ஸதி விபா³த⁴தீதி அத்தோ². பரது³க்கே² ஸதி ஸாதூ⁴னங் கம்பனங் ஹத³யகே²த³ங் கரோதீதி வா கருணா. அத² வா கமிதி ஸுக²ங், தங் ருந்த⁴தீதி கருணா. ஏஸா ஹி பரது³க்கா²பனயனகாமதாலக்க²ணா அத்தஸுக²னிரபெக்க²தாய காருணிகானங் ஸுக²ங் ருந்த⁴தி விப³ந்த⁴தீதி அத்தோ². கருணாய ஸீதலங் கருணாஸீதலங், கருணாஸீதலங் ஹத³யங் அஸ்ஸாதி கருணாஸீதலஹத³யோ, தங் கருணாஸீதலஹத³யங்.
Tattha yassa vatthuttayassa vandanaṃ kattukāmo, tassa guṇātisayayogasandassanatthaṃ ‘‘karuṇāsītalahadaya’’ntiādinā gāthattayamāha. Guṇātisayayogena hi vandanārahabhāvo, vandanārahe ca katā vandanā yathādhippetaṃ payojanaṃ sādhetīti. Tattha yassā desanāya saṃvaṇṇanaṃ kattukāmo, sā na vinayadesanā viya karuṇāppadhānā, nāpi abhidhammadesanā viya paññāppadhānā, atha kho karuṇāpaññāppadhānāti tadubhayappadhānameva tāva sammāsambuddhassa thomanaṃ kātuṃ tammūlakattā sesaratanānaṃ ‘‘karuṇāsītalahadaya’’ntiādi vuttaṃ. Tattha kiratīti karuṇā, paradukkhaṃ vikkhipati apanetīti attho. Atha vā kiṇātīti karuṇā, paradukkhe sati kāruṇikaṃ hiṃsati vibādhatīti attho. Paradukkhe sati sādhūnaṃ kampanaṃ hadayakhedaṃ karotīti vā karuṇā. Atha vā kamiti sukhaṃ, taṃ rundhatīti karuṇā. Esā hi paradukkhāpanayanakāmatālakkhaṇā attasukhanirapekkhatāya kāruṇikānaṃ sukhaṃ rundhati vibandhatīti attho. Karuṇāya sītalaṃ karuṇāsītalaṃ, karuṇāsītalaṃ hadayaṃ assāti karuṇāsītalahadayo, taṃ karuṇāsītalahadayaṃ.
தத்த² கிஞ்சாபி பரேஸங் ஹிதோபஸங்ஹாரஸுகா²தி³அபரிஹானிச்ச²னஸபா⁴வதாய, ப்³யாபாதா³ரதீனங் உஜுவிபச்சனீகதாய ச ஸத்தஸந்தானக³தஸந்தாபவிச்சே²த³னாகாரபவத்தியா மெத்தாமுதி³தானம்பி சித்தஸீதலபா⁴வகாரணதா உபலப்³ப⁴தி, ததா²பி பரது³க்கா²பனயனாகாரப்பவத்தியா பரூபதாபாஸஹனரஸா அவிஹிங்ஸாபூ⁴தா கருணாவ விஸேஸேன ப⁴க³வதோ சித்தஸ்ஸ சித்தபஸ்ஸத்³தி⁴ விய ஸீதிபா⁴வனிமித்தந்தி வுத்தங் ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்தி. கருணாமுகே²ன வா மெத்தாமுதி³தானம்பி ஹத³யஸீதலபா⁴வகாரணதா வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³ .
Tattha kiñcāpi paresaṃ hitopasaṃhārasukhādiaparihānicchanasabhāvatāya, byāpādāratīnaṃ ujuvipaccanīkatāya ca sattasantānagatasantāpavicchedanākārapavattiyā mettāmuditānampi cittasītalabhāvakāraṇatā upalabbhati, tathāpi paradukkhāpanayanākārappavattiyā parūpatāpāsahanarasā avihiṃsābhūtā karuṇāva visesena bhagavato cittassa cittapassaddhi viya sītibhāvanimittanti vuttaṃ ‘‘karuṇāsītalahadaya’’nti. Karuṇāmukhena vā mettāmuditānampi hadayasītalabhāvakāraṇatā vuttāti daṭṭhabbā .
அத² வா ச²அஸாதா⁴ரணஞாணவிஸேஸனிப³ந்த⁴னபூ⁴தா ஸாதிஸயங் நிரவஸேஸஞ்ச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் விய ஸவிஸயப்³யாபிதாய மஹாகருணாபா⁴வமுபக³தா கருணாவ ப⁴க³வதோ அபி⁴ஸயேன ஹத³யஸீதலபா⁴வஹேதூதி ஆஹ ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்தி.
Atha vā chaasādhāraṇañāṇavisesanibandhanabhūtā sātisayaṃ niravasesañca sabbaññutaññāṇaṃ viya savisayabyāpitāya mahākaruṇābhāvamupagatā karuṇāva bhagavato abhisayena hadayasītalabhāvahetūti āha ‘‘karuṇāsītalahadaya’’nti.
அத² வா ஸதிபி மெத்தாமுதி³தானங் ஸாதிஸயே ஹத³யஸீதிபா⁴வனிப³ந்த⁴னத்தே ஸகலபு³த்³த⁴கு³ணவிஸேஸகாரணதாய தாஸம்பி காரணந்தி கருணாவ ப⁴க³வதோ ‘‘ஹத³யஸீதலபா⁴வகாரண’’ந்தி வுத்தா. கருணானிதா³னா ஹி ஸப்³பே³பி பு³த்³த⁴கு³ணா, கருணானுபா⁴வனிப்³பா³பியமானஸங்ஸாரது³க்க²ஸந்தாபஸ்ஸ ஹி ப⁴க³வதோ பரது³க்கா²பனயனகாமதாய அனேகானிபி அஸங்க்²யெய்யானி கப்பானங் அகிலந்தரூபஸ்ஸேவ நிரவஸேஸபு³த்³த⁴கரத⁴ம்மஸம்ப⁴ரணனியதஸ்ஸ ஸமதி⁴க³தத⁴ம்மாதி⁴பதெய்யஸ்ஸ ச ஸன்னிஹிதேஸுபி ஸத்தஸங்கா⁴டஸமுபனீதஹத³யூபதாபனிமித்தேஸு ந ஈஸகம்பி சித்தஸீதிபா⁴வஸ்ஸ அஞ்ஞத²த்தமஹோஸீதி. ஏதஸ்மிஞ்ச அத்த²விகப்பே தீஸுபி அவத்தா²ஸு ப⁴க³வதோ கருணா ஸங்க³ஹிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
Atha vā satipi mettāmuditānaṃ sātisaye hadayasītibhāvanibandhanatte sakalabuddhaguṇavisesakāraṇatāya tāsampi kāraṇanti karuṇāva bhagavato ‘‘hadayasītalabhāvakāraṇa’’nti vuttā. Karuṇānidānā hi sabbepi buddhaguṇā, karuṇānubhāvanibbāpiyamānasaṃsāradukkhasantāpassa hi bhagavato paradukkhāpanayanakāmatāya anekānipi asaṅkhyeyyāni kappānaṃ akilantarūpasseva niravasesabuddhakaradhammasambharaṇaniyatassa samadhigatadhammādhipateyyassa ca sannihitesupi sattasaṅghāṭasamupanītahadayūpatāpanimittesu na īsakampi cittasītibhāvassa aññathattamahosīti. Etasmiñca atthavikappe tīsupi avatthāsu bhagavato karuṇā saṅgahitāti daṭṭhabbā.
பஜானாதீதி பஞ்ஞா, யதா²ஸபா⁴வங் பகாரேஹி படிவிஜ்ஜ²தீதி அத்தோ². பஞ்ஞாவ ஞெய்யாவரணப்பஹானதோ பகாரேஹி த⁴ம்மஸபா⁴வஜோதனட்டே²ன பஜ்ஜோதோதி பஞ்ஞாபஜ்ஜோதோ. ஸவாஸனப்பஹானதோ விஸேஸேன ஹதங் ஸமுக்³கா⁴டிதங் விஹதங். பஞ்ஞாபஜ்ஜோதேன விஹதங் பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதங். முய்ஹந்தி தேன, ஸயங் வா முய்ஹதி, மோஹனமத்தமேவ வா தந்தி மோஹோ, அவிஜ்ஜா. ஸ்வேவ விஸயஸபா⁴வபடிச்சா²த³னகரணதோ அந்த⁴காரஸரிக்க²தாய தமோ வியாதி தமோ. பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதோ மோஹதமோ ஏதஸ்ஸாதி பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதமோ, தங் பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதமங். ஸப்³பே³ஸம்பி ஹி கீ²ணாஸவானங் ஸதிபி பஞ்ஞாபஜ்ஜோதேன அவிஜ்ஜந்த⁴காரஸ்ஸ விஹதபா⁴வே ஸத்³தா⁴தி⁴முத்தேஹி விய தி³ட்டி²ப்பத்தானங் ஸாவகேஹி பச்சேகஸம்பு³த்³தே⁴ஹி ச ஸவாஸனப்பஹானேன ஸம்மாஸம்பு³த்³தா⁴னங் கிலேஸப்பஹானஸ்ஸ விஸேஸோ விஜ்ஜதீதி ஸாதிஸயேன அவிஜ்ஜாப்பஹானேன ப⁴க³வந்தங் தோ²மெந்தோ ஆஹ ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி.
Pajānātīti paññā, yathāsabhāvaṃ pakārehi paṭivijjhatīti attho. Paññāva ñeyyāvaraṇappahānato pakārehi dhammasabhāvajotanaṭṭhena pajjototi paññāpajjoto. Savāsanappahānato visesena hataṃ samugghāṭitaṃ vihataṃ. Paññāpajjotena vihataṃ paññāpajjotavihataṃ. Muyhanti tena, sayaṃ vā muyhati, mohanamattameva vā tanti moho, avijjā. Sveva visayasabhāvapaṭicchādanakaraṇato andhakārasarikkhatāya tamo viyāti tamo. Paññāpajjotavihato mohatamo etassāti paññāpajjotavihatamohatamo, taṃ paññāpajjotavihatamohatamaṃ. Sabbesampi hi khīṇāsavānaṃ satipi paññāpajjotena avijjandhakārassa vihatabhāve saddhādhimuttehi viya diṭṭhippattānaṃ sāvakehi paccekasambuddhehi ca savāsanappahānena sammāsambuddhānaṃ kilesappahānassa viseso vijjatīti sātisayena avijjāppahānena bhagavantaṃ thomento āha ‘‘paññāpajjotavihatamohatama’’nti.
அத² வா அந்தரேன பரோபதே³ஸங் அத்தனோ ஸந்தானே அச்சந்தங் அவிஜ்ஜந்த⁴காரவிக³மஸ்ஸ நிப்³ப³த்திதத்தா, ததா² ஸப்³ப³ஞ்ஞுதாய ப³லேஸு ச வஸீபா⁴வஸ்ஸ ஸமதி⁴க³தத்தா, பரஸந்ததியஞ்ச த⁴ம்மதே³ஸனாதிஸயானுபா⁴வேன ஸம்மதே³வ தஸ்ஸ பவத்திதத்தா ப⁴க³வாவ விஸேஸதோ மோஹதமவிக³மேன தோ²மேதப்³போ³தி ஆஹ ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி. இமஸ்மிஞ்ச அத்த²விகப்பே ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதோ’’தி பதே³ன ப⁴க³வதோ படிவேத⁴பஞ்ஞா விய தே³ஸனாபஞ்ஞாபி ஸாமஞ்ஞனித்³தே³ஸேன, ஏகஸேஸனயேன வா ஸங்க³ஹிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³.
Atha vā antarena paropadesaṃ attano santāne accantaṃ avijjandhakāravigamassa nibbattitattā, tathā sabbaññutāya balesu ca vasībhāvassa samadhigatattā, parasantatiyañca dhammadesanātisayānubhāvena sammadeva tassa pavattitattā bhagavāva visesato mohatamavigamena thometabboti āha ‘‘paññāpajjotavihatamohatama’’nti. Imasmiñca atthavikappe ‘‘paññāpajjoto’’ti padena bhagavato paṭivedhapaññā viya desanāpaññāpi sāmaññaniddesena, ekasesanayena vā saṅgahitāti daṭṭhabbā.
அத² வா ப⁴க³வதோ ஞாணஸ்ஸ ஞெய்யபரியந்திகத்தா ஸகலஞெய்யத⁴ம்மஸபா⁴வாவபோ³த⁴னஸமத்தே²ன அனாவரணஞாணஸங்கா²தேன பஞ்ஞாபஜ்ஜோதேன ஸப்³ப³ஞெய்யத⁴ம்மஸபா⁴வச்சா²த³கஸ்ஸ மோஹந்த⁴காரஸ்ஸ வித⁴மிதத்தா அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணோ ப⁴க³வதோ மோஹதமவினாஸோதி கத்வா வுத்தங் ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி. எத்த² ச மோஹதமவித⁴மனந்தே அதி⁴க³தத்தா அனாவரணஞாணங் காரணூபசாரேன ஸஸந்தானே மோஹதமவித⁴மனந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அபி⁴னீஹாரஸம்பத்தியா ஸவாஸனப்பஹானமேவ ஹி கிலேஸானங் ஞெய்யாவரணபஹானந்தி, பரஸந்தானே பன மோஹதமவித⁴மனஸ்ஸ காரணபா⁴வதோ ப²லூபசாரேன அனாவரணஞாணங் ‘‘மோஹதமவித⁴மன’’ந்தி வுச்சதீதி.
Atha vā bhagavato ñāṇassa ñeyyapariyantikattā sakalañeyyadhammasabhāvāvabodhanasamatthena anāvaraṇañāṇasaṅkhātena paññāpajjotena sabbañeyyadhammasabhāvacchādakassa mohandhakārassa vidhamitattā anaññasādhāraṇo bhagavato mohatamavināsoti katvā vuttaṃ ‘‘paññāpajjotavihatamohatama’’nti. Ettha ca mohatamavidhamanante adhigatattā anāvaraṇañāṇaṃ kāraṇūpacārena sasantāne mohatamavidhamananti daṭṭhabbaṃ. Abhinīhārasampattiyā savāsanappahānameva hi kilesānaṃ ñeyyāvaraṇapahānanti, parasantāne pana mohatamavidhamanassa kāraṇabhāvato phalūpacārena anāvaraṇañāṇaṃ ‘‘mohatamavidhamana’’nti vuccatīti.
கிங் பன காரணங் அவிஜ்ஜாஸமுக்³கா⁴தோயேவேகோ பஹானஸம்பத்திவஸேன ப⁴க³வதோ தோ²மனானிமித்தங் க³ய்ஹதி, ந பன ஸாதிஸயங் நிரவஸேஸகிலேஸபஹானந்தி? தப்பஹானவசனேனேவ ததே³கட்ட²தாய ஸகலஸங்கிலேஸக³ணஸமுக்³கா⁴தஸ்ஸ ஜோதிதபா⁴வதோ. ந ஹி ஸோ தாதி³ஸோ கிலேஸோ அத்தி², யோ நிரவஸேஸஅவிஜ்ஜாப்பஹானேன ந பஹீயதீதி.
Kiṃ pana kāraṇaṃ avijjāsamugghātoyeveko pahānasampattivasena bhagavato thomanānimittaṃ gayhati, na pana sātisayaṃ niravasesakilesapahānanti? Tappahānavacaneneva tadekaṭṭhatāya sakalasaṃkilesagaṇasamugghātassa jotitabhāvato. Na hi so tādiso kileso atthi, yo niravasesaavijjāppahānena na pahīyatīti.
அத² வா விஜ்ஜா விய ஸகலகுஸலத⁴ம்மஸமுப்பத்தியா நிரவஸேஸாகுஸலத⁴ம்மனிப்³ப³த்தியா ஸங்ஸாரப்பவத்தியா ச அவிஜ்ஜா பதா⁴னகாரணந்தி தப்³பி³கா⁴தவசனேன ஸகலஸங்கிலேஸக³ணஸமுக்³கா⁴தோ வுத்தோ ஏவ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி.
Atha vā vijjā viya sakalakusaladhammasamuppattiyā niravasesākusaladhammanibbattiyā saṃsārappavattiyā ca avijjā padhānakāraṇanti tabbighātavacanena sakalasaṃkilesagaṇasamugghāto vutto eva hotīti vuttaṃ ‘‘paññāpajjotavihatamohatama’’nti.
நரா ச அமரா ச நராமரா, ஸஹ நராமரேஹீதி ஸனராமரோ, ஸனராமரோ ச ஸோ லோகோ சாதி ஸனராமரலோகோ, தஸ்ஸ க³ரூதி ஸனராமரலோகக³ரு, தங் ஸனராமரலோகக³ருங். ஏதேன தே³வமனுஸ்ஸானங் விய தத³வஸிட்ட²ஸத்தானம்பி யதா²ரஹங் கு³ணவிஸேஸாவஹதாய ப⁴க³வதோ உபகாரதங் த³ஸ்ஸேதி. ந செத்த² பதா⁴னாப்பதா⁴னபா⁴வோ சோதே³தப்³போ³. அஞ்ஞோ ஹி ஸத்³த³க்கமோ, அஞ்ஞோ அத்த²க்கமோ. ஏதி³ஸேஸு ஹி ஸமாஸபதே³ஸு பதா⁴னம்பி அப்பதா⁴னங் விய நித்³தி³ஸீயதி யதா² ‘‘ஸராஜிகாய பரிஸாயா’’தி (அப॰ அட்ட²॰ 1.1.82). காமஞ்செத்த² ஸத்தஸங்கா²ரோகாஸவஸேன திவிதோ⁴ லோகோ, க³ருபா⁴வஸ்ஸ பன அதி⁴ப்பேதத்தா க³ருகரணஸமத்த²ஸ்ஸேவ ஸத்தலோகஸ்ஸ வஸேன அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³. ஸோ ஹி லோகீயந்தி எத்த² புஞ்ஞபாபானி தப்³பி³பாகோ சாதி ‘‘லோகோ’’தி வுச்சதி. அமரக்³க³ஹணேன செத்த² உபபத்திதே³வா அதி⁴ப்பேதா.
Narā ca amarā ca narāmarā, saha narāmarehīti sanarāmaro, sanarāmaro ca so loko cāti sanarāmaraloko, tassa garūti sanarāmaralokagaru, taṃ sanarāmaralokagaruṃ. Etena devamanussānaṃ viya tadavasiṭṭhasattānampi yathārahaṃ guṇavisesāvahatāya bhagavato upakārataṃ dasseti. Na cettha padhānāppadhānabhāvo codetabbo. Añño hi saddakkamo, añño atthakkamo. Edisesu hi samāsapadesu padhānampi appadhānaṃ viya niddisīyati yathā ‘‘sarājikāya parisāyā’’ti (apa. aṭṭha. 1.1.82). Kāmañcettha sattasaṅkhārokāsavasena tividho loko, garubhāvassa pana adhippetattā garukaraṇasamatthasseva sattalokassa vasena attho gahetabbo. So hi lokīyanti ettha puññapāpāni tabbipāko cāti ‘‘loko’’ti vuccati. Amaraggahaṇena cettha upapattidevā adhippetā.
அத² வா ஸமூஹத்தோ² லோக-ஸத்³தோ³ ஸமுதா³யவஸேன லோகீயதி பஞ்ஞாபீயதீதி. ஸஹ நரேஹீதி ஸனரா, ஸனரா ச தே அமரா சாதி ஸனராமரா, தேஸங் லோகோதி ஸனராமரலோகோதி புரிமனயேனேவ யோஜேதப்³ப³ங். அமர-ஸத்³தே³ன செத்த² விஸுத்³தி⁴தே³வாபி ஸங்க³ய்ஹந்தி. தே ஹி மரணாபா⁴வதோ பரமத்த²தோ அமரா, நராமரானங்யேவ க³ஹணங் உக்கட்ட²னித்³தே³ஸவஸேன யதா² ‘‘ஸத்தா² தே³வமனுஸ்ஸான’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.157). ததா² ஹி ஸப்³பா³னத்த²பரிஹரணபுப்³ப³ங்க³மாய நிரவஸேஸஹிதஸுக²விதா⁴னதப்பராய நிரதிஸயாய பயோக³ஸம்பத்தியா ஸதே³வமனுஸ்ஸாய பஜாய அச்சந்தமுபகாரிதாய அபரிமிதனிருபமப்பபா⁴வகு³ணவிஸேஸஸமங்கி³தாய ச ஸப்³ப³ஸத்துத்தமோ ப⁴க³வா அபரிமாணாஸு லோகதா⁴தூஸு அபரிமாணானங் ஸத்தானங் உத்தமங் கா³ரவட்டா²னங். தேன வுத்தங் ‘‘ஸனராமரலோகக³ரு’’ந்தி.
Atha vā samūhattho loka-saddo samudāyavasena lokīyati paññāpīyatīti. Saha narehīti sanarā, sanarā ca te amarā cāti sanarāmarā, tesaṃ lokoti sanarāmaralokoti purimanayeneva yojetabbaṃ. Amara-saddena cettha visuddhidevāpi saṅgayhanti. Te hi maraṇābhāvato paramatthato amarā, narāmarānaṃyeva gahaṇaṃ ukkaṭṭhaniddesavasena yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti (dī. ni. 1.157). Tathā hi sabbānatthapariharaṇapubbaṅgamāya niravasesahitasukhavidhānatapparāya niratisayāya payogasampattiyā sadevamanussāya pajāya accantamupakāritāya aparimitanirupamappabhāvaguṇavisesasamaṅgitāya ca sabbasattuttamo bhagavā aparimāṇāsu lokadhātūsu aparimāṇānaṃ sattānaṃ uttamaṃ gāravaṭṭhānaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘sanarāmaralokagaru’’nti.
ஸோப⁴னங் க³தங் க³மனங் ஏதஸ்ஸாதி ஸுக³தோ. ப⁴க³வதோ ஹி வேனெய்யஜனுபஸங்கமனங் ஏகந்தேன தேஸங் ஹிதஸுக²னிப்பா²த³னதோ ஸோப⁴னங், ததா² லக்க²ணானுப்³யஞ்ஜனபடிமண்டி³தரூபகாயதாய து³தவிலம்பி³தக²லிதானுகட்³ட⁴னநிப்பீளனுக்குடிககுடிலாகுலதாதி³- தோ³ஸரஹிதமவஹஸிதராஜஹங்ஸவஸப⁴வாரணமிக³ராஜக³மனங் காயக³மனங் ஞாணக³மனஞ்ச விபுலனிம்மலகருணாஸதிவீரியாதி³கு³ணவிஸேஸஸஹிதமபி⁴னீஹாரதோ யாவ மஹாபோ³தி⁴ நிரவஜ்ஜதாய ஸோப⁴னமேவாதி.
Sobhanaṃ gataṃ gamanaṃ etassāti sugato. Bhagavato hi veneyyajanupasaṅkamanaṃ ekantena tesaṃ hitasukhanipphādanato sobhanaṃ, tathā lakkhaṇānubyañjanapaṭimaṇḍitarūpakāyatāya dutavilambitakhalitānukaḍḍhananippīḷanukkuṭikakuṭilākulatādi- dosarahitamavahasitarājahaṃsavasabhavāraṇamigarājagamanaṃ kāyagamanaṃ ñāṇagamanañca vipulanimmalakaruṇāsativīriyādiguṇavisesasahitamabhinīhārato yāva mahābodhi niravajjatāya sobhanamevāti.
அத² வா ஸயம்பூ⁴ஞாணேன ஸகலமபி லோகங் பரிஞ்ஞாபி⁴ஸமயவஸேன பரிஜானந்தோ ஞாணேன ஸம்மா க³தோ அவக³தோதி ஸுக³தோ, ததா² லோகஸமுத³யங் பஹானாபி⁴ஸமயவஸேன பஜஹந்தோ அனுப்பத்தித⁴ம்மதங் ஆபாதெ³ந்தோ ஸம்மா க³தோ அதீதோதி ஸுக³தோ, லோகனிரோத⁴ங் நிப்³பா³னங் ஸச்சி²கிரியாபி⁴ஸமயவஸேன ஸம்மா க³தோ அதி⁴க³தோதி ஸுக³தோ, லோகனிரோத⁴கா³மினிங் படிபத³ங் பா⁴வனாபி⁴ஸமயவஸேன ஸம்மா க³தோ படிபன்னோதி ஸுக³தோ. ‘‘ஸோதாபத்திமக்³கே³ன யே கிலேஸா பஹீனா, தே கிலேஸே ந புனேதி ந பச்சேதி ந பச்சாக³ச்ச²தீதி ஸுக³தோ’’திஆதி³னா நயேன (மஹானி॰ 38) அயமத்தோ² விபா⁴வேதப்³போ³தி.
Atha vā sayambhūñāṇena sakalamapi lokaṃ pariññābhisamayavasena parijānanto ñāṇena sammā gato avagatoti sugato, tathā lokasamudayaṃ pahānābhisamayavasena pajahanto anuppattidhammataṃ āpādento sammā gato atītoti sugato, lokanirodhaṃ nibbānaṃ sacchikiriyābhisamayavasena sammā gato adhigatoti sugato, lokanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ bhāvanābhisamayavasena sammā gato paṭipannoti sugato. ‘‘Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti sugato’’tiādinā nayena (mahāni. 38) ayamattho vibhāvetabboti.
அத² வா ஸுந்த³ரங் டா²னங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங், நிப்³பா³னமேவ வா க³தோ அதி⁴க³தோதி ஸுக³தோ. யஸ்மா வா பூ⁴தங் தச்ச²ங் அத்த²ஸங்ஹிதங் வேனெய்யானங் யதா²ரஹங் காலயுத்தமேவ ச த⁴ம்மங் பா⁴ஸதி, தஸ்மா ஸம்மா க³த³தி வத³தீதி ஸுக³தோ த³-காரஸ்ஸ த-காரங் கத்வா. இதி ஸோப⁴னக³மனதாதீ³ஹி ஸுக³தோ, தங் ஸுக³தங்.
Atha vā sundaraṃ ṭhānaṃ sammāsambodhiṃ, nibbānameva vā gato adhigatoti sugato. Yasmā vā bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ veneyyānaṃ yathārahaṃ kālayuttameva ca dhammaṃ bhāsati, tasmā sammā gadati vadatīti sugato da-kārassa ta-kāraṃ katvā. Iti sobhanagamanatādīhi sugato, taṃ sugataṃ.
புஞ்ஞபாபகேஹி உபபஜ்ஜனவஸேன க³ந்தப்³ப³தோ க³தியோ, உபபத்திப⁴வவிஸேஸா. தா பன நிரயாதி³வஸேன பஞ்சவிதா⁴. தா ஹி ஸகலஸ்ஸபி ப⁴வகா³மிகம்மஸ்ஸ அரியமக்³கா³தி⁴க³மேன அவிபாகாரஹபா⁴வகரணேன நிவத்திதத்தா ப⁴க³வா பஞ்சஹிபி க³தீஹி ஸுட்டு² முத்தோ விஸங்யுத்தோதி ஆஹ ‘‘க³திவிமுத்த’’ந்தி. ஏதேன ப⁴க³வதோ கத்த²சிபி அபரியாபன்னதங் த³ஸ்ஸேதி, யதோ ப⁴க³வா ‘‘தே³வாதிதே³வோ’’தி வுச்சதி. தேனாஹ –
Puññapāpakehi upapajjanavasena gantabbato gatiyo, upapattibhavavisesā. Tā pana nirayādivasena pañcavidhā. Tā hi sakalassapi bhavagāmikammassa ariyamaggādhigamena avipākārahabhāvakaraṇena nivattitattā bhagavā pañcahipi gatīhi suṭṭhu mutto visaṃyuttoti āha ‘‘gativimutta’’nti. Etena bhagavato katthacipi apariyāpannataṃ dasseti, yato bhagavā ‘‘devātidevo’’ti vuccati. Tenāha –
‘‘யேன தே³வூபபத்யஸ்ஸ, க³ந்த⁴ப்³போ³ வா விஹங்க³மோ;
‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;
யக்க²த்தங் யேன க³ச்செ²ய்யங், மனுஸ்ஸத்தஞ்ச அப்³ப³ஜே;
Yakkhattaṃ yena gaccheyyaṃ, manussattañca abbaje;
தே மய்ஹங் ஆஸவா கீ²ணா, வித்³த⁴ஸ்தா வினளீகதா’’தி. (அ॰ நி॰ 4.36);
Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinaḷīkatā’’ti. (a. ni. 4.36);
தங்தங்க³திஸங்வத்தனகானஞ்ஹி கம்மகிலேஸானங் அக்³க³மக்³கே³ன போ³தி⁴மூலேயேவ ஸுப்பஹீனத்தா நத்தி² ப⁴க³வதோ க³திபரியாபன்னதாதி அச்சந்தமேவ ப⁴க³வா ஸப்³ப³ப⁴வயோனிக³திவிஞ்ஞாணட்டி²திஸத்தாவாஸஸத்தனிகாயேஹி ஸுபரிமுத்தோ. தங் க³திவிமுத்தங். வந்தே³தி நமாமி, தோ²மேமீதி வா அத்தோ².
Taṃtaṃgatisaṃvattanakānañhi kammakilesānaṃ aggamaggena bodhimūleyeva suppahīnattā natthi bhagavato gatipariyāpannatāti accantameva bhagavā sabbabhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsasattanikāyehi suparimutto. Taṃ gativimuttaṃ. Vandeti namāmi, thomemīti vā attho.
அத² வா க³திவிமுத்தந்தி அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னதா⁴துப்பத்தியா ப⁴க³வந்தங் தோ²மேதி. எத்த² ஹி த்³வீஹி ஆகாரேஹி ப⁴க³வதோ தோ²மனா வேதி³தப்³பா³ அத்தஹிதஸம்பத்திதோ பரஹிதபடிபத்திதோ ச. தேஸு அத்தஹிதஸம்பத்தி அனாவரணஞாணாதி⁴க³மதோ, ஸவாஸனானங் ஸப்³பே³ஸங் கிலேஸானங் அச்சந்தபஹானதோ, அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னப்பத்திதோ ச வேதி³தப்³பா³. பரஹிதபடிபத்தி லாப⁴ஸக்காராதி³னிரபெக்க²சித்தஸ்ஸ ஸப்³ப³து³க்க²னிய்யானிகத⁴ம்மதே³ஸனதோ, விருத்³தே⁴ஸுபி நிச்சங் ஹிதஜ்ஜா²ஸயவஸேன ஞாணபரிபாககாலாக³மனதோ ச. ஸா பனெத்த² ஆஸயதோ பயோக³தோ ச து³விதா⁴ பரஹிதபடிபத்தி, திவிதா⁴ ச அத்தஹிதஸம்பத்தி பகாஸிதா ஹோதி, கத²ங்? ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்தி ஏதேன ஆஸயதோ பரஹிதபடிபத்தி, ஸம்மாக³த³னத்தே²ன ஸுக³த-ஸத்³தே³ன பயோக³தோ பரஹிதபடிபத்தி, ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதமங் க³திவிமுத்த’’ந்தி ஏதேஹி சதுஸச்சபடிவேத⁴த்தே²ன ச ஸுக³த-ஸத்³தே³ன திவிதா⁴பி அத்தஹிதஸம்பத்தி, அவஸிட்ட²த்தே²ன தேன ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி ஏதேன ச ஸப்³பா³பி அத்தஹிதஸம்பத்தி பரஹிதபடிபத்தி பகாஸிதா ஹோதீதி.
Atha vā gativimuttanti anupādisesanibbānadhātuppattiyā bhagavantaṃ thometi. Ettha hi dvīhi ākārehi bhagavato thomanā veditabbā attahitasampattito parahitapaṭipattito ca. Tesu attahitasampatti anāvaraṇañāṇādhigamato, savāsanānaṃ sabbesaṃ kilesānaṃ accantapahānato, anupādisesanibbānappattito ca veditabbā. Parahitapaṭipatti lābhasakkārādinirapekkhacittassa sabbadukkhaniyyānikadhammadesanato, viruddhesupi niccaṃ hitajjhāsayavasena ñāṇaparipākakālāgamanato ca. Sā panettha āsayato payogato ca duvidhā parahitapaṭipatti, tividhā ca attahitasampatti pakāsitā hoti, kathaṃ? ‘‘Karuṇāsītalahadaya’’nti etena āsayato parahitapaṭipatti, sammāgadanatthena sugata-saddena payogato parahitapaṭipatti, ‘‘paññāpajjotavihatamohatamaṃ gativimutta’’nti etehi catusaccapaṭivedhatthena ca sugata-saddena tividhāpi attahitasampatti, avasiṭṭhatthena tena ‘‘paññāpajjotavihatamohatama’’nti etena ca sabbāpi attahitasampatti parahitapaṭipatti pakāsitā hotīti.
அத² வா தீஹி ஆகாரேஹி ப⁴க³வதோ தோ²மனா வேதி³தப்³பா³ – ஹேதுதோ ப²லதோ உபகாரதோ ச. தத்த² ஹேது மஹாகருணா, ஸா பட²மபதே³ன த³ஸ்ஸிதா. ப²லங் சதுப்³பி³த⁴ங் ஞாணஸம்பதா³ பஹானஸம்பதா³ ஆனுபா⁴வஸம்பதா³ ரூபகாயஸம்பதா³ சாதி. தாஸு ஞாணபஹானஸம்பதா³ து³தியபதே³ன ஸச்சபடிவேத⁴த்தே²ன ச ஸுக³த-ஸத்³தே³ன பகாஸிதா ஹொந்தி, ஆனுபா⁴வஸம்பதா³ பன ததியபதே³ன, ரூபகாயஸம்பதா³ யதா²வுத்தகாயக³மனஸோப⁴னத்தே²ன ஸுக³த-ஸத்³தே³ன லக்க²ணானுப்³யஞ்ஜனபாரிபூரியா வினா தத³பா⁴வதோ . உபகாரோ அனந்தரங் அபா³ஹிரங் கரித்வா திவித⁴யானமுகே²ன விமுத்தித⁴ம்மதே³ஸனா. ஸோ ஸம்மாக³த³னத்தே²ன ஸுக³த-ஸத்³தே³ன பகாஸிதோ ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Atha vā tīhi ākārehi bhagavato thomanā veditabbā – hetuto phalato upakārato ca. Tattha hetu mahākaruṇā, sā paṭhamapadena dassitā. Phalaṃ catubbidhaṃ ñāṇasampadā pahānasampadā ānubhāvasampadā rūpakāyasampadā cāti. Tāsu ñāṇapahānasampadā dutiyapadena saccapaṭivedhatthena ca sugata-saddena pakāsitā honti, ānubhāvasampadā pana tatiyapadena, rūpakāyasampadā yathāvuttakāyagamanasobhanatthena sugata-saddena lakkhaṇānubyañjanapāripūriyā vinā tadabhāvato . Upakāro anantaraṃ abāhiraṃ karitvā tividhayānamukhena vimuttidhammadesanā. So sammāgadanatthena sugata-saddena pakāsito hotīti veditabbaṃ.
தத்த² ‘‘கருணாஸீதலஹத³ய’’ந்தி ஏதேன ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா மூலங் த³ஸ்ஸேதி. மஹாகருணாய ஸஞ்சோதி³தமானஸோ ஹி ப⁴க³வா ஸங்ஸாரபங்கதோ ஸத்தானங் ஸமுத்³த⁴ரணத்த²ங் கதாபி⁴னீஹாரோ அனுபுப்³பே³ன பாரமியோ பூரெத்வா அனுத்தரங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அதி⁴க³தோதி கருணா ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா மூலங். ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதவிஹதமோஹதம’’ந்தி ஏதேன ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் த³ஸ்ஸேதி. அனாவரணஞாணபத³ட்டா²னஞ்ஹி மக்³க³ஞாணங், மக்³க³ஞாணபத³ட்டா²னஞ்ச அனாவரணஞாணங் ஸம்மாஸம்போ³தீ⁴தி வுச்சதீதி. ஸம்மாக³மனத்தே²ன ஸுக³த-ஸத்³தே³ன ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா படிபத்திங் த³ஸ்ஸேதி லீனுத்³த⁴ச்சபதிட்டா²னாயூஹனகாமஸுக²ல்லிகத்தகிலமதா²னுயோக³-ஸஸ்ஸதுச்சே²தா³பி⁴னிவேஸாதி³-அந்தத்³வயரஹிதாய கருணாபஞ்ஞாபரிக்³க³ஹிதாய மஜ்ஜி²மாய படிபத்தியா பகாஸனதோ ஸுக³த-ஸத்³த³ஸ்ஸ. இதரேஹி ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா பதா⁴னாப்பதா⁴னபே⁴த³ங் பயோஜனங் த³ஸ்ஸேதி. ஸங்ஸாரமஹோக⁴தோ ஸத்தஸந்தாரணஞ்ஹெத்த² பதா⁴னங் பயோஜனங், தத³ஞ்ஞமப்பதா⁴னங். தேஸு பதா⁴னேன பரஹிதபடிபத்திங் த³ஸ்ஸேதி, இதரேன அத்தஹிதஸம்பத்திங், தது³ப⁴யேன அத்தஹிதாய படிபன்னாதீ³ஸு சதூஸு புக்³க³லேஸு ப⁴க³வதோ சதுத்த²புக்³க³லபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. தேன ச அனுத்தரத³க்கி²ணெய்யபா⁴வங், உத்தமவந்த³னீயபா⁴வங், அத்தனோ ச வந்த³னகிரியாய கெ²த்தங்க³தபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி.
Tattha ‘‘karuṇāsītalahadaya’’nti etena sammāsambodhiyā mūlaṃ dasseti. Mahākaruṇāya sañcoditamānaso hi bhagavā saṃsārapaṅkato sattānaṃ samuddharaṇatthaṃ katābhinīhāro anupubbena pāramiyo pūretvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ adhigatoti karuṇā sammāsambodhiyā mūlaṃ. ‘‘Paññāpajjotavihatamohatama’’nti etena sammāsambodhiṃ dasseti. Anāvaraṇañāṇapadaṭṭhānañhi maggañāṇaṃ, maggañāṇapadaṭṭhānañca anāvaraṇañāṇaṃ sammāsambodhīti vuccatīti. Sammāgamanatthena sugata-saddena sammāsambodhiyā paṭipattiṃ dasseti līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhanakāmasukhallikattakilamathānuyoga-sassatucchedābhinivesādi-antadvayarahitāya karuṇāpaññāpariggahitāya majjhimāya paṭipattiyā pakāsanato sugata-saddassa. Itarehi sammāsambodhiyā padhānāppadhānabhedaṃ payojanaṃ dasseti. Saṃsāramahoghato sattasantāraṇañhettha padhānaṃ payojanaṃ, tadaññamappadhānaṃ. Tesu padhānena parahitapaṭipattiṃ dasseti, itarena attahitasampattiṃ, tadubhayena attahitāya paṭipannādīsu catūsu puggalesu bhagavato catutthapuggalabhāvaṃ dasseti. Tena ca anuttaradakkhiṇeyyabhāvaṃ, uttamavandanīyabhāvaṃ, attano ca vandanakiriyāya khettaṅgatabhāvaṃ dasseti.
எத்த² ச கருணாக³ஹணேன லோகியேஸு மஹக்³க³தபா⁴வப்பத்தாஸாதா⁴ரணகு³ணதீ³பனதோ ப⁴க³வதோ ஸப்³ப³லோகியகு³ணஸம்பத்தி த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, பஞ்ஞாக³ஹணேன ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணபத³ட்டா²னமக்³க³ஞாணதீ³பனதோ ஸப்³ப³லோகுத்தரகு³ணஸம்பத்தி. தது³ப⁴யக்³க³ஹணஸித்³தோ⁴ ஹி அத்தோ² ‘‘ஸனராமரலோகக³ரு’’ந்திஆதி³னா விபஞ்சீயதீதி. கருணாக³ஹணேன ச உபக³மனங் நிருபக்கிலேஸங் த³ஸ்ஸேதி, பஞ்ஞாக³ஹணேன அபக³மனங். ததா² கருணாக³ஹணேன லோகஸமஞ்ஞானுரூபங் ப⁴க³வதோ பவத்திங் த³ஸ்ஸேதி லோகவோஹாரவிஸயத்தா கருணாய, பஞ்ஞாக³ஹணேன ஸமஞ்ஞாய அனதிதா⁴வனங். ஸபா⁴வானவபோ³தே⁴ன ஹி த⁴ம்மானங் ஸமஞ்ஞங் அதிதா⁴வித்வா ஸத்தாதி³பராமஸனங் ஹோதீதி. ததா² கருணாக³ஹணேன மஹாகருணாஸமாபத்திவிஹாரங் த³ஸ்ஸேதி, பஞ்ஞாக³ஹணேன தீஸு காலேஸு அப்படிஹதஞாணங் சதுஸச்சஞாணங் சதுபடிஸம்பி⁴தா³ஞாணங் சதுவேஸாரஜ்ஜஞாணங், கருணாக³ஹணேன மஹாகருணாஸமாபத்திஞாணஸ்ஸ க³ஹிதத்தா ஸேஸாதா⁴ரணஞாணானி ச² அபி⁴ஞ்ஞா அட்ட²ஸு பரிஸாஸு அகம்பனஞாணானி த³ஸ ப³லானி சுத்³த³ஸ பு³த்³த⁴ஞாணானி ஸோளஸ ஞாணசரியா அட்டா²ரஸ பு³த்³த⁴த⁴ம்மா சதுசத்தாலீஸ ஞாணவத்தூ²னி ஸத்தஸத்ததி ஞாணவத்தூ²னீதி ஏவமாதீ³னங் அனேகேஸங் பஞ்ஞாபபே⁴தா³னங் வஸேன ஞாணசாரங் த³ஸ்ஸேதி. ததா² கருணாக³ஹணேன சரணஸம்பத்திங், பஞ்ஞாக³ஹணேன விஜ்ஜாஸம்பத்திங். கருணாக³ஹணேன அத்தாதி⁴பதிதா, பஞ்ஞாக³ஹணேன த⁴ம்மாதி⁴பதிதா. கருணாக³ஹணேன லோகனாத²பா⁴வோ, பஞ்ஞாக³ஹணேன அத்தனாத²பா⁴வோ. ததா² கருணாக³ஹணேன புப்³ப³காரிபா⁴வோ, பஞ்ஞாக³ஹணேன கதஞ்ஞுதா. கருணாக³ஹணேன அபரந்தபதா, பஞ்ஞாக³ஹணேன அனத்தந்தபதா. கருணாக³ஹணேன வா பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மஸித்³தி⁴, பஞ்ஞாக³ஹணேன பு³த்³த⁴பா⁴வஸித்³தி⁴. ததா² கருணாக³ஹணேன பரேஸங் தாரணங், பஞ்ஞாக³ஹணேன ஸயங் தாரணங். ததா² கருணாக³ஹணேன ஸப்³ப³ஸத்தேஸு அனுக்³க³ஹசித்ததா, பஞ்ஞாக³ஹணேன ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு விரத்தசித்ததா த³ஸ்ஸிதா ஹோதி.
Ettha ca karuṇāgahaṇena lokiyesu mahaggatabhāvappattāsādhāraṇaguṇadīpanato bhagavato sabbalokiyaguṇasampatti dassitā hoti, paññāgahaṇena sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānamaggañāṇadīpanato sabbalokuttaraguṇasampatti. Tadubhayaggahaṇasiddho hi attho ‘‘sanarāmaralokagaru’’ntiādinā vipañcīyatīti. Karuṇāgahaṇena ca upagamanaṃ nirupakkilesaṃ dasseti, paññāgahaṇena apagamanaṃ. Tathā karuṇāgahaṇena lokasamaññānurūpaṃ bhagavato pavattiṃ dasseti lokavohāravisayattā karuṇāya, paññāgahaṇena samaññāya anatidhāvanaṃ. Sabhāvānavabodhena hi dhammānaṃ samaññaṃ atidhāvitvā sattādiparāmasanaṃ hotīti. Tathā karuṇāgahaṇena mahākaruṇāsamāpattivihāraṃ dasseti, paññāgahaṇena tīsu kālesu appaṭihatañāṇaṃ catusaccañāṇaṃ catupaṭisambhidāñāṇaṃ catuvesārajjañāṇaṃ, karuṇāgahaṇena mahākaruṇāsamāpattiñāṇassa gahitattā sesādhāraṇañāṇāni cha abhiññā aṭṭhasu parisāsu akampanañāṇāni dasa balāni cuddasa buddhañāṇāni soḷasa ñāṇacariyā aṭṭhārasa buddhadhammā catucattālīsa ñāṇavatthūni sattasattati ñāṇavatthūnīti evamādīnaṃ anekesaṃ paññāpabhedānaṃ vasena ñāṇacāraṃ dasseti. Tathā karuṇāgahaṇena caraṇasampattiṃ, paññāgahaṇena vijjāsampattiṃ. Karuṇāgahaṇena attādhipatitā, paññāgahaṇena dhammādhipatitā. Karuṇāgahaṇena lokanāthabhāvo, paññāgahaṇena attanāthabhāvo. Tathā karuṇāgahaṇena pubbakāribhāvo, paññāgahaṇena kataññutā. Karuṇāgahaṇena aparantapatā, paññāgahaṇena anattantapatā. Karuṇāgahaṇena vā buddhakaradhammasiddhi, paññāgahaṇena buddhabhāvasiddhi. Tathā karuṇāgahaṇena paresaṃ tāraṇaṃ, paññāgahaṇena sayaṃ tāraṇaṃ. Tathā karuṇāgahaṇena sabbasattesu anuggahacittatā, paññāgahaṇena sabbadhammesu virattacittatā dassitā hoti.
ஸப்³பே³ஸஞ்ச பு³த்³த⁴கு³ணானங் கருணா ஆதி³ தன்னிதா³னபா⁴வதோ, பஞ்ஞா பரியோஸானங் ததோ உத்தரி கரணீயாபா⁴வதோ. இதி ஆதி³பரியோஸானத³ஸ்ஸனேன ஸப்³பே³ பு³த்³த⁴கு³ணா த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி. ததா² கருணாக³ஹணேன ஸீலக்க²ந்த⁴புப்³ப³ங்க³மோ ஸமாதி⁴க்க²ந்தோ⁴ த³ஸ்ஸிதோ ஹோதி. கருணானிதா³னஞ்ஹி ஸீலங் ததோ பாணாதிபாதாதி³விரதிப்பவத்திதோ, ஸா ச ஜா²னத்தயஸம்பயோகி³னீதி. பஞ்ஞாவசனேன பஞ்ஞாக்க²ந்தோ⁴. ஸீலஞ்ச ஸப்³ப³பு³த்³த⁴கு³ணானங் ஆதி³, ஸமாதி⁴ மஜ்ஜே², பஞ்ஞா பரியோஸானந்தி ஏவம்பி ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானகல்யாணத³ஸ்ஸனேன ஸப்³பே³ பு³த்³த⁴கு³ணா த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி நயதோ த³ஸ்ஸிதத்தா. ஏஸோ ஏவ ஹி நிரவஸேஸதோ பு³த்³த⁴கு³ணானங் த³ஸ்ஸனுபாயோ, யதி³த³ங் நயக்³க³ஹணங், அஞ்ஞதா² கோ நாம ஸமத்தோ² ப⁴க³வதோ கு³ணே அனுபத³ங் நிரவஸேஸதோ த³ஸ்ஸேதுங். தேனேவாஹ –
Sabbesañca buddhaguṇānaṃ karuṇā ādi tannidānabhāvato, paññā pariyosānaṃ tato uttari karaṇīyābhāvato. Iti ādipariyosānadassanena sabbe buddhaguṇā dassitā honti. Tathā karuṇāgahaṇena sīlakkhandhapubbaṅgamo samādhikkhandho dassito hoti. Karuṇānidānañhi sīlaṃ tato pāṇātipātādiviratippavattito, sā ca jhānattayasampayoginīti. Paññāvacanena paññākkhandho. Sīlañca sabbabuddhaguṇānaṃ ādi, samādhi majjhe, paññā pariyosānanti evampi ādimajjhapariyosānakalyāṇadassanena sabbe buddhaguṇā dassitā honti nayato dassitattā. Eso eva hi niravasesato buddhaguṇānaṃ dassanupāyo, yadidaṃ nayaggahaṇaṃ, aññathā ko nāma samattho bhagavato guṇe anupadaṃ niravasesato dassetuṃ. Tenevāha –
‘‘பு³த்³தோ⁴பி பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴ணெய்ய வண்ணங்,
‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ,
கப்பம்பி சே அஞ்ஞமபா⁴ஸமானோ;
Kappampi ce aññamabhāsamāno;
கீ²யேத² கப்போ சிரதீ³க⁴மந்தரே,
Khīyetha kappo ciradīghamantare,
வண்ணோ ந கீ²யேத² ததா²க³தஸ்ஸா’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.304; 3.141; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.425; உதா³॰ 53; பு³॰ வங்॰ அட்ட²॰ 4.5; சரியா॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா², பகிண்ணககதா²; அப॰ 2.7.20) –
Vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.304; 3.141; ma. ni. aṭṭha. 3.425; udā. 53; bu. vaṃ. aṭṭha. 4.5; cariyā. aṭṭha. nidānakathā, pakiṇṇakakathā; apa. 2.7.20) –
தேனேவ ச ஆயஸ்மதா ஸாரிபுத்தத்தே²ரேனபி பு³த்³த³கு³ணபரிச்சே²த³னங் பதி அனுயுத்தேன ‘‘நோ ஹேதங், ப⁴ந்தே’’தி படிக்கி²பித்வா ‘‘அபி ச மே, ப⁴ந்தே, த⁴ம்மன்வயோ விதி³தோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.146) வுத்தங்.
Teneva ca āyasmatā sāriputtattherenapi buddaguṇaparicchedanaṃ pati anuyuttena ‘‘no hetaṃ, bhante’’ti paṭikkhipitvā ‘‘api ca me, bhante, dhammanvayo vidito’’ti (dī. ni. 2.146) vuttaṃ.
2. ஏவங் ஸங்கே²பேன ஸகலஸப்³ப³ஞ்ஞுகு³ணேஹி ப⁴க³வந்தங் அபி⁴த்த²வித்வா இதா³னி ஸத்³த⁴ம்மங் தோ²மேதுங் ‘‘பு³த்³தோ⁴பீ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² பு³த்³தோ⁴தி கத்துனித்³தே³ஸோ. பு³த்³த⁴பா⁴வந்தி கம்மனித்³தே³ஸோ. பா⁴வெத்வா ஸச்சி²கத்வாதி ச புப்³ப³காலகிரியானித்³தே³ஸோ. யந்தி அனியமதோ கம்மனித்³தே³ஸோ. உபக³தோதி அபரகாலகிரியானித்³தே³ஸோ. வந்தே³தி கிரியானித்³தே³ஸோ. தந்தி நியமனங். த⁴ம்மந்தி வந்த³னகிரியாய கம்மனித்³தே³ஸோ. க³தமலங் அனுத்தரந்தி ச தப்³பி³ஸேஸனங்.
2. Evaṃ saṅkhepena sakalasabbaññuguṇehi bhagavantaṃ abhitthavitvā idāni saddhammaṃ thometuṃ ‘‘buddhopī’’tiādimāha. Tattha buddhoti kattuniddeso. Buddhabhāvanti kammaniddeso. Bhāvetvā sacchikatvāti ca pubbakālakiriyāniddeso. Yanti aniyamato kammaniddeso. Upagatoti aparakālakiriyāniddeso. Vandeti kiriyāniddeso. Tanti niyamanaṃ. Dhammanti vandanakiriyāya kammaniddeso. Gatamalaṃ anuttaranti ca tabbisesanaṃ.
தத்த² பு³த்³த⁴ஸத்³த³ஸ்ஸ தாவ – ‘‘பு³ஜ்ஜி²தா ஸச்சானீதி பு³த்³தோ⁴, போ³தே⁴தா பஜாயாதி பு³த்³தோ⁴’’திஆதி³னா நித்³தே³ஸனயேன (மஹானி॰ 192; சூளனி॰ பாராயனத்து²திகா³தா²னித்³தே³ஸ 97) அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. அத² வா ஸவாஸனாய அஞ்ஞாணனித்³தா³ய அச்சந்தவிக³மதோ, பு³த்³தி⁴யா வா விகஸிதபா⁴வதோ பு³த்³த⁴வாதி பு³த்³தோ⁴ ஜாக³ரணவிகஸனத்த²வஸேன. அத² வா கஸ்ஸசிபி ஞெய்யத⁴ம்மஸ்ஸ அனவபு³த்³த⁴ஸ்ஸ அபா⁴வேன ஞெய்யவிஸேஸஸ்ஸ கம்மபா⁴வேன அக்³க³ஹணதோ கம்மவசனிச்சா²ய அபா⁴வேன அவக³மனத்த²வஸேனேவ கத்துனித்³தே³ஸோ லப்³ப⁴தீதி பு³த்³த⁴வாதி பு³த்³தோ⁴ யதா² ‘‘தி³க்கி²தோ ந த³தா³தீ’’தி. அத்த²தோ பன பாரமிதாபரிபா⁴விதோ ஸயம்பூ⁴ஞாணேன ஸஹ வாஸனாய விஹதவித்³த⁴ஸ்தனிரவஸேஸகிலேஸோ மஹாகருணா ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணாதி³அபரிமெய்யகு³ணக³ணாதா⁴ரோ க²ந்த⁴ஸந்தானோ பு³த்³தோ⁴. யதா²ஹ – ‘‘பு³த்³தோ⁴தி யோ ஸோ ப⁴க³வா ஸயம்பூ⁴ அனாசரியகோ புப்³பே³ அனநுஸ்ஸுதேஸு த⁴ம்மேஸு ஸாமங் ஸச்சானி அபி⁴ஸம்பு³ஜ்ஜி². தத்த² ச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதங் பத்தோ ப³லேஸு ச வஸீபா⁴வ’’ந்தி (மஹானி॰ 192). அபி-ஸத்³தோ³ ஸம்பா⁴வனே. தேன ‘‘ஏவங் கு³ணவிஸேஸயுத்தோ ஸோபி நாம ப⁴க³வா’’தி வக்க²மானகு³ணே த⁴ம்மே ஸம்பா⁴வனங் தீ³பேதி. பு³த்³த⁴பா⁴வந்தி ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங். பா⁴வெத்வாதி உப்பாதெ³த்வா வட்³டெ⁴த்வா ச. ஸச்சி²கத்வாதி பச்சக்க²ங் கத்வா. உபக³தோதி பத்தோ, அதி⁴க³தோதி அத்தோ². ஏதஸ்ஸ ‘‘பு³த்³த⁴பா⁴வ’’ந்தி ஏதேன ஸம்ப³ந்தோ⁴. க³தமலந்தி விக³தமலங், நித்³தோ³ஸந்தி அத்தோ². வந்தே³தி பணமாமி, தோ²மேமி வா. அனுத்தரந்தி உத்தரரஹிதங், லோகுத்தரந்தி அத்தோ². த⁴ம்மந்தி யதா²னுஸிட்ட²ங் படிபஜ்ஜமானே அபாயதோ ஸங்ஸாரதோ ச அபதமானே தா⁴ரேதீதி த⁴ம்மோ.
Tattha buddhasaddassa tāva – ‘‘bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho’’tiādinā niddesanayena (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97) attho veditabbo. Atha vā savāsanāya aññāṇaniddāya accantavigamato, buddhiyā vā vikasitabhāvato buddhavāti buddho jāgaraṇavikasanatthavasena. Atha vā kassacipi ñeyyadhammassa anavabuddhassa abhāvena ñeyyavisesassa kammabhāvena aggahaṇato kammavacanicchāya abhāvena avagamanatthavaseneva kattuniddeso labbhatīti buddhavāti buddho yathā ‘‘dikkhito na dadātī’’ti. Atthato pana pāramitāparibhāvito sayambhūñāṇena saha vāsanāya vihataviddhastaniravasesakileso mahākaruṇā sabbaññutaññāṇādiaparimeyyaguṇagaṇādhāro khandhasantāno buddho. Yathāha – ‘‘buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi. Tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāva’’nti (mahāni. 192). Api-saddo sambhāvane. Tena ‘‘evaṃ guṇavisesayutto sopi nāma bhagavā’’ti vakkhamānaguṇe dhamme sambhāvanaṃ dīpeti. Buddhabhāvanti sammāsambodhiṃ. Bhāvetvāti uppādetvā vaḍḍhetvā ca. Sacchikatvāti paccakkhaṃ katvā. Upagatoti patto, adhigatoti attho. Etassa ‘‘buddhabhāva’’nti etena sambandho. Gatamalanti vigatamalaṃ, niddosanti attho. Vandeti paṇamāmi, thomemi vā. Anuttaranti uttararahitaṃ, lokuttaranti attho. Dhammanti yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne apāyato saṃsārato ca apatamāne dhāretīti dhammo.
அயஞ்ஹெத்த² ஸங்கே²பத்தோ² – ஏவங் விவித⁴கு³ணக³ணஸமன்னாக³தோ பு³த்³தோ⁴பி ப⁴க³வா யங் அரியமக்³க³ஸங்கா²தங் த⁴ம்மங் பா⁴வெத்வா ப²லனிப்³பா³னஸங்கா²தங் பன த⁴ம்மங் ஸச்சி²கத்வா அனுத்தரங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அதி⁴க³தோ, தமேதங் பு³த்³தா⁴னம்பி பு³த்³த⁴பா⁴வஹேதுபூ⁴தங் ஸப்³ப³தோ³ஸமலரஹிதங் அத்தனோ உத்தரிதராபா⁴வேன அனுத்தரங் படிவேத⁴ஸத்³த⁴ம்மங் நமாமீதி. பரியத்திஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸபி தப்பகாஸனத்தா இத⁴ ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. அத² வா ‘‘அபி⁴த⁴ம்மனயஸமுத்³த³ங் அதி⁴க³ச்சி², தீணி பிடகானி ஸம்மஸீ’’தி ச அட்ட²கதா²யங் வுத்தத்தா பரியத்தித⁴ம்மஸ்ஸபி ஸச்சி²கிரியஸம்மஸனபரியாயோ லப்³ப⁴தீதி ஸோபி இத⁴ வுத்தோ ஏவாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Ayañhettha saṅkhepattho – evaṃ vividhaguṇagaṇasamannāgato buddhopi bhagavā yaṃ ariyamaggasaṅkhātaṃ dhammaṃ bhāvetvā phalanibbānasaṅkhātaṃ pana dhammaṃ sacchikatvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ adhigato, tametaṃ buddhānampi buddhabhāvahetubhūtaṃ sabbadosamalarahitaṃ attano uttaritarābhāvena anuttaraṃ paṭivedhasaddhammaṃ namāmīti. Pariyattisaddhammassapi tappakāsanattā idha saṅgaho daṭṭhabbo. Atha vā ‘‘abhidhammanayasamuddaṃ adhigacchi, tīṇi piṭakāni sammasī’’ti ca aṭṭhakathāyaṃ vuttattā pariyattidhammassapi sacchikiriyasammasanapariyāyo labbhatīti sopi idha vutto evāti daṭṭhabbaṃ.
ததா² ‘‘யங் த⁴ம்மங் பா⁴வெத்வா ஸச்சி²கத்வா’’தி ச வுத்தத்தா பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மபூ⁴தாஹி பாரமிதாஹி ஸஹ புப்³ப³பா⁴கே³ அதி⁴ஸீலஸிக்கா²த³யோபி இத⁴ த⁴ம்ம-ஸத்³தே³ன ஸங்க³ஹிதாதி வேதி³தப்³ப³ங். தாபி ஹி மலபடிபக்க²தாய க³தமலா அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணதாய அனுத்தரா சாதி. ததா² ஹி ஸத்தானங் ஸகலவட்டது³க்க²னிஸ்ஸரணத்தா²ய கதமஹாபி⁴னீஹாரோ மஹாகருணாதி⁴வாஸபேஸலஜ்ஜா²ஸயோ பஞ்ஞாவிஸேஸபரிதோ⁴தனிம்மலானங் தா³னத³மஸஞ்ஞமாதீ³னங் உத்தமத⁴ம்மானங் ஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கானி கப்பானங் சத்தாரி அஸங்க்²யெய்யானி ஸக்கச்சங் நிரந்தரங் நிரவஸேஸானங் பா⁴வனாபச்சக்க²கரணேஹி கம்மாதீ³ஸு அதி⁴க³தவஸிபா⁴வோ அச்ச²ரியாசிந்தெய்யமஹானுபா⁴வோ அதி⁴ஸீலாதி⁴சித்தானங் பரமுக்கங்ஸபாரமிப்பத்தோ ப⁴க³வா பச்சயாகாரே சதுவீஸதிகோடிஸதஸஹஸ்ஸமுகே²ன மஹாவஜிரஞாணங் பேஸெத்வா அனுத்தரங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴தி.
Tathā ‘‘yaṃ dhammaṃ bhāvetvā sacchikatvā’’ti ca vuttattā buddhakaradhammabhūtāhi pāramitāhi saha pubbabhāge adhisīlasikkhādayopi idha dhamma-saddena saṅgahitāti veditabbaṃ. Tāpi hi malapaṭipakkhatāya gatamalā anaññasādhāraṇatāya anuttarā cāti. Tathā hi sattānaṃ sakalavaṭṭadukkhanissaraṇatthāya katamahābhinīhāro mahākaruṇādhivāsapesalajjhāsayo paññāvisesaparidhotanimmalānaṃ dānadamasaññamādīnaṃ uttamadhammānaṃ satasahassādhikāni kappānaṃ cattāri asaṅkhyeyyāni sakkaccaṃ nirantaraṃ niravasesānaṃ bhāvanāpaccakkhakaraṇehi kammādīsu adhigatavasibhāvo acchariyācinteyyamahānubhāvo adhisīlādhicittānaṃ paramukkaṃsapāramippatto bhagavā paccayākāre catuvīsatikoṭisatasahassamukhena mahāvajirañāṇaṃ pesetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti.
எத்த² ச ‘‘பா⁴வெத்வா’’தி ஏதேன விஜ்ஜாஸம்பதா³ய த⁴ம்மங் தோ²மேதி, ‘‘ஸச்சி²கத்வா’’தி ஏதேன விமுத்திஸம்பதா³ய. ததா² பட²மேன ஜா²னஸம்பதா³ய, து³தியேன விமொக்க²ஸம்பதா³ய. பட²மேன வா ஸமாதி⁴ஸம்பதா³ய, து³தியேன ஸமாபத்திஸம்பதா³ய. அத² வா பட²மேன க²யேஞாணபா⁴வேன, து³தியேன அனுப்பாதே³ஞாணபா⁴வேன. புரிமேன வா விஜ்ஜூபமதாய, து³தியேன வஜிருபமதாய. புரிமேன வா விராக³ஸம்பத்தியா, து³தியேன நிரோத⁴ஸம்பத்தியா. ததா² பட²மேன நிய்யானபா⁴வேன, து³தியேன நிஸ்ஸரணபா⁴வேன. பட²மேன வா ஹேதுபா⁴வேன, து³தியேன அஸங்க²தபா⁴வேன. பட²மேன வா த³ஸ்ஸனபா⁴வேன, து³தியேன விவேகபா⁴வேன. பட²மேன வா அதி⁴பதிபா⁴வேன, து³தியேன அமதபா⁴வேன த⁴ம்மங் தோ²மேதி. அத² வா ‘‘யங் த⁴ம்மங் பா⁴வெத்வா பு³த்³த⁴பா⁴வங் உபக³தோ’’தி ஏதேன ஸ்வாக்கா²ததாய த⁴ம்மங் தோ²மேதி, ‘‘ஸச்சி²கத்வா’’தி ஏதேன ஸந்தி³ட்டி²கதாய. ததா² புரிமேன அகாலிகதாய, பச்சி²மேன ஏஹிபஸ்ஸிகதாய. புரிமேன வா ஓபனெய்யிகதாய, பச்சி²மேன பச்சத்தங் வேதி³தப்³ப³தாய த⁴ம்மங் தோ²மேதி. ‘‘க³தமல’’ந்தி இமினா ஸங்கிலேஸாபா⁴வதீ³பனேன த⁴ம்மஸ்ஸ பரிஸுத்³த⁴தங் த³ஸ்ஸேதி. ‘‘அனுத்தர’’ந்தி ஏதேன அஞ்ஞஸ்ஸ விஸிட்ட²ஸ்ஸ அபா⁴வதீ³பனேன விபுலபரிபுண்ணதங். பட²மேன வா பஹானஸம்பத³ங் த⁴ம்மஸ்ஸ த³ஸ்ஸேதி, து³தியேன ஸபா⁴வஸம்பத³ங். பா⁴வேதப்³ப³தாய வா த⁴ம்மஸ்ஸ க³தமலபா⁴வோ யோஜேதப்³போ³. பா⁴வனாப³லேன ஹி ஸோ தோ³ஸானங் ஸமுக்³கா⁴தகோ ஹோதீதி. ஸச்சி²காதப்³ப³பா⁴வேன அனுத்தரபா⁴வோ யோஜேதப்³போ³. ஸச்சி²கிரியானிப்³ப³த்திதோ ஹி ததுத்தரிகரணீயாபா⁴வதோ அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணதாய அனுத்தரோதி. ததா² ‘‘பா⁴வெத்வா’’தி ஏதேன ஸஹ புப்³ப³பா⁴க³ஸீலாதீ³ஹி ஸெக்கா² ஸீலஸமாதி⁴பஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴ த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி. ‘‘ஸச்சி²கத்வா’’தி ஏதேன ஸஹ அஸங்க²தாய தா⁴துயா அஸெக்கா² ஸீலஸமாதி⁴பஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴ த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தீதி.
Ettha ca ‘‘bhāvetvā’’ti etena vijjāsampadāya dhammaṃ thometi, ‘‘sacchikatvā’’ti etena vimuttisampadāya. Tathā paṭhamena jhānasampadāya, dutiyena vimokkhasampadāya. Paṭhamena vā samādhisampadāya, dutiyena samāpattisampadāya. Atha vā paṭhamena khayeñāṇabhāvena, dutiyena anuppādeñāṇabhāvena. Purimena vā vijjūpamatāya, dutiyena vajirupamatāya. Purimena vā virāgasampattiyā, dutiyena nirodhasampattiyā. Tathā paṭhamena niyyānabhāvena, dutiyena nissaraṇabhāvena. Paṭhamena vā hetubhāvena, dutiyena asaṅkhatabhāvena. Paṭhamena vā dassanabhāvena, dutiyena vivekabhāvena. Paṭhamena vā adhipatibhāvena, dutiyena amatabhāvena dhammaṃ thometi. Atha vā ‘‘yaṃ dhammaṃ bhāvetvā buddhabhāvaṃ upagato’’ti etena svākkhātatāya dhammaṃ thometi, ‘‘sacchikatvā’’ti etena sandiṭṭhikatāya. Tathā purimena akālikatāya, pacchimena ehipassikatāya. Purimena vā opaneyyikatāya, pacchimena paccattaṃ veditabbatāya dhammaṃ thometi. ‘‘Gatamala’’nti iminā saṃkilesābhāvadīpanena dhammassa parisuddhataṃ dasseti. ‘‘Anuttara’’nti etena aññassa visiṭṭhassa abhāvadīpanena vipulaparipuṇṇataṃ. Paṭhamena vā pahānasampadaṃ dhammassa dasseti, dutiyena sabhāvasampadaṃ. Bhāvetabbatāya vā dhammassa gatamalabhāvo yojetabbo. Bhāvanābalena hi so dosānaṃ samugghātako hotīti. Sacchikātabbabhāvena anuttarabhāvo yojetabbo. Sacchikiriyānibbattito hi tatuttarikaraṇīyābhāvato anaññasādhāraṇatāya anuttaroti. Tathā ‘‘bhāvetvā’’ti etena saha pubbabhāgasīlādīhi sekkhā sīlasamādhipaññākkhandhā dassitā honti. ‘‘Sacchikatvā’’ti etena saha asaṅkhatāya dhātuyā asekkhā sīlasamādhipaññākkhandhā dassitā hontīti.
3. ஏவங் ஸங்கே²பேனேவ ஸப்³ப³த⁴ம்மகு³ணேஹி ஸத்³த⁴ம்மங் அபி⁴த்த²வித்வா இதா³னி அரியஸங்க⁴ங் தோ²மேதுங் ‘‘ஸுக³தஸ்ஸா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ஸுக³தஸ்ஸாதி ஸம்ப³ந்த⁴னித்³தே³ஸோ . தஸ்ஸ ‘‘புத்தான’’ந்தி ஏதேன ஸம்ப³ந்தோ⁴ . ஓரஸானந்தி புத்தவிஸேஸனங். மாரஸேனமத²னானந்தி ஓரஸபுத்தபா⁴வே காரணனித்³தே³ஸோ. தேன கிலேஸபஹானமேவ ப⁴க³வதோ ஓரஸபுத்தபா⁴வே காரணங் அனுஜானாதீதி த³ஸ்ஸேதி. அட்ட²ன்னந்தி க³ணனபரிச்சே²த³னித்³தே³ஸோ. தேன ச ஸதிபி தேஸங் ஸத்தவிஸேஸபா⁴வேன அனேகஸஹஸ்ஸஸங்கா²பா⁴வே இமங் க³ணனபரிச்சே²த³ங் நாதிவத்தந்தீதி த³ஸ்ஸேதி மக்³க³ட்ட²ப²லட்ட²பா⁴வானதிவத்தனதோ. ஸமூஹந்தி ஸமுதா³யனித்³தே³ஸோ. அரியஸங்க⁴ந்தி கு³ணவிஸிட்ட²ஸங்கா⁴தபா⁴வனித்³தே³ஸோ. தேன அஸதிபி அரியபுக்³க³லானங் காயஸாமக்³கி³யங் அரியஸங்க⁴பா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி தி³ட்டி²ஸீலஸாமஞ்ஞேன ஸங்ஹதபா⁴வதோ.
3. Evaṃ saṅkhepeneva sabbadhammaguṇehi saddhammaṃ abhitthavitvā idāni ariyasaṅghaṃ thometuṃ ‘‘sugatassā’’tiādimāha. Tattha sugatassāti sambandhaniddeso . Tassa ‘‘puttāna’’nti etena sambandho . Orasānanti puttavisesanaṃ. Mārasenamathanānanti orasaputtabhāve kāraṇaniddeso. Tena kilesapahānameva bhagavato orasaputtabhāve kāraṇaṃ anujānātīti dasseti. Aṭṭhannanti gaṇanaparicchedaniddeso. Tena ca satipi tesaṃ sattavisesabhāvena anekasahassasaṅkhābhāve imaṃ gaṇanaparicchedaṃ nātivattantīti dasseti maggaṭṭhaphalaṭṭhabhāvānativattanato. Samūhanti samudāyaniddeso. Ariyasaṅghanti guṇavisiṭṭhasaṅghātabhāvaniddeso. Tena asatipi ariyapuggalānaṃ kāyasāmaggiyaṃ ariyasaṅghabhāvaṃ dasseti diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvato.
தத்த² உரஸி ப⁴வா ஜாதா ஸங்ப³த்³தா⁴ ச ஓரஸா. யதா² ஹி ஸத்தானங் ஓரஸபுத்தா அத்தஜாததாய பிது ஸந்தகஸ்ஸ தா³யஜ்ஜஸ்ஸ விஸேஸேன பா⁴கி³னோ ஹொந்தி, ஏவமேதேபி அரியபுக்³க³லா ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸவனந்தே அரியாய ஜாதியா ஜாததாய ப⁴க³வதோ ஸந்தகஸ்ஸ விமுத்திஸுக²ஸ்ஸ அரியத⁴ம்மரதனஸ்ஸ ச ஏகந்தபா⁴கி³னோதி ஓரஸா விய ஓரஸா. அத² வா ப⁴க³வதோ த⁴ம்மதே³ஸனானுபா⁴வேனேவ அரியபூ⁴மிங் ஓக்கமமானா ஓக்கந்தா ச அரியஸாவகா ப⁴க³வதோ உரேன வாயாமஜனிதாபி⁴ஜாதிதாய நிப்பரியாயேன ஓரஸா புத்தாதி வத்தப்³ப³தங் அரஹந்தி. ஸாவகேஹி பவத்தியமானாபி ஹி த⁴ம்மதே³ஸனா ‘‘ப⁴க³வதோ த⁴ம்மதே³ஸனா’’இச்சேவ வுச்சதி தம்மூலிகத்தா லக்க²ணாதி³விஸேஸாபா⁴வதோ ச.
Tattha urasi bhavā jātā saṃbaddhā ca orasā. Yathā hi sattānaṃ orasaputtā attajātatāya pitu santakassa dāyajjassa visesena bhāgino honti, evametepi ariyapuggalā sammāsambuddhassa dhammassavanante ariyāya jātiyā jātatāya bhagavato santakassa vimuttisukhassa ariyadhammaratanassa ca ekantabhāginoti orasā viya orasā. Atha vā bhagavato dhammadesanānubhāveneva ariyabhūmiṃ okkamamānā okkantā ca ariyasāvakā bhagavato urena vāyāmajanitābhijātitāya nippariyāyena orasā puttāti vattabbataṃ arahanti. Sāvakehi pavattiyamānāpi hi dhammadesanā ‘‘bhagavato dhammadesanā’’icceva vuccati tammūlikattā lakkhaṇādivisesābhāvato ca.
யதி³பி அரியஸாவகானங் அரியமக்³கா³தி⁴க³மஸமயே ப⁴க³வதோ விய தத³ந்தராயகரணத்த²ங் தே³வபுத்தமாரோ, மாரவாஹினீ வா ந ஏகந்தேன அபஸாதே³தி, தேஹி பன அபஸாதே³தப்³ப³தாய காரணே விமதி²தே தேபி விமதி²தா ஏவ நாம ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘மாரஸேனமத²னான’’ந்தி. இமஸ்மிங் பனத்தே² ‘‘மாரமாரஸேனமத²னான’’ந்தி வத்தப்³பே³ மாரஸேனமத²னானந்தி ஏகதே³ஸஸரூபேகஸேஸோ கதோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அத² வா க²ந்தா⁴பி⁴ஸங்கா²ரமாரானங் விய தே³வபுத்தமாரஸ்ஸபி கு³ணமாரணே ஸஹாயபா⁴வூபக³மனதோ கிலேஸப³லகாயோ ‘‘ஸேனா’’தி வுச்சதி. யதா²ஹ ‘‘காமா தே பட²மா ஸேனா’’திஆதி³ (ஸு॰ நி॰ 438). ஸா ச தேஹி தி³யட்³ட⁴ஸஹஸ்ஸபே⁴தா³, அனந்தபே⁴தா³ வா கிலேஸவாஹினீ ஸதித⁴ம்மவிசயவீரியஸமதா²தி³கு³ணபஹரணேஹி ஓதி⁴ஸோ விமதி²தா விஹதா வித்³த⁴ஸ்தா சாதி மாரஸேனமத²னா, அரியஸாவகா. ஏதேன தேஸங் ப⁴க³வதோ அனுஜாதபுத்ததங் த³ஸ்ஸேதி.
Yadipi ariyasāvakānaṃ ariyamaggādhigamasamaye bhagavato viya tadantarāyakaraṇatthaṃ devaputtamāro, māravāhinī vā na ekantena apasādeti, tehi pana apasādetabbatāya kāraṇe vimathite tepi vimathitā eva nāma hontīti āha ‘‘mārasenamathanāna’’nti. Imasmiṃ panatthe ‘‘māramārasenamathanāna’’nti vattabbe mārasenamathanānanti ekadesasarūpekaseso katoti daṭṭhabbaṃ. Atha vā khandhābhisaṅkhāramārānaṃ viya devaputtamārassapi guṇamāraṇe sahāyabhāvūpagamanato kilesabalakāyo ‘‘senā’’ti vuccati. Yathāha ‘‘kāmā te paṭhamā senā’’tiādi (su. ni. 438). Sā ca tehi diyaḍḍhasahassabhedā, anantabhedā vā kilesavāhinī satidhammavicayavīriyasamathādiguṇapaharaṇehi odhiso vimathitā vihatā viddhastā cāti mārasenamathanā, ariyasāvakā. Etena tesaṃ bhagavato anujātaputtataṃ dasseti.
ஆரகத்தா கிலேஸேஹி, அனயே ந இரியனதோ, அயே ச இரியனதோ அரியா நிருத்தினயேன. அத² வா ஸதே³வகேன லோகேன ஸரணந்தி அரணீயதோ உபக³ந்தப்³ப³தோ, உபக³தானஞ்ச தத³த்த²ஸித்³தி⁴தோ அரியா. அரியானங் ஸங்கோ⁴தி அரியஸங்கோ⁴. அரியோ ச ஸோ ஸங்கோ⁴ சாதி வா அரியஸங்கோ⁴. ப⁴க³வதோ அபரபா⁴கே³ பு³த்³த⁴த⁴ம்மரதனானம்பி ஸமதி⁴க³மோ ஸங்க⁴ரதனாதீ⁴னோதி அஸ்ஸ அரியஸங்க⁴ஸ்ஸ ப³ஹூபகாரதங் த³ஸ்ஸேதுங் இதே⁴வ ‘‘ஸிரஸா வந்தே³’’தி வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Ārakattā kilesehi, anaye na iriyanato, aye ca iriyanato ariyā niruttinayena. Atha vā sadevakena lokena saraṇanti araṇīyato upagantabbato, upagatānañca tadatthasiddhito ariyā. Ariyānaṃ saṅghoti ariyasaṅgho. Ariyo ca so saṅgho cāti vā ariyasaṅgho. Bhagavato aparabhāge buddhadhammaratanānampi samadhigamo saṅgharatanādhīnoti assa ariyasaṅghassa bahūpakārataṃ dassetuṃ idheva ‘‘sirasā vande’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
எத்த² ச ‘‘ஸுக³தஸ்ஸ ஓரஸானங் புத்தான’’ந்தி ஏதேன அரியஸங்க⁴ஸ்ஸ பப⁴வஸம்பத³ங் த³ஸ்ஸேதி, ‘‘மாரஸேனமத²னான’’ந்தி ஏதேன பஹானஸம்பத³ங் ஸகலஸங்கிலேஸபஹானதீ³பனதோ, ‘‘அட்ட²ன்னம்பி ஸமூஹ’’ந்தி ஏதேன ஞாணஸம்பத³ங் மக்³க³ட்ட²ப²லட்ட²பா⁴வதீ³பனதோ. ‘‘அரியஸங்க⁴’’ந்தி ஏதேன பப⁴வஸம்பத³ங் த³ஸ்ஸேதி ஸப்³ப³ஸங்கா⁴னங் அக்³க³பா⁴வதீ³பனதோ. அத² வா ஸுக³தஸ்ஸ ஓரஸானங் புத்தானந்தி அரியஸங்க⁴ஸ்ஸ விஸுத்³த⁴னிஸ்ஸயபா⁴வதீ³பனங். மாரஸேனமத²னானந்தி ஸம்மாஉஜுஞாயஸாமீசிப்படிபன்னபா⁴வதீ³பனங். அட்ட²ன்னம்பி ஸமூஹந்தி ஆஹுனெய்யாதி³பா⁴வதீ³பனங். அரியஸங்க⁴ந்தி அனுத்தரபுஞ்ஞகெ²த்தபா⁴வதீ³பனங். ததா² ‘‘ஸுக³தஸ்ஸ ஓரஸானங் புத்தான’’ந்தி ஏதேன அரியஸங்க⁴ஸ்ஸ லோகுத்தரஸரணக³மனஸபா⁴வங் தீ³பேதி. லோகுத்தரஸரணக³மனேன ஹி தே ப⁴க³வதோ ஓரஸபுத்தா ஜாதா. ‘‘மாரஸேனமத²னான’’ந்தி ஏதேன அபி⁴னீஹாரஸம்பதா³ய ஸித்³த⁴ங் புப்³ப³பா⁴கே³ ஸம்மாபடிபத்திங் த³ஸ்ஸேதி. கதாபி⁴னீஹாரா ஹி ஸம்மாபடிபன்னா மாரங் மாரபரிஸங் வா அபி⁴விஜினந்தி. ‘‘அட்ட²ன்னம்பி ஸமூஹ’’ந்தி ஏதேன படிவித்³த⁴ஸ்தவிபக்கே² ஸெக்கா²ஸெக்க²த⁴ம்மே த³ஸ்ஸேதி புக்³க³லாதி⁴ட்டா²னேன மக்³க³ப²லத⁴ம்மானங் பகாஸிதத்தா. ‘‘அரியஸங்க⁴’’ந்தி அக்³க³த³க்கி²ணெய்யபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. ஸரணக³மனஞ்ச ஸாவகானங் ஸப்³ப³கு³ணானங் ஆதி³, ஸபுப்³ப³பா⁴க³படிபதா³ ஸெக்கா² ஸீலக்க²ந்தா⁴த³யோ மஜ்ஜே², அஸெக்கா² ஸீலக்க²ந்தா⁴த³யோ பரியோஸானந்தி ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானகல்யாணா ஸங்கே²பதோ ஸப்³பே³ அரியஸங்க⁴கு³ணா பகாஸிதா ஹொந்தி.
Ettha ca ‘‘sugatassa orasānaṃ puttāna’’nti etena ariyasaṅghassa pabhavasampadaṃ dasseti, ‘‘mārasenamathanāna’’nti etena pahānasampadaṃ sakalasaṃkilesapahānadīpanato, ‘‘aṭṭhannampi samūha’’nti etena ñāṇasampadaṃ maggaṭṭhaphalaṭṭhabhāvadīpanato. ‘‘Ariyasaṅgha’’nti etena pabhavasampadaṃ dasseti sabbasaṅghānaṃ aggabhāvadīpanato. Atha vā sugatassa orasānaṃ puttānanti ariyasaṅghassa visuddhanissayabhāvadīpanaṃ. Mārasenamathanānanti sammāujuñāyasāmīcippaṭipannabhāvadīpanaṃ. Aṭṭhannampi samūhanti āhuneyyādibhāvadīpanaṃ. Ariyasaṅghanti anuttarapuññakhettabhāvadīpanaṃ. Tathā ‘‘sugatassa orasānaṃ puttāna’’nti etena ariyasaṅghassa lokuttarasaraṇagamanasabhāvaṃ dīpeti. Lokuttarasaraṇagamanena hi te bhagavato orasaputtā jātā. ‘‘Mārasenamathanāna’’nti etena abhinīhārasampadāya siddhaṃ pubbabhāge sammāpaṭipattiṃ dasseti. Katābhinīhārā hi sammāpaṭipannā māraṃ māraparisaṃ vā abhivijinanti. ‘‘Aṭṭhannampi samūha’’nti etena paṭividdhastavipakkhe sekkhāsekkhadhamme dasseti puggalādhiṭṭhānena maggaphaladhammānaṃ pakāsitattā. ‘‘Ariyasaṅgha’’nti aggadakkhiṇeyyabhāvaṃ dasseti. Saraṇagamanañca sāvakānaṃ sabbaguṇānaṃ ādi, sapubbabhāgapaṭipadā sekkhā sīlakkhandhādayo majjhe, asekkhā sīlakkhandhādayo pariyosānanti ādimajjhapariyosānakalyāṇā saṅkhepato sabbe ariyasaṅghaguṇā pakāsitā honti.
4. ஏவங் கா³தா²த்தயேன ஸங்கே²பதோ ஸகலகு³ணஸங்கித்தனமுகே²ன ரதனத்தயஸ்ஸ பணாமங் கத்வா இதா³னி தங் நிபச்சகாரங் யதா²தி⁴ப்பேதே பயோஜனே பரிணாமெந்தோ ‘‘இதி மே’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ரதிஜனநட்டே²ன ரதனங், பு³த்³த⁴த⁴ம்மஸங்கா⁴. தேஸஞ்ஹி ‘‘இதிபி ஸோ ப⁴க³வா’’திஆதி³னா யதா²பூ⁴தகு³ணே ஆவஜ்ஜெந்தஸ்ஸ அமதாதி⁴க³மஹேதுபூ⁴தங் அனப்பகங் பீதிபாமோஜ்ஜங் உப்பஜ்ஜதி. யதா²ஹ –
4. Evaṃ gāthāttayena saṅkhepato sakalaguṇasaṃkittanamukhena ratanattayassa paṇāmaṃ katvā idāni taṃ nipaccakāraṃ yathādhippete payojane pariṇāmento ‘‘iti me’’tiādimāha. Tattha ratijananaṭṭhena ratanaṃ, buddhadhammasaṅghā. Tesañhi ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā yathābhūtaguṇe āvajjentassa amatādhigamahetubhūtaṃ anappakaṃ pītipāmojjaṃ uppajjati. Yathāha –
‘‘யஸ்மிங், மஹானாம, ஸமயே அரியஸாவகோ ததா²க³தங் அனுஸ்ஸரதி, நேவஸ்ஸ தஸ்மிங் ஸமயே ராக³பரியுட்டி²தங் சித்தங் ஹோதி, ந தோ³ஸபரியுட்டி²தங் சித்தங் ஹோதி, ந மோஹபரியுட்டி²தங் சித்தங் ஹோதி, உஜுக³தமேவஸ்ஸ தஸ்மிங் ஸமயே சித்தங் ஹோதி ததா²க³தங் ஆரப்³ப⁴. உஜுக³தசித்தோ கோ² பன, மஹானாம, அரியஸாவகோ லப⁴தி அத்த²வேத³ங், லப⁴தி த⁴ம்மவேத³ங், லப⁴தி த⁴ம்மூபஸங்ஹிதங் பாமோஜ்ஜங், பமுதி³தஸ்ஸ பீதி ஜாயதீ’’திஆதி³ (அ॰ நி॰ 6.10; 11.11).
‘‘Yasmiṃ, mahānāma, samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati, nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti tathāgataṃ ārabbha. Ujugatacitto kho pana, mahānāma, ariyasāvako labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, pamuditassa pīti jāyatī’’tiādi (a. ni. 6.10; 11.11).
சித்தீகதாதி³பா⁴வோ வா ரதனட்டோ². வுத்தஞ்ஹேதங் –
Cittīkatādibhāvo vā ratanaṭṭho. Vuttañhetaṃ –
‘‘சித்தீகதங் மஹக்³க⁴ஞ்ச, அதுலங் து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனங்;
‘‘Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;
அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ங், ரதனங் தேன வுச்சதீ’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.33; கு²॰ பா॰ அட்ட²॰ 6.3; ஸு॰ நி॰ அட்ட²॰ 226; மஹானி॰ அட்ட²॰ 50) –
Anomasattaparibhogaṃ, ratanaṃ tena vuccatī’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 2.33; khu. pā. aṭṭha. 6.3; su. ni. aṭṭha. 226; mahāni. aṭṭha. 50) –
சித்தீகதபா⁴வாத³யோ ச அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா பு³த்³தா⁴தீ³ஸு ஏவ லப்³ப⁴ந்தீதி.
Cittīkatabhāvādayo ca anaññasādhāraṇā buddhādīsu eva labbhantīti.
வந்த³னாவ வந்த³னாமயங் யதா² ‘‘தா³னமயங் ஸீலமய’’ந்தி. வந்த³னா செத்த² காயவாசாசித்தேஹி திண்ணங் ரதனானங் கு³ணனின்னதா, தோ²மனா வா. புஜ்ஜப⁴வப²லனிப்³ப³த்தனதோ புஞ்ஞங், அத்தனோ ஸந்தானங் புனாதீதி வா. ஸுவிஹதந்தராயோதி. ஸுட்டு² விஹதந்தராயோ. ஏதேன அத்தனோ பஸாத³ஸம்பத்தியா, ரதனத்தயஸ்ஸ ச கெ²த்தபா⁴வஸம்பத்தியா தங் புஞ்ஞங் அத்த²ப்பகாஸனஸ்ஸ உபகா⁴தகஉபத்³த³வானங் விஹனநே ஸமத்த²ந்தி த³ஸ்ஸேதி. ஹுத்வாதி புப்³ப³காலகிரியா. தஸ்ஸ ‘‘அத்த²ங் பகாஸயிஸ்ஸாமீ’’தி ஏதேன ஸம்ப³ந்தோ⁴. தஸ்ஸாதி யங் ரதனத்தயவந்த³னாமயங் புஞ்ஞங், தஸ்ஸ. ஆனுபா⁴வேனாதி ப³லேன.
Vandanāva vandanāmayaṃ yathā ‘‘dānamayaṃ sīlamaya’’nti. Vandanā cettha kāyavācācittehi tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇaninnatā, thomanā vā. Pujjabhavaphalanibbattanato puññaṃ, attano santānaṃ punātīti vā. Suvihatantarāyoti. Suṭṭhu vihatantarāyo. Etena attano pasādasampattiyā, ratanattayassa ca khettabhāvasampattiyā taṃ puññaṃ atthappakāsanassa upaghātakaupaddavānaṃ vihanane samatthanti dasseti. Hutvāti pubbakālakiriyā. Tassa ‘‘atthaṃ pakāsayissāmī’’ti etena sambandho. Tassāti yaṃ ratanattayavandanāmayaṃ puññaṃ, tassa. Ānubhāvenāti balena.
5. ஏவங் ரதனத்தயஸ்ஸ நிபச்சகாரே பயோஜனங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி யஸ்ஸா த⁴ம்மதே³ஸனாய அத்த²ங் ஸங்வண்ணேதுகாமோ, தஸ்ஸா தாவ கு³ணாபி⁴த்த²வனவஸேன உபஞ்ஞாபனத்த²ங் ‘‘ஸங்யுத்தவக்³க³படிமண்டி³தஸ்ஸா’’திஆதி³ வுத்தங், தே³வதாஸங்யுத்தாதி³ஸங்யுத்தேஹி சேவ நளவக்³கா³தி³வக்³கே³ஹி ச விபூ⁴ஸிதஸ்ஸாதி அத்தோ². தத்த² ‘‘ஸங்யுத்த’’ந்தி ‘‘ஸங்யோகோ³’’தி ச அத்த²தோ ஏகங். கேஸங் ஸங்யுத்தங்? ஸுத்தவக்³கா³னங். யதா² ஹி ப்³யஞ்ஜனஸமுதா³யோ பத³ங், ஏவங் அத்தே²ஸு ச கதாவதி⁴கோ பத³ஸமுதா³யோ வாக்யங், வாக்யஸமுதா³யோ ஸுத்தங், ஸுத்தஸமுதா³யே வக்³கோ³தி ஸமஞ்ஞா, ததா² ஸுத்தவக்³க³ஸமுதா³யே ஸங்யுத்தஸமஞ்ஞா. ஸங்யுஜ்ஜந்தீதி எத்த² ஸுத்தவக்³கா³தி ஸங்யுத்தங். யதி³பி அவயவவினிமுத்தோ ஸமுதா³யோ நாம பரமத்த²தோ நத்தி², அவயவே ஏவ தங்தங்ஸன்னிவேஸவிஸிட்டே² உபாதா³ய பதா³தி³ஸமஞ்ஞா விய ஸுத்தவக்³க³ஸமஞ்ஞா ஸங்யுத்தஸமஞ்ஞா ஆக³மஸமஞ்ஞா ச, ததா²பி பரமத்த²தோ அவிஜ்ஜமானோபி ஸமுதா³யோ பு³த்³தி⁴பரிகப்பிதரூபேன விஜ்ஜமானோ விய க³ய்ஹமானோ அவயவானங் அதி⁴ட்டா²னபா⁴வேன வோஹரீயதி யதா² ‘‘ருக்கே² ஸாகா²’’தி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ஸங்யுத்தவக்³க³படிமண்டி³தஸ்ஸா’’தி.
5. Evaṃ ratanattayassa nipaccakāre payojanaṃ dassetvā idāni yassā dhammadesanāya atthaṃ saṃvaṇṇetukāmo, tassā tāva guṇābhitthavanavasena upaññāpanatthaṃ ‘‘saṃyuttavaggapaṭimaṇḍitassā’’tiādi vuttaṃ, devatāsaṃyuttādisaṃyuttehi ceva naḷavaggādivaggehi ca vibhūsitassāti attho. Tattha ‘‘saṃyutta’’nti ‘‘saṃyogo’’ti ca atthato ekaṃ. Kesaṃ saṃyuttaṃ? Suttavaggānaṃ. Yathā hi byañjanasamudāyo padaṃ, evaṃ atthesu ca katāvadhiko padasamudāyo vākyaṃ, vākyasamudāyo suttaṃ, suttasamudāye vaggoti samaññā, tathā suttavaggasamudāye saṃyuttasamaññā. Saṃyujjantīti ettha suttavaggāti saṃyuttaṃ. Yadipi avayavavinimutto samudāyo nāma paramatthato natthi, avayave eva taṃtaṃsannivesavisiṭṭhe upādāya padādisamaññā viya suttavaggasamaññā saṃyuttasamaññā āgamasamaññā ca, tathāpi paramatthato avijjamānopi samudāyo buddhiparikappitarūpena vijjamāno viya gayhamāno avayavānaṃ adhiṭṭhānabhāvena voharīyati yathā ‘‘rukkhe sākhā’’ti, tasmā vuttaṃ ‘‘saṃyuttavaggapaṭimaṇḍitassā’’ti.
நனு ஸங்யுத்தவக்³கோ³ ஏவ ஆக³மோ, தஸ்ஸ பன கேஹி மண்ட³னந்தி? ந சோதே³தப்³ப³மேதங். ப⁴வதி ஹி அபி⁴ன்னேபி வத்து²ஸ்மிங் யதா²தி⁴ப்பேதவிஸேஸாவபோ³த⁴னதோ பே⁴த³கஸமுதா³சாரோ யதா² ‘‘ஸிலாபுத்தகஸ்ஸ ஸரீர’’ந்தி. ஆக³மிஸ்ஸந்தி எத்த², ஏதேன, ஏதஸ்மா வா அத்தத்த²பரத்தா²த³யோதி ஆக³மோ, ஆதி³கல்யாணாதி³கு³ணஸம்பத்தியா உத்தமட்டே²ன தங்தங்அபி⁴பத்தி²தஸமித்³தி⁴ஹேதுதாய பண்டி³தேஹி வரிதப்³ப³தோ வரோ, ஆக³மோ ச ஸோ வரோ சாதி ஆக³மவரோ. ஆக³மஸம்மதேஹி வா வரோதி ஆக³மவரோ, ஸங்யுத்தோ ச ஸோ ஆக³மவரோ சாதி ஸங்யுத்தாக³மவரோ, தஸ்ஸ. பு³த்³தா⁴னங் அனுபு³த்³தா⁴ பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தா⁴, பு³த்³தா⁴னங் ஸச்சபடிவேத⁴ங் அனுக³ம்ம படிவித்³த⁴ஸச்சா அக்³க³ஸாவகாத³யோ அரியா. தேஹி அத்த²ஸங்வண்ணனாகு³ணஸங்வண்ணனானங் வஸேன ஸங்வண்ணிதஸ்ஸ.
Nanu saṃyuttavaggo eva āgamo, tassa pana kehi maṇḍananti? Na codetabbametaṃ. Bhavati hi abhinnepi vatthusmiṃ yathādhippetavisesāvabodhanato bhedakasamudācāro yathā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti. Āgamissanti ettha, etena, etasmā vā attatthaparatthādayoti āgamo, ādikalyāṇādiguṇasampattiyā uttamaṭṭhena taṃtaṃabhipatthitasamiddhihetutāya paṇḍitehi varitabbato varo, āgamo ca so varo cāti āgamavaro. Āgamasammatehi vā varoti āgamavaro, saṃyutto ca so āgamavaro cāti saṃyuttāgamavaro, tassa. Buddhānaṃ anubuddhā buddhānubuddhā, buddhānaṃ saccapaṭivedhaṃ anugamma paṭividdhasaccā aggasāvakādayo ariyā. Tehi atthasaṃvaṇṇanāguṇasaṃvaṇṇanānaṃ vasena saṃvaṇṇitassa.
அத² வா பு³த்³தா⁴ ச அனுபு³த்³தா⁴ ச பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தா⁴தி யோஜேதப்³ப³ங். ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴னேவ ஹி வினயஸுத்தஅபி⁴த⁴ம்மானங் பகிண்ணகதே³ஸனாதி³வஸேன யோ பட²மங் அத்தோ² விப⁴த்தோ, ஸோ ஏவ பச்சா² தேஸங் அத்த²வண்ணனாவஸேன ஸங்கீ³திகாரேஹி ஸங்க³ஹங் ஆரோபிதோதி. எத்த² ச ஸங்யுத்தானங் வக்³கா³ ஸமூஹாதி ஸங்யுத்தவக்³கா³, ஸகா³தா²வக்³கா³த³யோ. தப்பரியாபன்னதாய ஸங்யுத்தேஸு வக்³கா³ ஸங்யுத்தவக்³கா³, நளவக்³கா³த³யோ. ஸங்யுத்தாவ வக்³கா³ ஸங்யுத்தவக்³கா³. திவிதே⁴பி தே ஏகஸேஸனயேன க³ஹெத்வா வுத்தங் ‘‘ஸங்யுத்தவக்³க³படிமண்டி³தஸ்ஸா’’தி.
Atha vā buddhā ca anubuddhā ca buddhānubuddhāti yojetabbaṃ. Sammāsambuddheneva hi vinayasuttaabhidhammānaṃ pakiṇṇakadesanādivasena yo paṭhamaṃ attho vibhatto, so eva pacchā tesaṃ atthavaṇṇanāvasena saṅgītikārehi saṅgahaṃ āropitoti. Ettha ca saṃyuttānaṃ vaggā samūhāti saṃyuttavaggā, sagāthāvaggādayo. Tappariyāpannatāya saṃyuttesu vaggā saṃyuttavaggā, naḷavaggādayo. Saṃyuttāva vaggā saṃyuttavaggā. Tividhepi te ekasesanayena gahetvā vuttaṃ ‘‘saṃyuttavaggapaṭimaṇḍitassā’’ti.
தத்த² ஸகா³தா²வக்³கே³ தாவ ஏகாத³ஸ ஸங்யுத்தானி அட்ட²திங்ஸ வக்³கா³. நிதா³னவக்³கே³ நவ ஸங்யுத்தானி ஏகூனசத்தாலீஸ வக்³கா³. க²ந்த⁴வக்³கே³ ஏகாத³ஸ ஸங்யுத்தானி ஏகூனஸட்டி² வக்³கா³. ஸளாயதனவக்³கே³ நவ ஸங்யுத்தானி அட்ட²திங்ஸ வக்³கா³. மஹாவக்³கே³ த்³வாத³ஸ ஸங்யுத்தானி அட்ட²சத்தாலீஸ வக்³கா³. இத³மெத்த² ஸங்யுத்தந்தரவக்³கா³னங் பரிமாணங்.
Tattha sagāthāvagge tāva ekādasa saṃyuttāni aṭṭhatiṃsa vaggā. Nidānavagge nava saṃyuttāni ekūnacattālīsa vaggā. Khandhavagge ekādasa saṃyuttāni ekūnasaṭṭhi vaggā. Saḷāyatanavagge nava saṃyuttāni aṭṭhatiṃsa vaggā. Mahāvagge dvādasa saṃyuttāni aṭṭhacattālīsa vaggā. Idamettha saṃyuttantaravaggānaṃ parimāṇaṃ.
ஞாணப்பபே⁴த³ஜனநஸ்ஸாதி படிச்சஸமுப்பாத³க²ந்தா⁴யதனாதி³கதா²ப³ஹுலதாய க³ம்பீ⁴ரஞாணசரியாவிபா⁴வனதோ பஞ்ஞாவிபா⁴க³ஸமுப்பாத³கஸ்ஸ. இத⁴ பன ‘‘பஞ்ஞாப்பபே⁴த³ஜனநஸ்ஸா’’தி ஸ்வாயமாக³மோ தோ²மிதோ, ஸங்வண்ணனாஸு சாயங் ஆசரியஸ்ஸ பகதி, யதி³த³ங் தங்தங்ஸங்வண்ணனானங் ஆதி³தோ தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஸங்வண்ணேதப்³ப³ஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ விஸேஸகு³ணகித்தனேன தோ²மனா. ததா² ஹி ஸுமங்க³லவிலாஸினீபபஞ்சஸூத³னீமனோரத²பூரணீஅட்ட²ஸாலினீஆதீ³ஸு ச யதா²க்கமங் ‘‘ஸத்³தா⁴வஹகு³ணஸ்ஸ, பரவாத³மத²னஸ்ஸ, த⁴ம்மகதி²கபுங்க³வானங் விசித்தபடிபா⁴னஜனநஸ்ஸ, தஸ்ஸ க³ம்பீ⁴ரஞாணேஹி ஓகா³ள்ஹஸ்ஸ அபி⁴ண்ஹஸோ நானானயவிசித்தஸ்ஸ அபி⁴த⁴ம்மஸ்ஸா’’திஆதி³னா தோ²மனா கதா.
Ñāṇappabhedajananassāti paṭiccasamuppādakhandhāyatanādikathābahulatāya gambhīrañāṇacariyāvibhāvanato paññāvibhāgasamuppādakassa. Idha pana ‘‘paññāppabhedajananassā’’ti svāyamāgamo thomito, saṃvaṇṇanāsu cāyaṃ ācariyassa pakati, yadidaṃ taṃtaṃsaṃvaṇṇanānaṃ ādito tassa tassa saṃvaṇṇetabbassa dhammassa visesaguṇakittanena thomanā. Tathā hi sumaṅgalavilāsinīpapañcasūdanīmanorathapūraṇīaṭṭhasālinīādīsu ca yathākkamaṃ ‘‘saddhāvahaguṇassa, paravādamathanassa, dhammakathikapuṅgavānaṃ vicittapaṭibhānajananassa, tassa gambhīrañāṇehi ogāḷhassa abhiṇhaso nānānayavicittassa abhidhammassā’’tiādinā thomanā katā.
6. அத்தோ² கதீ²யதி ஏதாயாதி அத்த²கதா², அத்த²கதா²வ அட்ட²கதா² த்த²-காரஸ்ஸ ட்ட²-காரங் கத்வா யதா² ‘‘து³க்க²ஸ்ஸ பீளனட்டோ²’’தி. ஆதி³தோதி ஆதி³ம்ஹி பட²மஸங்கீ³தியங். ச²ளபி⁴ஞ்ஞதாய பரமேன சித்தவஸிபா⁴வேன ஸமன்னாக³தத்தா ஜா²னாதீ³ஸு பஞ்சவித⁴வஸிதாஸம்பா⁴வதோ ச வஸினோ, தே²ரா மஹாகஸ்ஸபாத³யோ . தேஸங் ஸதேஹி பஞ்சஹி. யாதி யா அட்ட²கதா². ஸங்கீ³தாதி அத்த²ங் கதே²துங் யுத்தட்டா²னே ‘‘அயங் ஏதஸ்ஸ அத்தோ², அயங் ஏதஸ்ஸ அத்தோ²’’தி ஸங்க³ஹெத்வா வுத்தா. அனுஸங்கீ³தா ச யஸத்தே²ராதீ³ஹி பச்சா²பி து³தியததியஸங்கீ³தீஸு. இமினா அத்தனோ ஸங்வண்ணனாய ஆக³மனவிஸுத்³தி⁴ங் த³ஸ்ஸேதி.
6. Attho kathīyati etāyāti atthakathā, atthakathāva aṭṭhakathā ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā yathā ‘‘dukkhassa pīḷanaṭṭho’’ti. Āditoti ādimhi paṭhamasaṅgītiyaṃ. Chaḷabhiññatāya paramena cittavasibhāvena samannāgatattā jhānādīsu pañcavidhavasitāsambhāvato ca vasino, therā mahākassapādayo . Tesaṃ satehi pañcahi. Yāti yā aṭṭhakathā. Saṅgītāti atthaṃ kathetuṃ yuttaṭṭhāne ‘‘ayaṃ etassa attho, ayaṃ etassa attho’’ti saṅgahetvā vuttā. Anusaṅgītā ca yasattherādīhi pacchāpi dutiyatatiyasaṅgītīsu. Iminā attano saṃvaṇṇanāya āgamanavisuddhiṃ dasseti.
7. ஸீஹஸ்ஸ லானதோ க³ஹணதோ ஸீஹளோ, ஸீஹகுமாரோ, தப்³ப³ங்ஸஜாததாய தம்ப³பண்ணிதீ³பே க²த்தியா, தேஸங் நிவாஸதாய தம்ப³பண்ணிதீ³பஸ்ஸ ச ஸீஹளபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. ஆப⁴தாதி ஜம்பு³தீ³பதோ ஆனீதா. அதா²தி பச்சா². அபரபா⁴கே³ ஹி நிகாயந்தரலத்³தீ⁴ஹி அஸங்கரத்த²ங் ஸீஹளபா⁴ஸாய அட்ட²கதா² ட²பிதாதி. தேன மூலட்ட²கதா² ஸப்³ப³ஸாதா⁴ரணா ந ஹோதீதி இத³ங் அத்த²ப்பகாஸனங் ஏகந்தேன கரணீயந்தி த³ஸ்ஸேதி. தேனேவாஹ ‘‘தீ³பவாஸீனமத்தா²யா’’தி. எத்த² தீ³பவாஸீனந்தி ஜம்பு³தீ³பவாஸீனங், ஸீஹளதீ³பவாஸீனங் வா அத்தா²ய ஸீஹளபா⁴ஸாய ட²பிதாதி யோஜனா.
7. Sīhassa lānato gahaṇato sīhaḷo, sīhakumāro, tabbaṃsajātatāya tambapaṇṇidīpe khattiyā, tesaṃ nivāsatāya tambapaṇṇidīpassa ca sīhaḷabhāvo veditabbo. Ābhatāti jambudīpato ānītā. Athāti pacchā. Aparabhāge hi nikāyantaraladdhīhi asaṅkaratthaṃ sīhaḷabhāsāya aṭṭhakathā ṭhapitāti. Tena mūlaṭṭhakathā sabbasādhāraṇā na hotīti idaṃ atthappakāsanaṃ ekantena karaṇīyanti dasseti. Tenevāha ‘‘dīpavāsīnamatthāyā’’ti. Ettha dīpavāsīnanti jambudīpavāsīnaṃ, sīhaḷadīpavāsīnaṃ vā atthāya sīhaḷabhāsāya ṭhapitāti yojanā.
8. அபனெத்வாதி கஞ்சுகஸதி³ஸங் ஸீஹளபா⁴ஸங் அபனெத்வா. ததோதி அட்ட²கதா²தோ. அஹந்தி அத்தானங் நித்³தி³ஸதி. மனோரமங் பா⁴ஸந்தி மாக³த⁴பா⁴ஸங். ஸா ஹி ஸபா⁴வனிருத்திபூ⁴தா பண்டி³தமனங் ரமயதி. தேனேவாஹ ‘‘தந்தினயானுச்ச²விக’’ந்தி, பாளிக³தியா அனுலோமிகங் பாளிசா²யானுவிதா⁴யினிந்தி அத்தோ². விக³ததோ³ஸந்தி அஸபா⁴வனிருத்திபா⁴ஸந்தரரஹிதங்.
8.Apanetvāti kañcukasadisaṃ sīhaḷabhāsaṃ apanetvā. Tatoti aṭṭhakathāto. Ahanti attānaṃ niddisati. Manoramaṃ bhāsanti māgadhabhāsaṃ. Sā hi sabhāvaniruttibhūtā paṇḍitamanaṃ ramayati. Tenevāha ‘‘tantinayānucchavika’’nti, pāḷigatiyā anulomikaṃ pāḷichāyānuvidhāyininti attho. Vigatadosanti asabhāvaniruttibhāsantararahitaṃ.
9. ஸமயங் அவிலோமெந்தோதி ஸித்³த⁴ந்தங் அவிரோதெ⁴ந்தோ. ஏதேன அத்த²தோ³ஸாபா⁴வமாஹ. அவிருத்³த⁴த்தா ஏவ ஹி தே²ரவாதா³பி இத⁴ பகாஸீயிஸ்ஸந்தி. தே²ரவங்ஸதீ³பானந்தி தி²ரேஹி ஸீலக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸமன்னாக³தத்தா தே²ரா, மஹாகஸ்ஸபாத³யோ. தேஹி ஆக³தா ஆசரியபரம்பரா தே²ரவங்ஸோ, தப்பரியாபன்னா ஹுத்வா ஆக³மாதி⁴க³மஸம்பன்னத்தா பஞ்ஞாபஜ்ஜோதேன தஸ்ஸ ஸமுஜ்ஜலனதோ தே²ரவங்ஸதீ³பா, மஹாவிஹாரவாஸினோ, தேஸங். விவிதே⁴ஹி ஆகாரேஹி நிச்சீ²யதீதி வினிச்ச²யோ, க³ண்டி²ட்டா²னேஸு கி²லமத்³த³னாகாரேன பவத்தா விமதிச்சே²த³னீ கதா². ஸுட்டு²னிபுணோ ஸண்ஹோ வினிச்ச²யோ ஏதேஸந்தி ஸுனிபுணவினிச்ச²யா. அத² வா வினிச்சி²னோதீதி வினிச்ச²யோ வுத்தப்பகாரவிஸயங் ஞாணங். ஸுட்டு² நிபுணோ சே²கோ வினிச்ச²யோ ஏதேஸந்தி யோஜேதப்³ப³ங். ஏதேன மஹாகஸ்ஸபாதி³தே²ரபரம்பராக³தோ, ததோ ஏவ ச அவிபரீதோ ஸண்ஹோ ஸுகு²மோ மஹாவிஹாரவாஸீனங் வினிச்ச²யோ, தஸ்ஸ பமாணபூ⁴ததங் த³ஸ்ஸேதி.
9.Samayaṃ avilomentoti siddhantaṃ avirodhento. Etena atthadosābhāvamāha. Aviruddhattā eva hi theravādāpi idha pakāsīyissanti. Theravaṃsadīpānanti thirehi sīlakkhandhādīhi samannāgatattā therā, mahākassapādayo. Tehi āgatā ācariyaparamparā theravaṃso, tappariyāpannā hutvā āgamādhigamasampannattā paññāpajjotena tassa samujjalanato theravaṃsadīpā, mahāvihāravāsino, tesaṃ. Vividhehi ākārehi nicchīyatīti vinicchayo, gaṇṭhiṭṭhānesu khilamaddanākārena pavattā vimaticchedanī kathā. Suṭṭhunipuṇo saṇho vinicchayo etesanti sunipuṇavinicchayā. Atha vā vinicchinotīti vinicchayo vuttappakāravisayaṃ ñāṇaṃ. Suṭṭhu nipuṇo cheko vinicchayo etesanti yojetabbaṃ. Etena mahākassapāditheraparamparāgato, tato eva ca aviparīto saṇho sukhumo mahāvihāravāsīnaṃ vinicchayo, tassa pamāṇabhūtataṃ dasseti.
10. ஸுஜனஸ்ஸ சாதி ச-ஸத்³தோ³ ஸம்பிண்ட³னத்தோ². தேன ‘‘ந கேவலங் ஜம்பு³தீ³பவாஸீனமேவ அத்தா²ய , அத² கோ² ஸாது⁴ஜனதோஸனத்த²ஞ்சா’’தி த³ஸ்ஸேதி. தேன ச ‘‘தம்ப³பண்ணிதீ³பவாஸீனம்பி அத்தா²யா’’தி அயமத்தோ² ஸித்³தோ⁴ ஹோதி உக்³க³ஹணாதி³ஸுகரதாய தேஸம்பி ப³ஹுகாரத்தா. சிரட்டி²தத்த²ந்தி சிரட்டி²திஅத்த²ங், சிரகாலப்பவத்தனாயாதி அத்தோ². இத³ஞ்ஹி அத்த²ப்பகாஸனங் அவிபரீதபத³ப்³யஞ்ஜனஸுனிக்கே²பஸ்ஸ அத்த²ஸுனயஸ்ஸ ச உபாயபா⁴வதோ ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸ சிரட்டி²தியா பவத்ததி. வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா ‘‘த்³வேமே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸ டி²தியா அஸம்மோஸாய அனந்தரதா⁴னாய ஸங்வத்தந்தி. கதமே த்³வே? ஸுனிக்கி²த்தஞ்ச பத³ப்³யஞ்ஜனங் அத்தோ² ச ஸுனீதோ’’தி (அ॰ நி॰ 2.20).
10.Sujanassa cāti ca-saddo sampiṇḍanattho. Tena ‘‘na kevalaṃ jambudīpavāsīnameva atthāya , atha kho sādhujanatosanatthañcā’’ti dasseti. Tena ca ‘‘tambapaṇṇidīpavāsīnampi atthāyā’’ti ayamattho siddho hoti uggahaṇādisukaratāya tesampi bahukārattā. Ciraṭṭhitatthanti ciraṭṭhitiatthaṃ, cirakālappavattanāyāti attho. Idañhi atthappakāsanaṃ aviparītapadabyañjanasunikkhepassa atthasunayassa ca upāyabhāvato saddhammassa ciraṭṭhitiyā pavattati. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘dveme, bhikkhave, dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattanti. Katame dve? Sunikkhittañca padabyañjanaṃ attho ca sunīto’’ti (a. ni. 2.20).
11-12. யங் அத்த²வண்ணனங் கத்துகாமோ, தஸ்ஸா மஹத்தங் பரிஹரிதுங் ‘‘ஸாவத்தி²பபூ⁴தீன’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தேனேவாஹ – ‘‘ந இத⁴ பி⁴ய்யோ வித்தா²ரகத²ங் கரிஸ்ஸாமி, ந தங் இத⁴ விசாரயிஸ்ஸாமீ’’தி ச. ஸங்கீ³தீனங் த்³வின்னந்தி தீ³க⁴மஜ்ஜி²மனிகாயானங்.
11-12. Yaṃ atthavaṇṇanaṃ kattukāmo, tassā mahattaṃ pariharituṃ ‘‘sāvatthipabhūtīna’’ntiādi vuttaṃ. Tenevāha – ‘‘na idha bhiyyo vitthārakathaṃ karissāmi, na taṃ idha vicārayissāmī’’ti ca. Saṅgītīnaṃ dvinnanti dīghamajjhimanikāyānaṃ.
13. ‘‘ந இத⁴ பி⁴ய்யோ வித்தா²ரகத²ங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி ஸாமஞ்ஞதோ வுத்தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ அவஸ்ஸயங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸுத்தானங் பனா’’திஆதி³ வுத்தங்.
13. ‘‘Na idha bhiyyo vitthārakathaṃ karissāmī’’ti sāmaññato vuttassa atthassa avassayaṃ dassetuṃ ‘‘suttānaṃ panā’’tiādi vuttaṃ.
14. யங் அட்ட²கத²ங் கத்துகாமோ, ததே³கதே³ஸபா⁴வேன விஸுத்³தி⁴மக்³கோ³ க³ஹேதப்³போ³தி கதி²கானங் உபதே³ஸங் கரொந்தோ தத்த விசாரிதத⁴ம்மே உத்³தே³ஸவஸேன த³ஸ்ஸேதி ‘‘ஸீலகதா²’’திஆதி³னா. தத்த² ஸீலகதா²தி சாரித்தவாரித்தாதி³வஸேன ஸீலஸ்ஸ வித்தா²ரகதா². து⁴தத⁴ம்மாதி பிண்ட³பாதிகங்கா³த³யோ தேரஸ கிலேஸது⁴னநகத⁴ம்மா. கம்மட்டா²னானி ஸப்³பா³னீதி பாளியங் ஆக³தானி அட்ட²த்திங்ஸ, அட்ட²கதா²யங் த்³வேதி நிரவஸேஸானி யோக³கம்மஸ்ஸ பா⁴வனாய பவத்திட்டா²னானி. சரியாவிதா⁴னஸஹிதோதி ராக³சரியாதீ³னங் ஸபா⁴கா³தி³விதா⁴னேன ஸஹிதோ. ஜா²னானி சத்தாரி ரூபாவசரஜ்ஜா²னானி, ஸமாபத்தியோ சதஸ்ஸோ அரூபஸமாபத்தியோ. அட்ட²பி வா படிலத்³த⁴மத்தானி ஜா²னானி, ஸமாபஜ்ஜனவஸிபா⁴வப்பத்தியா ஸமாபத்தியோ. ஜா²னானி வா ரூபாரூபாவசரஜ்ஜா²னானி, ஸமாபத்தியோ ப²லஸமாபத்தினிரோத⁴ஸமாபத்தியோ.
14. Yaṃ aṭṭhakathaṃ kattukāmo, tadekadesabhāvena visuddhimaggo gahetabboti kathikānaṃ upadesaṃ karonto tatta vicāritadhamme uddesavasena dasseti ‘‘sīlakathā’’tiādinā. Tattha sīlakathāti cārittavārittādivasena sīlassa vitthārakathā. Dhutadhammāti piṇḍapātikaṅgādayo terasa kilesadhunanakadhammā. Kammaṭṭhānāni sabbānīti pāḷiyaṃ āgatāni aṭṭhattiṃsa, aṭṭhakathāyaṃ dveti niravasesāni yogakammassa bhāvanāya pavattiṭṭhānāni. Cariyāvidhānasahitoti rāgacariyādīnaṃ sabhāgādividhānena sahito. Jhānāni cattāri rūpāvacarajjhānāni, samāpattiyo catasso arūpasamāpattiyo. Aṭṭhapi vā paṭiladdhamattāni jhānāni, samāpajjanavasibhāvappattiyā samāpattiyo. Jhānāni vā rūpārūpāvacarajjhānāni, samāpattiyo phalasamāpattinirodhasamāpattiyo.
15. லோகியலோகுத்தரபே⁴தா³ ச² அபி⁴ஞ்ஞாயோ ஸப்³பா³ அபி⁴ஞ்ஞாயோ. ஞாணவிப⁴ங்கா³தீ³ஸு ஆக³தனயேன ஏகவிதா⁴தி³னா பஞ்ஞாய ஸங்கலெத்வா ஸம்பிண்டெ³த்வா நிச்ச²யோ பஞ்ஞாஸங்கலனநிச்ச²யோ.
15. Lokiyalokuttarabhedā cha abhiññāyo sabbā abhiññāyo. Ñāṇavibhaṅgādīsu āgatanayena ekavidhādinā paññāya saṅkaletvā sampiṇḍetvā nicchayo paññāsaṅkalananicchayo.
16. பச்சயத⁴ம்மானங் ஹேதுஆதீ³னங் பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மானங் ஹேதுபச்சயாதி³பா⁴வோ பச்சயாகாரோ, தஸ்ஸ தே³ஸனா பச்சயாகாரதே³ஸனா, படிச்சஸமுப்பாத³கதா²தி அத்தோ². ஸா பன நிகாயந்தரலத்³தி⁴ஸங்கரரஹிததாய ஸுட்டு²பரிஸுத்³தா⁴, க⁴னவினிப்³போ⁴க³ஸ்ஸ ச ஸுது³க்கரதாய நிபுணா ஸண்ஹஸுகு²மா, ஏகத்தனயாதி³ஸஹிதா ச தத்த² விசாரிதாதி ஆஹ ‘‘ஸுபரிஸுத்³த⁴னிபுணனயா’’தி. படிஸம்பி⁴தா³தீ³ஸு ஆக³தனயங் அவிஸஜ்ஜெத்வாவ விசாரிதத்தா அவிமுத்ததந்திமக்³கா³.
16. Paccayadhammānaṃ hetuādīnaṃ paccayuppannadhammānaṃ hetupaccayādibhāvo paccayākāro, tassa desanā paccayākāradesanā, paṭiccasamuppādakathāti attho. Sā pana nikāyantaraladdhisaṅkararahitatāya suṭṭhuparisuddhā, ghanavinibbhogassa ca sudukkaratāya nipuṇā saṇhasukhumā, ekattanayādisahitā ca tattha vicāritāti āha ‘‘suparisuddhanipuṇanayā’’ti. Paṭisambhidādīsu āgatanayaṃ avisajjetvāva vicāritattā avimuttatantimaggā.
17. இதி பன ஸப்³ப³ந்தி இதி-ஸத்³தோ³ பரிஸமாபனே, பன-ஸத்³தோ³ வசனாலங்காரே, ஏதங் ஸப்³ப³ந்தி அத்தோ². இதா⁴தி இமிஸ்ஸா அட்ட²கதா²ய. ந தங் விசாரயிஸ்ஸாமி புனருத்திபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ.
17.Iti pana sabbanti iti-saddo parisamāpane, pana-saddo vacanālaṅkāre, etaṃ sabbanti attho. Idhāti imissā aṭṭhakathāya. Na taṃ vicārayissāmi punaruttibhāvatoti adhippāyo.
18. இதா³னி தஸ்ஸேவ அவிசாரணஸ்ஸ ஏகந்தகாரணங் நித்³தா⁴ரெந்தோ ‘‘மஜ்ஜே² விஸுத்³தி⁴மக்³கோ³’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ‘‘மஜ்ஜே² ட²த்வா’’தி ஏதேன மஜ்ஜ²ட்ட²பா⁴வதீ³பனேன விஸேஸதோ சதுன்னங் ஆக³மானங் ஸாதா⁴ரணட்ட²கதா² விஸுத்³தி⁴மக்³கோ³, ந ஸுமங்க³லவிலாஸினிஆத³யோ விய அஸாதா⁴ரணட்ட²கதா²தி த³ஸ்ஸேதி. ‘‘விஸேஸதோ’’தி ச இத³ங் வினயாபி⁴த⁴ம்மானம்பி விஸுத்³தி⁴மக்³கோ³ யதா²ரஹங் அத்த²வண்ணனா ஹோதி ஏவாதி கத்வா வுத்தங்.
18. Idāni tasseva avicāraṇassa ekantakāraṇaṃ niddhārento ‘‘majjhe visuddhimaggo’’tiādimāha. Tattha ‘‘majjhe ṭhatvā’’ti etena majjhaṭṭhabhāvadīpanena visesato catunnaṃ āgamānaṃ sādhāraṇaṭṭhakathā visuddhimaggo, na sumaṅgalavilāsiniādayo viya asādhāraṇaṭṭhakathāti dasseti. ‘‘Visesato’’ti ca idaṃ vinayābhidhammānampi visuddhimaggo yathārahaṃ atthavaṇṇanā hoti evāti katvā vuttaṃ.
19. இச்சேவாதி இதி ஏவ. தம்பீதி விஸுத்³தி⁴மக்³க³ம்பி. ஏதாயாதி ஸாரத்த²ப்பகாஸினியா.
19.Iccevāti iti eva. Tampīti visuddhimaggampi. Etāyāti sāratthappakāsiniyā.
எத்த² ச ‘‘ஸீஹளதீ³பங் ஆப⁴தா’’திஆதி³னா அட்ட²கதா²கரணஸ்ஸ நிமித்தங் த³ஸ்ஸேதி, ‘‘தீ³பவாஸீனமத்தா²ய ஸுஜனஸ்ஸ ச துட்ட²த்த²ங் சிரட்டி²தத்த²ஞ்ச த⁴ம்மஸ்ஸா’’தி ஏதேஹி பயோஜனங், ‘‘ஸங்யுத்தாக³மவரஸ்ஸ அத்த²ங் பகாஸயிஸ்ஸாமீ’’தி ஏதேன பிண்ட³த்த²ங், ‘‘அபனெத்வான ததோஹங் ஸீஹளபா⁴ஸ’’ந்திஆதி³னா ‘‘ஸாவத்தி²பபூ⁴தீன’’ந்திஆதி³னா ‘‘ஸீலகதா²’’திஆதி³னா ச கரணப்பகாரங். ஹெட்டி²மனிகாயேஸு விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ ச விசாரிதானங் அத்தா²னங் அவிசாரணம்பி ஹி இத⁴ கரணப்பகாரோ ஏவாதி.
Ettha ca ‘‘sīhaḷadīpaṃ ābhatā’’tiādinā aṭṭhakathākaraṇassa nimittaṃ dasseti, ‘‘dīpavāsīnamatthāya sujanassa ca tuṭṭhatthaṃ ciraṭṭhitatthañca dhammassā’’ti etehi payojanaṃ, ‘‘saṃyuttāgamavarassa atthaṃ pakāsayissāmī’’ti etena piṇḍatthaṃ, ‘‘apanetvāna tatohaṃ sīhaḷabhāsa’’ntiādinā ‘‘sāvatthipabhūtīna’’ntiādinā ‘‘sīlakathā’’tiādinā ca karaṇappakāraṃ. Heṭṭhimanikāyesu visuddhimagge ca vicāritānaṃ atthānaṃ avicāraṇampi hi idha karaṇappakāro evāti.
க³ந்தா²ரம்ப⁴கதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Ganthārambhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
1. தே³வதாஸங்யுத்தங்
1. Devatāsaṃyuttaṃ
1. நளவக்³கோ³
1. Naḷavaggo
1. ஓக⁴தரணஸுத்தவண்ணனா
1. Oghataraṇasuttavaṇṇanā
விபா⁴க³வந்தானங் ஸபா⁴வவிபா⁴வனங் விபா⁴க³த³ஸ்ஸனவஸேனேவ ஹோதீதி பட²மங் தாவ ஸங்யுத்தவக்³க³ஸுத்தாதி³வஸேன ஸங்யுத்தாக³மஸ்ஸ விபா⁴க³ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்த² ஸங்யுத்தாக³மோ நாமா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² தத்தா²தி யங் வுத்தங் – ‘‘ஸங்யுத்தாக³மவரஸ்ஸ அத்த²ங் பகாஸயிஸ்ஸாமீ’’தி, தஸ்மிங் வசனே. தத்தா²தி வா ‘‘ஏதாய அட்ட²கதா²ய விஜானாத² ஸங்யுத்தனிஸ்ஸிதங் அத்த²’’ந்தி எத்த² யங் ஸங்யுத்தக்³க³ஹணங் கதங், தத்த². பஞ்ச வக்³கா³ ஏதஸ்ஸாதி பஞ்சவக்³கோ³. அவயவேன விக்³க³ஹோ, ஸமுதா³யோ ஸமாஸத்தோ².
Vibhāgavantānaṃ sabhāvavibhāvanaṃ vibhāgadassanavaseneva hotīti paṭhamaṃ tāva saṃyuttavaggasuttādivasena saṃyuttāgamassa vibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘tattha saṃyuttāgamo nāmā’’tiādimāha. Tattha tatthāti yaṃ vuttaṃ – ‘‘saṃyuttāgamavarassa atthaṃ pakāsayissāmī’’ti, tasmiṃ vacane. Tatthāti vā ‘‘etāya aṭṭhakathāya vijānātha saṃyuttanissitaṃ attha’’nti ettha yaṃ saṃyuttaggahaṇaṃ kataṃ, tattha. Pañca vaggā etassāti pañcavaggo. Avayavena viggaho, samudāyo samāsattho.
இதா³னி தங் ஆதி³தோ பட்டா²ய ஸங்வண்ணேதுகாமோ அத்தனோ ஸங்வண்ணனாய தஸ்ஸ பட²மமஹாஸங்கீ³தியங் நிக்கி²த்தானுக்கமேனேவ பவத்தபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங், ‘‘தஸ்ஸ வக்³கே³ஸு ஸகா³தா²வக்³கோ³ ஆதீ³’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² யதா²பச்சயங் தத்த² தத்த² தே³ஸிதத்தா பஞ்ஞத்தத்தா ச விப்பகிண்ணானங் த⁴ம்மவினயானங் ஸங்க³ஹெத்வா கா³யனங் கத²னங் ஸங்கீ³தி, மஹாவிஸயத்தா பூஜனியத்தா ச மஹதீ ஸங்கீ³தி மஹாஸங்கீ³தி. பட²மா மஹாஸங்கீ³தி பட²மமஹாஸங்கீ³தி, தஸ்ஸா பவத்திதகாலோ பட²மமஹாஸங்கீ³திகாலோ, தஸ்மிங் பட²மமஹாஸங்கீ³திகாலே.
Idāni taṃ ādito paṭṭhāya saṃvaṇṇetukāmo attano saṃvaṇṇanāya tassa paṭhamamahāsaṅgītiyaṃ nikkhittānukkameneva pavattabhāvaṃ dassetuṃ, ‘‘tassa vaggesu sagāthāvaggo ādī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathāpaccayaṃ tattha tattha desitattā paññattattā ca vippakiṇṇānaṃ dhammavinayānaṃ saṅgahetvā gāyanaṃ kathanaṃ saṅgīti, mahāvisayattā pūjaniyattā ca mahatī saṅgīti mahāsaṅgīti. Paṭhamā mahāsaṅgīti paṭhamamahāsaṅgīti, tassā pavattitakālo paṭhamamahāsaṅgītikālo, tasmiṃ paṭhamamahāsaṅgītikāle.
நித³தா³தி தே³ஸனங் தே³ஸகாலாதி³வஸேன அவிதி³தங் விதி³தங் கத்வா நித³ஸ்ஸேதீதி நிதா³னங். யோ லோகே க³ந்த²ஸ்ஸ உபொக்³கா⁴தோதி வுச்சதி, ஸ்வாயமெத்த² ‘‘ஏவங் மே ஸுத’’ந்தி-ஆதி³கோ க³ந்தோ² வேதி³தப்³போ³, ந பன ‘‘ஸனிதா³னாஹங், பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மங் தே³ஸேமீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 3.126) விய அத்தஜ்ஜா²ஸயாதி³தே³ஸனுப்பத்திஹேது. தேனேவாஹ – ‘‘ஏவங் மே ஸுதந்தி-ஆதி³கங் ஆயஸ்மதா ஆனந்தே³ன பட²மமஹாஸங்கீ³திகாலே வுத்தங் நிதா³னமாதீ³’’தி. காமஞ்செத்த² யஸ்ஸங் பட²மமஹாஸங்கீ³தியங் நிக்கி²த்தானுக்கமேன ஸங்வண்ணனங் கத்துகாமோ, ஸா வித்தா²ரதோ வத்தப்³பா³, ஸுமங்க³லவிலாஸினியங் பன அத்தனா வித்தா²ரிதத்தா தத்தே²வ க³ஹேதப்³பா³தி இமிஸ்ஸா ஸங்வண்ணனாய மஹத்தங் பரிஹரந்தோ ‘‘ஸா பனேஸா’’திஆதி³மாஹ.
Nidadāti desanaṃ desakālādivasena aviditaṃ viditaṃ katvā nidassetīti nidānaṃ. Yo loke ganthassa upogghātoti vuccati, svāyamettha ‘‘evaṃ me suta’’nti-ādiko gantho veditabbo, na pana ‘‘sanidānāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemī’’tiādīsu (a. ni. 3.126) viya attajjhāsayādidesanuppattihetu. Tenevāha – ‘‘evaṃ me sutanti-ādikaṃ āyasmatā ānandena paṭhamamahāsaṅgītikāle vuttaṃ nidānamādī’’ti. Kāmañcettha yassaṃ paṭhamamahāsaṅgītiyaṃ nikkhittānukkamena saṃvaṇṇanaṃ kattukāmo, sā vitthārato vattabbā, sumaṅgalavilāsiniyaṃ pana attanā vitthāritattā tattheva gahetabbāti imissā saṃvaṇṇanāya mahattaṃ pariharanto ‘‘sā panesā’’tiādimāha.
1. ஏவங் பா³ஹிரனிதா³னே வத்தப்³ப³ங் அதிதி³ஸித்வா இதா³னி அப்³ப⁴ந்தரனிதா³னங் ஆதி³தோ பட்டா²ய ஸங்வண்ணேதுங் ‘‘யங் பனேத’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தத்த² யஸ்மா ஸங்வண்ணனங் கரொந்தேன ஸங்வண்ணேதப்³பே³ த⁴ம்மே பத³விபா⁴க³ங் பத³த்த²ஞ்ச த³ஸ்ஸெத்வா ததோ பரங் பிண்ட³த்தா²தி³த³ஸ்ஸனவஸேன ஸங்வண்ணனா காதப்³பா³, தஸ்மா பதா³னி தாவ த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏவந்தி நிபாதபத³’’ந்தி-ஆதி³மாஹ. தத்த² பத³விபா⁴கோ³தி பதா³னங் விஸேஸோ, ந பத³விக்³க³ஹோ. அத² வா பதா³னி ச பத³விபா⁴கோ³ ச பத³விபா⁴கோ³. பத³விக்³க³ஹோ ச பத³விபா⁴கோ³ ச பத³விபா⁴கோ³தி வா ஏகஸேஸவஸேன பத³பத³விக்³க³ஹா பத³விபா⁴க³ஸத்³தே³ன வுத்தாதி வேதி³தப்³ப³ங். தத்த² பத³விக்³க³ஹோ ‘‘ஜேதஸ்ஸ வனங் ஜேதவன’’ந்திஆதி³னா ஸமாஸபதே³ஸு த³ட்ட²ப்³போ³.
1. Evaṃ bāhiranidāne vattabbaṃ atidisitvā idāni abbhantaranidānaṃ ādito paṭṭhāya saṃvaṇṇetuṃ ‘‘yaṃ paneta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha yasmā saṃvaṇṇanaṃ karontena saṃvaṇṇetabbe dhamme padavibhāgaṃ padatthañca dassetvā tato paraṃ piṇḍatthādidassanavasena saṃvaṇṇanā kātabbā, tasmā padāni tāva dassento ‘‘evanti nipātapada’’nti-ādimāha. Tattha padavibhāgoti padānaṃ viseso, na padaviggaho. Atha vā padāni ca padavibhāgo ca padavibhāgo. Padaviggaho ca padavibhāgo ca padavibhāgoti vā ekasesavasena padapadaviggahā padavibhāgasaddena vuttāti veditabbaṃ. Tattha padaviggaho ‘‘jetassa vanaṃ jetavana’’ntiādinā samāsapadesu daṭṭhabbo.
அத்த²தோதி பத³த்த²தோ. தங் பன பத³த்த²ங் அத்து²த்³தா⁴ரக்கமேன பட²மங் ஏவங்ஸத்³த³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏவங்ஸத்³தோ³ தாவா’’திஆதி³மாஹ. அவதா⁴ரணாதீ³தி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன இத³மத்த²புச்சா²பரிமாணாதி³அத்தா²னங் ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. ததா² ஹி ‘‘ஏவங்க³தானி புது²ஸிப்பாயதனானி (தீ³॰ நி॰ 1.163, 165), ஏவங்விதோ⁴ ஏவமாகாரோ’’தி ச ஆதீ³ஸு இத³ங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ அத்தே² ஏவங்-ஸத்³தோ³. க³த-ஸத்³தோ³ ஹி பகாரபரியாயோ, ததா² விதா⁴கார-ஸத்³தோ³ ச. ததா² ஹி க³தவித⁴ஆகாரஸத்³தே³ லோகியா பகாரத்தே² வத³ந்தி. ‘‘ஏவங் ஸு தே ஸுன்ஹாதா ஸுவிலித்தா கப்பிதகேஸமஸ்ஸூ ஆமுத்தமாலாப⁴ரணா ஓதா³தவத்த²வஸனா பஞ்சஹி காமகு³ணேஹி ஸமப்பிதா ஸமங்கீ³பூ⁴தா பரிசாரெந்தி, ஸெய்யதா²பி த்வங் ஏதரஹி ஸாசரியகோதி. நோ ஹித³ங், போ⁴ கோ³தமா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.286) புச்சா²யங், ‘‘ஏவங் லஹுபரிவத்தங் (அ॰ நி॰ 1.48), ஏவமாயுபரியந்தோ’’தி (பாரா॰ 12) ச ஆதீ³ஸு பரிமாணே.
Atthatoti padatthato. Taṃ pana padatthaṃ atthuddhārakkamena paṭhamaṃ evaṃsaddassa dassento ‘‘evaṃsaddo tāvā’’tiādimāha. Avadhāraṇādīti ettha ādi-saddena idamatthapucchāparimāṇādiatthānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Tathā hi ‘‘evaṃgatāni puthusippāyatanāni (dī. ni. 1.163, 165), evaṃvidho evamākāro’’ti ca ādīsu idaṃ-saddassa atthe evaṃ-saddo. Gata-saddo hi pakārapariyāyo, tathā vidhākāra-saddo ca. Tathā hi gatavidhaākārasadde lokiyā pakāratthe vadanti. ‘‘Evaṃ su te sunhātā suvilittā kappitakesamassū āmuttamālābharaṇā odātavatthavasanā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti, seyyathāpi tvaṃ etarahi sācariyakoti. No hidaṃ, bho gotamā’’tiādīsu (dī. ni. 1.286) pucchāyaṃ, ‘‘evaṃ lahuparivattaṃ (a. ni. 1.48), evamāyupariyanto’’ti (pārā. 12) ca ādīsu parimāṇe.
நனு ச ‘‘ஏவங் ஸு தே ஸுன்ஹாதா ஸுவிலித்தா, ஏவமாயுபரியந்தோ’’தி எத்த² ஏவங்-ஸத்³தே³ன புச்ச²னாகாரபரிமாணாகாரானங் வுத்தத்தா ஆகாரத்தோ² ஏவ ஏவங்-ஸத்³தோ³தி? ந, விஸேஸஸப்³பா⁴வதோ. ஆகாரமத்தவாசகோ ஹி ஏவங்-ஸத்³தோ³, ஆகாரத்தோ²தி அதி⁴ப்பேதோ யதா² ‘‘ஏவங் ப்³யாகோ²’’திஆதீ³ஸு, ந பன ஆகாரவிஸேஸவாசகோ. ஏவஞ்ச கத்வா, ‘‘ஏவங் ஜாதேன மச்சேனா’’திஆதீ³னி (த⁴॰ ப॰ 53) உபமாதீ³ஸு உதா³ஹரணானி உபபன்னானி ஹொந்தி. ததா² ஹி ‘‘யதா²பி…பே॰… ப³ஹு’’ந்தி (த⁴॰ ப॰ 53)? எத்த² புப்ப²ராஸிட்டா²னியதோ மனுஸ்ஸூபபத்திஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸய-ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவன- யோனிஸோமனஸிகார-போ⁴க³ஸம்பத்திஆதி³தா³னாதி³புஞ்ஞகிரியஹேதுஸமுதா³யதோ ஸோபா⁴ஸுக³ந்த⁴தாதி³கு³ணயோக³தோ மாலாகு³ளஸதி³ஸியோ பஹூதா புஞ்ஞகிரியா மரிதப்³ப³ஸபா⁴வதாய மச்சேன ஸத்தேன கத்தப்³பா³தி ஜோதிதத்தா புப்ப²ராஸிமாலாகு³ளாவ உபமா, தேஸங் உபமாகாரோ யதா²-ஸத்³தே³ன அனியமதோ வுத்தோதி ‘‘ஏவங்-ஸத்³தோ³ உபமாகாரனிக³மனத்தோ²’’தி வத்து²ங் யுத்தங், ஸோ பன உபமாகாரோ நியமியமானோ அத்த²தோ உபமாவ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘உபமாயங் ஆக³தோ’’தி. ததா² ‘‘ஏவங் இமினா ஆகாரேன அபி⁴க்கமிதப்³ப³’’ந்திஆதி³னா உபதி³ஸியமானாய ஸமணஸாருப்பாய ஆகப்பஸம்பத்தியா யோ தத்த² உபதி³ஸனாகாரோ, ஸோ அத்த²தோ உபதே³ஸோ ஏவாதி வுத்தங், ‘‘ஏவங் தே…பே॰… உபதே³ஸே’’தி. ததா² ‘‘ஏவமேதங் ப⁴க³வா, ஏவமேதங் ஸுக³தா’’தி எத்த² ச ப⁴க³வதா யதா²வுத்தமத்த²ங் அவிபரீததோ ஜானந்தேஹி கதங் தத்த² ஸங்விஜ்ஜமானகு³ணானங் பகாரேஹி ஹங்ஸனங் உத³க்³க³தாகரணங் ஸம்பஹங்ஸனங். யோ தத்த² ஸம்பஹங்ஸனாகாரோதி யோஜேதப்³ப³ங்.
Nanu ca ‘‘evaṃ su te sunhātā suvilittā, evamāyupariyanto’’ti ettha evaṃ-saddena pucchanākāraparimāṇākārānaṃ vuttattā ākārattho eva evaṃ-saddoti? Na, visesasabbhāvato. Ākāramattavācako hi evaṃ-saddo, ākāratthoti adhippeto yathā ‘‘evaṃ byākho’’tiādīsu, na pana ākāravisesavācako. Evañca katvā, ‘‘evaṃ jātena maccenā’’tiādīni (dha. pa. 53) upamādīsu udāharaṇāni upapannāni honti. Tathā hi ‘‘yathāpi…pe… bahu’’nti (dha. pa. 53)? Ettha puppharāsiṭṭhāniyato manussūpapattisappurisūpanissaya-saddhammassavana- yonisomanasikāra-bhogasampattiādidānādipuññakiriyahetusamudāyato sobhāsugandhatādiguṇayogato mālāguḷasadisiyo pahūtā puññakiriyā maritabbasabhāvatāya maccena sattena kattabbāti jotitattā puppharāsimālāguḷāva upamā, tesaṃ upamākāro yathā-saddena aniyamato vuttoti ‘‘evaṃ-saddo upamākāranigamanattho’’ti vatthuṃ yuttaṃ, so pana upamākāro niyamiyamāno atthato upamāva hotīti āha ‘‘upamāyaṃ āgato’’ti. Tathā ‘‘evaṃ iminā ākārena abhikkamitabba’’ntiādinā upadisiyamānāya samaṇasāruppāya ākappasampattiyā yo tattha upadisanākāro, so atthato upadeso evāti vuttaṃ, ‘‘evaṃ te…pe… upadese’’ti. Tathā ‘‘evametaṃ bhagavā, evametaṃ sugatā’’ti ettha ca bhagavatā yathāvuttamatthaṃ aviparītato jānantehi kataṃ tattha saṃvijjamānaguṇānaṃ pakārehi haṃsanaṃ udaggatākaraṇaṃ sampahaṃsanaṃ. Yo tattha sampahaṃsanākāroti yojetabbaṃ.
ஏவமேவங் பனாயந்தி எத்த² க³ரஹணாகாரோதி யோஜேதப்³ப³ங், ஸோ ச க³ரஹணாகாரோ வஸலீதி-ஆதி³கு²ங்ஸனஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னதோ இத⁴ ஏவங்-ஸத்³தே³ன பகாஸிதோதி விஞ்ஞாயதி. யதா² செத்த², ஏவங் உபமாகாராத³யோபி உபமாதி³வஸேன வுத்தானங் புப்ப²ராஸிஆதி³ஸத்³தா³னங் ஸன்னிதா⁴னதோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஏவங், ப⁴ந்தேதி பன த⁴ம்மஸ்ஸ ஸாது⁴கங் ஸவனமனஸிகாரே ஸன்னியோஜிதேஹி பி⁴க்கூ²ஹி அத்தனோ தத்த² டி²தபா⁴வஸ்ஸ படிஜானநவஸேன வுத்தத்தா எத்த² ஏவங்-ஸத்³தோ³ ‘‘வசனஸம்படிச்ச²னத்தோ²’’தி வுத்தோ. தேன ஏவங், ப⁴ந்தேதி ஸாது⁴, ப⁴ந்தே, ஸுட்டு², ப⁴ந்தேதி வுத்தங் ஹோதி. ஏவஞ்ச வதே³ஹீதி யதா²ஹங் வதா³மி, ஏவங் ஸமணங் ஆனந்த³ங் வதே³ஹீதி யோ ஏவங் வத³னாகாரோ இதா³னி வத்தப்³போ³, ஸோ ஏவங்-ஸத்³தே³ன நித³ஸ்ஸீயதீதி ‘‘நித³ஸ்ஸனத்தோ²’’தி வுத்தோதி. ஏவங் நோதி எத்தா²பி நேஸங் யதா²வுத்தத⁴ம்மானங் அஹிதது³க்கா²வஹபா⁴வே ஸன்னிட்டா²னஜனநத்த²ங் அனுமதிக³ஹணவஸேன ‘‘ஸங்வத்தந்தி வா நோ வா, கத²ங் வோ எத்த² ஹோதீ’’தி புச்சா²ய கதாய ‘‘ஏவங் நோ எத்த² ஹோதீ’’தி வுத்தத்தா ததா³காரஸன்னிட்டா²னங் ஏவங்-ஸத்³தே³ன விபா⁴விதந்தி விஞ்ஞாயதி. ஸோ பன தேஸங் த⁴ம்மானங் அஹிதாய து³க்கா²ய ஸங்வத்தனாகாரோ நியமியமானோ அவதா⁴ரணத்தோ² ஹோதீதி ஆஹ – ‘‘ஏவங் நோ எத்த² ஹோதீதிஆதீ³ஸு அவதா⁴ரணே’’தி.
Evamevaṃ panāyanti ettha garahaṇākāroti yojetabbaṃ, so ca garahaṇākāro vasalīti-ādikhuṃsanasaddasannidhānato idha evaṃ-saddena pakāsitoti viññāyati. Yathā cettha, evaṃ upamākārādayopi upamādivasena vuttānaṃ puppharāsiādisaddānaṃ sannidhānatoti daṭṭhabbaṃ. Evaṃ, bhanteti pana dhammassa sādhukaṃ savanamanasikāre sanniyojitehi bhikkhūhi attano tattha ṭhitabhāvassa paṭijānanavasena vuttattā ettha evaṃ-saddo ‘‘vacanasampaṭicchanattho’’ti vutto. Tena evaṃ, bhanteti sādhu, bhante, suṭṭhu, bhanteti vuttaṃ hoti. Evañca vadehīti yathāhaṃ vadāmi, evaṃ samaṇaṃ ānandaṃ vadehīti yo evaṃ vadanākāro idāni vattabbo, so evaṃ-saddena nidassīyatīti ‘‘nidassanattho’’ti vuttoti. Evaṃ noti etthāpi nesaṃ yathāvuttadhammānaṃ ahitadukkhāvahabhāve sanniṭṭhānajananatthaṃ anumatigahaṇavasena ‘‘saṃvattanti vā no vā, kathaṃ vo ettha hotī’’ti pucchāya katāya ‘‘evaṃ no ettha hotī’’ti vuttattā tadākārasanniṭṭhānaṃ evaṃ-saddena vibhāvitanti viññāyati. So pana tesaṃ dhammānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanākāro niyamiyamāno avadhāraṇattho hotīti āha – ‘‘evaṃ no ettha hotītiādīsu avadhāraṇe’’ti.
நானானயனிபுணந்தி ஏகத்தனானத்தஅப்³யாபாரஏவங்த⁴ம்மதாஸங்கா²தா, நந்தி³யாவட்டதிபுக்க²லஸீஹவிக்கீளிதஅங்குஸதி³ஸாலோசனஸங்கா²தா வா ஆதா⁴ராதி³பே⁴த³வஸேன நானாவிதா⁴ நயா நானானயா. நயா வா பாளிக³தியோ தா ச பஞ்ஞத்திஅனுபஞ்ஞத்திஆதி³வஸேன ஸங்கிலேஸபா⁴கி³யாதி³லோகியாதி³தது³ப⁴யவோமிஸ்ஸகாதி³வஸேன குஸலாதி³வஸேன க²ந்தா⁴தி³வஸேன ஸங்க³ஹாதி³வஸேன ஸமயவிமுத்தாதி³வஸேன ட²பனாதி³வஸேன குஸலமூலாதி³வஸேன திகப்பட்டா²னாதி³வஸேன ச நானப்பகாராதி நானானயா, தேஹி நிபுணங் ஸண்ஹங் ஸுகு²மந்தி நானானயனிபுணங். ஆஸயோவ அஜ்ஜா²ஸயோ, தே ச ஸஸ்ஸதாதி³பே⁴தே³ன தத்த² ச அப்பரஜக்க²தாதி³பே⁴தே³ன அனேகே, அத்தஜ்ஜா²ஸயாத³யோ ஏவ வா ஸமுட்டா²னங் உப்பத்திஹேது ஏதஸ்ஸாதி அனேகஜ்ஜா²ஸயஸமுட்டா²னங் . அத்த²ப்³யஞ்ஜனஸம்பன்னந்தி அத்த²ப்³யஞ்ஜனபரிபுண்ணங் உபனேதப்³பா³பா⁴வதோ, ஸங்காஸனபகாஸனவிவரணவிப⁴ஜனஉத்தானீகரணபஞ்ஞத்திவஸேன ச²ஹி அத்த²பதே³ஹி அக்க²ரபத³ப்³யஞ்ஜனாகாரனிருத்தினித்³தே³ஸவஸேன ச²ஹி ப்³யஞ்ஜனபதே³ஹி ச ஸமன்னாக³தந்தி வா அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³.
Nānānayanipuṇanti ekattanānattaabyāpāraevaṃdhammatāsaṅkhātā, nandiyāvaṭṭatipukkhalasīhavikkīḷitaaṅkusadisālocanasaṅkhātā vā ādhārādibhedavasena nānāvidhā nayā nānānayā. Nayā vā pāḷigatiyo tā ca paññattianupaññattiādivasena saṃkilesabhāgiyādilokiyāditadubhayavomissakādivasena kusalādivasena khandhādivasena saṅgahādivasena samayavimuttādivasena ṭhapanādivasena kusalamūlādivasena tikappaṭṭhānādivasena ca nānappakārāti nānānayā, tehi nipuṇaṃ saṇhaṃ sukhumanti nānānayanipuṇaṃ. Āsayova ajjhāsayo, te ca sassatādibhedena tattha ca apparajakkhatādibhedena aneke, attajjhāsayādayo eva vā samuṭṭhānaṃ uppattihetu etassāti anekajjhāsayasamuṭṭhānaṃ. Atthabyañjanasampannanti atthabyañjanaparipuṇṇaṃ upanetabbābhāvato, saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattivasena chahi atthapadehi akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesavasena chahi byañjanapadehi ca samannāgatanti vā attho daṭṭhabbo.
விவித⁴பாடிஹாரியந்தி எத்த² பாடிஹாரியபத³ஸ்ஸ வசனத்த²ங் (உதா³॰ அட்ட²॰ 1; இதிவு॰ அட்ட²॰ நிதா³னவண்ணனா; த⁴॰ ஸ॰ மூலடீ॰ 2) ‘‘படிபக்க²ஹரணதோ ராகா³தி³கிலேஸாபனயனதோ பாடிஹாரிய’’ந்தி வத³ந்தி. ப⁴க³வதோ பன படிபக்கா² ராகா³த³யோ ந ஸந்தி யே ஹரிதப்³பா³, புது²ஜ்ஜனானம்பி விக³தூபக்கிலேஸே அட்ட²கு³ணஸமன்னாக³தே சித்தே ஹதபடிபக்கே² இத்³தி⁴வித⁴ங் பவத்ததி, தஸ்மா தத்த² பவத்தவோஹாரேன ச ந ஸக்கா இத⁴ ‘‘பாடிஹாரிய’’ந்தி வத்துங். ஸசே பன மஹாகாருணிகஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வேனெய்யக³தா ச கிலேஸா படிபக்கா², தேஸங் ஹரணதோ ‘‘பாடிஹாரிய’’ந்தி வுத்தங், ஏவங் ஸதி யுத்தமேதங். அத² வா ப⁴க³வதோ ச ஸாஸனஸ்ஸ ச படிபக்கா² தித்தி²யா, தேஸங் ஹரணதோ பாடிஹாரியங். தே ஹி தி³ட்டி²ஹரணவஸேன தி³ட்டி²ப்பகாஸனே அஸமத்த²பா⁴வேன ச இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனீஹி ஹரிதா அபனீதா ஹொந்தீதி. படீதி வா அயங் ஸத்³தோ³ ‘‘பச்சா²’’தி ஏதஸ்ஸ அத்த²ங் போ³தே⁴தி ‘‘தஸ்மிங் படிபவிட்ட²ம்ஹி, அஞ்ஞோ ஆக³ஞ்சி² ப்³ராஹ்மணோ’’திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 985; சூளனி॰ வத்து²கா³தா² 4) விய, தஸ்மா ஸமாஹிதே சித்தே விக³தூபக்கிலேஸே கதகிச்சேன பச்சா²ஹரிதப்³ப³ங் பவத்தேதப்³ப³ந்தி படிஹாரியங், அத்தனோ வா உபக்கிலேஸேஸு சதுத்த²ஜ்ஜா²னமக்³கே³ஹி ஹரிதேஸு பச்சா² ஹரணங் படிஹாரியங், இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனியோ ச விக³தூபக்கிலேஸேன கதகிச்சேன ச ஸத்தஹிதத்த²ங் புன பவத்தேதப்³பா³, ஹரிதேஸு ச அத்தனோ உபத்திலேஸேஸு பரஸத்தானங் உபக்கிலேஸஹரணானி ஹொந்தீதி படிஹாரியானி ப⁴வந்தி, படிஹாரியமேவ பாடிஹாரியங். படிஹாரியே வா இத்³தி⁴ஆதே³ஸனானுஸாஸனிஸமுதா³யே ப⁴வங் ஏகேகங் பாடிஹாரியந்தி வுச்சதி. படிஹாரியங் வா சதுத்த²ஜ்ஜா²னங் மக்³கோ³ ச படிபக்க²ஹரணதோ, தத்த² ஜாதங், தஸ்மிங் வா நிமித்தபூ⁴தே, ததோ வா ஆக³தந்தி பாடிஹாரியங். தஸ்ஸ பன இத்³தி⁴ஆதி³பே⁴தே³ன விஸயபே⁴தே³ன ச ப³ஹுவித⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ தே³ஸனாயங் லப்³ப⁴மானத்தா ஆஹ ‘‘விவித⁴பாடிஹாரிய’’ந்தி.
Vividhapāṭihāriyanti ettha pāṭihāriyapadassa vacanatthaṃ (udā. aṭṭha. 1; itivu. aṭṭha. nidānavaṇṇanā; dha. sa. mūlaṭī. 2) ‘‘paṭipakkhaharaṇato rāgādikilesāpanayanato pāṭihāriya’’nti vadanti. Bhagavato pana paṭipakkhā rāgādayo na santi ye haritabbā, puthujjanānampi vigatūpakkilese aṭṭhaguṇasamannāgate citte hatapaṭipakkhe iddhividhaṃ pavattati, tasmā tattha pavattavohārena ca na sakkā idha ‘‘pāṭihāriya’’nti vattuṃ. Sace pana mahākāruṇikassa bhagavato veneyyagatā ca kilesā paṭipakkhā, tesaṃ haraṇato ‘‘pāṭihāriya’’nti vuttaṃ, evaṃ sati yuttametaṃ. Atha vā bhagavato ca sāsanassa ca paṭipakkhā titthiyā, tesaṃ haraṇato pāṭihāriyaṃ. Te hi diṭṭhiharaṇavasena diṭṭhippakāsane asamatthabhāvena ca iddhiādesanānusāsanīhi haritā apanītā hontīti. Paṭīti vā ayaṃ saddo ‘‘pacchā’’ti etassa atthaṃ bodheti ‘‘tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo’’tiādīsu (su. ni. 985; cūḷani. vatthugāthā 4) viya, tasmā samāhite citte vigatūpakkilese katakiccena pacchāharitabbaṃ pavattetabbanti paṭihāriyaṃ, attano vā upakkilesesu catutthajjhānamaggehi haritesu pacchā haraṇaṃ paṭihāriyaṃ, iddhiādesanānusāsaniyo ca vigatūpakkilesena katakiccena ca sattahitatthaṃ puna pavattetabbā, haritesu ca attano upattilesesu parasattānaṃ upakkilesaharaṇāni hontīti paṭihāriyāni bhavanti, paṭihāriyameva pāṭihāriyaṃ. Paṭihāriye vā iddhiādesanānusāsanisamudāye bhavaṃ ekekaṃ pāṭihāriyanti vuccati. Paṭihāriyaṃ vā catutthajjhānaṃ maggo ca paṭipakkhaharaṇato, tattha jātaṃ, tasmiṃ vā nimittabhūte, tato vā āgatanti pāṭihāriyaṃ. Tassa pana iddhiādibhedena visayabhedena ca bahuvidhassa bhagavato desanāyaṃ labbhamānattā āha ‘‘vividhapāṭihāriya’’nti.
ந அஞ்ஞதா²தி ப⁴க³வதோ ஸம்முகா² ஸுதாகாரதோ ந அஞ்ஞதா²தி அத்தோ², ந பன ப⁴க³வதோ தே³ஸிதாகாரதோ. அசிந்தெய்யானுபா⁴வா ஹி ப⁴க³வதோ தே³ஸனா. ஏவஞ்ச கத்வா ‘‘ஸப்³ப³ப்பகாரேன கோ ஸமத்தோ² விஞ்ஞாது’’ந்தி இத³ங் வசனங் ஸமத்தி²தங் ப⁴வதி, தா⁴ரணப³லத³ஸ்ஸனஞ்ச ந விருஜ்ஜ²தி ஸுதாகாரஅவிரஜ்ஜ²னஸ்ஸ அதி⁴ப்பேதத்தா. ந ஹெத்த² அத்த²ந்தரதாபரிஹாரோ த்³வின்னம்பி அத்தா²னங் ஏகவிஸயத்தா. இதரதா² தே²ரோ ப⁴க³வதோ தே³ஸனாய ஸப்³ப³தா² படிக்³க³ஹணே ஸமத்தோ² அஸமத்தோ² சாதி ஆபஜ்ஜெய்யாதி.
Na aññathāti bhagavato sammukhā sutākārato na aññathāti attho, na pana bhagavato desitākārato. Acinteyyānubhāvā hi bhagavato desanā. Evañca katvā ‘‘sabbappakārena ko samattho viññātu’’nti idaṃ vacanaṃ samatthitaṃ bhavati, dhāraṇabaladassanañca na virujjhati sutākāraavirajjhanassa adhippetattā. Na hettha atthantaratāparihāro dvinnampi atthānaṃ ekavisayattā. Itarathā thero bhagavato desanāya sabbathā paṭiggahaṇe samattho asamattho cāti āpajjeyyāti.
‘‘யோ பரோ ந ஹோதி, ஸோ அத்தா’’தி ஏவங் வுத்தாய நியகஜ்ஜ²த்தஸங்கா²தாய ஸஸந்ததியா வத்தனதோ திவிதோ⁴பி மே-ஸத்³தோ³ கிஞ்சாபி ஏகஸ்மிங் ஏவ அத்தே² தி³ஸ்ஸதி, கரணஸம்பதா³னஸாமினித்³தே³ஸவஸேன பன விஜ்ஜமானங் பே⁴த³ங் ஸந்தா⁴யாஹ, ‘‘மே-ஸத்³தோ³ தீஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதீ’’தி.
‘‘Yo paro na hoti, so attā’’ti evaṃ vuttāya niyakajjhattasaṅkhātāya sasantatiyā vattanato tividhopi me-saddo kiñcāpi ekasmiṃ eva atthe dissati, karaṇasampadānasāminiddesavasena pana vijjamānaṃ bhedaṃ sandhāyāha, ‘‘me-saddo tīsu atthesu dissatī’’ti.
கிஞ்சாபி உபஸக்³கோ³ கிரியங் விஸேஸேதி, ஜோதகபா⁴வதோ பன ஸதிபி தஸ்மிங் ஸுத-ஸத்³தோ³ ஏவ தங் தங் அத்தங் வத³தீதி அனுபஸக்³க³ஸ்ஸ ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ அத்து²த்³தா⁴ரே ஸஉபஸக்³க³ஸ்ஸ க³ஹணங் ந விருஜ்ஜ²தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸஉபஸக்³கோ³ அனுபஸக்³கோ³ சா’’திஆதி³மாஹ. அஸ்ஸாதி ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ. கம்மபா⁴வஸாத⁴னானி இத⁴ ஸுதஸத்³தே³ ஸம்ப⁴வந்தீதி வுத்தங் ‘‘உபதா⁴ரிதந்தி வா உபதா⁴ரணந்தி வா அத்தோ²’’தி. மயாதி அத்தே² ஸதீதி யதா³ மே-ஸத்³த³ஸ்ஸ கத்துவஸேன கரணனித்³தே³ஸோ, ததா³தி அத்தோ². மமாதி அத்தே² ஸதீதி யதா³ ஸம்ப³ந்த⁴வஸேன ஸாமினித்³தே³ஸோ, ததா³.
Kiñcāpi upasaggo kiriyaṃ viseseti, jotakabhāvato pana satipi tasmiṃ suta-saddo eva taṃ taṃ attaṃ vadatīti anupasaggassa suta-saddassa atthuddhāre saupasaggassa gahaṇaṃ na virujjhatīti dassento ‘‘saupasaggo anupasaggo cā’’tiādimāha. Assāti suta-saddassa. Kammabhāvasādhanāni idha sutasadde sambhavantīti vuttaṃ ‘‘upadhāritanti vā upadhāraṇanti vā attho’’ti. Mayāti atthe satīti yadā me-saddassa kattuvasena karaṇaniddeso, tadāti attho. Mamāti atthe satīti yadā sambandhavasena sāminiddeso, tadā.
ஸுத-ஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னே பயுத்தேன ஏவங்-ஸத்³தே³ன ஸவனகிரியாஜோதகேன ப⁴விதப்³ப³ந்தி வுத்தங் ‘‘ஏவந்தி ஸோதவிஞ்ஞாணாதி³விஞ்ஞாணகிச்சனித³ஸ்ஸன’’ந்தி. ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஸம்படிச்ச²னாதீ³னங் பஞ்சத்³வாரிகவிஞ்ஞாணானங் தத³பி⁴னீஹடானஞ்ச மனொத்³வாரிகவிஞ்ஞாணானங் க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங். ஸப்³பே³ஸம்பி வாக்யானங் ஏவகாரத்த²ஸஹிதத்தா ‘‘ஸுத’’ந்தி ஏதஸ்ஸ ஸுதமேவாதி அயமத்தோ² லப்³ப⁴தீதி ஆஹ ‘‘அஸ்ஸவனபா⁴வபடிக்கே²பதோ’’தி. ஏதேன அவதா⁴ரணேன நிராஸங்கதங் த³ஸ்ஸேதி. யதா² ச ஸுதங் ஸுதமேவாதி நியமேதப்³ப³ங், தங் ஸம்மா ஸுதங் ஹோதீதி ஆஹ ‘‘அனூனானதி⁴காவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸன’’ந்தி. அத² வா ஸத்³த³ந்தரத்தா²போஹனவஸேன ஸத்³தோ³ அத்த²ங் வத³தீதி ஸுதந்தி அஸுதங் ந ஹோதீதி அயமேதஸ்ஸ அத்தோ²தி வுத்தங் ‘‘அஸ்ஸவனபா⁴வபடிக்கே²பதோ’’தி. இமினா தி³ட்டா²தி³வினிவத்தனங் கரோதி.
Suta-saddasannidhāne payuttena evaṃ-saddena savanakiriyājotakena bhavitabbanti vuttaṃ ‘‘evanti sotaviññāṇādiviññāṇakiccanidassana’’nti. Ādi-saddena sampaṭicchanādīnaṃ pañcadvārikaviññāṇānaṃ tadabhinīhaṭānañca manodvārikaviññāṇānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Sabbesampi vākyānaṃ evakāratthasahitattā ‘‘suta’’nti etassa sutamevāti ayamattho labbhatīti āha ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ti. Etena avadhāraṇena nirāsaṅkataṃ dasseti. Yathā ca sutaṃ sutamevāti niyametabbaṃ, taṃ sammā sutaṃ hotīti āha ‘‘anūnānadhikāviparītaggahaṇanidassana’’nti. Atha vā saddantaratthāpohanavasena saddo atthaṃ vadatīti sutanti asutaṃ na hotīti ayametassa atthoti vuttaṃ ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ti. Iminā diṭṭhādivinivattanaṃ karoti.
இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ந இத³ங் மயா தி³ட்ட²ங், ந ஸயம்பூ⁴ஞாணேன ஸச்சி²கதங், அத² கோ² ஸுதங், தஞ்ச கோ² ஸம்மதே³வாதி. தேனேவாஹ ‘‘அனூனானதி⁴காவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸன’’ந்தி. அவதா⁴ரணத்தே² வா ஏவங்-ஸத்³தே³ அயமத்த²யோஜனா கரீயதீதி தத³பெக்க²ஸ்ஸ ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ அயமத்தோ² வுத்தோ ‘‘அஸ்ஸவனபா⁴வபடிக்கே²பதோ’’தி. தேனேவாஹ ‘‘அனூனானதி⁴காவிபரீதக்³க³ஹணனித³ஸ்ஸன’’ந்தி. ஸவனஸத்³தோ³ செத்த² கம்மத்தோ² வேதி³தப்³போ³ ‘‘ஸுய்யதீ’’தி.
Idaṃ vuttaṃ hoti – na idaṃ mayā diṭṭhaṃ, na sayambhūñāṇena sacchikataṃ, atha kho sutaṃ, tañca kho sammadevāti. Tenevāha ‘‘anūnānadhikāviparītaggahaṇanidassana’’nti. Avadhāraṇatthe vā evaṃ-sadde ayamatthayojanā karīyatīti tadapekkhassa suta-saddassa ayamattho vutto ‘‘assavanabhāvapaṭikkhepato’’ti. Tenevāha ‘‘anūnānadhikāviparītaggahaṇanidassana’’nti. Savanasaddo cettha kammattho veditabbo ‘‘suyyatī’’ti.
ஏவங் ஸவனஹேதுஸவனவிஸேஸவஸேன பத³த்தயஸ்ஸ ஏகேன பகாரேன அத்த²யோஜனங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி பகாரந்தரேஹி தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ததா² ஏவ’’ந்திஆதி³ வுத்தங். தத்த² தஸ்ஸாதி யா ஸா ப⁴க³வதோ ஸம்முகா² த⁴ம்மஸ்ஸவனாகாரேன பவத்தா மனொத்³வாரவிஞ்ஞாணவீதி², தஸ்ஸா. ஸா ஹி நானப்பகாரேன ஆரம்மணே பவத்தேதுங் ஸமத்தா². ததா² ச வுத்தங் ‘‘ஸோதத்³வாரானுஸாரேனா’’தி. நானப்பகாரேனாதி வக்க²மானானங் அனேகவிஹிதானங் ப்³யஞ்ஜனத்த²க்³க³ஹணானங் நானாகாரேன. ஏதேன இமிஸ்ஸா யோஜனாய ஆகாரத்தோ² ஏவங்-ஸத்³தோ³ க³ஹிதோதி தீ³பேதி. பவத்திபா⁴வப்பகாஸனந்தி பவத்தியா அத்தி²தாபகாஸனங். ஸுதந்தி த⁴ம்மப்பகாஸனந்தி யஸ்மிங் ஆரம்மணே வுத்தப்பகாரா விஞ்ஞாணவீதி² நானப்பகாரேன பவத்தா, தஸ்ஸ த⁴ம்மத்தா வுத்தங், ந ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ த⁴ம்மத்த²த்தா. வுத்தஸ்ஸேவத்த²ஸ்ஸ பாகடீகரணங் ‘‘அயங் ஹெத்தா²’’திஆதி³. தத்த² விஞ்ஞாணவீதி²யாதி கரணத்தே² கரணவசனங், மயாதி கத்துஅத்தே².
Evaṃ savanahetusavanavisesavasena padattayassa ekena pakārena atthayojanaṃ dassetvā idāni pakārantarehi taṃ dassetuṃ ‘‘tathā eva’’ntiādi vuttaṃ. Tattha tassāti yā sā bhagavato sammukhā dhammassavanākārena pavattā manodvāraviññāṇavīthi, tassā. Sā hi nānappakārena ārammaṇe pavattetuṃ samatthā. Tathā ca vuttaṃ ‘‘sotadvārānusārenā’’ti. Nānappakārenāti vakkhamānānaṃ anekavihitānaṃ byañjanatthaggahaṇānaṃ nānākārena. Etena imissā yojanāya ākārattho evaṃ-saddo gahitoti dīpeti. Pavattibhāvappakāsananti pavattiyā atthitāpakāsanaṃ. Sutanti dhammappakāsananti yasmiṃ ārammaṇe vuttappakārā viññāṇavīthi nānappakārena pavattā, tassa dhammattā vuttaṃ, na suta-saddassa dhammatthattā. Vuttassevatthassa pākaṭīkaraṇaṃ ‘‘ayaṃ hetthā’’tiādi. Tattha viññāṇavīthiyāti karaṇatthe karaṇavacanaṃ, mayāti kattuatthe.
ஏவந்தி நித்³தி³ஸிதப்³ப³ப்பகாஸனந்தி நித³ஸ்ஸனத்த²மேவங் ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா வுத்தங் நித³ஸ்ஸேதப்³ப³ஸ்ஸ நித்³தி³ஸிதப்³ப³த்தாபா⁴வாபா⁴வதோ. தேன ஏவங்-ஸத்³தே³ன ஸகலம்பி ஸுத்தங் பச்சாமட்ட²ந்தி த³ஸ்ஸேதி. ஸுத-ஸத்³த³ஸ்ஸ கிரியாஸத்³த³த்தா ஸவனகிரியாய ச ஸாதா⁴ரணவிஞ்ஞாணப்பப³ந்த⁴படிப³த்³த⁴த்தா தத்த² ச புக்³க³லவோஹாரோதி வுத்தங் ‘‘ஸுதந்தி புக்³க³லகிச்சப்பகாஸன’’ந்தி. ந ஹி புக்³க³லவோஹாரரஹிதே த⁴ம்மப்பப³ந்தே⁴ ஸவனகிரியா லப்³ப⁴தீதி.
Evanti niddisitabbappakāsananti nidassanatthamevaṃ saddaṃ gahetvā vuttaṃ nidassetabbassa niddisitabbattābhāvābhāvato. Tena evaṃ-saddena sakalampi suttaṃ paccāmaṭṭhanti dasseti. Suta-saddassa kiriyāsaddattā savanakiriyāya ca sādhāraṇaviññāṇappabandhapaṭibaddhattā tattha ca puggalavohāroti vuttaṃ ‘‘sutanti puggalakiccappakāsana’’nti. Na hi puggalavohārarahite dhammappabandhe savanakiriyā labbhatīti.
யஸ்ஸ சித்தஸந்தானஸ்ஸாதிஆதி³பி ஆகாரத்த²மேவ ஏவங்-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா புரிமயோஜனாய அஞ்ஞதா² அத்த²யோஜனங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். தத்த² ஆகாரபஞ்ஞத்தீதி உபாதா³பஞ்ஞத்தி ஏவ த⁴ம்மானங் பவத்திஆகாருபாதா³னவஸேன ததா² வுத்தா. ஸுதந்தி விஸயனித்³தே³ஸோதி ஸோதப்³ப³பூ⁴தோ த⁴ம்மோ ஸவனகிரியாகத்துபுக்³க³லஸ்ஸ ஸவனகிரியாவஸேன பவத்திட்டா²னந்தி கத்வா வுத்தங். சித்தஸந்தானவினிமுத்தஸ்ஸ பரமத்த²தோ கஸ்ஸசி கத்து அபா⁴வேபி ஸத்³த³வோஹாரேன பு³த்³தி⁴பரிகப்பிதபே⁴த³வசனிச்சா²ய சித்தஸந்தானதோ அஞ்ஞங் விய தங்ஸமங்கி³ங் கத்வா வுத்தங் ‘‘சித்தஸந்தானேன தங்ஸமங்கீ³னோ’’தி. ஸவனகிரியாவிஸயோபி ஸோதப்³ப³த⁴ம்மோ ஸவனகிரியாவஸேன பவத்தசித்தஸந்தானஸ்ஸ இத⁴ பரமத்த²தோ கத்துபா⁴வதோ, ஸவனவஸேன சித்தப்பவத்தியா ஏவ வா ஸவனகிரியாபா⁴வதோ தங்கிரியாகத்து ச விஸயோ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘தங்ஸமங்கீ³னோ கத்துவிஸயே’’தி. ஸுதாகாரஸ்ஸ ச தே²ரஸ்ஸ ஸம்மானிச்சி²தபா⁴வதோ ஆஹ ‘‘க³ஹணஸன்னிட்டா²ன’’ந்தி. ஏதேன வா அவதா⁴ரணத்த²ங் ஏவங்-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா அயமத்த²யோஜனா கதாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Yassa cittasantānassātiādipi ākāratthameva evaṃ-saddaṃ gahetvā purimayojanāya aññathā atthayojanaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha ākārapaññattīti upādāpaññatti eva dhammānaṃ pavattiākārupādānavasena tathā vuttā. Sutanti visayaniddesoti sotabbabhūto dhammo savanakiriyākattupuggalassa savanakiriyāvasena pavattiṭṭhānanti katvā vuttaṃ. Cittasantānavinimuttassa paramatthato kassaci kattu abhāvepi saddavohārena buddhiparikappitabhedavacanicchāya cittasantānato aññaṃ viya taṃsamaṅgiṃ katvā vuttaṃ ‘‘cittasantānena taṃsamaṅgīno’’ti. Savanakiriyāvisayopi sotabbadhammo savanakiriyāvasena pavattacittasantānassa idha paramatthato kattubhāvato, savanavasena cittappavattiyā eva vā savanakiriyābhāvato taṃkiriyākattu ca visayo hotīti vuttaṃ ‘‘taṃsamaṅgīno kattuvisaye’’ti. Sutākārassa ca therassa sammānicchitabhāvato āha ‘‘gahaṇasanniṭṭhāna’’nti. Etena vā avadhāraṇatthaṃ evaṃ-saddaṃ gahetvā ayamatthayojanā katāti daṭṭhabbaṃ.
புப்³பே³ ஸுதானங் நானாவிஹிதானங் ஸுத்தஸங்கா²தானங் அத்த²ப்³யஞ்ஜனானங் உபதா⁴ரிதரூபஸ்ஸ ஆகாரஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனஸ்ஸ, அவதா⁴ரணஸ்ஸ வா பகாஸனஸபா⁴வோ ஏவங்-ஸத்³தோ³தி ததா³காராதி³உபதா⁴ரணஸ்ஸ புக்³க³லபஞ்ஞத்தியா உபாதா³னபூ⁴தத⁴ம்மப்பப³ந்த⁴ப்³யாபாரதாய வுத்தங் ‘‘ஏவந்தி புக்³க³லகிச்சனித்³தே³ஸோ’’தி. ஸவனகிரியா பன புக்³க³லவாதி³னோபி விஞ்ஞாணனிரபெக்கா² நத்தீ²தி விஸேஸதோ விஞ்ஞாணப்³யாபாரோதி ஆஹ ‘‘ஸுதந்தி விஞ்ஞாணகிச்சனித்³தே³ஸோ’’தி. மேதி ஸத்³த³ப்பவத்தியா ஏகந்தேனேவ ஸத்தவிஸயத்தா விஞ்ஞாணகிச்சஸ்ஸ ச தத்தே²வ ஸமோத³ஹிதப்³ப³தோ ‘‘மேதி உப⁴யகிச்சயுத்தபுக்³க³லனித்³தே³ஸோ’’தி வுத்தங். அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திஸபா⁴வா யதா²க்கமங் ஏவங்-ஸத்³த³ஸுத-ஸத்³தா³னங் அத்தா²தி தே ததா²ரூப-பஞ்ஞத்தி-உபாதா³னபூ⁴த-த⁴ம்மப்பப³ந்த⁴ப்³யாபாரபா⁴வேன த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ – ‘‘ஏவந்தி புக்³க³லகிச்சனித்³தே³ஸோ, ஸுதந்தி விஞ்ஞாணகிச்சனித்³தே³ஸோ’’தி. எத்த² ச கரணகிரியாகத்துகம்ம-விஸேஸப்பகாஸனவஸேன புக்³க³லப்³யாபாரவிஸய-புக்³க³லப்³யாபாரனித³ஸ்ஸனவஸேன க³ஹணாகாரகா³ஹகதப்³பி³ஸயவிஸேஸனித்³தே³ஸவஸேன கத்துகரணப்³யாபார-கத்துனித்³தே³ஸவஸேன ச து³தியாத³யோ சதஸ்ஸோ அத்த²யோஜனா த³ஸ்ஸிதாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Pubbe sutānaṃ nānāvihitānaṃ suttasaṅkhātānaṃ atthabyañjanānaṃ upadhāritarūpassa ākārassa nidassanassa, avadhāraṇassa vā pakāsanasabhāvo evaṃ-saddoti tadākārādiupadhāraṇassa puggalapaññattiyā upādānabhūtadhammappabandhabyāpāratāya vuttaṃ ‘‘evanti puggalakiccaniddeso’’ti. Savanakiriyā pana puggalavādinopi viññāṇanirapekkhā natthīti visesato viññāṇabyāpāroti āha ‘‘sutanti viññāṇakiccaniddeso’’ti. Meti saddappavattiyā ekanteneva sattavisayattā viññāṇakiccassa ca tattheva samodahitabbato ‘‘meti ubhayakiccayuttapuggalaniddeso’’ti vuttaṃ. Avijjamānapaññattivijjamānapaññattisabhāvā yathākkamaṃ evaṃ-saddasuta-saddānaṃ atthāti te tathārūpa-paññatti-upādānabhūta-dhammappabandhabyāpārabhāvena dassento āha – ‘‘evanti puggalakiccaniddeso, sutanti viññāṇakiccaniddeso’’ti. Ettha ca karaṇakiriyākattukamma-visesappakāsanavasena puggalabyāpāravisaya-puggalabyāpāranidassanavasena gahaṇākāragāhakatabbisayavisesaniddesavasena kattukaraṇabyāpāra-kattuniddesavasena ca dutiyādayo catasso atthayojanā dassitāti daṭṭhabbaṃ.
ஸப்³ப³ஸ்ஸபி ஸத்³தா³தி⁴க³மனீயஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திமுகே²னேவ படிபஜ்ஜிதப்³ப³த்தா ஸப்³ப³பஞ்ஞத்தீனஞ்ச விஜ்ஜமானாதி³வஸேன ச²ஸு பஞ்ஞத்திபே⁴தே³ஸு அந்தோக³த⁴த்தா தேஸு ‘‘ஏவ’’ந்திஆதீ³னங் பஞ்ஞத்தீனங் ஸரூபங் நித்³தா⁴ரெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏவந்தி ச மேதி சா’’திஆதி³. தத்த² ஏவந்தி ச மேதி ச வுச்சமானஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஆகாராதி³னோ த⁴ம்மானங் அஸலக்க²ணபா⁴வதோ அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘ஸச்சிகட்ட²பரமத்த²வஸேன அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தீ’’தி. தத்த² ஸச்சிகட்ட²பரமத்த²வஸேனாதி பூ⁴தத்த²உத்தமத்த²வஸேன. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – யோ மாயாமரீசிஆத³யோ விய அபூ⁴தத்தோ², அனுஸ்ஸவாதீ³ஹி க³ஹேதப்³போ³ விய அனுத்தமத்தோ² ச ந ஹோதி, ஸோ ரூபஸத்³தா³தி³ஸபா⁴வோ, ருப்பனானுப⁴வனாதி³ஸபா⁴வோ வா அத்தோ² ஸச்சிகட்டோ² பரமத்தோ² சாதி வுச்சதி, ந ததா² ஏவங் மேதி பதா³னங் அத்தோ²தி. ஏதமேவத்த²ங் பாகடதரங் காதுங் ‘‘கிஞ்ஹெத்த²த’’ந்திஆதி³ வுத்தங். ஸுதந்தி பன ஸத்³தா³யதனங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தீ’’தி. தேனேவ ஹி ‘‘யஞ்ஹி தங் எத்த² ஸோதேன உபலத்³த⁴’’ந்தி வுத்தங். ஸோதத்³வாரானுஸாரேன உபலத்³த⁴ந்தி பன வுத்தே அத்த²ப்³யஞ்ஜனாதி³ ஸப்³ப³ங் லப்³ப⁴தீதி. தங் தங் உபாதா³ய வத்தப்³ப³தோதி ஸோதபத²மாக³தே த⁴ம்மே உபாதா³ய தேஸங் உபதா⁴ரிதாகாராதி³னோ பச்சாமஸனவஸேன ஏவந்தி, ஸஸந்ததிபரியாபன்னே க²ந்தே⁴ உபாதா³ய மேதி வத்தப்³ப³த்தாதி அத்தோ². தி³ட்டா²தி³ஸபா⁴வரஹிதே ஸத்³தா³யதனே பவத்தமானோபி ஸுதவோஹாரோ ‘‘து³தியங் ததிய’’ந்திஆதி³கோ விய பட²மாதீ³னி தி³ட்ட²முதவிஞ்ஞாதே அபெக்கி²த்வா பவத்தோதி ஆஹ ‘‘தி³ட்டா²தீ³னி உபனிதா⁴ய வத்தப்³ப³தோ’’தி. அஸுதங் ந ஹோதீதி ஹி ஸுதந்தி பகாஸிதோயமத்தோ²தி.
Sabbassapi saddādhigamanīyassa atthassa paññattimukheneva paṭipajjitabbattā sabbapaññattīnañca vijjamānādivasena chasu paññattibhedesu antogadhattā tesu ‘‘eva’’ntiādīnaṃ paññattīnaṃ sarūpaṃ niddhārento āha ‘‘evanti ca meti cā’’tiādi. Tattha evanti ca meti ca vuccamānassa atthassa ākārādino dhammānaṃ asalakkhaṇabhāvato avijjamānapaññattibhāvoti āha ‘‘saccikaṭṭhaparamatthavasena avijjamānapaññattī’’ti. Tattha saccikaṭṭhaparamatthavasenāti bhūtatthauttamatthavasena. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo māyāmarīciādayo viya abhūtattho, anussavādīhi gahetabbo viya anuttamattho ca na hoti, so rūpasaddādisabhāvo, ruppanānubhavanādisabhāvo vā attho saccikaṭṭho paramattho cāti vuccati, na tathā evaṃ meti padānaṃ atthoti. Etamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘kiñhetthata’’ntiādi vuttaṃ. Sutanti pana saddāyatanaṃ sandhāyāha ‘‘vijjamānapaññattī’’ti. Teneva hi ‘‘yañhi taṃ ettha sotena upaladdha’’nti vuttaṃ. Sotadvārānusārena upaladdhanti pana vutte atthabyañjanādi sabbaṃ labbhatīti. Taṃ taṃ upādāya vattabbatoti sotapathamāgate dhamme upādāya tesaṃ upadhāritākārādino paccāmasanavasena evanti, sasantatipariyāpanne khandhe upādāya meti vattabbattāti attho. Diṭṭhādisabhāvarahite saddāyatane pavattamānopi sutavohāro ‘‘dutiyaṃ tatiya’’ntiādiko viya paṭhamādīni diṭṭhamutaviññāte apekkhitvā pavattoti āha ‘‘diṭṭhādīni upanidhāya vattabbato’’ti. Asutaṃ na hotīti hi sutanti pakāsitoyamatthoti.
அத்தனா படிவித்³தா⁴ ஸுத்தஸ்ஸ பகாரவிஸேஸா ஏவந்தி தே²ரேன பச்சாமட்டா²தி ஆஹ ‘‘அஸம்மோஹங் தீ³பேதீ’’தி. நானப்பகாரபடிவேத⁴ஸமத்தோ² ஹோதீதி ஏதேன வக்க²மானஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ நானப்பகாரதங் து³ப்படிவிஜ்ஜ²தஞ்ச த³ஸ்ஸேதி. ஸுதஸ்ஸ அஸம்மோஸங் தீ³பேதீதி ஸுதாகாரஸ்ஸ யாதா²வதோ த³ஸ்ஸியமானத்தா வுத்தங். அஸம்மோஹேனாதி ஸம்மோஹாபா⁴வேன, பஞ்ஞாய ஏவ வா ஸவனகாலஸம்பூ⁴தாய தது³த்தரகாலபஞ்ஞாஸித்³தி⁴ . ஏவங் அஸம்மோஸேனாதி எத்தா²பி வத்தப்³ப³ங். ப்³யஞ்ஜனானங் படிவிஜ்ஜி²தப்³போ³ ஆகாரோ நாதிக³ம்பீ⁴ரோ யதா²ஸுததா⁴ரணமேவ தத்த² கரணீயந்தி ஸதியா ப்³யாபாரோ அதி⁴கோ, பஞ்ஞா தத்த² கு³ணீபூ⁴தாதி வுத்தங் ‘‘பஞ்ஞாபுப்³ப³ங்க³மாயா’’திஆதி³ பஞ்ஞாய புப்³ப³ங்க³மாதி கத்வா. புப்³ப³ங்க³மதா செத்த² பதா⁴னதா ‘‘மனோபுப்³ப³ங்க³மா’’திஆதீ³ஸு விய. புப்³ப³ங்க³மதாய வா சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³ஸு ஆவஜ்ஜனாதீ³னங் விய அப்பதா⁴னத்தே பஞ்ஞா புப்³ப³ங்க³மா ஏதிஸ்ஸாதி அயம்பி அத்தோ² யுஜ்ஜதி, ஏவங் ஸதி புப்³ப³ங்க³மாயாதி எத்தா²பி வுத்தவிபரியாயேன யதா²ஸம்ப⁴வங் அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. அத்த²ப்³யஞ்ஜனஸம்பன்னஸ்ஸாதி அத்த²ப்³யஞ்ஜனபரிபுண்ணஸ்ஸ , ஸங்காஸன-பகாஸன-விவரண-விப⁴ஜன-உத்தானீகரணபஞ்ஞத்திவஸேன ச²ஹி அத்த²பதே³ஹி, அக்க²ரபத³ப்³யஞ்ஜனாகாரனிருத்தினித்³தே³ஸவஸேன ச²ஹி ப்³யஞ்ஜனபதே³ஹி ச ஸமன்னாக³தஸ்ஸாதி வா அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³.
Attanā paṭividdhā suttassa pakāravisesā evanti therena paccāmaṭṭhāti āha ‘‘asammohaṃ dīpetī’’ti. Nānappakārapaṭivedhasamattho hotīti etena vakkhamānassa suttassa nānappakārataṃ duppaṭivijjhatañca dasseti. Sutassa asammosaṃ dīpetīti sutākārassa yāthāvato dassiyamānattā vuttaṃ. Asammohenāti sammohābhāvena, paññāya eva vā savanakālasambhūtāya taduttarakālapaññāsiddhi . Evaṃ asammosenāti etthāpi vattabbaṃ. Byañjanānaṃ paṭivijjhitabbo ākāro nātigambhīro yathāsutadhāraṇameva tattha karaṇīyanti satiyā byāpāro adhiko, paññā tattha guṇībhūtāti vuttaṃ ‘‘paññāpubbaṅgamāyā’’tiādi paññāya pubbaṅgamāti katvā. Pubbaṅgamatā cettha padhānatā ‘‘manopubbaṅgamā’’tiādīsu viya. Pubbaṅgamatāya vā cakkhuviññāṇādīsu āvajjanādīnaṃ viya appadhānatte paññā pubbaṅgamā etissāti ayampi attho yujjati, evaṃ sati pubbaṅgamāyāti etthāpi vuttavipariyāyena yathāsambhavaṃ attho veditabbo. Atthabyañjanasampannassāti atthabyañjanaparipuṇṇassa , saṅkāsana-pakāsana-vivaraṇa-vibhajana-uttānīkaraṇapaññattivasena chahi atthapadehi, akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesavasena chahi byañjanapadehi ca samannāgatassāti vā attho daṭṭhabbo.
யோனிஸோ மனஸிகாரங் தீ³பேதி ஏவங்-ஸத்³தே³ன வுச்சமானானங் ஆகாரனித³ஸ்ஸனாவதா⁴ரணத்தா²னங் அவிபரீதஸத்³த⁴ம்மவிஸயத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. அவிக்கே²பங் தீ³பேதீதி ‘‘ஓக⁴தரணஸுத்தங் கத்த² பா⁴ஸித’’ந்திஆதி³புச்சா²வஸேன பகரணப்பவத்தஸ்ஸ வக்க²மானஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ ஸவனங் ஸமாதா⁴னமந்தரேன ந ஸம்ப⁴வதீதி கத்வா வுத்தங். விக்கி²த்தசித்தஸ்ஸாதிஆதி³ தஸ்ஸேவத்த²ஸ்ஸ ஸமத்த²னவஸேன வுத்தங். ஸப்³ப³ஸம்பத்தியாதி அத்த²ப்³யஞ்ஜனதே³ஸக-பயோஜனாதி³ஸம்பத்தியா. அவிபரீதஸத்³த⁴ம்மவிஸயேஹி விய ஆகாரனித³ஸ்ஸனாவதா⁴ரணத்தே²ஹி யோனிஸோமனஸிகாரஸ்ஸ, ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனேன விய ச அவிக்கே²பஸ்ஸ யதா² யோனிஸோமனஸிகாரேன ப²லபூ⁴தேன அத்தஸம்மாபணிதி⁴புப்³பே³கதபுஞ்ஞதானங் ஸித்³தி⁴ வுத்தா தத³வினாபா⁴வதோ, ஏவங் அவிக்கே²பேனேவ ப²லபூ⁴தேன காரணபூ⁴தானங் ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயானங் ஸித்³தி⁴ த³ஸ்ஸேதப்³பா³ ஸியா அஸ்ஸுதவதோ ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயரஹிதஸ்ஸ ச தத³பா⁴வதோ. ‘‘ந ஹி விக்கி²த்தசித்தோ’’திஆதி³னா ஸமத்த²னவசனேன பன அவிக்கே²பேன காரணபூ⁴தேன ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயேன ச ப²லபூ⁴தஸ்ஸ ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனஸ்ஸ ஸித்³தி⁴ த³ஸ்ஸிதா. அயங் பனெத்த² அதி⁴ப்பாயோ யுத்தோ ஸியா, ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயா ந ஏகந்தேன அவிக்கே²பஸ்ஸ காரணங் பா³ஹிரங்க³த்தா. அவிக்கே²போ பன ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயோ விய ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனஸ்ஸ ஏகந்தகாரணந்தி, ஏவம்பி அவிக்கே²பேன ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயஸித்³தி⁴ஜோதனா ந ஸமத்தி²தாவ, நோ ந ஸமத்தி²தா விக்கி²த்தசித்தானங் ஸப்புரிஸபயிரூபாஸனாபா⁴வஸ்ஸ அத்த²ஸித்³தி⁴தோ. எத்த² ச புரிமங் ப²லேன காரணஸ்ஸ ஸித்³தி⁴த³ஸ்ஸனங் நதீ³பூரேன விய உபரி வுட்டி²ஸப்³பா⁴வஸ்ஸ. து³தியங் காரணேன ப²லஸ்ஸ ஸித்³தி⁴த³ஸ்ஸனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் ஏகந்தவஸ்ஸினா விய மேக⁴வுட்டா²னேன வுட்டி²ப்பவத்தியா.
Yoniso manasikāraṃ dīpeti evaṃ-saddena vuccamānānaṃ ākāranidassanāvadhāraṇatthānaṃ aviparītasaddhammavisayattāti adhippāyo. Avikkhepaṃ dīpetīti ‘‘oghataraṇasuttaṃ kattha bhāsita’’ntiādipucchāvasena pakaraṇappavattassa vakkhamānassa suttassa savanaṃ samādhānamantarena na sambhavatīti katvā vuttaṃ. Vikkhittacittassātiādi tassevatthassa samatthanavasena vuttaṃ. Sabbasampattiyāti atthabyañjanadesaka-payojanādisampattiyā. Aviparītasaddhammavisayehi viya ākāranidassanāvadhāraṇatthehi yonisomanasikārassa, saddhammassavanena viya ca avikkhepassa yathā yonisomanasikārena phalabhūtena attasammāpaṇidhipubbekatapuññatānaṃ siddhi vuttā tadavinābhāvato, evaṃ avikkhepeneva phalabhūtena kāraṇabhūtānaṃ saddhammassavanasappurisūpanissayānaṃ siddhi dassetabbā siyā assutavato sappurisūpanissayarahitassa ca tadabhāvato. ‘‘Na hi vikkhittacitto’’tiādinā samatthanavacanena pana avikkhepena kāraṇabhūtena sappurisūpanissayena ca phalabhūtassa saddhammassavanassa siddhi dassitā. Ayaṃ panettha adhippāyo yutto siyā, saddhammassavanasappurisūpanissayā na ekantena avikkhepassa kāraṇaṃ bāhiraṅgattā. Avikkhepo pana sappurisūpanissayo viya saddhammassavanassa ekantakāraṇanti, evampi avikkhepena sappurisūpanissayasiddhijotanā na samatthitāva, no na samatthitā vikkhittacittānaṃ sappurisapayirūpāsanābhāvassa atthasiddhito. Ettha ca purimaṃ phalena kāraṇassa siddhidassanaṃ nadīpūrena viya upari vuṭṭhisabbhāvassa. Dutiyaṃ kāraṇena phalassa siddhidassanaṃ daṭṭhabbaṃ ekantavassinā viya meghavuṭṭhānena vuṭṭhippavattiyā.
ப⁴க³வதோ வசனஸ்ஸ அத்த²ப்³யஞ்ஜனபபே⁴த³-பரிச்சே²த³வஸேன ஸகலஸாஸனஸம்பத்தி-ஓகா³ஹனாகாரோ நிரவஸேஸபரஹித-பாரிபூரிகாரணந்தி வுத்தங் ‘‘ஏவங் ப⁴த்³த³கோ ஆகாரோ’’தி. யஸ்மா ந ஹோதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴ . பச்சி²மசக்கத்³வயஸம்பத்திந்தி அத்தஸம்மாபணிதி⁴-புப்³பே³கதபுஞ்ஞதா-ஸங்கா²தங் கு³ணத்³வயங். அபராபரவுத்தியா செத்த² சக்கபா⁴வோ, சரந்தி ஏதேஹி ஸத்தா, ஸம்பத்திப⁴வேஸூதி வா . யே ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘சத்தாரிமானி, பி⁴க்க²வே, சக்கானி, யேஹி ஸமன்னாக³தானங் தே³வமனுஸ்ஸானங் சதுசக்கங் வத்ததீ’’திஆதி³ (அ॰ நி॰ 4.31). புரிமபச்சி²மபா⁴வோ செத்த² தே³ஸனக்கமவஸேன த³ட்ட²ப்³போ³. பச்சி²மசக்கத்³வயஸித்³தி⁴யாதி பச்சி²மசக்கத்³வயஸ்ஸ ச அத்தி²தாய. ஸம்மாபணிஹிதத்தோ புப்³பே³ ச கதபுஞ்ஞோ ஸுத்³தா⁴ஸயோ ஹோதி தத³ஸுத்³தி⁴ஹேதூனங் கிலேஸானங் தூ³ரீபா⁴வதோதி ஆஹ ‘‘ஆஸயஸுத்³தி⁴ ஸித்³தா⁴ ஹோதீ’’தி. ததா² ஹி வுத்தங் – ‘‘ஸம்மாபணிஹிதங் சித்தங், ஸெய்யஸோ நங் ததோ கரே’’தி (த⁴॰ ப॰ 43) ‘‘கதபுஞ்ஞோஸி, த்வங் ஆனந்த³, பதா⁴னமனுயுஞ்ஜ, கி²ப்பங் ஹோஹிஸி அனாஸவோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.207) ச. தேனேவாஹ ‘‘ஆஸயஸுத்³தி⁴யா அதி⁴க³மப்³யத்திஸித்³தீ⁴’’தி. பயோக³ஸுத்³தி⁴யாதி யோனிஸோமனஸிகாரபுப்³ப³ங்க³மஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸவனபயோக³ஸ்ஸ விஸத³பா⁴வேன. ததா² சாஹ ‘‘ஆக³மப்³யத்திஸித்³தீ⁴’’தி, ஸப்³ப³ஸ்ஸ வா காயவசீபயோக³ஸ்ஸ நித்³தோ³ஸபா⁴வேன. பரிஸுத்³த⁴காயவசீபயோகோ³ ஹி விப்படிஸாராபா⁴வதோ அவிக்கி²த்தசித்தோ பரியத்தியங் விஸாரதோ³ ஹோதீதி.
Bhagavato vacanassa atthabyañjanapabheda-paricchedavasena sakalasāsanasampatti-ogāhanākāro niravasesaparahita-pāripūrikāraṇanti vuttaṃ ‘‘evaṃ bhaddako ākāro’’ti. Yasmā na hotīti sambandho . Pacchimacakkadvayasampattinti attasammāpaṇidhi-pubbekatapuññatā-saṅkhātaṃ guṇadvayaṃ. Aparāparavuttiyā cettha cakkabhāvo, caranti etehi sattā, sampattibhavesūti vā . Ye sandhāya vuttaṃ ‘‘cattārimāni, bhikkhave, cakkāni, yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’tiādi (a. ni. 4.31). Purimapacchimabhāvo cettha desanakkamavasena daṭṭhabbo. Pacchimacakkadvayasiddhiyāti pacchimacakkadvayassa ca atthitāya. Sammāpaṇihitatto pubbe ca katapuñño suddhāsayo hoti tadasuddhihetūnaṃ kilesānaṃ dūrībhāvatoti āha ‘‘āsayasuddhi siddhā hotī’’ti. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘sammāpaṇihitaṃ cittaṃ, seyyaso naṃ tato kare’’ti (dha. pa. 43) ‘‘katapuññosi, tvaṃ ānanda, padhānamanuyuñja, khippaṃ hohisi anāsavo’’ti (dī. ni. 2.207) ca. Tenevāha ‘‘āsayasuddhiyā adhigamabyattisiddhī’’ti. Payogasuddhiyāti yonisomanasikārapubbaṅgamassa dhammassavanapayogassa visadabhāvena. Tathā cāha ‘‘āgamabyattisiddhī’’ti, sabbassa vā kāyavacīpayogassa niddosabhāvena. Parisuddhakāyavacīpayogo hi vippaṭisārābhāvato avikkhittacitto pariyattiyaṃ visārado hotīti.
நானப்பகாரபடிவேத⁴தீ³பகேனாதிஆதி³னா அத்த²ப்³யஞ்ஜனேஸு தே²ரஸ்ஸ ஏவங்-ஸத்³த³ஸுத-ஸத்³தா³னங் அஸம்மோஹாஸம்மோஸதீ³பனதோ சதுபடிஸம்பி⁴தா³வஸேன அத்த²யோஜனங் த³ஸ்ஸேதி. தத்த² ஸோதப்³ப³பே⁴த³படிவேத⁴தீ³பகேனாதி ஏதேன அயங் ஸுத-ஸத்³தோ³ ஏவங்-ஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னதோ, வக்க²மானாபெக்கா²ய வா ஸாமஞ்ஞேனேவ ஸோதப்³ப³த⁴ம்மவிஸேஸங் ஆமஸதீதி தீ³பேதி. மனோதி³ட்டீ²ஹி பரியத்தித⁴ம்மானங் அனுபெக்க²னஸுப்படிவேதா⁴ விஸேஸதோ மனஸிகாரபடிப³த்³தா⁴தி தே வுத்தனயேன யோனிஸோமனஸிகாரதீ³பகேன ஏவங் ஸத்³தே³ன யோஜெத்வா, ஸவனதா⁴ரணவசீபரிசயா பரியத்தித⁴ம்மானங் விஸேஸேன ஸோதாவதா⁴னபடிப³த்³தா⁴தி தே வுத்தனயேன அவிக்கே²பதீ³பகேன ஸுத-ஸத்³தே³ன யோஜெத்வா த³ஸ்ஸெந்தோ ஸாஸனஸம்பத்தியா த⁴ம்மஸ்ஸவனே உஸ்ஸாஹங் ஜனேதி. தத்த² த⁴ம்மாதி பரியத்தித⁴ம்மா. மனஸா அனுபெக்கி²தாதி ‘‘இத⁴ ஸீலங் கதி²தங், இத⁴ ஸமாதி⁴, இத⁴ பஞ்ஞா, எத்தகா எத்த² அனுஸந்தி⁴யோ’’திஆதி³னா நயேன மனஸா அனுபெக்கி²தா. தி³ட்டி²யா ஸுப்படிவித்³தா⁴தி நிஜ்ஜா²னக்க²ந்தி பூ⁴தாய, ஞாதபரிஞ்ஞாஸங்கா²தாய வா தி³ட்டி²யா தத்த² தத்த² வுத்தரூபாரூபத⁴ம்மே ‘‘இதி ரூபங், எத்தகங் ரூப’’ந்திஆதி³னா ஸுட்டு² வவத்த²பெத்வா படிவித்³தா⁴.
Nānappakārapaṭivedhadīpakenātiādinā atthabyañjanesu therassa evaṃ-saddasuta-saddānaṃ asammohāsammosadīpanato catupaṭisambhidāvasena atthayojanaṃ dasseti. Tattha sotabbabhedapaṭivedhadīpakenāti etena ayaṃ suta-saddo evaṃ-saddasannidhānato, vakkhamānāpekkhāya vā sāmaññeneva sotabbadhammavisesaṃ āmasatīti dīpeti. Manodiṭṭhīhi pariyattidhammānaṃ anupekkhanasuppaṭivedhā visesato manasikārapaṭibaddhāti te vuttanayena yonisomanasikāradīpakena evaṃ saddena yojetvā, savanadhāraṇavacīparicayā pariyattidhammānaṃ visesena sotāvadhānapaṭibaddhāti te vuttanayena avikkhepadīpakena suta-saddena yojetvā dassento sāsanasampattiyā dhammassavane ussāhaṃ janeti. Tattha dhammāti pariyattidhammā. Manasā anupekkhitāti ‘‘idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhi, idha paññā, ettakā ettha anusandhiyo’’tiādinā nayena manasā anupekkhitā. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti nijjhānakkhanti bhūtāya, ñātapariññāsaṅkhātāya vā diṭṭhiyā tattha tattha vuttarūpārūpadhamme ‘‘iti rūpaṃ, ettakaṃ rūpa’’ntiādinā suṭṭhu vavatthapetvā paṭividdhā.
ஸகலேன வசனேனாதி புப்³பே³ தீஹி பதே³ஹி விஸுங் விஸுங் யோஜிதத்தா வுத்தங். அத்தனோ அத³ஹந்தோதி ‘‘மமேத³’’ந்தி அத்தனி அட்ட²பெந்தோ. பு⁴ம்மத்தே² சேதங் ஸாமிவசனங். அஸப்புரிஸபூ⁴மிந்தி அகதஞ்ஞுதங். ‘‘இதே⁴கச்சோ பாபபி⁴க்கு² ததா²க³தப்பவேதி³தங் த⁴ம்மவினயங் பரியாபுணித்வா அத்தனோ த³ஹதீ’’தி (பாரா॰ 195) ஏவங் வுத்தங் அனரியவோஹாராவத்த²ங், ஸா ஏவ அனரியவோஹாராவத்தா² அஸத்³த⁴ம்மோ . நனு ச ஆனந்த³த்தே²ரஸ்ஸ ‘‘மமேத³ங் வசன’’ந்தி அதி⁴மானஸ்ஸ, மஹாகஸ்ஸபத்தே²ராதீ³னஞ்ச ததா³ஸங்காய அபா⁴வதோ அஸப்புரிஸபூ⁴மி-ஸமதிக்கமாதி³வசனங் நிரத்த²கந்தி? நயித³மேவங். ‘‘ஏவங் மே ஸுத’’ந்தி வத³ந்தேன அயம்பி அத்தோ² விபா⁴விதோதி த³ஸ்ஸனதோ. கேசி பன ‘‘தே³வதானங் பரிவிதக்காபெக்க²ங் ததா²வசனந்தி ஏதி³ஸீ சோத³னா அனவகாஸா’’தி வத³ந்தி. தஸ்மிங் கிர க²ணே ஏகச்சானங் தே³வதானங் ஏவங் சேதஸோ பரிவிதக்கோ உத³பாதி³ ‘‘ப⁴க³வா ச பரினிப்³பு³தோ, அயஞ்ச ஆயஸ்மா தே³ஸனாகுஸலோ இதா³னி த⁴ம்மங் தே³ஸேதி, ஸக்யகுலப்பஸுதோ ததா²க³தஸ்ஸ பா⁴தா சூளபிதுபுத்தோ. கிங் நு கோ² ஸயங் ஸச்சி²கதங் த⁴ம்மங் தே³ஸேதி? உதா³ஹு ப⁴க³வதோ ஏவ வசனங் யதா²ஸுத’’ந்தி, ஏவங் ததா³ஸங்கிதப்பகாரதோ அஸப்புரிஸபூ⁴மிஸமோக்கமாதி³தோ அதிக்கமாதி³ விபா⁴விதந்தி. அப்பேதீதி நித³ஸ்ஸேதி. தி³ட்ட²த⁴ம்மிக-ஸம்பராயிக-பரமத்தே²ஸு யதா²ரஹங் ஸத்தே நேதீதி நெத்தி, த⁴ம்மோ ஏவ நெத்தி த⁴ம்மனெத்தி.
Sakalena vacanenāti pubbe tīhi padehi visuṃ visuṃ yojitattā vuttaṃ. Attano adahantoti ‘‘mameda’’nti attani aṭṭhapento. Bhummatthe cetaṃ sāmivacanaṃ. Asappurisabhūminti akataññutaṃ. ‘‘Idhekacco pāpabhikkhu tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ pariyāpuṇitvā attano dahatī’’ti (pārā. 195) evaṃ vuttaṃ anariyavohārāvatthaṃ, sā eva anariyavohārāvatthā asaddhammo . Nanu ca ānandattherassa ‘‘mamedaṃ vacana’’nti adhimānassa, mahākassapattherādīnañca tadāsaṅkāya abhāvato asappurisabhūmi-samatikkamādivacanaṃ niratthakanti? Nayidamevaṃ. ‘‘Evaṃ me suta’’nti vadantena ayampi attho vibhāvitoti dassanato. Keci pana ‘‘devatānaṃ parivitakkāpekkhaṃ tathāvacananti edisī codanā anavakāsā’’ti vadanti. Tasmiṃ kira khaṇe ekaccānaṃ devatānaṃ evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘‘bhagavā ca parinibbuto, ayañca āyasmā desanākusalo idāni dhammaṃ deseti, sakyakulappasuto tathāgatassa bhātā cūḷapituputto. Kiṃ nu kho sayaṃ sacchikataṃ dhammaṃ deseti? Udāhu bhagavato eva vacanaṃ yathāsuta’’nti, evaṃ tadāsaṅkitappakārato asappurisabhūmisamokkamādito atikkamādi vibhāvitanti. Appetīti nidasseti. Diṭṭhadhammika-samparāyika-paramatthesu yathārahaṃ satte netīti netti, dhammo eva netti dhammanetti.
த³ள்ஹதரனிவிட்டா² விசிகிச்சா² கங்கா², நாதிஸங்ஸப்பனா மதிபே⁴த³மத்தா விமதி. அஸ்ஸத்³தி⁴யங் வினாஸேதீதி ப⁴க³வதா பா⁴ஸிதத்தா ஸம்முகா²வஸ்ஸ படிக்³க³ஹிதத்தா க²லிதது³ருத்தாதி³க³ஹணதோ³ஸாபா⁴வதோ ச. எத்த² ச பட²மாத³யோ திஸ்ஸோ அத்த²யோஜனா ஆகாராதி³அத்தே²ஸு அக்³க³ஹிதவிஸேஸமேவ ஏவங்-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா த³ஸ்ஸிதா, ததோ பரா சதஸ்ஸோ ஆகாரத்த²மேவ ஏவங்-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா விபா⁴விதா. பச்சி²மா பன திஸ்ஸோ யதா²க்கமங் ஆகாரத்த²ங் நித³ஸ்ஸனத்த²ங் அவதா⁴ரணத்த²ஞ்ச ஏவங்-ஸத்³த³ங் க³ஹெத்வா யோஜிதாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Daḷhataraniviṭṭhā vicikicchā kaṅkhā, nātisaṃsappanā matibhedamattā vimati. Assaddhiyaṃ vināsetīti bhagavatā bhāsitattā sammukhāvassa paṭiggahitattā khalitaduruttādigahaṇadosābhāvato ca. Ettha ca paṭhamādayo tisso atthayojanā ākārādiatthesu aggahitavisesameva evaṃ-saddaṃ gahetvā dassitā, tato parā catasso ākāratthameva evaṃ-saddaṃ gahetvā vibhāvitā. Pacchimā pana tisso yathākkamaṃ ākāratthaṃ nidassanatthaṃ avadhāraṇatthañca evaṃ-saddaṃ gahetvā yojitāti daṭṭhabbaṃ.
ஏக-ஸத்³தோ³ அஞ்ஞஸெட்ட²அஸஹாயஸங்க²யாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ ‘‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ ச, இத³மேவ ஸச்சங் மோக⁴மஞ்ஞந்தி இத்தே²கே அபி⁴வத³ந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.27) அஞ்ஞத்தே² தி³ஸ்ஸதி. ‘‘சேதஸோ ஏகோதி³பா⁴வ’’ந்திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.228; பாரா॰ 11) ஸெட்டே², ‘‘ஏகோ வூபகட்டோ²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.405) அஸஹாயே, ‘‘ஏகோவ கோ², பி⁴க்க²வே, க²ணோ ச ஸமயோ ச ப்³ரஹ்மசரியவாஸாயா’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 8.29) ஸங்க²யாயங். இதா⁴பி ஸங்க²யாயந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஏகந்தி க³ணனபரிச்சே²த³னித்³தே³ஸோ’’தி. காலஞ்ச ஸமயஞ்சாதி யுத்தகாலஞ்ச பச்சயஸாமக்³கி³ஞ்ச. க²ணோதி ஓகாஸோ. ததா²க³துப்பாதா³தி³கோ ஹி மக்³க³ப்³ரஹ்மசரியஸ்ஸ ஓகாஸோ தப்பச்சயஸ்ஸ படிலாப⁴ஹேதுத்தா. க²ணோ ஏவ ச ஸமயோ, யோ க²ணோதி ச ஸமயோதி ச வுச்சதி, ஸோ ஏகோ ஏவாதி ஹி அத்தோ². மஹாஸமயோதி மஹாஸமூஹோ. ஸமயோபி கோ²தி ஸிக்கா²பத³பூரணஸ்ஸ ஹேதுபி. ஸமயப்பவாத³கேதி தி³ட்டி²ப்பவாத³கே. தத்த² ஹி நிஸின்னா தித்தி²யா அத்தனோ அத்தனோ ஸமயங் பவத³ந்தி. அத்தா²பி⁴ஸமயாதி ஹிதபடிலாபா⁴. அபி⁴ஸமேதப்³போ³தி அபி⁴ஸமயோ, அபி⁴ஸமயோ அத்தோ² அபி⁴ஸமயத்தோ²தி பீளனாதீ³னி அபி⁴ஸமேதப்³ப³பா⁴வேன ஏகீபா⁴வங் உபனெத்வா வுத்தானி. அபி⁴ஸமயஸ்ஸ வா படிவேத⁴ஸ்ஸ விஸயபூ⁴தோ அத்தோ² அபி⁴ஸமயத்தோ²தி தானேவ ததா² ஏகத்தேன வுத்தானி. தத்த² பீளனங் து³க்க²ஸச்சஸ்ஸ தங்ஸமங்கி³னோ ஹிங்ஸனங் அவிப்பா²ரிகதாகரணங், ஸந்தாபோ து³க்க²து³க்க²தாதி³வஸேன ஸந்தாபனங் பரித³ஹனங்.
Eka-saddo aññaseṭṭhaasahāyasaṅkhayādīsu dissati. Tathā hesa ‘‘sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.27) aññatthe dissati. ‘‘Cetaso ekodibhāva’’ntiādīsu (dī. ni. 1.228; pārā. 11) seṭṭhe, ‘‘eko vūpakaṭṭho’’tiādīsu (dī. ni. 1.405) asahāye, ‘‘ekova kho, bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’tiādīsu (a. ni. 8.29) saṅkhayāyaṃ. Idhāpi saṅkhayāyanti dassento āha ‘‘ekantigaṇanaparicchedaniddeso’’ti. Kālañca samayañcāti yuttakālañca paccayasāmaggiñca. Khaṇoti okāso. Tathāgatuppādādiko hi maggabrahmacariyassa okāso tappaccayassa paṭilābhahetuttā. Khaṇo eva ca samayo, yo khaṇoti ca samayoti ca vuccati, so eko evāti hi attho. Mahāsamayoti mahāsamūho. Samayopi khoti sikkhāpadapūraṇassa hetupi. Samayappavādaketi diṭṭhippavādake. Tattha hi nisinnā titthiyā attano attano samayaṃ pavadanti. Atthābhisamayāti hitapaṭilābhā. Abhisametabboti abhisamayo, abhisamayo attho abhisamayatthoti pīḷanādīni abhisametabbabhāvena ekībhāvaṃ upanetvā vuttāni. Abhisamayassa vā paṭivedhassa visayabhūto attho abhisamayatthoti tāneva tathā ekattena vuttāni. Tattha pīḷanaṃ dukkhasaccassa taṃsamaṅgino hiṃsanaṃ avipphārikatākaraṇaṃ, santāpo dukkhadukkhatādivasena santāpanaṃ paridahanaṃ.
தத்த² ஸஹகாரிகாரணங் ஸன்னிஜ்ஜ²ங் ஸமேதி ஸமவேதீதி ஸமயோ, ஸமவாயோ. ஸமேதி ஸமாக³ச்ச²தி எத்த² மக்³க³ப்³ரஹ்மசரியங் ததா³தா⁴ரபுக்³க³லேஹீதி ஸமயோ, க²ணோ. ஸமேதி எத்த², ஏதேன வா ஸங்க³ச்ச²தி ஸத்தோ, ஸபா⁴வத⁴ம்மோ வா ஸஹஜாதாதீ³ஹி, உப்பாதா³தீ³ஹி வாதி ஸமயோ, காலோ. த⁴ம்மப்பவத்திமத்ததாய அத்த²தோ அபூ⁴தோபி ஹி காலோ த⁴ம்மப்பவத்தியா அதி⁴கரணங் கரணங் விய ச பரிகப்பனாமத்தஸித்³தே⁴ன ரூபேன வோஹரீயதீதி. ஸமங், ஸஹ வா அவயவானங் அயனங் பவத்தி அவட்டா²னந்தி ஸமயோ, ஸமூஹோ யதா² ‘‘ஸமுதா³யோ’’தி. அவயவஸஹாவட்டா²னமேவ ஹி ஸமூஹோதி. அவஸேஸபச்சயானங் ஸமாக³மே ஏதி ப²லங் ஏதஸ்மா உப்பஜ்ஜதி பவத்ததி சாதி ஸமயோ, ஹேது யதா² ‘‘ஸமுத³யோ’’தி. ஸமேதி ஸங்யோஜனபா⁴வதோ ஸம்ப³ந்தோ⁴ ஏதி அத்தனோ விஸயே பவத்ததி, த³ள்ஹக்³க³ஹணபா⁴வதோ வா ஸங்யுத்தா அயந்தி பவத்தந்தி ஸத்தா யதா²பி⁴னிவேஸங் ஏதேனாதி ஸமயோ, தி³ட்டி². தி³ட்டி²ஸங்யோஜனேன ஹி ஸத்தா அதிவிய ப³ஜ்ஜ²ந்தீதி. ஸமிதி ஸங்க³தி ஸமோதா⁴னந்தி ஸமயோ, படிலாபோ⁴. ஸமஸ்ஸ நிரோத⁴ஸ்ஸ யானங், ஸம்மா வா யானங் அபக³மோ அபவத்தி ஸமயோ, பஹானங். அபி⁴முக²ங் ஞாணேன ஸம்மா ஏதப்³போ³ அதி⁴க³ந்தப்³போ³தி அபி⁴ஸமயோ, த⁴ம்மானங் அவிபரீதோ ஸபா⁴வோ. அபி⁴முக²பா⁴வேன ஸம்மா ஏதி க³ச்ச²தி பு³ஜ்ஜ²தீதி அபி⁴ஸமயோ, த⁴ம்மானங் அவிபரீதஸபா⁴வாவபோ³தோ⁴ . ஏவங் தஸ்மிங் தஸ்மிங் அத்தே² ஸமயஸத்³த³ப்பவத்தி வேதி³தப்³பா³. ஸமயஸத்³த³ஸ்ஸ அத்து²த்³தா⁴ரே அபி⁴ஸமயஸத்³த³ஸ்ஸ உதா³ஹரணங் வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். அஸ்ஸாதி ஸமயஸத்³த³ஸ்ஸ. காலோ அத்தோ² ஸமவாயாதீ³னங் அத்தா²னங் இத⁴ அஸம்ப⁴வதோ தே³ஸதே³ஸகபரிஸானங் விய ஸுத்தஸ்ஸ நிதா³னபா⁴வேன காலஸ்ஸ அபதி³ஸிதப்³ப³தோ ச.
Tattha sahakārikāraṇaṃ sannijjhaṃ sameti samavetīti samayo, samavāyo. Sameti samāgacchati ettha maggabrahmacariyaṃ tadādhārapuggalehīti samayo, khaṇo. Sameti ettha, etena vā saṃgacchati satto, sabhāvadhammo vā sahajātādīhi, uppādādīhi vāti samayo, kālo. Dhammappavattimattatāya atthato abhūtopi hi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ karaṇaṃ viya ca parikappanāmattasiddhena rūpena voharīyatīti. Samaṃ, saha vā avayavānaṃ ayanaṃ pavatti avaṭṭhānanti samayo, samūho yathā ‘‘samudāyo’’ti. Avayavasahāvaṭṭhānameva hi samūhoti. Avasesapaccayānaṃ samāgame eti phalaṃ etasmā uppajjati pavattati cāti samayo, hetu yathā ‘‘samudayo’’ti. Sameti saṃyojanabhāvato sambandho eti attano visaye pavattati, daḷhaggahaṇabhāvato vā saṃyuttā ayanti pavattanti sattā yathābhinivesaṃ etenāti samayo, diṭṭhi. Diṭṭhisaṃyojanena hi sattā ativiya bajjhantīti. Samiti saṃgati samodhānanti samayo, paṭilābho. Samassa nirodhassa yānaṃ, sammā vā yānaṃ apagamo apavatti samayo, pahānaṃ. Abhimukhaṃ ñāṇena sammā etabbo adhigantabboti abhisamayo, dhammānaṃ aviparīto sabhāvo. Abhimukhabhāvena sammā eti gacchati bujjhatīti abhisamayo, dhammānaṃ aviparītasabhāvāvabodho . Evaṃ tasmiṃ tasmiṃ atthe samayasaddappavatti veditabbā. Samayasaddassa atthuddhāre abhisamayasaddassa udāharaṇaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Assāti samayasaddassa. Kālo attho samavāyādīnaṃ atthānaṃ idha asambhavato desadesakaparisānaṃ viya suttassa nidānabhāvena kālassa apadisitabbato ca.
கஸ்மா பனெத்த² அனியமிதவஸேனேவ காலோ நித்³தி³ட்டோ²? ந உதுஸங்வச்ச²ராதி³வஸேன நியமிதோதி ஆஹ ‘‘தத்த² கிஞ்சாபீ’’திஆதி³. உதுஸங்வச்ச²ராதி³வஸேன நியமங் அகத்வா ஸமயஸத்³த³ஸ்ஸ வசனே அயம்பி கு³ணோ லத்³தோ⁴ ஹோதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யே வா இமே’’திஆதி³மாஹ. ஸாமஞ்ஞஜோதனா ஹி விஸேஸே அவதிட்ட²தீதி. தத்த² தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரஸமயோ தே³வஸிகங் ஜா²னப²லஸமாபத்தீஹி வீதினாமனகாலோ, விஸேஸதோ ஸத்தஸத்தாஹானி. ஸுப்பகாஸாதி த³ஸஸஹஸ்ஸிலோகதா⁴துபகம்பன-ஓபா⁴ஸபாதுபா⁴வாதீ³ஹி பாகடா. யதா²வுத்தப்பபே⁴தே³ஸு ஏவ ஸமயேஸு ஏகதே³ஸங் பகாரந்தரேஹி ஸங்க³ஹெத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யோ சாய’’ந்திஆதி³மாஹ. ததா² ஹி ஞாணகிச்சஸமயோ, அத்தஹிதபடிபத்திஸமயோ ச அபி⁴ஸம்போ³தி⁴ஸமயோ, அரியதுண்ஹீபா⁴வஸமயோ, தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரஸமயோ, கருணாகிச்சபரஹிதபடிபத்தித⁴ம்மீகதா²ஸமயா, தே³ஸனாஸமயோ ஏவ.
Kasmā panettha aniyamitavaseneva kālo niddiṭṭho? Na utusaṃvaccharādivasena niyamitoti āha ‘‘tattha kiñcāpī’’tiādi. Utusaṃvaccharādivasena niyamaṃ akatvā samayasaddassa vacane ayampi guṇo laddho hotīti dassento ‘‘ye vā ime’’tiādimāha. Sāmaññajotanā hi visese avatiṭṭhatīti. Tattha diṭṭhadhammasukhavihārasamayo devasikaṃ jhānaphalasamāpattīhi vītināmanakālo, visesato sattasattāhāni. Suppakāsāti dasasahassilokadhātupakampana-obhāsapātubhāvādīhi pākaṭā. Yathāvuttappabhedesu eva samayesu ekadesaṃ pakārantarehi saṅgahetvā dassetuṃ ‘‘yo cāya’’ntiādimāha. Tathā hi ñāṇakiccasamayo, attahitapaṭipattisamayo ca abhisambodhisamayo, ariyatuṇhībhāvasamayo, diṭṭhadhammasukhavihārasamayo, karuṇākiccaparahitapaṭipattidhammīkathāsamayā, desanāsamayo eva.
கரணவசனேன நித்³தே³ஸோ கதோதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. தத்தா²தி அபி⁴த⁴ம்மதத³ஞ்ஞஸுத்தபத³வினயேஸு. ததா²தி பு⁴ம்மகரணேஹி. அதி⁴கரணத்தோ² ஆதா⁴ரத்தோ². பா⁴வோ நாம கிரியா, தாய கிரியந்தரலக்க²ணங் பா⁴வேனபா⁴வலக்க²ணங். தத்த² யதா² காலோ ஸபா⁴வத⁴ம்மபரிச்சி²ன்னோ ஸயங் பரமத்த²தோ அவிஜ்ஜமானோபி ஆதா⁴ரபா⁴வேன பஞ்ஞாதோ தங்க²ணப்பவத்தானங் ததோ புப்³பே³ பரதோ ச அபா⁴வதோ ‘‘புப்³ப³ண்ஹே ஜாதோ, ஸாயன்ஹே க³ச்ச²தீ’’தி ச ஆதீ³ஸு, ஸமூஹோ ச அவயவவினிமுத்தோ விஸுங் அவிஜ்ஜமானோபி கப்பனாமத்தஸித்³தோ⁴ அவயவானங் ஆதா⁴ரபா⁴வேன பஞ்ஞாபீயதி யதா² ‘‘ருக்கே² ஸாகா², யவராஸியங் ஸம்பூ⁴தோ’’திஆதீ³ஸு, ஏவங் இதா⁴பீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘அதி⁴கரணஞ்ஹி…பே॰… த⁴ம்மான’’ந்தி. யஸ்மிங் காலே, த⁴ம்மபுஞ்ஜே வா காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதி, தஸ்மிங் ஏவ காலே த⁴ம்மபுஞ்ஜே ச ப²ஸ்ஸாத³யோபி ஹொந்தீதி அயங் ஹி தத்த² அத்தோ². யதா² ச ‘‘கா³வீஸு து³ய்ஹமானாஸு க³தோ, து³த்³தா⁴ஸு ஆக³தோ’’தி தோ³ஹனகிரியாய க³மனகிரியா லக்கீ²யதி, ஏவங் இதா⁴பி யஸ்மிங் ஸமயே, தஸ்மிங் ஸமயேதி ச வுத்தே ‘‘ஸதீ’’தி அயமத்தோ² விஞ்ஞாயமானோ ஏவ ஹோதி பத³த்த²ஸ்ஸ ஸத்தாவிரஹாபா⁴வதோதி ஸமயஸ்ஸ ஸத்தாகிரியாய சித்தஸ்ஸ உப்பாத³கிரியா ப²ஸ்ஸாதி³ப⁴வனகிரியா ச லக்கீ²யதி. யஸ்மிங் ஸமயேதி யஸ்மிங் நவமே க²ணே, யஸ்மிங் யோனிஸோமனஸிகாராதி³ஹேதும்ஹி, பச்சயஸமவாயே வா ஸதி காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதி, தஸ்மிங்யேவ க²ணே, ஹேதும்ஹி, பச்சயஸமவாயே வா ப²ஸ்ஸாத³யோபி ஹொந்தீதி உப⁴யத்த² ஸமயஸத்³தே³ பு⁴ம்மனித்³தே³ஸோ கதோ லக்க²ணபூ⁴தபா⁴வயுத்தோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘க²ண…பே॰… லக்கீ²யதீ’’தி.
Karaṇavacanena niddeso katoti sambandho. Tatthāti abhidhammatadaññasuttapadavinayesu. Tathāti bhummakaraṇehi. Adhikaraṇattho ādhārattho. Bhāvo nāma kiriyā, tāya kiriyantaralakkhaṇaṃ bhāvenabhāvalakkhaṇaṃ. Tattha yathā kālo sabhāvadhammaparicchinno sayaṃ paramatthato avijjamānopi ādhārabhāvena paññāto taṅkhaṇappavattānaṃ tato pubbe parato ca abhāvato ‘‘pubbaṇhe jāto, sāyanhe gacchatī’’ti ca ādīsu, samūho ca avayavavinimutto visuṃ avijjamānopi kappanāmattasiddho avayavānaṃ ādhārabhāvena paññāpīyati yathā ‘‘rukkhe sākhā, yavarāsiyaṃ sambhūto’’tiādīsu, evaṃ idhāpīti dassento āha ‘‘adhikaraṇañhi…pe… dhammāna’’nti. Yasmiṃ kāle, dhammapuñje vā kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃ eva kāle dhammapuñje ca phassādayopi hontīti ayaṃ hi tattha attho. Yathā ca ‘‘gāvīsu duyhamānāsu gato, duddhāsu āgato’’ti dohanakiriyāya gamanakiriyā lakkhīyati, evaṃ idhāpi yasmiṃ samaye, tasmiṃ samayeti ca vutte ‘‘satī’’ti ayamattho viññāyamāno eva hoti padatthassa sattāvirahābhāvatoti samayassa sattākiriyāya cittassa uppādakiriyā phassādibhavanakiriyā ca lakkhīyati. Yasmiṃ samayeti yasmiṃ navame khaṇe, yasmiṃ yonisomanasikārādihetumhi, paccayasamavāye vā sati kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃyeva khaṇe, hetumhi, paccayasamavāye vā phassādayopi hontīti ubhayattha samayasadde bhummaniddeso kato lakkhaṇabhūtabhāvayuttoti dassento āha ‘‘khaṇa…pe… lakkhīyatī’’ti.
ஹேதுஅத்தோ² கரணத்தோ² ச ஸம்ப⁴வதி ‘‘அன்னேன வஸதி, விஜ்ஜாய வஸதி, ப²ரஸுனா சி²ந்த³தி, குதா³லேன க²ணதீ’’திஆதீ³ஸு விய. வீதிக்கமஞ்ஹி ஸுத்வா பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ங் ஸன்னிபாதாபெத்வா ஓதிண்ணவத்து²கங் புக்³க³லங் படிபுச்சி²த்வா விக³ரஹித்வா ச தங் தங் வத்து²ஓதிண்ணகாலங் அனதிக்கமித்வா தேனேவ காலேன ஸிக்கா²பதா³னி பஞ்ஞபெந்தோ ப⁴க³வா விஹரதி ஸிக்கா²பத³பஞ்ஞத்திஹேதுஞ்ச அபெக்க²மானோ ததியபாராஜிகாதீ³ஸு விய.
Hetuattho karaṇattho ca sambhavati ‘‘annena vasati, vijjāya vasati, pharasunā chindati, kudālena khaṇatī’’tiādīsu viya. Vītikkamañhi sutvā bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā otiṇṇavatthukaṃ puggalaṃ paṭipucchitvā vigarahitvā ca taṃ taṃ vatthuotiṇṇakālaṃ anatikkamitvā teneva kālena sikkhāpadāni paññapento bhagavā viharati sikkhāpadapaññattihetuñca apekkhamāno tatiyapārājikādīsu viya.
அச்சந்தமேவ ஆரம்ப⁴தோ பட்டா²ய யாவ தே³ஸனானிட்டா²னங். பரஹிதபடிபத்திஸங்கா²தேன கருணாவிஹாரேன. தத³த்த²ஜோதனத்த²ந்தி அச்சந்தஸங்யோக³த்த²ஜோதனத்த²ங். உபயோக³னித்³தே³ஸோ கதோ யதா² ‘‘மாஸங் ஸஜ்ஜா²யதீ’’தி . போராணாதி அட்ட²கதா²சரியா. அபி⁴லாபமத்தபே⁴தோ³தி வசனமத்தேன விஸேஸோ. தேன ஸுத்தவினயேஸு விப⁴த்திப்³யத்தயோ கதோதி த³ஸ்ஸேதி.
Accantameva ārambhato paṭṭhāya yāva desanāniṭṭhānaṃ. Parahitapaṭipattisaṅkhātena karuṇāvihārena. Tadatthajotanatthanti accantasaṃyogatthajotanatthaṃ. Upayoganiddeso kato yathā ‘‘māsaṃ sajjhāyatī’’ti . Porāṇāti aṭṭhakathācariyā. Abhilāpamattabhedoti vacanamattena viseso. Tena suttavinayesu vibhattibyattayo katoti dasseti.
ஸெட்ட²ந்தி ஸெட்ட²வாசகங் வசனங் ‘‘ஸெட்ட²’’ந்தி வுத்தங் ஸெட்ட²கு³ணஸஹசரணதோ, ததா² ‘‘உத்தம’’ந்தி எத்தா²பி. கா³ரவயுத்தோதி க³ருபா⁴வயுத்தோ க³ருகு³ணயோக³தோ, க³ருகரணாரஹதாய வா கா³ரவயுத்தோ. வுத்தோயேவ, ந பன இத⁴ வத்தப்³போ³ விஸுத்³தி⁴மக்³க³ஸ்ஸ இமிஸ்ஸா அட்ட²கதா²ய ஏகதே³ஸபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ.
Seṭṭhanti seṭṭhavācakaṃ vacanaṃ ‘‘seṭṭha’’nti vuttaṃ seṭṭhaguṇasahacaraṇato, tathā ‘‘uttama’’nti etthāpi. Gāravayuttoti garubhāvayutto garuguṇayogato, garukaraṇārahatāya vā gāravayutto. Vuttoyeva, na pana idha vattabbo visuddhimaggassa imissā aṭṭhakathāya ekadesabhāvatoti adhippāyo.
அபரோ நயோ (இதிவு॰ அட்ட²॰ நிதா³னவண்ணனா; ஸாரத்த²॰ டீ॰ 1.1.வேரஞ்ஜகண்ட³வண்ணனா; விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 1.144) – பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா, ப⁴தவாதி ப⁴க³வா, பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா, ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா, ப⁴த்தவாதி ப⁴க³வா, ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா, பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.
Aparo nayo (itivu. aṭṭha. nidānavaṇṇanā; sārattha. ṭī. 1.1.verañjakaṇḍavaṇṇanā; visuddhi. mahāṭī. 1.144) – bhāgavāti bhagavā, bhatavāti bhagavā, bhāge vanīti bhagavā, bhage vanīti bhagavā, bhattavāti bhagavā, bhage vamīti bhagavā, bhāge vamīti bhagavā.
‘‘பா⁴க³வா ப⁴தவா பா⁴கே³, ப⁴கே³ ச வனி ப⁴த்தவா;
‘‘Bhāgavā bhatavā bhāge, bhage ca vani bhattavā;
ப⁴கே³ வமி ததா² பா⁴கே³, வமீதி ப⁴க³வா ஜினோ’’.
Bhage vami tathā bhāge, vamīti bhagavā jino’’.
தத்த² கத²ங் பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா? யே தே ஸீலாத³யோ த⁴ம்மக்க²ந்தா⁴ கு³ணபா⁴கா³ கு³ணகொட்டா²ஸா, தே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா நிரதிஸயா ததா²க³தே அத்தி² உபலப்³ப⁴ந்தி. ததா² ஹிஸ்ஸ ஸீலங் ஸமாதி⁴ பஞ்ஞா விமுத்தி விமுத்திஞாணத³ஸ்ஸனங், ஹிரீ ஒத்தப்பங், ஸத்³தா⁴ வீரியங், ஸதி ஸம்பஜஞ்ஞங், ஸீலவிஸுத்³தி⁴ தி³ட்டி²விஸுத்³தி⁴, ஸமதோ² விபஸ்ஸனா, தீணி குஸலமூலானி, தீணி ஸுசரிதானி, தயோ ஸம்மாவிதக்கா, திஸ்ஸோ அனவஜ்ஜஸஞ்ஞா, திஸ்ஸோ தா⁴துயோ, சத்தாரோ ஸதிபட்டா²னா, சத்தாரோ ஸம்மப்பதா⁴னா, சத்தாரோ இத்³தி⁴பாதா³, சத்தாரோ அரியமக்³கா³, சத்தாரி அரியப²லானி, சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³, சதுயோனிபரிச்சே²த³கஞாணானி, சத்தாரோ அரியவங்ஸா, சத்தாரி வேஸாரஜ்ஜஞாணானி, பஞ்ச பதா⁴னியங்கா³னி, பஞ்சங்கி³கோ ஸம்மாஸமாதி⁴, பஞ்சஞாணிகோ ஸம்மாஸமாதி⁴, பஞ்சிந்த்³ரியானி, பஞ்ச ப³லானி, பஞ்ச நிஸ்ஸாரணீயா தா⁴துயோ, பஞ்ச விமுத்தாயதனஞாணானி, பஞ்ச விமுத்திபரிபாசனீயா ஸஞ்ஞா, ச² அனுஸ்ஸதிட்டா²னானி, ச² கா³ரவா, ச² நிஸ்ஸாரணீயா தா⁴துயோ, ச² ஸததவிஹாரா, ச² அனுத்தரியானி, ச² நிப்³பே³த⁴பா⁴கி³யா ஸஞ்ஞா, ச² அபி⁴ஞ்ஞா, ச² அஸாதா⁴ரணஞாணானி, ஸத்த அபரிஹானியா த⁴ம்மா, ஸத்த அரியத⁴ம்மா, ஸத்த அரியத⁴னானி, ஸத்த பொ³ஜ்ஜ²ங்கா³, ஸத்த ஸப்புரிஸத⁴ம்மா, ஸத்த நிஜ்ஜரவத்தூ²னி, ஸத்த ஸஞ்ஞா, ஸத்தத³க்கி²ணெய்யபுக்³க³லதே³ஸனா, ஸத்தகீ²ணாஸவப³லதே³ஸனா, அட்ட²பஞ்ஞாபடிலாப⁴ஹேதுதே³ஸனா அட்ட² ஸம்மத்தானி, அட்ட²லோகத⁴ம்மாதிக்கமோ, அட்ட² ஆரம்ப⁴வத்தூ²னி, அட்ட²அக்க²ணதே³ஸனா, அட்ட² மஹாபுரிஸவிதக்கா, அட்ட²அபி⁴பா⁴யதனதே³ஸனா, அட்ட² விமொக்கா², நவ யோனிஸோமனஸிகாரமூலகா த⁴ம்மா, நவ பாரிஸுத்³தி⁴பதா⁴னியங்கா³னி, நவஸத்தாவாஸதே³ஸனா, நவ ஆகா⁴தபடிவினயா, நவ ஸஞ்ஞா, நவனானத்தா, நவ அனுபுப்³ப³விஹாரா, த³ஸ நாத²கரணா த⁴ம்மா, த³ஸ கஸிணாயதனானி, த³ஸ குஸலகம்மபதா², த³ஸ ஸம்மத்தானி, த³ஸ அரியவாஸா, த³ஸ அஸெக்க²த⁴ம்மா, த³ஸ ததா²க³தப³லானி, ஏகாத³ஸ மெத்தானிஸங்ஸா, த்³வாத³ஸ த⁴ம்மாசக்காகாரா, தேரஸ து⁴தகு³ணா, சுத்³த³ஸ பு³த்³த⁴ஞாணானி, பஞ்சத³ஸ விமுத்திபரிபாசனீயா த⁴ம்மா, ஸோளஸவிதா⁴ ஆனாபானஸ்ஸதி, ஸோளஸ அபரந்தபனீயா த⁴ம்மா, அட்டா²ரஸ பு³த்³த⁴த⁴ம்மா, ஏகூனவீஸதி பச்சவெக்க²ணஞாணானி, சதுசத்தாலீஸ ஞாணவத்தூ²னி, பஞ்ஞாஸ உத³யப்³ப³யஞாணானி, பரோபஞ்ஞாஸ குஸலா த⁴ம்மா, ஸத்தஸத்ததி ஞாணவத்தூ²னி, சதுவீஸதிகோடிஸதஸஹஸ்ஸஸங்க²ஸமாபத்திஸஞ்சாரிமஹாவஜிரஞாணங் , அனந்தனயஸமந்தபட்டா²ன-பவிசய-பச்சவெக்க²ணதே³ஸனாஞாணானி, ததா² அனந்தாஸு லோகதா⁴தூஸு அனந்தானங் ஸத்தானங் ஆஸயாதி³விபா⁴வனஞாணானி சாதி ஏவமாத³யோ அனந்தாபரிமாணபே⁴தா³ அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணா நிரதிஸயா கு³ணபா⁴கா³ கு³ணகொட்டா²ஸா ஸங்விஜ்ஜந்தி உபலப்³ப⁴ந்தி, தஸ்மா யதா²வுத்தவிபா⁴கா³ கு³ணபா⁴கா³ அஸ்ஸ அத்தீ²தி ‘‘பா⁴க³வா’’தி வத்தப்³பே³ ஆகாரஸ்ஸ ரஸ்ஸத்தங் கத்வா ‘‘ப⁴க³வா’’தி வுத்தோ. ஏவங் தாவ பா⁴க³வாதி ப⁴க³வா.
Tattha kathaṃ bhāgavāti bhagavā? Ye te sīlādayo dhammakkhandhā guṇabhāgā guṇakoṭṭhāsā, te anaññasādhāraṇā niratisayā tathāgate atthi upalabbhanti. Tathā hissa sīlaṃ samādhi paññā vimutti vimuttiñāṇadassanaṃ, hirī ottappaṃ, saddhā vīriyaṃ, sati sampajaññaṃ, sīlavisuddhi diṭṭhivisuddhi, samatho vipassanā, tīṇi kusalamūlāni, tīṇi sucaritāni, tayo sammāvitakkā, tisso anavajjasaññā, tisso dhātuyo, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, cattāro ariyamaggā, cattāri ariyaphalāni, catasso paṭisambhidā, catuyoniparicchedakañāṇāni, cattāro ariyavaṃsā, cattāri vesārajjañāṇāni, pañca padhāniyaṅgāni, pañcaṅgiko sammāsamādhi, pañcañāṇiko sammāsamādhi, pañcindriyāni, pañca balāni, pañca nissāraṇīyā dhātuyo, pañca vimuttāyatanañāṇāni, pañca vimuttiparipācanīyā saññā, cha anussatiṭṭhānāni, cha gāravā, cha nissāraṇīyā dhātuyo, cha satatavihārā, cha anuttariyāni, cha nibbedhabhāgiyā saññā, cha abhiññā, cha asādhāraṇañāṇāni, satta aparihāniyā dhammā, satta ariyadhammā, satta ariyadhanāni, satta bojjhaṅgā, satta sappurisadhammā, satta nijjaravatthūni, satta saññā, sattadakkhiṇeyyapuggaladesanā, sattakhīṇāsavabaladesanā, aṭṭhapaññāpaṭilābhahetudesanā aṭṭha sammattāni, aṭṭhalokadhammātikkamo, aṭṭha ārambhavatthūni, aṭṭhaakkhaṇadesanā, aṭṭha mahāpurisavitakkā, aṭṭhaabhibhāyatanadesanā, aṭṭha vimokkhā, nava yonisomanasikāramūlakā dhammā, nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni, navasattāvāsadesanā, nava āghātapaṭivinayā, nava saññā, navanānattā, nava anupubbavihārā, dasa nāthakaraṇā dhammā, dasa kasiṇāyatanāni, dasa kusalakammapathā, dasa sammattāni, dasa ariyavāsā, dasa asekkhadhammā, dasa tathāgatabalāni, ekādasa mettānisaṃsā, dvādasa dhammācakkākārā, terasa dhutaguṇā, cuddasa buddhañāṇāni, pañcadasa vimuttiparipācanīyā dhammā, soḷasavidhā ānāpānassati, soḷasa aparantapanīyā dhammā, aṭṭhārasa buddhadhammā, ekūnavīsati paccavekkhaṇañāṇāni, catucattālīsa ñāṇavatthūni, paññāsa udayabbayañāṇāni, paropaññāsa kusalā dhammā, sattasattati ñāṇavatthūni, catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhasamāpattisañcārimahāvajirañāṇaṃ , anantanayasamantapaṭṭhāna-pavicaya-paccavekkhaṇadesanāñāṇāni, tathā anantāsu lokadhātūsu anantānaṃ sattānaṃ āsayādivibhāvanañāṇāni cāti evamādayo anantāparimāṇabhedā anaññasādhāraṇā niratisayā guṇabhāgā guṇakoṭṭhāsā saṃvijjanti upalabbhanti, tasmā yathāvuttavibhāgā guṇabhāgā assa atthīti ‘‘bhāgavā’’ti vattabbe ākārassa rassattaṃ katvā ‘‘bhagavā’’ti vutto. Evaṃ tāva bhāgavāti bhagavā.
‘‘யஸ்மா ஸீலாத³யோ ஸப்³பே³, கு³ணபா⁴கா³ அஸேஸதோ;
‘‘Yasmā sīlādayo sabbe, guṇabhāgā asesato;
விஜ்ஜந்தி ஸுக³தே தஸ்மா, ப⁴க³வாதி பவுச்சதி’’.
Vijjanti sugate tasmā, bhagavāti pavuccati’’.
கத²ங் ப⁴தவாதி ப⁴க³வா? யே தே ஸப்³ப³லோகஹிதாய உஸ்ஸுக்கமாபன்னேஹி மனுஸ்ஸத்தாதி³கே அட்ட² த⁴ம்மே ஸமோதா⁴னெத்வா ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா கதமஹாபி⁴னீஹாரேஹி மஹாபோ³தி⁴ஸத்தேஹி பரிபூரிதப்³பா³ தா³னபாரமீ, ஸீல, நெக்க²ம்ம, பஞ்ஞா, வீரிய, க²ந்தி, ஸச்ச, அதி⁴ட்டா²ன, மெத்தா, உபெக்கா²பாரமீதி த³ஸ பாரமியோ, த³ஸ உபபாரமியோ, த³ஸ பரமத்த²பாரமியோதி ஸமதிங்ஸ பாரமியோ, தா³னாதீ³னி சத்தாரி ஸங்க³ஹவத்தூ²னி, ஸச்சாதீ³னி சத்தாரி அதி⁴ட்டா²னானி, அங்க³பரிச்சாகோ³, ஜீவித, ரஜ்ஜ, புத்த, தா³ரபரிச்சாகோ³தி பஞ்ச மஹாபரிச்சாகா³, புப்³ப³யோகோ³, புப்³ப³சரியா, த⁴ம்மக்கா²னங், ஞாதத்த²சரியா, லோகத்த²சரியா, பு³த்³தி⁴சரியாதி ஏவமாத³யோ, ஸங்கே²பதோ வா ஸப்³பே³ புஞ்ஞஞாணஸம்பா⁴ரா பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மா, தே மஹாபி⁴னீஹாரதோ பட்டா²ய கப்பானங் ஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கானி சத்தாரி அஸங்க்²யெய்யானி யதா² ஹானபா⁴கி³யா ஸங்கிலேஸபா⁴கி³யா டி²திபா⁴கி³யா வா ந ஹொந்தி, அத² கோ² உத்தருத்தரி விஸேஸபா⁴கி³யாவ ஹொந்தி, ஏவங் ஸக்கச்சங் நிரந்தரங் அனவஸேஸதோ ப⁴தா ஸம்ப⁴தா அஸ்ஸ அத்தீ²தி ‘‘ப⁴தவா’’தி வத்தப்³பே³ ‘‘ப⁴க³வா’’தி வுத்தோ நிருத்தினயேன த-காரஸ்ஸ க³-காரங் கத்வா . அத² வா ப⁴தவாதி தேயேவ யதா²வுத்தே பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மே வுத்தனயேனேவ ப⁴ரி, ஸம்ப⁴ரி, பரிபூரேஸீதி அத்தோ². ஏவம்பி ப⁴தவாதி ப⁴க³வா.
Kathaṃ bhatavāti bhagavā? Ye te sabbalokahitāya ussukkamāpannehi manussattādike aṭṭha dhamme samodhānetvā sammāsambodhiyā katamahābhinīhārehi mahābodhisattehi paripūritabbā dānapāramī, sīla, nekkhamma, paññā, vīriya, khanti, sacca, adhiṭṭhāna, mettā, upekkhāpāramīti dasa pāramiyo, dasa upapāramiyo, dasa paramatthapāramiyoti samatiṃsa pāramiyo, dānādīni cattāri saṅgahavatthūni, saccādīni cattāri adhiṭṭhānāni, aṅgapariccāgo, jīvita, rajja, putta, dārapariccāgoti pañca mahāpariccāgā, pubbayogo, pubbacariyā, dhammakkhānaṃ, ñātatthacariyā, lokatthacariyā, buddhicariyāti evamādayo, saṅkhepato vā sabbe puññañāṇasambhārā buddhakaradhammā, te mahābhinīhārato paṭṭhāya kappānaṃ satasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni yathā hānabhāgiyā saṃkilesabhāgiyā ṭhitibhāgiyā vā na honti, atha kho uttaruttari visesabhāgiyāva honti, evaṃ sakkaccaṃ nirantaraṃ anavasesato bhatā sambhatā assa atthīti ‘‘bhatavā’’ti vattabbe ‘‘bhagavā’’ti vutto niruttinayena ta-kārassa ga-kāraṃ katvā . Atha vā bhatavāti teyeva yathāvutte buddhakaradhamme vuttanayeneva bhari, sambhari, paripūresīti attho. Evampi bhatavāti bhagavā.
‘‘ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா ஸப்³பே³, தா³னபாரமிஆதி³கே;
‘‘Sammāsambodhiyā sabbe, dānapāramiādike;
ஸம்பா⁴ரே ப⁴தவா நாதோ², தஸ்மாபி ப⁴க³வா மதோ’’.
Sambhāre bhatavā nātho, tasmāpi bhagavā mato’’.
கத²ங் பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா? யே தே சதுவீஸதிகோடிஸதஸஹஸ்ஸஸங்கா² தே³வஸிகங் வளஞ்ஜனகஸமாபத்திபா⁴கா³, தே அனவஸேஸதோ லோகஹிதத்த²ங் அத்தனோ ச தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரத்த²ங் நிச்சகப்பங் வனி, ப⁴ஜி, ஸேவி, ப³ஹுலமகாஸீதி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா. அத² வா அபி⁴ஞ்ஞெய்யத⁴ம்மேஸு குஸலாதீ³ஸு க²ந்தா⁴தீ³ஸு ச யே தே பரிஞ்ஞெய்யாதி³வஸேன ஸங்கே²பதோ வா சதுப்³பி³தா⁴ அபி⁴ஸமயபா⁴கா³, வித்தா²ரதோ பன ‘‘சக்கு² பரிஞ்ஞெய்யங் ஸோதங்…பே॰… ஜராமரணங் பரிஞ்ஞெய்ய’’ந்திஆதி³னா (படி॰ ம॰ 1.21) அனேகே பரிஞ்ஞெய்யபா⁴கா³, ‘‘சக்கு²ஸ்ஸ ஸமுத³யோ பஹாதப்³போ³…பே॰… ஜராமரணஸ்ஸ ஸமுத³யோ பஹாதப்³போ³’’திஆதி³னா பஹாதப்³ப³பா⁴கா³, ‘‘சக்கு²ஸ்ஸ நிரோதோ⁴…பே॰… ஜராமரணஸ்ஸ நிரோதோ⁴ ஸச்சி²காதப்³போ³’’திஆதி³னா ஸச்சி²காதப்³ப³பா⁴கா³, ‘‘சக்கு²னிரோத⁴கா³மினீபடிபதா³’’திஆதி³னா, ‘‘சத்தாரோ ஸதிபட்டா²னா’’திஆதி³னா ச அனேகபே⁴தா³ பா⁴வேதப்³ப³பா⁴கா³ ச த⁴ம்மா, தே ஸப்³பே³ வனி, ப⁴ஜி, யதா²ரஹங் கோ³சரபா⁴வனாஸேவனானங் வஸேன ஸேவி. ஏவம்பி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா. அத² வா ‘‘யே இமே ஸீலாத³யோ த⁴ம்மக்க²ந்தா⁴ ஸாவகேஹி ஸாதா⁴ரணா கு³ணகொட்டா²ஸா கு³ணபா⁴கா³, கிந்தி நு கோ² தே வினெய்யஸந்தானேஸு பதிட்ட²பெய்ய’’ந்தி மஹாகருணாய வனி அபி⁴பத்த²யி, ஸா சஸ்ஸ அபி⁴பத்த²னா யதா²தி⁴ப்பேதப²லாவஹா அஹோஸி. ஏவம்பி பா⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா.
Kathaṃ bhāge vanīti bhagavā? Ye te catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā devasikaṃ vaḷañjanakasamāpattibhāgā, te anavasesato lokahitatthaṃ attano ca diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ niccakappaṃ vani, bhaji, sevi, bahulamakāsīti bhāge vanīti bhagavā. Atha vā abhiññeyyadhammesu kusalādīsu khandhādīsu ca ye te pariññeyyādivasena saṅkhepato vā catubbidhā abhisamayabhāgā, vitthārato pana ‘‘cakkhu pariññeyyaṃ sotaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ pariññeyya’’ntiādinā (paṭi. ma. 1.21) aneke pariññeyyabhāgā, ‘‘cakkhussa samudayo pahātabbo…pe… jarāmaraṇassa samudayo pahātabbo’’tiādinā pahātabbabhāgā, ‘‘cakkhussa nirodho…pe… jarāmaraṇassa nirodho sacchikātabbo’’tiādinā sacchikātabbabhāgā, ‘‘cakkhunirodhagāminīpaṭipadā’’tiādinā, ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā ca anekabhedā bhāvetabbabhāgā ca dhammā, te sabbe vani, bhaji, yathārahaṃ gocarabhāvanāsevanānaṃ vasena sevi. Evampi bhāge vanīti bhagavā. Atha vā ‘‘ye ime sīlādayo dhammakkhandhā sāvakehi sādhāraṇā guṇakoṭṭhāsā guṇabhāgā, kinti nu kho te vineyyasantānesu patiṭṭhapeyya’’nti mahākaruṇāya vani abhipatthayi, sā cassa abhipatthanā yathādhippetaphalāvahā ahosi. Evampi bhāge vanīti bhagavā.
‘‘யஸ்மா ஞெய்யஸமாபத்தி-கு³ணபா⁴கே³ ததா²க³தோ;
‘‘Yasmā ñeyyasamāpatti-guṇabhāge tathāgato;
ப⁴ஜி பத்த²யி ஸத்தானங், ஹிதாய ப⁴க³வா ததோ’’.
Bhaji patthayi sattānaṃ, hitāya bhagavā tato’’.
கத²ங் ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா? ஸமாஸதோ தாவ கதபுஞ்ஞேஹி பயோக³ஸம்பன்னேஹி யதா²விப⁴வங் ப⁴ஜீயந்தீதி ப⁴கா³, லோகியலோகுத்தரஸம்பத்தியோ. தத்த² லோகியே தாவ ததா²க³தோ ஸம்மாஸம்போ³தி⁴தோ புப்³பே³ போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴தோ பரமுக்கங்ஸக³தே, வனி, ப⁴ஜி, ஸேவி, யத்த² பதிட்டா²ய நிரவஸேஸதோ பு³த்³த⁴கரத⁴ம்மே ஸமன்னானெந்தோ பு³த்³த⁴த⁴ம்மே பரிபாசேஸி, பு³த்³த⁴பூ⁴தோ பன தே நிரவஜ்ஜேஸு உபஸங்ஹிதே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணே லோகுத்தரேபி, வனி, ப⁴ஜி, ஸேவி, வித்தா²ரதோ பன பதே³ஸரஜ்ஜ-இஸ்ஸரியசக்கவத்திஸம்பத்தி-தே³வரஜ்ஜஸம்பத்திஆதி³வஸேன ஜா²ன-விமொக்க²-ஸமாதி⁴ஸமாபத்தி-ஞாணத³ஸ்ஸன-மக்³க³பா⁴வனா-ப²லஸச்சி²-கிரியாதி³-உத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மவஸேன ச அனேகவிஹிதே அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணே, ப⁴கே³, வனி, ப⁴ஜி, ஸேவி. ஏவம்பி ப⁴கே³ வனீதி ப⁴க³வா.
Kathaṃ bhage vanīti bhagavā? Samāsato tāva katapuññehi payogasampannehi yathāvibhavaṃ bhajīyantīti bhagā, lokiyalokuttarasampattiyo. Tattha lokiye tāva tathāgato sammāsambodhito pubbe bodhisattabhūto paramukkaṃsagate, vani, bhaji, sevi, yattha patiṭṭhāya niravasesato buddhakaradhamme samannānento buddhadhamme paripācesi, buddhabhūto pana te niravajjesu upasaṃhite anaññasādhāraṇe lokuttarepi, vani, bhaji, sevi, vitthārato pana padesarajja-issariyacakkavattisampatti-devarajjasampattiādivasena jhāna-vimokkha-samādhisamāpatti-ñāṇadassana-maggabhāvanā-phalasacchi-kiriyādi-uttarimanussadhammavasena ca anekavihite anaññasādhāraṇe, bhage, vani, bhaji, sevi. Evampi bhage vanīti bhagavā.
‘‘யா தா ஸம்பத்தியோ லோகே, யா ச லோகுத்தரா புது²;
‘‘Yā tā sampattiyo loke, yā ca lokuttarā puthu;
ஸப்³பா³ தா ப⁴ஜி ஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மாபி ப⁴க³வா மதோ’’.
Sabbā tā bhaji sambuddho, tasmāpi bhagavā mato’’.
கத²ங் ஸத்தவாதி ப⁴க³வா? ப⁴த்தா த³ள்ஹப⁴த்திகா அஸ்ஸ ப³ஹூ அத்தீ²தி ப⁴த்தவா. ததா²க³தோ ஹி மஹாகருணாஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணாதி³-அபரிமிதனிருபமப்பபா⁴வ-கு³ணவிஸேஸஸமங்கி³பா⁴வதோ ஸப்³ப³ஸத்துத்தமோ, ஸப்³பா³னத்த²பரிஹாரபுப்³ப³ங்க³மாய நிரவஸேஸஹிதஸுக²விதா⁴னதப்பராய நிரதிஸயாய பயோக³ஸம்பத்தியா ஸதே³வமனுஸ்ஸாய பஜாய அச்சந்துபகாரிதாய த்³வத்திங்ஸமஹாபுரிஸலக்க²ணஅஸீதி அனுப்³யஞ்ஜனப்³யாமப்பபா⁴தி³ அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணவிஸேஸபடிமண்டி³தரூபகாயதாய யதா²பு⁴ச்சகு³ணாதி⁴க³தேன ‘‘இதிபி ஸோ ப⁴க³வா’’திஆதி³னயப்பவத்தேன லோகத்தயப்³யாபினா ஸுவிபுலேன ஸுவிஸுத்³தே⁴ன ச து²திகோ⁴ஸேன ஸமன்னாக³தத்தா உக்கங்ஸபாரமிப்பத்தாஸு அப்பிச்ச²தாஸந்துட்டி²ஆதீ³ஸு ஸுப்பதிட்டி²தபா⁴வதோ த³ஸப³லசதுவேஸாரஜ்ஜாதி³-நிரதிஸயகு³ணவிஸேஸ-ஸமங்கீ³பா⁴வதோ ச ரூபப்பமாணோ ரூபப்பஸன்னோ, கோ⁴ஸப்பமாணோ கோ⁴ஸப்பஸன்னோ, லூக²ப்பமாணோ லூக²ப்பஸன்னோ, த⁴ம்மப்பமாணோ த⁴ம்மப்பஸன்னோதி ஏவங் சதுப்பமாணிகே லோகஸன்னிவாஸே ஸப்³ப³தா²பி பஸாதா³வஹபா⁴வேன ஸமந்தபாஸாதி³கத்தா அபரிமாணானங் ஸத்தானங் ஸதே³வமனுஸ்ஸானங் ஆத³ரப³ஹுமானகா³ரவாயதனதாய பரமபேமஸம்ப⁴த்திட்டா²னங். யே தஸ்ஸ ஓவாதே³ பதிட்டி²தா அவேச்சப்பஸாதே³ன ஸமன்னாக³தா ஹொந்தி, கேனசி அஸங்ஹாரியா தேஸங் பஸாத³ப⁴த்தி ஸமணேன வா ப்³ராஹ்மணேன வா தே³வேன வா மாரேன வா ப்³ரஹ்முனா வா. ததா² ஹி தே அத்தனோ ஜீவிதபரிச்சாகே³பி தத்த² பஸாத³ங் ந பரிச்சஜந்தி, தஸ்ஸ வா ஆணங் த³ள்ஹப⁴த்திபா⁴வதோ.
Kathaṃ sattavāti bhagavā? Bhattā daḷhabhattikā assa bahū atthīti bhattavā. Tathāgato hi mahākaruṇāsabbaññutaññāṇādi-aparimitanirupamappabhāva-guṇavisesasamaṅgibhāvato sabbasattuttamo, sabbānatthaparihārapubbaṅgamāya niravasesahitasukhavidhānatapparāya niratisayāya payogasampattiyā sadevamanussāya pajāya accantupakāritāya dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasīti anubyañjanabyāmappabhādi anaññasādhāraṇavisesapaṭimaṇḍitarūpakāyatāya yathābhuccaguṇādhigatena ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattena lokattayabyāpinā suvipulena suvisuddhena ca thutighosena samannāgatattā ukkaṃsapāramippattāsu appicchatāsantuṭṭhiādīsu suppatiṭṭhitabhāvato dasabalacatuvesārajjādi-niratisayaguṇavisesa-samaṅgībhāvato ca rūpappamāṇo rūpappasanno, ghosappamāṇo ghosappasanno, lūkhappamāṇo lūkhappasanno, dhammappamāṇo dhammappasannoti evaṃ catuppamāṇike lokasannivāse sabbathāpi pasādāvahabhāvena samantapāsādikattā aparimāṇānaṃ sattānaṃ sadevamanussānaṃ ādarabahumānagāravāyatanatāya paramapemasambhattiṭṭhānaṃ. Ye tassa ovāde patiṭṭhitā aveccappasādena samannāgatā honti, kenaci asaṃhāriyā tesaṃ pasādabhatti samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā. Tathā hi te attano jīvitapariccāgepi tattha pasādaṃ na pariccajanti, tassa vā āṇaṃ daḷhabhattibhāvato.
தேனேவாஹ –
Tenevāha –
‘‘யோ வே கதஞ்ஞூ கதவேதி³ தீ⁴ரோ;
‘‘Yo ve kataññū katavedi dhīro;
கல்யாணமித்தோ த³ள்ஹப⁴த்தி ச ஹோதீ’’தி. (ஜா॰ 2.17.78);
Kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hotī’’ti. (jā. 2.17.78);
‘‘ஸெய்யதா²பி, பி⁴க்க²வே, மஹாஸமுத்³தோ³ டி²தத⁴ம்மோ வேலங் நாதிவத்ததி, ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே, யங் மயா ஸாவகானங் ஸிக்கா²பத³ங் பஞ்ஞத்தங், தங் மம ஸாவகா ஜீவிதஹேதுபி நாதிக்கமந்தீ’’தி (உதா³॰ 45; சூளவ॰ 385) ச. –
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati, evameva kho, bhikkhave, yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’’ti (udā. 45; cūḷava. 385) ca. –
ஏவங் ப⁴த்தவாதி ப⁴க³வா நிருத்தினயேன ஏகஸ்ஸ த-காரஸ்ஸ லோபங் கத்வா இதரஸ்ஸ க³-காரங் கத்வா.
Evaṃ bhattavāti bhagavā niruttinayena ekassa ta-kārassa lopaṃ katvā itarassa ga-kāraṃ katvā.
‘‘கு³ணாதிஸயயுத்தஸ்ஸ, யஸ்மா லோகஹிதேஸினோ;
‘‘Guṇātisayayuttassa, yasmā lokahitesino;
ஸம்ப⁴த்தா ப³ஹவோ ஸத்து², ப⁴க³வா தேன வுச்சதீ’’தி.
Sambhattā bahavo satthu, bhagavā tena vuccatī’’ti.
கத²ங் ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா? யஸ்மா ததா²க³தோ போ³தி⁴ஸத்தபூ⁴தோபி அபரிமாணாஸு ஜாதீஸு பாரமியோ பரிபூரெந்தோ ப⁴க³ஸங்கா²தங் ஸிரிங் இஸ்ஸரியங் யஸஞ்ச வமி உக்³கி³ரி, கே²ளபிண்ட³ங் விய அனபெக்கோ² ச²ட்³ட³யி, சரிமத்தபா⁴வேபி ஹத்த²க³தங் சக்கவத்திஸிரிங் தே³வலோகாதி⁴பச்சஸதி³ஸங் சதுதீ³பிஸ்ஸரியங் சக்கவத்திஸம்பத்திஸன்னிஸ்ஸயங் ஸத்தரதனஸமுஜ்ஜலங் யஸஞ்ச திணாயபி அமஞ்ஞமானோ நிரபெக்கோ² பஹாய அபி⁴னிக்க²மித்வா ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மா இமே ஸிரீஆதி³கே ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா. அத² வா பா⁴னி நாம நக்க²த்தானி, தேஹி ஸமங் க³ச்ச²ந்தி பவத்தந்தீதி ப⁴கா³, ஸினேருயுக³ந்த⁴ரஉத்தரகுருஹிமவந்தாதி³பா⁴ஜனலோகவிஸேஸஸன்னிஸ்ஸயா ஸோபா⁴ கப்பட்டி²யபா⁴வதோ, தேபி ப⁴க³வா வமி தன்னிவாஸிஸத்தாவாஸஸமதிக்கமதோ தப்படிப³த்³த⁴ச²ந்த³ராக³ப்பஹானேன பஜஹீதி. ஏவம்பி ப⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.
Kathaṃ bhage vamīti bhagavā? Yasmā tathāgato bodhisattabhūtopi aparimāṇāsu jātīsu pāramiyo paripūrento bhagasaṅkhātaṃ siriṃ issariyaṃ yasañca vami uggiri, kheḷapiṇḍaṃ viya anapekkho chaḍḍayi, carimattabhāvepi hatthagataṃ cakkavattisiriṃ devalokādhipaccasadisaṃ catudīpissariyaṃ cakkavattisampattisannissayaṃ sattaratanasamujjalaṃ yasañca tiṇāyapi amaññamāno nirapekkho pahāya abhinikkhamitvā sammāsambodhiṃ abhisambuddho, tasmā ime sirīādike bhage vamīti bhagavā. Atha vā bhāni nāma nakkhattāni, tehi samaṃ gacchanti pavattantīti bhagā, sineruyugandharauttarakuruhimavantādibhājanalokavisesasannissayā sobhā kappaṭṭhiyabhāvato, tepi bhagavā vami tannivāsisattāvāsasamatikkamato tappaṭibaddhachandarāgappahānena pajahīti. Evampi bhage vamīti bhagavā.
‘‘சக்கவத்திஸிரிங் யஸ்மா, யஸங் இஸ்ஸரியங் ஸுக²ங்;
‘‘Cakkavattisiriṃ yasmā, yasaṃ issariyaṃ sukhaṃ;
பஹாஸி லோகசித்தஞ்ச, ஸுக³தோ ப⁴க³வா ததோ’’.
Pahāsi lokacittañca, sugato bhagavā tato’’.
கத²ங் பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா? பா⁴கா³ நாம ஸபா⁴க³த⁴ம்மகொட்டா²ஸா, தே க²ந்தா⁴யதனதா⁴தாதி³வஸேன, தத்தா²பி ரூபவேத³னாதி³வஸேன பத²வியாதி³வஸேன அதீதாதி³வஸேன ச அனேகவிதா⁴, தே ச ப⁴க³வா ஸப்³ப³ங் பபஞ்சங் ஸப்³ப³ங் யோக³ங் ஸப்³ப³ங் க³ந்த²ங் ஸப்³ப³ங் ஸங்யோஜனங் ஸமுச்சி²ந்தி³த்வா அமததா⁴துங் ஸமதி⁴க³ச்ச²ந்தோ வமி உக்³கி³ரி, அனபெக்கோ² ச²ட்³ட³யி ந பச்சாவமி. ததா² ஹேஸ ‘‘ஸப்³ப³த்த²கமேவ பத²விங் ஆபங் தேஜங் வாயங், சக்கு²ங் ஸோதங் கா⁴னங் ஜிவ்ஹங் காயங் மனங், ரூபே ஸத்³தே³ க³ந்தே⁴ ரஸே பொ²ட்ட²ப்³பே³ த⁴ம்மே, சக்கு²விஞ்ஞாணங்…பே॰… மனோவிஞ்ஞாணங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் வேத³னங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் வேத³னங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸஞ்ஞங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸஞ்ஞங், சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜங் சேதனங்…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் சேதனங், ரூபதண்ஹங்…பே॰… த⁴ம்மதண்ஹங், ரூபவிதக்கங்…பே॰… த⁴ம்மவிதக்கங், ரூபவிசாரங்…பே॰… த⁴ம்மவிசார’’ந்திஆதி³னா அனுபத³த⁴ம்மவிபா⁴க³வஸேனபி ஸப்³பே³வ த⁴ம்மகொட்டா²ஸே அனவஸேஸதோ வமி உக்³கி³ரி, அனபெக்க²பரிச்சாகே³ன ச²ட்³ட³யி. வுத்தஞ்ஹேதங் ‘‘யங் தங், ஆனந்த³, சத்தங் வந்தங் முத்தங் பஹீனங் படினிஸ்ஸட்ட²ங், தங் ததா²க³தோ புன பச்சாவமிஸ்ஸதீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.183). ஏவம்பி பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா. அத² வா பா⁴கே³ வமீதி ஸப்³பே³பி குஸலாகுஸலே ஸாவஜ்ஜானவஜ்ஜே ஹீனபணீதே கண்ஹஸுக்கஸப்படிபா⁴கே³ த⁴ம்மே அரியமக்³க³ஞாணமுகே²ன வமி உக்³கி³ரி, அனபெக்கோ² பரிச்சஜி பஜஹி, பரேஸஞ்ச தத²த்தாய த⁴ம்மங் தே³ஸேஸி. வுத்தம்பி சேதங் ‘‘த⁴ம்மாபி வோ, பி⁴க்க²வே, பஹாதப்³பா³, பகே³வ அத⁴ம்மா (ம॰ நி॰ 1.240). குல்லூபமங் வோ, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மங் தே³ஸெஸ்ஸாமி நித்த²ரணத்தா²ய, நோ க³ஹணத்தா²யா’’திஆதி³ (ம॰ நி॰ 1.240). ஏவம்பி பா⁴கே³ வமீதி ப⁴க³வா.
Kathaṃ bhāge vamīti bhagavā? Bhāgā nāma sabhāgadhammakoṭṭhāsā, te khandhāyatanadhātādivasena, tatthāpi rūpavedanādivasena pathaviyādivasena atītādivasena ca anekavidhā, te ca bhagavā sabbaṃ papañcaṃ sabbaṃ yogaṃ sabbaṃ ganthaṃ sabbaṃ saṃyojanaṃ samucchinditvā amatadhātuṃ samadhigacchanto vami uggiri, anapekkho chaḍḍayi na paccāvami. Tathā hesa ‘‘sabbatthakameva pathaviṃ āpaṃ tejaṃ vāyaṃ, cakkhuṃ sotaṃ ghānaṃ jivhaṃ kāyaṃ manaṃ, rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe dhamme, cakkhuviññāṇaṃ…pe… manoviññāṇaṃ, cakkhusamphassaṃ…pe… manosamphassaṃ, cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ…pe… manosamphassajaṃ vedanaṃ, cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… manosamphassajaṃ saññaṃ, cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ…pe… manosamphassajaṃ cetanaṃ, rūpataṇhaṃ…pe… dhammataṇhaṃ, rūpavitakkaṃ…pe… dhammavitakkaṃ, rūpavicāraṃ…pe… dhammavicāra’’ntiādinā anupadadhammavibhāgavasenapi sabbeva dhammakoṭṭhāse anavasesato vami uggiri, anapekkhapariccāgena chaḍḍayi. Vuttañhetaṃ ‘‘yaṃ taṃ, ānanda, cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, taṃ tathāgato puna paccāvamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti (dī. ni. 2.183). Evampi bhāge vamīti bhagavā. Atha vā bhāge vamīti sabbepi kusalākusale sāvajjānavajje hīnapaṇīte kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme ariyamaggañāṇamukhena vami uggiri, anapekkho pariccaji pajahi, paresañca tathattāya dhammaṃ desesi. Vuttampi cetaṃ ‘‘dhammāpi vo, bhikkhave, pahātabbā, pageva adhammā (ma. ni. 1.240). Kullūpamaṃ vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi nittharaṇatthāya, no gahaṇatthāyā’’tiādi (ma. ni. 1.240). Evampi bhāge vamīti bhagavā.
‘‘க²ந்தா⁴யதனதா⁴தாதி³-த⁴ம்மபா⁴கா³-மஹேஸினா;
‘‘Khandhāyatanadhātādi-dhammabhāgā-mahesinā;
கண்ஹஸுக்கா யதோ வந்தா, ததோபி ப⁴க³வா மதோ’’.
Kaṇhasukkā yato vantā, tatopi bhagavā mato’’.
தேன வுத்தங் –
Tena vuttaṃ –
‘‘பா⁴க³வா ப⁴தவா பா⁴கே³, ப⁴கே³ ச வனி ப⁴த்தவா;
‘‘Bhāgavā bhatavā bhāge, bhage ca vani bhattavā;
ப⁴கே³ வமி ததா² பா⁴கே³, வமீதி ப⁴க³வா ஜினோ’’தி.
Bhage vami tathā bhāge, vamīti bhagavā jino’’ti.
த⁴ம்மஸரீரங் பச்சக்க²ங் கரோதீதி ‘‘யோ வோ, ஆனந்த³, மயா த⁴ம்மோ ச வினயோ ச தே³ஸிதோ பஞ்ஞத்தோ, ஸோ வோ மமச்சயேன ஸத்தா²’’தி வசனதோ த⁴ம்மஸ்ஸ ஸத்து²பா⁴வபரியாயோ விஜ்ஜதீதி கத்வா வுத்தங். வஜிரஸங்கா⁴தஸமானகாயோ பரேஹி அபே⁴ஜ்ஜஸரீரத்தா. ந ஹி ப⁴க³வதோ ரூபகாயே கேனசி ஸக்கா அந்தராயங் காதுந்தி. தே³ஸனாஸம்பத்திங் நித்³தி³ஸதி வக்க²மானஸ்ஸ ஸகலஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ ‘‘ஏவ’’ந்தி நித³ஸ்ஸனதோ. ஸாவகஸம்பத்திங் நித்³தி³ஸதி படிஸம்பி⁴தா³ப்பத்தேன பஞ்சஸு டா²னேஸு ப⁴க³வதா ஏதத³க்³கே³ ட²பிதேன மயா மஹாஸாவகேன ஸுதங், தஞ்ச கோ² மயாவ ஸுதங், ந அனுஸ்ஸுதங் ந பரங்பராப⁴தந்தி இமஸ்ஸத்த²ஸ்ஸ தீ³பனதோ. காலஸம்பத்திங் நித்³தி³ஸதி ப⁴க³வாஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னே பயுத்தஸ்ஸ ஸமயஸத்³த³ஸ்ஸ பு³த்³து⁴ப்பாத³படிமண்டி³தபா⁴வதீ³பனதோ. பு³த்³து⁴ப்பாத³பரமா ஹி காலஸம்பதா³. தேனேதங் வுச்சதி –
Dhammasarīraṃ paccakkhaṃ karotīti ‘‘yo vo, ānanda, mayā dhammo ca vinayo ca desito paññatto, so vo mamaccayena satthā’’ti vacanato dhammassa satthubhāvapariyāyo vijjatīti katvā vuttaṃ. Vajirasaṅghātasamānakāyo parehi abhejjasarīrattā. Na hi bhagavato rūpakāye kenaci sakkā antarāyaṃ kātunti. Desanāsampattiṃ niddisati vakkhamānassa sakalassa suttassa ‘‘eva’’nti nidassanato. Sāvakasampattiṃ niddisati paṭisambhidāppattena pañcasu ṭhānesu bhagavatā etadagge ṭhapitena mayā mahāsāvakena sutaṃ, tañca kho mayāva sutaṃ, na anussutaṃ na paraṃparābhatanti imassatthassa dīpanato. Kālasampattiṃ niddisati bhagavāsaddasannidhāne payuttassa samayasaddassa buddhuppādapaṭimaṇḍitabhāvadīpanato. Buddhuppādaparamā hi kālasampadā. Tenetaṃ vuccati –
‘‘கப்பகஸாயே கலியுகே³, பு³த்³து⁴ப்பாதோ³ அஹோ மஹச்ச²ரியங்;
‘‘Kappakasāye kaliyuge, buddhuppādo aho mahacchariyaṃ;
ஹுதாவஹமஜ்ஜே² ஜாதங், ஸமுதி³தமகரந்த³மரவிந்த³’’ந்தி.
Hutāvahamajjhe jātaṃ, samuditamakarandamaravinda’’nti.
ப⁴க³வாதி தே³ஸகஸம்பத்திங் நித்³தி³ஸதி கு³ணவிஸிட்ட²ஸத்துத்தமபா⁴வதீ³பனதோ க³ருகா³ரவாதி⁴வசனபா⁴வதோ.
Bhagavāti desakasampattiṃ niddisati guṇavisiṭṭhasattuttamabhāvadīpanato garugāravādhivacanabhāvato.
அவிஸேஸேனாதி ந விஸேஸேன, விஹாரபா⁴வஸாமஞ்ஞேனாதி அத்தோ². இரியாபத²…பே॰… விஹாரேஸூதி இரியாபத²விஹாரோ, தி³ப்³ப³விஹாரோ, ப்³ரஹ்மவிஹாரோ, அரியவிஹாரோதி ஏதேஸு சதூஸு விஹாரேஸு. ஸமங்கீ³பரிதீ³பனந்தி ஸமங்கீ³பா⁴வபரிதீ³பனங். ஏதந்தி ‘‘விஹரதீ’’தி ஏதங் பத³ங். ததா² ஹி தங் ‘‘இதே⁴கச்சோ கி³ஹீஹி ஸங்ஸட்டோ² விஹரதி ஸஹனந்தீ³ ஸஹஸோகீ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 4.241) இரியாபத²விஹாரே ஆக³தங். ‘‘யஸ்மிங், பி⁴க்க²வே, ஸமயே பி⁴க்கு² விவிச்சேவ காமேஹி…பே॰… பட²மங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதீ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 160; விப⁴॰ 624) எத்த² தி³ப்³ப³விஹாரே. ‘‘ஸோ மெத்தாஸஹக³தேன சேதஸா ஏகங் தி³ஸங் ப²ரித்வா விஹரதீ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.556; 3.308; ம॰ நி॰ 1.77; 2.309; 3.230) ப்³ரஹ்மவிஹாரே. ‘‘ஸோ கோ² அஹங், அக்³கி³வெஸ்ஸன, தஸ்ஸாயேவ கதா²ய பரியோஸானே தஸ்மிங் ஏவ புரிமஸ்மிங் ஸமாதி⁴னிமித்தே அஜ்ஜ²த்தமேவ சித்தங் ஸண்ட²பேமி ஸன்னிஸாதே³மி ஏகோதி³ங் கரோமி ஸமாத³ஹாமி, யேன ஸுத³ங் நிச்சகப்பங் விஹராமீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.387) அரியவிஹாரே.
Avisesenāti na visesena, vihārabhāvasāmaññenāti attho. Iriyāpatha…pe… vihāresūti iriyāpathavihāro, dibbavihāro, brahmavihāro, ariyavihāroti etesu catūsu vihāresu. Samaṅgīparidīpananti samaṅgībhāvaparidīpanaṃ. Etanti ‘‘viharatī’’ti etaṃ padaṃ. Tathā hi taṃ ‘‘idhekacco gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.241) iriyāpathavihāre āgataṃ. ‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (dha. sa. 160; vibha. 624) ettha dibbavihāre. ‘‘So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatī’’tiādīsu (dī. ni. 1.556; 3.308; ma. ni. 1.77; 2.309; 3.230) brahmavihāre. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne tasmiṃ eva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi, yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.387) ariyavihāre.
தத்த² இரியனங் வத்தனங் இரியா, காயப்பயோகோ³. தஸ்ஸா பவத்தனுபாயபா⁴வதோ டா²னாதி³ இரியாபதோ². டா²னஸமங்கீ³ வா ஹி காயேன கிஞ்சி கரெய்ய க³மனாதீ³ஸு அஞ்ஞதரஸமங்கீ³ வா. அத² வா இரியதி பவத்ததி ஏதேன அத்தபா⁴வோ காயகிச்சங் வாதி இரியா, தஸ்ஸா பவத்திஉபாயபா⁴வதோ இரியா ச ஸோ பதோ² சாதி இரியாபதோ², டா²னாதி³ ஏவ. ஸோ ச அத்த²தோ க³தினிவத்திஆதி³ஆகாரேன பவத்தோ சதுஸந்ததிரூபபப³ந்தோ⁴ ஏவ. விஹரணங், விஹரதி ஏதேனாதி வா விஹாரோ, இரியாபதோ² ஏவ விஹாரோ இரியாபத²விஹாரோ. தி³வி ப⁴வோ தி³ப்³போ³, தத்த² ப³ஹுலப்பவத்தியா ப்³ரஹ்மபாரிஸஜ்ஜாதி³தே³வலோகே ப⁴வோதி அத்தோ². தத்த² யோ தி³ப்³பா³னுபா⁴வோ, தத³த்தா²ய ஸங்வத்ததீதி வா தி³ப்³போ³, அபி⁴ஞ்ஞாபி⁴னீஹாரவஸேன மஹாக³திகத்தா வா தி³ப்³போ³, தி³ப்³போ³ ச ஸோ விஹாரோ சாதி தி³ப்³ப³விஹாரோ, சதஸ்ஸோ ரூபாவசரஸமாபத்தியோ. ஆருப்பஸமாபத்தியோபி எத்தே²வ ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தி. ப்³ரஹ்மூனங், ப்³ரஹ்மானோ வா விஹாரா ப்³ரஹ்மவிஹாரா, சதஸ்ஸோ அப்பமஞ்ஞாயோ. அரியானங், அரியா வா விஹாரா அரியவிஹாரா, சத்தாரி ஸாமஞ்ஞப²லானி. ஸோ ஹி ஏகங் இரியாபத²பா³த⁴னந்திஆதி³ யதி³பி ப⁴க³வா ஏகேனபி இரியாபதே²ன சிரதரங் காலங் அத்தபா⁴வங் பவத்தேதுங் ஸக்கோதி, ததா²பி உபாதி³ன்னகஸரீரஸ்ஸ நாம அயங் ஸபா⁴வோதி த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங் . யஸ்மா வா ப⁴க³வா யத்த² கத்த²சி வஸந்தோ வினெய்யானங் த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தோ, நானாஸமாபத்தீஹி ச காலங் வீதினாமெந்தோ வஸதீதி ஸத்தானங் அத்தனோ ச விவித⁴ங் ஹிதஸுக²ங் ஹரதி உபனேதி உப்பாதே³தி, தஸ்மா விவித⁴ங் ஹரதீதி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
Tattha iriyanaṃ vattanaṃ iriyā, kāyappayogo. Tassā pavattanupāyabhāvato ṭhānādi iriyāpatho. Ṭhānasamaṅgī vā hi kāyena kiñci kareyya gamanādīsu aññatarasamaṅgī vā. Atha vā iriyati pavattati etena attabhāvo kāyakiccaṃ vāti iriyā, tassā pavattiupāyabhāvato iriyā ca so patho cāti iriyāpatho, ṭhānādi eva. So ca atthato gatinivattiādiākārena pavatto catusantatirūpapabandho eva. Viharaṇaṃ, viharati etenāti vā vihāro, iriyāpatho eva vihāro iriyāpathavihāro. Divi bhavo dibbo, tattha bahulappavattiyā brahmapārisajjādidevaloke bhavoti attho. Tattha yo dibbānubhāvo, tadatthāya saṃvattatīti vā dibbo, abhiññābhinīhāravasena mahāgatikattā vā dibbo, dibbo ca so vihāro cāti dibbavihāro, catasso rūpāvacarasamāpattiyo. Āruppasamāpattiyopi ettheva saṅgahaṃ gacchanti. Brahmūnaṃ, brahmāno vā vihārā brahmavihārā, catasso appamaññāyo. Ariyānaṃ, ariyā vā vihārā ariyavihārā, cattāri sāmaññaphalāni. So hi ekaṃ iriyāpathabādhanantiādi yadipi bhagavā ekenapi iriyāpathena cirataraṃ kālaṃ attabhāvaṃ pavattetuṃ sakkoti, tathāpi upādinnakasarīrassa nāma ayaṃ sabhāvoti dassetuṃ vuttaṃ . Yasmā vā bhagavā yattha katthaci vasanto vineyyānaṃ dhammaṃ desento, nānāsamāpattīhi ca kālaṃ vītināmento vasatīti sattānaṃ attano ca vividhaṃ hitasukhaṃ harati upaneti uppādeti, tasmā vividhaṃ haratīti evamettha attho veditabbo.
பச்சத்தி²கே ஜினாதீதி ஜேதோ. ஜேத-ஸத்³தோ³ ஹி ஸோத-ஸத்³தோ³ விய கத்துஸாத⁴னோபி அத்தீ²தி. ரஞ்ஞோ வா பச்சத்தி²கானங் ஜிதகாலே ஜாதத்தா ஜேதோ. ரஞ்ஞோ ஹி அத்தனோ ஜயங் தத்த² ஆரோபெத்வா ஜிதவாதி ஜேதோதி குமாரோ வுத்தோ. மங்க³லகாமதாய வா ஜேதோதிஸ்ஸ நாமங் கதங், தஸ்மா ‘‘ஜெய்யோ’’தி ஏதஸ்மிங் அத்தே² ‘‘ஜேதோ’’தி வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தஸ்ஸ ஜேதஸ்ஸ ராஜகுமாரஸ்ஸ. வனேதிஆதி³தோ பட்டா²யேவ தங் தஸ்ஸ ஸந்தகந்தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தங் ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஸப்³ப³காமஸமித்³தி⁴தாய விக³தமலமச்சே²ரதாய கருணாதி³கு³ணஸமங்கி³தாய ச நிச்சகாலங் உபட்ட²பிதோ அனாதா²னங் பிண்டோ³ ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி அனாத²பிண்டி³கோ, தஸ்ஸ அனாத²பிண்டி³கஸ்ஸ. யதி³ ஜேதவனங், கத²ங் அனாத²பிண்டி³கஸ்ஸ ஆராமோதி ஆஹ ‘‘அனாத²பிண்டி³கேனா’’திஆதி³. பஞ்சவித⁴ஸேனாஸனங்க³ஸம்பத்தியா ஆரமந்தி எத்த² பப்³ப³ஜிதாதி ஆராமோ, தஸ்மிங் ஆராமே. யதி³பி ஸோ பூ⁴மிபா⁴கோ³ கோடிஸந்த²ரேன மஹாஸெட்டி²னா கீதோ, ருக்கா² பன ஜேதேன ந விக்கீதாதி தங் ‘‘ஜேதவன’’ந்தி வத்தப்³ப³தங் லப⁴தீதி வத³ந்தி. உபி⁴ன்னம்பி வா தத்த² பரிச்சாக³விஸேஸகித்தனத்த²ங் உப⁴யவசனங், ஜேதேனபி ஹி பூ⁴மிபா⁴க³விக்கயேன லத்³த⁴த⁴னங் தத்த² த்³வாரகொட்ட²ககரணவஸேன வினியுத்தங். ஸாவத்தி²ஜேதவனானங் பூ⁴மிபா⁴க³வஸேன பி⁴ன்னத்தா வுத்தங் ‘‘ந ஹி ஸக்கா உப⁴யத்த² ஏகங் ஸமயங் விஹரிது’’ந்தி.
Paccatthike jinātīti jeto. Jeta-saddo hi sota-saddo viya kattusādhanopi atthīti. Rañño vā paccatthikānaṃ jitakāle jātattā jeto. Rañño hi attano jayaṃ tattha āropetvā jitavāti jetoti kumāro vutto. Maṅgalakāmatāya vā jetotissa nāmaṃ kataṃ, tasmā ‘‘jeyyo’’ti etasmiṃ atthe ‘‘jeto’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tassa jetassa rājakumārassa. Vanetiādito paṭṭhāyeva taṃ tassa santakanti dassetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Sabbakāmasamiddhitāya vigatamalamaccheratāya karuṇādiguṇasamaṅgitāya ca niccakālaṃ upaṭṭhapito anāthānaṃ piṇḍo etassa atthīti anāthapiṇḍiko, tassa anāthapiṇḍikassa. Yadi jetavanaṃ, kathaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmoti āha ‘‘anāthapiṇḍikenā’’tiādi. Pañcavidhasenāsanaṅgasampattiyā āramanti ettha pabbajitāti ārāmo, tasmiṃ ārāme. Yadipi so bhūmibhāgo koṭisantharena mahāseṭṭhinā kīto, rukkhā pana jetena na vikkītāti taṃ ‘‘jetavana’’nti vattabbataṃ labhatīti vadanti. Ubhinnampi vā tattha pariccāgavisesakittanatthaṃ ubhayavacanaṃ, jetenapi hi bhūmibhāgavikkayena laddhadhanaṃ tattha dvārakoṭṭhakakaraṇavasena viniyuttaṃ. Sāvatthijetavanānaṃ bhūmibhāgavasena bhinnattā vuttaṃ ‘‘na hi sakkā ubhayattha ekaṃ samayaṃ viharitu’’nti.
அபாகடாதி ஸக்கோ ஸுயாமோதிஆதி³னா அனபி⁴ஞ்ஞாதா. அபி⁴ஞ்ஞாதானம்பி அஞ்ஞதரஸத்³தோ³ தி³ஸ்ஸதேவ ஏகஸதி³ஸாயத்தத்தாதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபி⁴ஜானாதி நோ’’திஆதி³ வுத்தங். அஹுனா இதா³னேவ. ஸாதா⁴ரணவசனங் தி³ப்³ப³தங் அந்தோனீதங் கத்வா. தே³வோ ஏவ தே³வதா புரிஸேபி வத்தனதோ. தேனேவாஹ ‘‘இமஸ்மிங் பனத்தே²’’திஆதி³. நனு ச ரூபாவசரஸத்தானங் புரிஸிந்த்³ரியங் நத்தி², யேன தே புரிஸாதி வுச்செய்யுங்? யதி³பி புரிஸிந்த்³ரியங் நத்தி², புரிஸஸண்டா²னஸ்ஸ பன புரிஸவேஸஸ்ஸ ச வஸேன புரிஸபுக்³க³லாத்வேவ வுச்சந்தி புரிஸபகதிபா⁴வதோ.
Apākaṭāti sakko suyāmotiādinā anabhiññātā. Abhiññātānampi aññatarasaddo dissateva ekasadisāyattattāti dassetuṃ ‘‘abhijānāti no’’tiādi vuttaṃ. Ahunā idāneva. Sādhāraṇavacanaṃ dibbataṃ antonītaṃ katvā. Devo eva devatā purisepi vattanato. Tenevāha ‘‘imasmiṃ panatthe’’tiādi. Nanu ca rūpāvacarasattānaṃ purisindriyaṃ natthi, yena te purisāti vucceyyuṃ? Yadipi purisindriyaṃ natthi, purisasaṇṭhānassa pana purisavesassa ca vasena purisapuggalātveva vuccanti purisapakatibhāvato.
அபி⁴க்கந்தாதி அதிக்கந்தா, விக³தாதி அத்தோ²தி ஆஹ ‘‘க²யே தி³ஸ்ஸதீ’’தி. தேனேவ ஹி ‘‘நிக்க²ந்தோ பட²மோ யாமோ’’தி உபரி வுத்தங். அபி⁴க்கந்ததரோதி அதிவிய கந்ததரோ. தாதி³ஸோ ச ஸுந்த³ரோ ப⁴த்³த³கோ நாம ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸுந்த³ரே தி³ஸ்ஸதீ’’தி. கோதி தே³வனாக³யக்க²க³ந்த⁴ப்³பா³தீ³ஸு கோ கதமோ? மேதி மம. பாதா³னீதி பாதே³. இத்³தி⁴யாதி இமாய ஏவரூபாய தே³வித்³தி⁴யா. யஸஸாதி இமினா ஏதி³ஸேன பரிவாரேன பரிச்ச²தே³ன ச. ஜலந்தி விஜ்ஜோதமானோ. அபி⁴க்கந்தேனாதி அதிவிய கந்தேன கமனியேன அபி⁴ரூபேன. வண்ணேனாதி ச²விவண்ணேன ஸரீரவண்ணனிபா⁴ய. ஸப்³பா³ ஓபா⁴ஸயங் தி³ஸாதி ஸப்³பா³பி தி³ஸா பபா⁴ஸெந்தோ சந்தோ³ விய ஸூரியோ விய ச ஏகோபா⁴ஸங் ஏகாலோகங் கரொந்தோதி கா³தா²ய அத்தோ². அபி⁴ரூபேதி உளாரரூபே ஸம்பன்னரூபே.
Abhikkantāti atikkantā, vigatāti atthoti āha ‘‘khaye dissatī’’ti. Teneva hi ‘‘nikkhanto paṭhamo yāmo’’ti upari vuttaṃ. Abhikkantataroti ativiya kantataro. Tādiso ca sundaro bhaddako nāma hotīti āha ‘‘sundare dissatī’’ti. Koti devanāgayakkhagandhabbādīsu ko katamo? Meti mama. Pādānīti pāde. Iddhiyāti imāya evarūpāya deviddhiyā. Yasasāti iminā edisena parivārena paricchadena ca. Jalanti vijjotamāno. Abhikkantenāti ativiya kantena kamaniyena abhirūpena. Vaṇṇenāti chavivaṇṇena sarīravaṇṇanibhāya. Sabbā obhāsayaṃ disāti sabbāpi disā pabhāsento cando viya sūriyo viya ca ekobhāsaṃ ekālokaṃ karontoti gāthāya attho. Abhirūpeti uḷārarūpe sampannarūpe.
கஞ்சனஸன்னிப⁴த்தசதா ஸுவண்ணவண்ணக்³க³ஹணேன க³ஹிதாதி அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘ச²விய’’ந்தி. ச²விக³தா பன வண்ணதா⁴து ஏவ ‘‘ஸுவண்ணவண்ணோ’’தி எத்த² வண்ணக்³க³ஹணேன க³ஹிதாதி அபரே. வண்ணனங் கித்தியா உக்³கோ⁴ஸனந்தி வண்ணோ, து²தி. வண்ணீயதி அஸங்கரதோ வவத்த²பீயதீதி வண்ணோ, குலவக்³கோ³. வண்ணீயதி ப²லங் ஏதேன யதா²ஸபா⁴வதோ விபா⁴வீயதீதி வண்ணோ, காரணங். வண்ணனங் தீ³க⁴ரஸ்ஸாதி³வஸேன ஸண்ட²ஹனந்தி வண்ணோ, ஸண்டா²னங். வண்ணீயதி அணுமஹந்தாதி³வஸேன பமீயதீதி வண்ணோ, பமாணங். வண்ணேதி விகாரங் ஆபஜ்ஜமானங் ஹத³யங்க³தபா⁴வங் பகாஸேதீதி வண்ணோ, ரூபாயதனங். ஏவங் தேன தேன பவத்தினிமித்தேன வண்ணஸத்³த³ஸ்ஸ தஸ்மிங் தஸ்மிங் அத்தே² பவத்தி வேதி³தப்³பா³. இத்³தி⁴ங் மாபெத்வாதி வத்தா²லங்காரகாயாதீ³ஹி ஓபா⁴ஸமுஞ்சனாதி³வஸேன தி³ப்³ப³ங் இத்³தா⁴னுபா⁴வங் நிம்மினித்வா. காமாவசரா அனபி⁴ஸங்க²தேனபி ஆக³ந்துங் ஸக்கொந்தி ஓளாரிகரூபத்தா. ததா² ஹி தே கப³ளீகாரப⁴க்கா². ரூபாவசரா ந ஸக்கொந்தி ததோ ஸுகு²மதரரூபத்தா. தேனாஹ ‘‘தேஸங் ஹீ’’திஆதி³. தத்த² ‘‘அதிஸுகு²மோ’’தி மூலபடிஸந்தி⁴ரூபங் ஸந்தா⁴ய வத³தி. ந தேன இரியாபத²கப்பனங் ஹோதீதி ஏதேன ப்³ரஹ்மலோகேபி ப்³ரஹ்மானோ யேபு⁴ய்யேன நிம்மிதரூபேனேவ பவத்தந்தீதி த³ஸ்ஸேதி. இதரஞ்ஹி அதிவிய ஸுகு²மங் ரூபங் கேவலங் சித்துப்பாத³ஸ்ஸ நிஸ்ஸயாதி⁴ட்டா²னபூ⁴தங் ஸண்டா²னவந்தங் ஹுத்வா திட்ட²தி.
Kañcanasannibhattacatā suvaṇṇavaṇṇaggahaṇena gahitāti adhippāyenāha ‘‘chaviya’’nti. Chavigatā pana vaṇṇadhātu eva ‘‘suvaṇṇavaṇṇo’’ti ettha vaṇṇaggahaṇena gahitāti apare. Vaṇṇanaṃ kittiyā ugghosananti vaṇṇo, thuti. Vaṇṇīyati asaṅkarato vavatthapīyatīti vaṇṇo, kulavaggo. Vaṇṇīyati phalaṃ etena yathāsabhāvato vibhāvīyatīti vaṇṇo, kāraṇaṃ. Vaṇṇanaṃ dīgharassādivasena saṇṭhahananti vaṇṇo, saṇṭhānaṃ. Vaṇṇīyati aṇumahantādivasena pamīyatīti vaṇṇo, pamāṇaṃ. Vaṇṇeti vikāraṃ āpajjamānaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ pakāsetīti vaṇṇo, rūpāyatanaṃ. Evaṃ tena tena pavattinimittena vaṇṇasaddassa tasmiṃ tasmiṃ atthe pavatti veditabbā. Iddhiṃ māpetvāti vatthālaṅkārakāyādīhi obhāsamuñcanādivasena dibbaṃ iddhānubhāvaṃ nimminitvā. Kāmāvacarā anabhisaṅkhatenapi āgantuṃ sakkonti oḷārikarūpattā. Tathā hi te kabaḷīkārabhakkhā. Rūpāvacarā na sakkonti tato sukhumatararūpattā. Tenāha ‘‘tesaṃ hī’’tiādi. Tattha ‘‘atisukhumo’’ti mūlapaṭisandhirūpaṃ sandhāya vadati. Na tena iriyāpathakappanaṃ hotīti etena brahmalokepi brahmāno yebhuyyena nimmitarūpeneva pavattantīti dasseti. Itarañhi ativiya sukhumaṃ rūpaṃ kevalaṃ cittuppādassa nissayādhiṭṭhānabhūtaṃ saṇṭhānavantaṃ hutvā tiṭṭhati.
அனவஸேஸத்தங் ஸகலதா. யேபு⁴ய்யதா ப³ஹுலபா⁴வோ. அப்³யாமிஸ்ஸதா விஜாதியேன அஸங்கரோ. ஸுகே²ன ஹி அவோகிண்ணதா தத்த² அதி⁴ப்பேதா . அனதிரேகதா தங்பரமதா விஸேஸாபா⁴வோ. கேவலகப்பந்தி கேவலங் த³ள்ஹங் கத்வாதி அத்தோ². ஸங்க⁴பே⁴தா³யாதி ஸங்கே⁴ விவாதா³ய, விவாது³ப்பாதா³யாதி அத்தோ². கேவலங் வுச்சதி நிப்³பா³னங் ஸப்³ப³ஸங்க²தவிவித்தத்தா, ஏதஸ்ஸ தங் அத்தீ²தி கேவலீ, ஸச்சி²கதனிரோதோ⁴ கீ²ணாஸவோ. தேனாஹ ‘‘விஸங்யோகோ³ அத்தோ²’’தி.
Anavasesattaṃ sakalatā. Yebhuyyatā bahulabhāvo. Abyāmissatā vijātiyena asaṅkaro. Sukhena hi avokiṇṇatā tattha adhippetā . Anatirekatā taṃparamatā visesābhāvo. Kevalakappanti kevalaṃ daḷhaṃ katvāti attho. Saṅghabhedāyāti saṅghe vivādāya, vivāduppādāyāti attho. Kevalaṃ vuccati nibbānaṃ sabbasaṅkhatavivittattā, etassa taṃ atthīti kevalī, sacchikatanirodho khīṇāsavo. Tenāha ‘‘visaṃyogo attho’’ti.
கப்பஸத்³தோ³ பனாயங் ஸஉபஸக்³கோ³ அனுபஸக்³கோ³ சாதி அதி⁴ப்பாயேன ஓகப்பனியபதே³ லப்³ப⁴மானங் கப்பஸத்³த³மத்தங் த³ஸ்ஸேதி, அஞ்ஞதா² கப்பபத³ங் அனித³ஸ்ஸனமேவ ஸியா. ஸமணகப்பேஹீதி வினயஸித்³தே⁴ஹி ஸமணவோஹாரேஹி. நிச்சகப்பந்தி நிச்சகாலங். பஞ்ஞத்தீதி நாமங். நாமஞ்ஹேதங் தஸ்ஸ ஆயஸ்மதோ, யதி³த³ங் கப்போதி. கப்பிதகேஸமஸ்ஸூதி கத்தரிகாய சே²தி³தகேஸமஸ்ஸு. த்³வங்கு³லகப்போதி மஜ்ஜ²ன்ஹிகவேலாய வீதிக்கந்தாய த்³வங்கு³லதாவிகப்போ. லேஸோதி அபதே³ஸோ. அனவஸேஸங் ப²ரிதுங் ஸமத்த²ஸ்ஸபி ஓபா⁴ஸஸ்ஸ கேனசிபி காரணேன ஏகதே³ஸப²ரணம்பி ஸியா, அயங் பன ஸப்³ப³ஸோவ ப²ரதீதி த³ஸ்ஸேதுங் ஸமந்தத்தோ² கப்ப-ஸத்³தோ³ க³ஹிதோதி ஆஹ ‘‘அனவஸேஸங் ஸமந்ததோ’’தி. ஈஸங் அஸமத்தங், கேவலங் வா கேவலகப்பங். ப⁴க³வதோ ஆபா⁴ய அனோபா⁴ஸிதமேவ ஹி பதே³ஸங் தே³வதா அத்தனோ பபா⁴ய ஓபா⁴ஸெந்தி. ந ஹி ப⁴க³வதோ பபா⁴ காயசி பபா⁴ய அபி⁴பு⁴ய்யதி, ஸூரியாதீ³னம்பி பப⁴ங் ஸா அபி⁴பு⁴ய்ய திட்ட²தீதி.
Kappasaddo panāyaṃ saupasaggo anupasaggo cāti adhippāyena okappaniyapade labbhamānaṃ kappasaddamattaṃ dasseti, aññathā kappapadaṃ anidassanameva siyā. Samaṇakappehīti vinayasiddhehi samaṇavohārehi. Niccakappanti niccakālaṃ. Paññattīti nāmaṃ. Nāmañhetaṃ tassa āyasmato, yadidaṃ kappoti. Kappitakesamassūti kattarikāya cheditakesamassu. Dvaṅgulakappoti majjhanhikavelāya vītikkantāya dvaṅgulatāvikappo. Lesoti apadeso. Anavasesaṃ pharituṃ samatthassapi obhāsassa kenacipi kāraṇena ekadesapharaṇampi siyā, ayaṃ pana sabbasova pharatīti dassetuṃ samantattho kappa-saddo gahitoti āha ‘‘anavasesaṃ samantato’’ti. Īsaṃ asamattaṃ, kevalaṃ vā kevalakappaṃ. Bhagavato ābhāya anobhāsitameva hi padesaṃ devatā attano pabhāya obhāsenti. Na hi bhagavato pabhā kāyaci pabhāya abhibhuyyati, sūriyādīnampi pabhaṃ sā abhibhuyya tiṭṭhatīti.
யேன வா காரணேனாதி ஹேதும்ஹி இத³ங் கரணவசனங். ஹேதுஅத்தோ² ஹி கிரியாய காரணங், ந கரணங் விய கிரியத்தோ², தஸ்மா நானப்பகார-கு³ணவிஸேஸாதி⁴க³மனத்தா² இத⁴ உபஸங்கமனகிரியாதி ‘‘அன்னேன வஸதி, விஜ்ஜாய வஸதீ’’திஆதீ³ஸு விய ஹேதுஅத்த²மேவ தங் கரணவசனங் யுத்தங் ந கரணத்த²ங் தஸ்ஸ அயுஜ்ஜமானத்தாதி வுத்தங் ‘‘யேன வா காரணேனா’’திஆதி³. ப⁴க³வதோ ஸததப்பவத்தனிரதிஸய-ஸாது³விபுலமதரஸ-ஸத்³த⁴ம்மப²லதாய ஸாது³ப²லனிச்சப²லிதமஹாருக்கே²ன ப⁴க³வா உபமிதோ. ஸாது³ப²லூபபோ⁴கா³தி⁴ப்பாயக்³க³ஹணேனேவ ஹி மஹாகாருணிகஸ்ஸ ஸாது³ப²லதா க³ஹிதாதி. உபஸங்கமீதி உபஸங்கந்தா. ஸம்பத்தகாமதாய ஹி கிஞ்சி டா²னங் க³ச்ச²ந்தோ தங்தங்பதே³ஸாதிக்கமனேன உபஸங்கமி, உபஸங்கந்தோதி வத்தப்³ப³தங் லப⁴தி. தேனாஹ ‘‘க³தாதி வுத்தங் ஹோதீ’’தி, உபக³தாதி அத்தோ². உபஸங்கமித்வாதி புப்³ப³காலகிரியானித்³தே³ஸோதி ஆஹ ‘‘உபஸங்கமனபரியோஸானதீ³பன’’ந்தி. ததோதி யங் டா²னங் பத்தா ‘‘உபஸங்கமீ’’தி வுத்தா, ததோ உபக³தட்டா²னதோ.
Yenavā kāraṇenāti hetumhi idaṃ karaṇavacanaṃ. Hetuattho hi kiriyāya kāraṇaṃ, na karaṇaṃ viya kiriyattho, tasmā nānappakāra-guṇavisesādhigamanatthā idha upasaṅkamanakiriyāti ‘‘annena vasati, vijjāya vasatī’’tiādīsu viya hetuatthameva taṃ karaṇavacanaṃ yuttaṃ na karaṇatthaṃ tassa ayujjamānattāti vuttaṃ ‘‘yena vā kāraṇenā’’tiādi. Bhagavato satatappavattaniratisaya-sāduvipulamatarasa-saddhammaphalatāya sāduphalaniccaphalitamahārukkhena bhagavā upamito. Sāduphalūpabhogādhippāyaggahaṇeneva hi mahākāruṇikassa sāduphalatā gahitāti. Upasaṅkamīti upasaṅkantā. Sampattakāmatāya hi kiñci ṭhānaṃ gacchanto taṃtaṃpadesātikkamanena upasaṅkami, upasaṅkantoti vattabbataṃ labhati. Tenāha ‘‘gatāti vuttaṃ hotī’’ti, upagatāti attho. Upasaṅkamitvāti pubbakālakiriyāniddesoti āha ‘‘upasaṅkamanapariyosānadīpana’’nti. Tatoti yaṃ ṭhānaṃ pattā ‘‘upasaṅkamī’’ti vuttā, tato upagataṭṭhānato.
க³தினிவத்திஅத்த²தோ ஸாமஞ்ஞதோ ஆஸனம்பி டா²னக்³க³ஹணேன க³ய்ஹதீதி வுத்தங் ‘‘ஆஸனகுஸலதாய ஏகமந்தங் திட்ட²ந்தீ’’தி. நிஸின்னாபி ஹி க³மனதோ நிவத்தா நாம ஹொந்தி ட²த்வா நிஸீதி³தப்³ப³த்தா, யதா²வுத்தட்டா²னாத³யோபி ஆஸனேனேவ ஸங்க³ஹிதாதி. அதிதூ³ரஅச்சாஸன்னபடிக்கே²பேன நாதிதூ³ரனச்சாஸன்னங் நாம க³ஹிதங். தங் பன அவகங்ஸதோ உபி⁴ன்னங் பஸாரிதஹத்த²ஸங்க⁴ட்டனேன த³ட்ட²ப்³ப³ங். கீ³வங் பஸாரெத்வாதி கீ³வங் பரிவத்தனவஸேன பஸாரெத்வா.
Gatinivattiatthato sāmaññato āsanampi ṭhānaggahaṇena gayhatīti vuttaṃ ‘‘āsanakusalatāya ekamantaṃ tiṭṭhantī’’ti. Nisinnāpi hi gamanato nivattā nāma honti ṭhatvā nisīditabbattā, yathāvuttaṭṭhānādayopi āsaneneva saṅgahitāti. Atidūraaccāsannapaṭikkhepena nātidūranaccāsannaṃ nāma gahitaṃ. Taṃ pana avakaṃsato ubhinnaṃ pasāritahatthasaṅghaṭṭanena daṭṭhabbaṃ. Gīvaṃ pasāretvāti gīvaṃ parivattanavasena pasāretvā.
காமங் ‘‘கத²’’ந்தி அயமாகாரபுச்சா², தரணாகாரோ இத⁴ புச்சி²தோ. ஸோ பன தரணாகாரோ அத்த²தோ காரணமேவாதி ஆஹ ‘‘கத²ங் நூதி காரணபுச்சா²’’தி? பாகடோ அபி⁴ஸம்போ³தி⁴யங் மஹாபத²வீகம்பனாதி³அனேகச்ச²ரியபாதுபா⁴வாதி³னா.
Kāmaṃ ‘‘katha’’nti ayamākārapucchā, taraṇākāro idha pucchito. So pana taraṇākāro atthato kāraṇamevāti āha ‘‘kathaṃ nūti kāraṇapucchā’’ti? Pākaṭo abhisambodhiyaṃ mahāpathavīkampanādianekacchariyapātubhāvādinā.
மரிஸனட்டே²ன பாபானங் ரோகா³தி³அனத்தா²னங் அபி⁴ப⁴வனட்டே²ன மாரிஸோ, து³க்க²ரஹிதோ. தேனாஹ ‘‘நித்³து³க்கா²தி வுத்தங் ஹோதீ’’தி. நிரயபக்கே² பியாலபனவசனவஸேன உபசாரவசனஞ்சேதங் யதா² ‘‘தே³வானங் பியா’’தி. தேனேவாஹ ‘‘யதி³ ஏவ’’ந்திஆதி³. ஸங்குனா ஸங்கூதி மத்த²கதோ ஸமகொட்டிதேன யாவ ஹத³யபதே³ஸா நிப்³பி³ஜ்ஜி²த்வா ஓதிண்ணேன ஸங்குனா பாத³தலதோ ஸமகொட்டிதோ ஸங்கு நிப்³பி³ஜ்ஜி²த்வா ஆரோஹந்தோ ஹத³யே ஹத³யஸ்ஸ பதே³ஸே ஸமாக³ச்செ²ய்ய, அத² நேஸங் ஸங்கூனங் ஸமாக³மஸமகாலே நங் யதா²திக்கந்தஸங்குகரணகாலங் ஜானெய்யாஸி. கிஞ்சி நிமித்தங் உபாதா³ய கிஸ்மிஞ்சி அத்தே² பவத்தஸ்ஸ ஸத்³த³ஸ்ஸ தன்னிமித்தரஹிதே பவத்தி ருள்ஹீ நாம க³மனகிரியாரஹிதே ஸாஸனாதி³மதி படிபிண்டே³ யதா² கோ³ஸத்³த³ஸ்ஸ.
Marisanaṭṭhena pāpānaṃ rogādianatthānaṃ abhibhavanaṭṭhena māriso, dukkharahito. Tenāha ‘‘niddukkhāti vuttaṃ hotī’’ti. Nirayapakkhe piyālapanavacanavasena upacāravacanañcetaṃ yathā ‘‘devānaṃ piyā’’ti. Tenevāha ‘‘yadi eva’’ntiādi. Saṅkunā saṅkūti matthakato samakoṭṭitena yāva hadayapadesā nibbijjhitvā otiṇṇena saṅkunā pādatalato samakoṭṭito saṅku nibbijjhitvā ārohanto hadaye hadayassa padese samāgaccheyya, atha nesaṃ saṅkūnaṃ samāgamasamakāle naṃ yathātikkantasaṅkukaraṇakālaṃ jāneyyāsi. Kiñci nimittaṃ upādāya kismiñci atthe pavattassa saddassa tannimittarahite pavatti ruḷhī nāma gamanakiriyārahite sāsanādimati paṭipiṇḍe yathā gosaddassa.
ஓக⁴மதரீதி யேஸங் ஓகா⁴னங் தரணங் புச்சி²தங், தே க³ணனபரிச்சே²த³தோ ஸரூபதோ ச த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சத்தாரோ’’திஆதி³ வுத்தங். கஸ்மா பனெத்த² சத்தாரோ ஏவ ஓகா⁴ வுத்தா, தே ச காமாத³யோ ஏவாதி? ந சோதே³தப்³ப³மேதங், யஸ்மா த⁴ம்மானங் ஸபா⁴வகிச்சவிஸேஸஞ்ஞுனா ப⁴க³வதா ஸப்³ப³ங் ஞெய்யங் யாதா²வதோ அபி⁴ஸம்பு³ஜ்ஜி²த்வா எத்தகாவ ஓகா⁴ தே³ஸிதா, இமே ஏவ ச தே³ஸிதாதி. வட்டஸ்மிங் ஓஹனந்தி ஓஸீதா³பெந்தீதி ஓகா⁴, ஓஹனந்தி ஹெட்டா² கத்வா ஹனந்தி கா³மெந்தி, ததா²பூ⁴தா ஸத்தே அதோ⁴ கா³மெந்தி நாம. அயஞ்ச அத்தோ² ‘‘ஸப்³போ³பி சேஸா’’திஆதி³னா பரதோ அட்ட²கதா²யமேவ ஆக³மிஸ்ஸதி. காமனட்டே²ன காமோ, காமோ ச ஸோ யதா²வுத்தேனத்தே²ன ஓகோ⁴ சாதி, காமேஸு ஓகோ⁴தி வா காமோகோ⁴. ப⁴வோகோ⁴ நாம ப⁴வராகோ³தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ரூபாரூபப⁴வேஸு ச²ந்த³ராகோ³ ஜா²னநிகந்தி சா’’தி வுத்தங். ஸுமங்க³லவிலாஸினீஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.312) பன ‘‘ஸஸ்ஸததி³ட்டி²ஸஹக³தராகோ³ சா’’தி வுத்தங். தத்த² பட²மோ உபபத்திப⁴வேஸு ராகோ³, து³தியோ கம்மப⁴வே. ப⁴வதி³ட்டி²வினிமுத்தஸ்ஸ தி³ட்டி²க³தஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ‘‘த்³வாஸட்டி²தி³ட்டி²யோ தி³ட்டோ²கோ⁴’’தி வுத்தங், சதுஸச்சந்தோக³த⁴த்தா ஸப்³ப³ஸ்ஸ ஞெய்யஸ்ஸ ‘‘சதூஸு ஸச்சேஸு அஞ்ஞாணங் அவிஜ்ஜோகோ⁴’’தி ஆஹ.
Oghamatarīti yesaṃ oghānaṃ taraṇaṃ pucchitaṃ, te gaṇanaparicchedato sarūpato ca dassetuṃ ‘‘cattāro’’tiādi vuttaṃ. Kasmā panettha cattāro eva oghā vuttā, te ca kāmādayo evāti? Na codetabbametaṃ, yasmā dhammānaṃ sabhāvakiccavisesaññunā bhagavatā sabbaṃ ñeyyaṃ yāthāvato abhisambujjhitvā ettakāva oghā desitā, ime eva ca desitāti. Vaṭṭasmiṃ ohananti osīdāpentīti oghā, ohananti heṭṭhā katvā hananti gāmenti, tathābhūtā satte adho gāmenti nāma. Ayañca attho ‘‘sabbopi cesā’’tiādinā parato aṭṭhakathāyameva āgamissati. Kāmanaṭṭhena kāmo, kāmo ca so yathāvuttenatthena ogho cāti, kāmesu oghoti vā kāmogho. Bhavogho nāma bhavarāgoti dassetuṃ ‘‘rūpārūpabhavesu chandarāgo jhānanikanti cā’’ti vuttaṃ. Sumaṅgalavilāsinīādīsu (dī. ni. aṭṭha. 3.312) pana ‘‘sassatadiṭṭhisahagatarāgo cā’’ti vuttaṃ. Tattha paṭhamo upapattibhavesu rāgo, dutiyo kammabhave. Bhavadiṭṭhivinimuttassa diṭṭhigatassa abhāvato. ‘‘Dvāsaṭṭhidiṭṭhiyo diṭṭhogho’’ti vuttaṃ, catusaccantogadhattā sabbassa ñeyyassa ‘‘catūsu saccesu aññāṇaṃ avijjogho’’ti āha.
இதா³னி தேஸங் ஓக⁴ஸங்கா²தானங் பாபத⁴ம்மானங் உப்பத்திட்டா²னங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்தா²’’திஆதி³ வுத்தங், பவத்திட்டா²னங் பன காமகு³ணாத³யோ த³ஸ்ஸிதா ஏவ. ‘‘பஞ்சஸு காமகு³ணேஸு ச²ந்த³ராகோ³ காமோகோ⁴’’தி எத்த² ப⁴வோக⁴ங் ட²பெத்வா ஸப்³போ³ லோபோ⁴ காமோகோ⁴தி யுத்தங் ஸியா. ஸஸ்ஸததி³ட்டி²ஸஹக³தோ ராகோ³ ப⁴வதி³ட்டி²ஸம்பயுத்தத்தா ப⁴வோகோ⁴தி அட்ட²கதா²ஸு வுத்தோ, ப⁴வோகோ⁴ பன தி³ட்டி²க³தவிப்பயுத்தேஸு ஏவ உப்பஜ்ஜதீதி பாளியங் வுத்தோ. தேனேவாஹ – ‘‘ப⁴வோகோ⁴ சதூஸு தி³ட்டி²விப்பயுத்தலோப⁴ஸஹக³தசித்துப்பாதே³ஸு உப்பஜ்ஜதீ’’தி. தஸ்மா தி³ட்டி²ஸஹக³தலோபோ⁴பி காமோகோ⁴தி யுத்தங் ஸியா. தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகது³க்கா²னஞ்ஹி காரணபூ⁴தா காமாஸவாத³யோபி த்³விதா⁴ வுத்தா, ஆஸவா ஏவ ச ஓகா⁴. காமாஸவனித்³தே³ஸே ச காமேஸூதி காமராக³தி³ட்டி²ராகா³தீ³னங் ஆரம்மணபூ⁴தேஸு தேபூ⁴மகேஸு வத்து²காமேஸூதி அத்தோ² ஸம்ப⁴வதி. தத்த² ஹி உப்பஜ்ஜமானா ஸாயங் தண்ஹா ஸப்³பா³பி ந காமச்ச²ந்தா³தி³னாமங் ந லப⁴தீதி.
Idāni tesaṃ oghasaṅkhātānaṃ pāpadhammānaṃ uppattiṭṭhānaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ, pavattiṭṭhānaṃ pana kāmaguṇādayo dassitā eva. ‘‘Pañcasu kāmaguṇesu chandarāgo kāmogho’’ti ettha bhavoghaṃ ṭhapetvā sabbo lobho kāmoghoti yuttaṃ siyā. Sassatadiṭṭhisahagato rāgo bhavadiṭṭhisampayuttattā bhavoghoti aṭṭhakathāsu vutto, bhavogho pana diṭṭhigatavippayuttesu eva uppajjatīti pāḷiyaṃ vutto. Tenevāha – ‘‘bhavogho catūsu diṭṭhivippayuttalobhasahagatacittuppādesu uppajjatī’’ti. Tasmā diṭṭhisahagatalobhopi kāmoghoti yuttaṃ siyā. Diṭṭhadhammikasamparāyikadukkhānañhi kāraṇabhūtā kāmāsavādayopi dvidhā vuttā, āsavā eva ca oghā. Kāmāsavaniddese ca kāmesūti kāmarāgadiṭṭhirāgādīnaṃ ārammaṇabhūtesu tebhūmakesu vatthukāmesūti attho sambhavati. Tattha hi uppajjamānā sāyaṃ taṇhā sabbāpi na kāmacchandādināmaṃ na labhatīti.
யதி³ பன பஞ்சகாமகு³ணிகோ ச ராகோ³ காமோகோ⁴தி வுத்தோதி கத்வா ப்³ரஹ்மானங் விமானாதீ³ஸு ராக³ஸ்ஸ தி³ட்டி²ராக³ஸ்ஸ ச காமோக⁴பா⁴வோ படிஸேதி⁴தப்³போ³ ஸியா, ஏவங் ஸதி காமோக⁴ப⁴வோக⁴வினிமுத்தேன நாம லோபே⁴ன ப⁴விதப்³ப³ங் . ஸோ யதா³ தி³ட்டி²க³தவிப்பயுத்தேஸு உப்பஜ்ஜதி, ததா³ தேன ஸம்பயுத்தோ அவிஜ்ஜோகோ⁴ ஓக⁴விப்பயுத்தோதி தோ³மனஸ்ஸவிசிகிச்சு²த்³த⁴ச்சஸம்பயுத்தஸ்ஸ விய தஸ்ஸபி ஓக⁴விப்பயுத்ததா வத்தப்³பா³ ஸியா ‘‘சதூஸுபி தி³ட்டி²க³தவிப்பயுத்தலோப⁴ஸஹக³தேஸு சித்துப்பாதே³ஸு உப்பன்னோ மோஹோ ஸியா ஓக⁴ஸம்பயுத்தோ ஸியா ஓக⁴விப்பயுத்தோ’’தி. ‘‘காமோகோ⁴ அட்ட²ஸு லோப⁴ஸஹக³தேஸு சித்துப்பாதே³ஸு உப்பஜ்ஜதீ’’தி, ‘‘காமோக⁴ங் படிச்ச தி³ட்டோ²கோ⁴ அவிஜ்ஜோகோ⁴’’தி ச வசனதோ தி³ட்டி²ஸஹக³தோ காமோகோ⁴ ந ஹோதீதி ந ஸக்கா வத்துங். ததா² ஹெத்த² ‘‘ரூபாரூபப⁴வேஸு ச²ந்த³ராகோ³ ஜா²னநிகந்தி ச ப⁴வோகோ⁴ நாமாதி எத்தகமேவ வுத்தங், ந வுத்தங் ஸஸ்ஸததி³ட்டி²ஸஹக³தோ ராகோ³’’தி.
Yadi pana pañcakāmaguṇiko ca rāgo kāmoghoti vuttoti katvā brahmānaṃ vimānādīsu rāgassa diṭṭhirāgassa ca kāmoghabhāvo paṭisedhitabbo siyā, evaṃ sati kāmoghabhavoghavinimuttena nāma lobhena bhavitabbaṃ . So yadā diṭṭhigatavippayuttesu uppajjati, tadā tena sampayutto avijjogho oghavippayuttoti domanassavicikicchuddhaccasampayuttassa viya tassapi oghavippayuttatā vattabbā siyā ‘‘catūsupi diṭṭhigatavippayuttalobhasahagatesu cittuppādesu uppanno moho siyā oghasampayutto siyā oghavippayutto’’ti. ‘‘Kāmogho aṭṭhasu lobhasahagatesu cittuppādesu uppajjatī’’ti, ‘‘kāmoghaṃ paṭicca diṭṭhogho avijjogho’’ti ca vacanato diṭṭhisahagato kāmogho na hotīti na sakkā vattuṃ. Tathā hettha ‘‘rūpārūpabhavesu chandarāgo jhānanikanti ca bhavogho nāmāti ettakameva vuttaṃ, na vuttaṃ sassatadiṭṭhisahagato rāgo’’ti.
அதோ⁴க³மனட்டே²னாதி ஹெட்டா²பவத்தனட்டே²ன. ஹெட்டா²பவத்தனஞ்செத்த² ந கேவலங் அபாயக³மனியபா⁴வேன, அத² கோ² ஸங்ஸாரதரகாவரோத⁴னேனபீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘உபரிப⁴வஞ்சா’’திஆதி³ வுத்தங். காமங் நிப்³பா³னங் அரூபிபா⁴வா அதே³ஸங், ந தஸ்ஸ டா²னவஸேன உபரிக³ஹணங், ஸப்³ப³ஸங்க²தவினிஸ்ஸடத்தா பன ஸப்³ப³ஸ்ஸபி ப⁴வஸ்ஸ உபரீதி வத்தப்³ப³தங் அரஹதீதி கத்வா வுத்தங் ‘‘உபரிப⁴வங் நிப்³பா³ன’’ந்தி. ‘‘மஹாஉத³கோகோ⁴’’திஆதீ³ஸு ராஸட்டோ² ஓக⁴-ஸத்³தோ³தி ‘‘மஹா ஹேஸோ கிலேஸராஸீ’’தி வுத்தங் ஸேஸேஸுபீதி ப⁴வோகா⁴தீ³ஸுபி.
Adhogamanaṭṭhenāti heṭṭhāpavattanaṭṭhena. Heṭṭhāpavattanañcettha na kevalaṃ apāyagamaniyabhāvena, atha kho saṃsāratarakāvarodhanenapīti dassetuṃ ‘‘uparibhavañcā’’tiādi vuttaṃ. Kāmaṃ nibbānaṃ arūpibhāvā adesaṃ, na tassa ṭhānavasena uparigahaṇaṃ, sabbasaṅkhatavinissaṭattā pana sabbassapi bhavassa uparīti vattabbataṃ arahatīti katvā vuttaṃ ‘‘uparibhavaṃ nibbāna’’nti. ‘‘Mahāudakogho’’tiādīsu rāsaṭṭho ogha-saddoti ‘‘mahā heso kilesarāsī’’ti vuttaṃ sesesupīti bhavoghādīsupi.
அப்பதிட்ட²ஹந்தோதி கிலேஸாதீ³னங் வஸேன அஸந்திட்ட²ந்தோ, அஸங்ஸீத³ந்தோதி அத்தோ². அனாயூஹந்தோதி அபி⁴ஸங்கா²ராதி³வஸேன ந ஆயூஹந்தோ மஜ்ஜி²மங் படிபத³ங் விலங்கி⁴த்வா நிப்³பு³ய்ஹந்தோ. தேனாஹ – ‘‘அவாயமந்தோ’’தி, மிச்சா²வாயாமவஸேன அவாயமந்தோதி அதி⁴ப்பாயோ. கூ³ள்ஹந்தி ஸங்வுதங். படிச்ச²ன்னந்தி தஸ்ஸேவ வேவசனங். அத்த²வஸேன வா ஸங்வுத்தங் கூ³ள்ஹங், ஸத்³த³வஸேனபி அபாகடங் படிச்ச²ன்னங் அந்தரதீ³பாதி³கே டா²தப்³ப³ட்டா²னே. ஆயூஹந்தாதி ஹத்தே²ஹி ச பாதே³ஹி ச வாயமந்தா. ஏதங் அத்த²ஜாதங், ஏதங் வா விஸ்ஸஜ்ஜனங்.
Appatiṭṭhahantoti kilesādīnaṃ vasena asantiṭṭhanto, asaṃsīdantoti attho. Anāyūhantoti abhisaṅkhārādivasena na āyūhanto majjhimaṃ paṭipadaṃ vilaṅghitvā nibbuyhanto. Tenāha – ‘‘avāyamanto’’ti, micchāvāyāmavasena avāyamantoti adhippāyo. Gūḷhanti saṃvutaṃ. Paṭicchannanti tasseva vevacanaṃ. Atthavasena vā saṃvuttaṃ gūḷhaṃ, saddavasenapi apākaṭaṃ paṭicchannaṃ antaradīpādike ṭhātabbaṭṭhāne. Āyūhantāti hatthehi ca pādehi ca vāyamantā. Etaṃ atthajātaṃ, etaṃ vā vissajjanaṃ.
இதா³னி யேனாதி⁴ப்பாயேன ப⁴க³வதா ததா²கூ³ள்ஹங் கத்வா பஞ்ஹோ கதி²தோ, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘கிங் பனாதிஆதி³ வுத்தங். நிக்³க³ஹமுகே²னாதி வேனெய்யானங் வினயஉபாயபூ⁴தனிக்³க³ஹவஸேன. தேனாஹ யே பண்டி³தமானினோ’’திஆதி³. பவய்ஹ பவய்ஹாதி ஓபு²ணித்வா ஓபு²ணித்வா.
Idāni yenādhippāyena bhagavatā tathāgūḷhaṃ katvā pañho kathito, taṃ dassetuṃ ‘‘kiṃ panātiādi vuttaṃ. Niggahamukhenāti veneyyānaṃ vinayaupāyabhūtaniggahavasena. Tenāha ye paṇḍitamānino’’tiādi. Pavayha pavayhāti ophuṇitvā ophuṇitvā.
ஸோதி தே³வபுத்தோ நிஹதமானோ அஹோஸி யதா²விஸ்ஸஜ்ஜிதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ அஜானந்தோ. யதா²தி அனியமவசனங் நியமனித்³தி³ட்ட²ங் ஹோதி, தங்ஸம்ப³ந்த⁴ஞ்ச கத²ந்தி புச்சா²வசனந்தி தது³ப⁴யஸ்ஸ அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யதா²ஹங் ஜானாமி, ஏவங் மே கதே²ஹீ’’தி ஆஹ.
Soti devaputto nihatamāno ahosi yathāvissajjitassa atthassa ajānanto. Yathāti aniyamavacanaṃ niyamaniddiṭṭhaṃ hoti, taṃsambandhañca kathanti pucchāvacananti tadubhayassa atthaṃ dassento ‘‘yathāhaṃ jānāmi, evaṃ me kathehī’’ti āha.
யதா³ஸ்வாஹந்தி யதா³ ஸு அஹங், ஸு-காரோ நிபாதமத்தங் ‘‘யதி³த³ங் கத²ங் ஸூ’’திஆதீ³ஸு விய. ஸப்³ப³பதே³ஸூதி ‘‘ததா³ஸ்ஸு ஸங்ஸீதா³மீ’’திஆதீ³ஸு தீஸுபி பதே³ஸு. அதரந்தோதி ஓகா⁴னங் அதிக்கமனத்த²ங் தரணப்பயோக³ங் அகரொந்தோ. தத்தே²வாதி ஓக⁴னியஓகே⁴ஸு ஏவ. ஓஸீதா³மீதி நிமுஜ்ஜாமி ஓகே⁴ஹி அஜ்ஜொ²த்த²டோ ஹோமி. நிப்³பு³ய்ஹாமீதி ஓகே⁴ஹி நிப்³பூ³ள்ஹோ ஹோமி. டா²துங் அஸக்கொந்தோ அஸங்ஸீத³ந்தோ. அதிவத்தாமீதி அனுபயோக³ங் அதிக்கமாமி, அபனிதா⁴னவஸேன ஸம்மாபடிபத்திங் விராதே⁴மீதி அத்தோ². டா²னே ச வாயாமே சாதி வக்க²மானவிபா⁴கே³ பதிட்ட²ஹனே வாயாமே ச தோ³ஸங் தி³ஸ்வாதி பதிட்டா²னாயூஹனேஸு ஸங்ஸீத³னநிப்³பு³ய்ஹனஸங்கா²தங் தரணஸ்ஸ விப³ந்த⁴னபூ⁴தங் ஆதீ³னவங் தி³ஸ்வான. இத³ங் ப⁴க³வதா போ³தி⁴மூலே அத்தனா பவத்தித-புப்³ப³பா⁴க³-மனஸிகாரவஸேன வுத்தங். அதிட்ட²ந்தோ அவாயமந்தோதி பதிட்டா²னாயூஹனகரணகிலேஸாதீ³னங் பரிவஜ்ஜனேன அஸங்ஸீத³ந்தோ அனிப்³பு³ய்ஹந்தோ. தே³வதாயபி படிவித்³தோ⁴ தத³த்தோ² உபனிஸ்ஸயஸம்பன்னதாய விமுத்திபரிபாசனீயத⁴ம்மானங் பரிபக்கத்தா. ந பன பாகடோ விபஞ்சிதஞ்ஞூஆதீ³னங், உக்³க⁴டிதஞ்ஞூனங் பன யதா² தஸ்ஸா தே³வதாய, ததா² பாகடோ ஏவாதி. ஸத்த து³கா இதா³னி வுச்சமானரூபா த³ஸ்ஸிதா போராணட்ட²கதா²யங். கிலேஸவஸேன ஸந்திட்ட²ந்தோதி லோபா⁴தீ³ஹி அபி⁴பூ⁴ததாய ஸங்ஸாரே பதிட்ட²ஹந்தோ ஸம்மா அப்படிபஜ்ஜனேன தத்தே²வ ஸங்ஸீத³தி நாம. அபி⁴ஸங்கா²ரவஸேனாதி தத்தே²வாபி⁴ஸங்கா²ரசேதனாய சேதெந்தோ ஸம்மாபடிபத்தியொக்³யஸ்ஸ க²ணஸ்ஸ அதிவத்தனேன நிப்³பு³ய்ஹதி நாம. இமினா நயேன ஸேஸது³கேஸுபி அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
Yadāsvāhanti yadā su ahaṃ, su-kāro nipātamattaṃ ‘‘yadidaṃ kathaṃ sū’’tiādīsu viya. Sabbapadesūti ‘‘tadāssu saṃsīdāmī’’tiādīsu tīsupi padesu. Atarantoti oghānaṃ atikkamanatthaṃ taraṇappayogaṃ akaronto. Tatthevāti oghaniyaoghesu eva. Osīdāmīti nimujjāmi oghehi ajjhotthaṭo homi. Nibbuyhāmīti oghehi nibbūḷho homi. Ṭhātuṃ asakkonto asaṃsīdanto. Ativattāmīti anupayogaṃ atikkamāmi, apanidhānavasena sammāpaṭipattiṃ virādhemīti attho. Ṭhāne ca vāyāme cāti vakkhamānavibhāge patiṭṭhahane vāyāme ca dosaṃ disvāti patiṭṭhānāyūhanesu saṃsīdananibbuyhanasaṅkhātaṃ taraṇassa vibandhanabhūtaṃ ādīnavaṃ disvāna. Idaṃ bhagavatā bodhimūle attanā pavattita-pubbabhāga-manasikāravasena vuttaṃ. Atiṭṭhanto avāyamantoti patiṭṭhānāyūhanakaraṇakilesādīnaṃ parivajjanena asaṃsīdanto anibbuyhanto. Devatāyapi paṭividdho tadattho upanissayasampannatāya vimuttiparipācanīyadhammānaṃ paripakkattā. Na pana pākaṭo vipañcitaññūādīnaṃ, ugghaṭitaññūnaṃ pana yathā tassā devatāya, tathā pākaṭo evāti. Satta dukā idāni vuccamānarūpā dassitā porāṇaṭṭhakathāyaṃ. Kilesavasena santiṭṭhantoti lobhādīhi abhibhūtatāya saṃsāre patiṭṭhahanto sammā appaṭipajjanena tattheva saṃsīdati nāma. Abhisaṅkhāravasenāti tatthevābhisaṅkhāracetanāya cetento sammāpaṭipattiyogyassa khaṇassa ativattanena nibbuyhati nāma. Iminā nayena sesadukesupi attho veditabbo.
எத்த² ச வட்டமூலகா கிலேஸாதி தேஸங் வஸேன ஸங்ஸாரே அவட்டா²னங் தங்தங்கம்முனா தத்த² தத்த² ப⁴வே அபி⁴னிப்³ப³த்தி, கிலேஸா பன தேஸங் பச்சயமத்தங். தத்த² தத்த² ப⁴வே அபராபரங் நிப்³ப³த்தெந்தோ ஸங்ஸாரே நிப்³பு³ய்ஹதி நாமாதி இமஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன பட²மது³கோ வுத்தோ. இமே ஸத்தா ஸங்ஸாரே பரிப்³ப⁴மந்தா து³விதா⁴ தண்ஹாசரிதா தி³ட்டி²சரிதா சாதி தேஸங் ஸங்ஸாரனாயிகபூ⁴தானங் த⁴ம்மானங் வஸேன ஸந்திட்ட²னங், தத³ஞ்ஞேஸங் பவத்திபச்சயானங் வஸேன ஆயூஹனந்தி இமஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன து³தியது³கோ வுத்தோ. ஸங்யோஜனியேஸு த⁴ம்மேஸு அஸ்ஸாத³த³ஸ்ஸனஸபா⁴வாய தண்ஹாய வஸேன விஸேஸதோ பதிட்டா²னங், அமுத்திமக்³கே³ முத்திமக்³க³பராமாஸதோ ததா² ஆயூஹனம்பி தி³ட்டி²யா வஸேன ஹோதீதி த³ஸ்ஸேதுங் ததியது³கோ வுத்தோ. சதுத்த²து³கே பன அதி⁴ப்பாயோ அட்ட²கதா²ய ஏவ விபா⁴விதோ. யஸ்மா ‘‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா’’தி அபி⁴னிவிஸந்தோ அரூபராக³ங், அஸஞ்ஞூபக³ங் வா அவிமொக்க²ங்யேவ விமொக்கோ²தி க³ஹெத்வா ஸங்ஸாரே ஏவ ஓலீயதி. தேனாஹ ‘‘ஓலீயனாபி⁴னிவேஸா ஹி ப⁴வதி³ட்டீ²’’தி. யஸ்மா பன காமப⁴வாதீ³ஸு யங் வா தங் வா ப⁴வங் பத்வா அத்தா உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணாதி அபி⁴னிவிஸந்தோ ப⁴வவிப்பமொக்கா²வஹாய ஸம்மாபடிபத்தியா அப்படிபஜ்ஜனேன தங் அதிவத்ததி. தேன வுத்தங் ‘‘அதிதா⁴வனாபி⁴னிவேஸா விப⁴வதி³ட்டீ²’’தி.
Ettha ca vaṭṭamūlakā kilesāti tesaṃ vasena saṃsāre avaṭṭhānaṃ taṃtaṃkammunā tattha tattha bhave abhinibbatti, kilesā pana tesaṃ paccayamattaṃ. Tattha tattha bhave aparāparaṃ nibbattento saṃsāre nibbuyhati nāmāti imassa atthassa dassanavasena paṭhamaduko vutto. Ime sattā saṃsāre paribbhamantā duvidhā taṇhācaritā diṭṭhicaritā cāti tesaṃ saṃsāranāyikabhūtānaṃ dhammānaṃ vasena santiṭṭhanaṃ, tadaññesaṃ pavattipaccayānaṃ vasena āyūhananti imassa atthassa dassanavasena dutiyaduko vutto. Saṃyojaniyesu dhammesu assādadassanasabhāvāya taṇhāya vasena visesato patiṭṭhānaṃ, amuttimagge muttimaggaparāmāsato tathā āyūhanampi diṭṭhiyā vasena hotīti dassetuṃ tatiyaduko vutto. Catutthaduke pana adhippāyo aṭṭhakathāya eva vibhāvito. Yasmā ‘‘sassato attā’’ti abhinivisanto arūparāgaṃ, asaññūpagaṃ vā avimokkhaṃyeva vimokkhoti gahetvā saṃsāre eva olīyati. Tenāha ‘‘olīyanābhinivesā hi bhavadiṭṭhī’’ti. Yasmā pana kāmabhavādīsu yaṃ vā taṃ vā bhavaṃ patvā attā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇāti abhinivisanto bhavavippamokkhāvahāya sammāpaṭipattiyā appaṭipajjanena taṃ ativattati. Tena vuttaṃ ‘‘atidhāvanābhinivesā vibhavadiṭṭhī’’ti.
லீனவஸேன ஸந்திட்ட²ந்தோதி கோஸஜ்ஜாதி³வஸேன ஸங்கோசாபஜ்ஜனேன ஸம்மா அப்படிபஜ்ஜந்தோ. உத்³த⁴ச்சவஸேன ஆயூஹந்தோதி ஸம்மாஸமாதி⁴னோ அபா⁴வேன விக்கே²பவஸேன பஞ்சமோ து³கோ வுத்தோ. யதா² காமஸுக²ங் பவிட்ட²ஸ்ஸ ஸமாதா⁴னங் நத்தி² சித்தஸ்ஸ உபக்கிலிட்ட²த்தா, ஏவங் அத்தபரிதாபனமனுயுத்தஸ்ஸ காயஸ்ஸ உபக்கிலிட்ட²த்தா. இதி சித்தகாயபரிக்கிலேஸகரா த்³வே அந்தா தண்ஹாதி³ட்டி²னிஸ்ஸயதாய ஸங்ஸீத³னநிப்³பு³ய்ஹனநிமித்தா வுத்தா ச²ட்ட²து³கே. புப்³பே³ ஸப்பதே³ஸதோவ ஸங்கிலேஸத⁴ம்மா ‘‘ஸங்ஸீத³னநிமித்த’’ந்தி த³ஸ்ஸிதாதி இதா³னி நிப்பதே³ஸதோ த³ஸ்ஸனவஸேன, புப்³பே³ ச ஸாதா⁴ரணதோ அபி⁴ஸங்கா²ரத⁴ம்மா ‘‘நிப்³பு³ய்ஹனநிமித்த’’ந்தி த³ஸ்ஸிதாதி இதா³னி புஞ்ஞானேஞ்ஜாபி⁴ஸங்கா²ரே ஏவ ‘‘ஆயூஹனநிமித்த’’ந்தி த³ஸ்ஸனவஸேன ஸத்தமது³கோ வுத்தோ. ஏவஞ்ஹி து³க்³க³திஸுக³தூபபத்திவஸேன ஸங்ஸீத³னநிப்³பு³ய்ஹனானி விப⁴ஜ்ஜ த³ஸ்ஸிதானி ஹொந்தீதி. தேனேவாஹ ‘‘வுத்தம்பி சேத’’ந்திஆதி³. அதோ⁴பா⁴க³ங் து³க்³க³திங் க³மெந்தீதி அதோ⁴பா⁴க³ங்க³மனீயா அனுனாஸிகலோபங் அகத்வா. ததா² உபரிபா⁴க³ங் க³மெந்தீதி உபரிபா⁴க³ங்க³மனீயா.
Līnavasena santiṭṭhantoti kosajjādivasena saṃkocāpajjanena sammā appaṭipajjanto. Uddhaccavasena āyūhantoti sammāsamādhino abhāvena vikkhepavasena pañcamo duko vutto. Yathā kāmasukhaṃ paviṭṭhassa samādhānaṃ natthi cittassa upakkiliṭṭhattā, evaṃ attaparitāpanamanuyuttassa kāyassa upakkiliṭṭhattā. Iti cittakāyaparikkilesakarā dve antā taṇhādiṭṭhinissayatāya saṃsīdananibbuyhananimittā vuttā chaṭṭhaduke. Pubbe sappadesatova saṃkilesadhammā ‘‘saṃsīdananimitta’’nti dassitāti idāni nippadesato dassanavasena, pubbe ca sādhāraṇato abhisaṅkhāradhammā ‘‘nibbuyhananimitta’’nti dassitāti idāni puññāneñjābhisaṅkhāre eva ‘‘āyūhananimitta’’nti dassanavasena sattamaduko vutto. Evañhi duggatisugatūpapattivasena saṃsīdananibbuyhanāni vibhajja dassitāni hontīti. Tenevāha ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi. Adhobhāgaṃ duggatiṃ gamentīti adhobhāgaṅgamanīyā anunāsikalopaṃ akatvā. Tathā uparibhāgaṃ gamentīti uparibhāgaṅgamanīyā.
எத்த² ச ஓக⁴தரணங் புச்சி²தேன ப⁴க³வதா ‘‘அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹ’’ந்தி தஸ்ஸ பஹானங்க³மேவ த³ஸ்ஸிதங், ந ஸம்பயோக³ங்க³ந்தி? ந ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், யாவதா யேன பதிட்டா²னங் ஹோதி, யேன ச ஆயூஹனங், தது³ப⁴யபடிக்கே²பமுகே²ன தப்படிபக்க²த⁴ம்மத³ஸ்ஸனமேதந்தி. ந ஹேஸ அ-காரோ கேவலங் படிஸேதே⁴, அத² கோ² படிபக்கே² ‘‘அகுஸலா த⁴ம்மா, அஹிதோ, அத⁴ம்மோ’’திஆதீ³ஸு விய, தஸ்மா அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி பதிட்டா²னாயூஹனானங் படிபக்க²வஸேன பவத்தமானோ ததா²பவத்திஹேதூவாதி அயமெத்த² அத்தோ². கோ²தி ச அவதா⁴ரணத்தே² நிபாதோ ‘‘அஸ்ஸோஸி கோ²’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 1) விய. தேன அப்பதிட்டா²னஸ்ஸ ஏகங்ஸிகதங் த³ஸ்ஸேதி. ஸோயங் கோ²-ஸத்³தோ³ ‘‘அனாயூஹ’’ந்தி எத்தா²பி ஆனெத்வா வத்தப்³போ³. அனாயூஹனம்பி ஹி ஏகங்ஸிகமேவாதி தஸ்ஸ படிபக்கோ² ஸஹ விபஸ்ஸனாய அரியமக்³கோ³. தேன ஹி ஓக⁴தரணங் ஹோதி, ந அஞ்ஞதா². ஏவமயங் யதா²னுஸந்தி⁴தே³ஸனா கதா, தே³வதா ச ஸஹவிபஸ்ஸனங் மக்³க³ங் படிவிஜ்ஜீ²தி பட²மப²லே பதிட்டா²ஸி. தேன வுத்தங் ‘‘இமங் பஞ்ஹவிஸ்ஸஜ்ஜன’’ந்திஆதி³.
Ettha ca oghataraṇaṃ pucchitena bhagavatā ‘‘appatiṭṭhaṃ anāyūha’’nti tassa pahānaṅgameva dassitaṃ, na sampayogaṅganti? Na evaṃ daṭṭhabbaṃ, yāvatā yena patiṭṭhānaṃ hoti, yena ca āyūhanaṃ, tadubhayapaṭikkhepamukhena tappaṭipakkhadhammadassanametanti. Na hesa a-kāro kevalaṃ paṭisedhe, atha kho paṭipakkhe ‘‘akusalā dhammā, ahito, adhammo’’tiādīsu viya, tasmā appatiṭṭhaṃ anāyūhanti patiṭṭhānāyūhanānaṃ paṭipakkhavasena pavattamāno tathāpavattihetūvāti ayamettha attho. Khoti ca avadhāraṇatthe nipāto ‘‘assosi kho’’tiādīsu (pārā. 1) viya. Tena appatiṭṭhānassa ekaṃsikataṃ dasseti. Soyaṃ kho-saddo ‘‘anāyūha’’nti etthāpi ānetvā vattabbo. Anāyūhanampi hi ekaṃsikamevāti tassa paṭipakkho saha vipassanāya ariyamaggo. Tena hi oghataraṇaṃ hoti, na aññathā. Evamayaṃ yathānusandhidesanā katā, devatā ca sahavipassanaṃ maggaṃ paṭivijjhīti paṭhamaphale patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ ‘‘imaṃ pañhavissajjana’’ntiādi.
‘‘சிரஸ்ஸா’’தி இமினா ஸமானத்த²ங் பத³ந்தரமேதந்தி ஆஹ ‘‘சிரஸ்ஸ காலஸ்ஸா’’தி யதா² ‘‘மமங் வா, பி⁴க்க²வே’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.5-6) எத்த² ‘‘மமா’’தி இமினா ஸமானத்த²ங் பத³ந்தரங் மமந்தி. ந தி³ட்ட²புப்³பா³தி அத³ஸ்ஸாவீ. அத³ஸ்ஸாவிதா ச தி³ஸ்வா கத்தப்³ப³கிச்சஸ்ஸ அஸித்³த⁴தாய வேதி³தப்³பா³. அஞ்ஞதா² கா நாம ஸா தே³வதா, யா ப⁴க³வந்தங் ந தி³ட்ட²வதீ? தேனாஹ ‘‘கிங் பனிமாயா’’திஆதி³. த³ஸ்ஸனங் உபாதா³ய ஏவங் வத்துங் வத்ததீதி யதா³ கதா³சி கஞ்சி பியஜாதிகங் தி³ஸ்வா தங் த³ஸ்ஸனங் உபாதா³ய ‘‘சிரேன வத மயங் ஆயஸ்மந்தங் பஸ்ஸாமா’’தி அதி³ட்ட²புப்³ப³ங் தி³ட்ட²புப்³ப³ங் வா ஏவங் வத்துங் யுஜ்ஜதி, அயங் லோகே நிருள்ஹே ஸமுதா³சாரோதி த³ஸ்ஸேதி. ப்³ரஹ்மங் வா வுச்சதி அரியமக்³கோ³, தஸ்ஸ அணனதோ ஜானநதோ படிவிஜ்ஜ²னதோ ப்³ராஹ்மணோ. கிலேஸனிப்³பா³னேனாதி கிலேஸானங் அச்சந்தஸமுச்சே²த³ஸங்கா²தேன நிப்³பா³னேன நிப்³பு³தங் ஸம்மதே³வ வூபஸந்த-ஸப்³ப³கிலேஸத³ரத²-பரிளாஹங். ஆஸத்தவிஸத்தாதீ³ஹீதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன விஸதாதி³ஆகாரே ஸங்க³ண்ஹாதி. வுத்தஞ்ஹேதங் –
‘‘Cirassā’’ti iminā samānatthaṃ padantarametanti āha ‘‘cirassa kālassā’’ti yathā ‘‘mamaṃ vā, bhikkhave’’ti (dī. ni. 1.5-6) ettha ‘‘mamā’’ti iminā samānatthaṃ padantaraṃ mamanti. Na diṭṭhapubbāti adassāvī. Adassāvitā ca disvā kattabbakiccassa asiddhatāya veditabbā. Aññathā kā nāma sā devatā, yā bhagavantaṃ na diṭṭhavatī? Tenāha ‘‘kiṃ panimāyā’’tiādi. Dassanaṃ upādāya evaṃ vattuṃ vattatīti yadā kadāci kañci piyajātikaṃ disvā taṃ dassanaṃ upādāya ‘‘cirena vata mayaṃ āyasmantaṃ passāmā’’ti adiṭṭhapubbaṃ diṭṭhapubbaṃ vā evaṃ vattuṃ yujjati, ayaṃ loke niruḷhe samudācāroti dasseti. Brahmaṃ vā vuccati ariyamaggo, tassa aṇanato jānanato paṭivijjhanato brāhmaṇo. Kilesanibbānenāti kilesānaṃ accantasamucchedasaṅkhātena nibbānena nibbutaṃ sammadeva vūpasanta-sabbakilesadaratha-pariḷāhaṃ. Āsattavisattādīhīti ādi-saddena visatādiākāre saṅgaṇhāti. Vuttañhetaṃ –
‘‘விஸதாதி விஸத்திகா, விஸடாதி விஸத்திகா, விஸாலாதி விஸத்திகா, விஸக்கதீதி விஸத்திகா, விஸங்வாதி³காதி விஸத்திகா, விஸங் ஹரதீதி விஸத்திகா, விஸமூலாதி விஸத்திகா, விஸப²லாதி விஸத்திகா, விஸபரிபோ⁴கோ³தி விஸத்திகா, விஸாலா வா பன ஸா தண்ஹா ரூபே ஸத்³தே³ க³ந்தே⁴ ரஸே பொ²ட்ட²ப்³பே³ த⁴ம்மே குலே க³ணே விஸதா வித்த²தாதி விஸத்திகா’’தி (மஹானி॰ 3).
‘‘Visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visālāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visaṃ haratīti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogoti visattikā, visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe dhamme kule gaṇe visatā vitthatāti visattikā’’ti (mahāni. 3).
தத்த² விஸதாதி வித்த²தா ரூபாதீ³ஸு தேபூ⁴மகத⁴ம்மேஸு அபி⁴ப்³யாபனவஸேன விஸடாதி புரிமவசனமேவ த-காரஸ்ஸ ட-காரங் கத்வா வுத்தங். விஸாலாதி விபுலா. விஸக்கதீதி பரிஸக்கதி, ஸஹதி வா. ரத்தோ ஹி ராக³வத்து²னா பாதே³ன தாளியமானோபி ஸஹதீதி. ஓஸக்கனங் விப்ப²ந்த³னங் வா ‘‘விஸக்கன’’ந்திபி வத³ந்தி. அனிச்சாதி³ங் நிச்சாதி³தோ. க³ண்ஹாதீதி விஸங்வாதி³கா ஹோதி. விஸங் ஹரதீதி ததா² ததா² காமேஸு ஆனிஸங்ஸங் பஸ்ஸந்தீ விவிதே⁴ஹி ஆகாரேஹி நெக்க²ம்மாபி⁴முக²ப்பவத்திதோ சித்தங் ஸங்ஹரதி ஸங்கி²பதி, விஸங் வா து³க்க²ங், தங் ஹரதி, வஹதீதி அத்தோ². து³க்க²னிப்³ப³த்தககம்மஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வதோ விஸமூலா. விஸங் வா து³க்கா²பி⁴பூ⁴தா வேத³னா மூலங் ஏதிஸ்ஸாதி விஸமூலா. து³க்க²ஸமுத³யத்தா விஸங் ப²லங் ஏதிஸ்ஸாதி விஸப²லா. தண்ஹாய ரூபாதி³கஸ்ஸ து³க்க²ஸ்ஸேவ பரிபோ⁴கோ³ ஹோதி, ந அமதஸ்ஸாதி விஸபரிபோ⁴கோ³தி வுத்தா, ஸப்³ப³த்த² நிருத்திவஸேன பத³ஸித்³தி⁴ வேதி³தப்³பா³. யோ பனெத்த² பதா⁴னோ அத்தோ², தங் த³ஸ்ஸேதுங் புன ‘‘விஸாலா வா பனா’’திஆதி³ வுத்தந்தி ஏவமெத்த² விஸத்திகாபத³ஸ்ஸ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. திண்ணங் பட²மது³தியமக்³கே³ஹி. நித்திண்ணங் ததியமக்³கே³ன. உத்திண்ணங் சதுத்த²மக்³கே³ன.
Tattha visatāti vitthatā rūpādīsu tebhūmakadhammesu abhibyāpanavasena visaṭāti purimavacanameva ta-kārassa ṭa-kāraṃ katvā vuttaṃ. Visālāti vipulā. Visakkatīti parisakkati, sahati vā. Ratto hi rāgavatthunā pādena tāḷiyamānopi sahatīti. Osakkanaṃ vipphandanaṃ vā ‘‘visakkana’’ntipi vadanti. Aniccādiṃ niccādito. Gaṇhātīti visaṃvādikā hoti. Visaṃ haratīti tathā tathā kāmesu ānisaṃsaṃ passantī vividhehi ākārehi nekkhammābhimukhappavattito cittaṃ saṃharati saṃkhipati, visaṃ vā dukkhaṃ, taṃ harati, vahatīti attho. Dukkhanibbattakakammassa hetubhāvato visamūlā. Visaṃ vā dukkhābhibhūtā vedanā mūlaṃ etissāti visamūlā. Dukkhasamudayattā visaṃ phalaṃ etissāti visaphalā. Taṇhāya rūpādikassa dukkhasseva paribhogo hoti, na amatassāti visaparibhogoti vuttā, sabbattha niruttivasena padasiddhi veditabbā. Yo panettha padhāno attho, taṃ dassetuṃ puna ‘‘visālā vā panā’’tiādi vuttanti evamettha visattikāpadassa attho veditabbo. Tiṇṇaṃ paṭhamadutiyamaggehi. Nittiṇṇaṃ tatiyamaggena. Uttiṇṇaṃ catutthamaggena.
ஸமனுஞ்ஞோதி ஸம்மதே³வ கதானுஞ்ஞோ. தேனாஹ ‘‘ஏகஜ்ஜா²ஸயோ அஹோஸீ’’தி. அந்தரதா⁴யீதி அத³ஸ்ஸனங் அக³மாஸி. யதா² பன அந்தரதா⁴யி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபி⁴ஸங்க²தகாய’’ந்திஆதி³ வுத்தங். மாலேஹீதி லிங்க³விபல்லாஸேன வுத்தங், ‘‘மாலாஹீ’’தி கேசி பட²ந்தி, ‘‘மல்யேஹீ’’தி வத்தப்³பே³ ய-காரலோபங் கத்வா நித்³தே³ஸோ. அயங் தாவ அட்ட²கதா²ய லீனத்த²வண்ணனா.
Samanuññoti sammadeva katānuñño. Tenāha ‘‘ekajjhāsayo ahosī’’ti. Antaradhāyīti adassanaṃ agamāsi. Yathā pana antaradhāyi, taṃ dassetuṃ ‘‘abhisaṅkhatakāya’’ntiādi vuttaṃ. Mālehīti liṅgavipallāsena vuttaṃ, ‘‘mālāhī’’ti keci paṭhanti, ‘‘malyehī’’ti vattabbe ya-kāralopaṃ katvā niddeso. Ayaṃ tāva aṭṭhakathāya līnatthavaṇṇanā.
நெத்தினயவண்ணனா
Nettinayavaṇṇanā
இதா³னி பகரணனயேன பாளியா அத்த²வண்ணனங் கரிஸ்ஸாம. ஸா பன அத்த²வண்ணனா யஸ்மா தே³ஸனாய ஸமுட்டா²னப்பயோஜனபா⁴ஜனேஸு பிண்ட³த்தே²ஸு ச நித்³தா⁴ரிதேஸு ஸுகரா ஹோதி ஸுவிஞ்ஞெய்யா ச, தஸ்மா ஸுத்ததே³ஸனாய ஸமுட்டா²னாதீ³னி பட²மங் நித்³தா⁴ரயிஸ்ஸாம. தத்த² ஸமுட்டா²னங் தாவ தே³ஸனானிதா³னங், தங் ஸாதா⁴ரணங் அஸாதா⁴ரணந்தி து³வித⁴ங். தத்த² ஸாதா⁴ரணம்பி அப்³ப⁴ந்தரபா³ஹிரபே⁴த³தோ து³வித⁴ங். தத்த² ஸாதா⁴ரணங் அப்³ப⁴ந்தரஸமுட்டா²னங் நாம லோகனாத²ஸ்ஸ மஹாகருணா. தாய ஹி ஸமுஸ்ஸாஹிதஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வேனெய்யானங் த⁴ம்மதே³ஸனாய சித்தங் உத³பாதி³, யங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் – ‘‘ஸத்தேஸு ச காருஞ்ஞதங் படிச்ச பு³த்³த⁴சக்கு²னா லோகங் வோலோகேஸீ’’திஆதி³ (ம॰ நி॰ 1.283; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 9). எத்த² ச ஹேதுஅவத்தா²யபி மஹாகருணாய ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³ யாவதே³வ ஸங்ஸாரமஹோக⁴தோ ஸத்³த⁴ம்மதே³ஸனாஹத்த²தா³னேஹி ஸத்தஸந்தாரணத்த²ங் தது³ப்பத்திதோ. யதா² ச மஹாகருணா, ஏவங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் த³ஸப³லஞாணாதீ³னி ச தே³ஸனாய அப்³ப⁴ந்தரஸமுட்டா²னபா⁴வேன வத்தப்³பா³னி. ஸப்³ப³ஞ்ஹி ஞெய்யத⁴ம்மங் தேஸங் தே³ஸேதப்³ப³ப்பகாரங் ஸத்தானஞ்ச ஆஸயானுஸயாதி³ங் யாதா²வதோ ஜானந்தோ ப⁴க³வா டா²னாட்டா²னாதீ³ஸு கோஸல்லேன வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் விசித்தனயதே³ஸனங் பவத்தேஸீதி. பா³ஹிரங் பன ஸாதா⁴ரணங் ஸமுட்டா²னங் த³ஸஸஹஸ்ஸமஹாப்³ரஹ்மபரிவார-ஸஹம்பதிமஹாப்³ரஹ்முனோ அஜ்ஜே²ஸனங். தத³ஜ்ஜே²ஸனுத்தரகாலஞ்ஹி த⁴ம்மக³ம்பீ⁴ரதாபச்சவெக்க²ணாஜனிதங் அப்பொஸ்ஸுக்கதங் படிப்பஸ்ஸம்பெ⁴த்வா த⁴ம்மஸ்ஸாமீ த⁴ம்மதே³ஸனாய உஸ்ஸாஹஜாதோ அஹோஸி. அஸாதா⁴ரணம்பி அப்³ப⁴ந்தரபா³ஹிரபே⁴த³தோ து³வித⁴மேவ. தத்த² அப்³ப⁴ந்தரங் யாய மஹாகருணாய யேன ச தே³ஸனாஞாணேன இத³ங் ஸுத்தங் பவத்திதங், தது³ப⁴யங் வேதி³தப்³ப³ங் பா³ஹிரங் பன தஸ்ஸா தே³வதாய புச்சா², புச்சா²வஸிகோ ஹேஸ ஸுத்தனிக்கே²போ. தயித³ங் பாளியங் ஆக³தமேவ.
Idāni pakaraṇanayena pāḷiyā atthavaṇṇanaṃ karissāma. Sā pana atthavaṇṇanā yasmā desanāya samuṭṭhānappayojanabhājanesu piṇḍatthesu ca niddhāritesu sukarā hoti suviññeyyā ca, tasmā suttadesanāya samuṭṭhānādīni paṭhamaṃ niddhārayissāma. Tattha samuṭṭhānaṃ tāva desanānidānaṃ, taṃ sādhāraṇaṃ asādhāraṇanti duvidhaṃ. Tattha sādhāraṇampi abbhantarabāhirabhedato duvidhaṃ. Tattha sādhāraṇaṃ abbhantarasamuṭṭhānaṃ nāma lokanāthassa mahākaruṇā. Tāya hi samussāhitassa bhagavato veneyyānaṃ dhammadesanāya cittaṃ udapādi, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’tiādi (ma. ni. 1.283; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 9). Ettha ca hetuavatthāyapi mahākaruṇāya saṅgaho daṭṭhabbo yāvadeva saṃsāramahoghato saddhammadesanāhatthadānehi sattasantāraṇatthaṃ taduppattito. Yathā ca mahākaruṇā, evaṃ sabbaññutaññāṇaṃ dasabalañāṇādīni ca desanāya abbhantarasamuṭṭhānabhāvena vattabbāni. Sabbañhi ñeyyadhammaṃ tesaṃ desetabbappakāraṃ sattānañca āsayānusayādiṃ yāthāvato jānanto bhagavā ṭhānāṭṭhānādīsu kosallena veneyyajjhāsayānurūpaṃ vicittanayadesanaṃ pavattesīti. Bāhiraṃ pana sādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ dasasahassamahābrahmaparivāra-sahampatimahābrahmuno ajjhesanaṃ. Tadajjhesanuttarakālañhi dhammagambhīratāpaccavekkhaṇājanitaṃ appossukkataṃ paṭippassambhetvā dhammassāmī dhammadesanāya ussāhajāto ahosi. Asādhāraṇampi abbhantarabāhirabhedato duvidhameva. Tattha abbhantaraṃ yāya mahākaruṇāya yena ca desanāñāṇena idaṃ suttaṃ pavattitaṃ, tadubhayaṃ veditabbaṃ bāhiraṃ pana tassā devatāya pucchā, pucchāvasiko hesa suttanikkhepo. Tayidaṃ pāḷiyaṃ āgatameva.
பயோஜனம்பி ஸாதா⁴ரணாஸாதா⁴ரணதோ து³வித⁴ங். தத்த² ஸாதா⁴ரணங் அனுக்கமேன யாவ அனுபாதா³பரினிப்³பா³னங் விமுத்திரஸத்தா ப⁴க³வதோ தே³ஸனாய. தேனேவாஹ ‘‘ஏதத³த்தா² கதா², ஏதத³த்தா² மந்தனா’’திஆதி³ (பரி॰ 366). அஸாதா⁴ரணங் பன தஸ்ஸா தே³வதாய த³ஸ்ஸனமக்³க³ஸமதி⁴க³மோ, உப⁴யம்பேதங் பா³ஹிரமேவ. ஸசே பன வேனெய்யஸந்தானக³தம்பி தே³ஸனாப³லஸித்³தி⁴ஸங்கா²தங் பயோஜனங் அதி⁴ப்பாயஸமிஜ்ஜ²னபா⁴வதோ யதா²தி⁴ப்பேதத்த²ஸித்³தி⁴யா மஹாகாருணிகஸ்ஸ ப⁴க³வதோபி பயோஜனமேவாதி க³ண்ஹெய்ய, இமினா பரியாயேனஸ்ஸ அப்³ப⁴ந்தரதாபி ஸியா.
Payojanampi sādhāraṇāsādhāraṇato duvidhaṃ. Tattha sādhāraṇaṃ anukkamena yāva anupādāparinibbānaṃ vimuttirasattā bhagavato desanāya. Tenevāha ‘‘etadatthā kathā, etadatthā mantanā’’tiādi (pari. 366). Asādhāraṇaṃ pana tassā devatāya dassanamaggasamadhigamo, ubhayampetaṃ bāhirameva. Sace pana veneyyasantānagatampi desanābalasiddhisaṅkhātaṃ payojanaṃ adhippāyasamijjhanabhāvato yathādhippetatthasiddhiyā mahākāruṇikassa bhagavatopi payojanamevāti gaṇheyya, iminā pariyāyenassa abbhantaratāpi siyā.
அபிச தஸ்ஸா தே³வதாய ஓக⁴தரணாகாரஸ்ஸ யாதா²வதோ அனவபோ³தோ⁴ இமிஸ்ஸா தே³ஸனாய ஸமுட்டா²னங், தத³வபோ³தோ⁴ பயோஜனங். ஸோ ஹி இமாய தே³ஸனாய ப⁴க³வந்தங் பயோஜேதி தன்னிப்பா²த³னபராயங் தே³ஸனாதி கத்வா. யஞ்ஹி தே³ஸனாய ஸாதே⁴தப்³ப³ங் ப²லங், தங் ஆகங்கி²தப்³ப³த்தா தே³ஸகங் தே³ஸனாய பயோஜேதீதி பயோஜனந்தி வுச்சதி. ததா² தே³வதாய தத³ஞ்ஞேஸஞ்ச வினெய்யானங் பதிட்டா²னாயூஹனவிஸ்ஸஜ்ஜனஞ்செத்த² பயோஜனங் . ததா² ஸங்ஸாரசக்கனிவத்தி-ஸத்³த⁴ம்மசக்கப்பவத்திஸஸ்ஸதாதி³மிச்சா²சார-நிராகரணங் ஸம்மாவாத³புரெக்கா²ரோ அகுஸலமூலஸமூஹனநங் குஸலமூலஸமாரோபனங் அபாயத்³வாரபித³ஹனங் ஸக்³க³மொக்க²த்³வாரவிவரணங் பரியுட்டா²னவூபஸமனங் அனுஸயஸமுக்³கா⁴தனங் ‘‘முத்தோ மோசெஸ்ஸாமீ’’தி புரிமபடிஞ்ஞாஅவிஸங்வாத³னங் தப்படிபக்க²மாரமனோரத²விஸங்வாத³னங் தித்தி²யஸமயனிம்மத²னங் பு³த்³த⁴த⁴ம்மபதிட்டா²பனந்தி ஏவமாதீ³னிபி பயோஜனானி இத⁴ வேதி³தப்³பா³னி.
Apica tassā devatāya oghataraṇākārassa yāthāvato anavabodho imissā desanāya samuṭṭhānaṃ, tadavabodho payojanaṃ. So hi imāya desanāya bhagavantaṃ payojeti tannipphādanaparāyaṃ desanāti katvā. Yañhi desanāya sādhetabbaṃ phalaṃ, taṃ ākaṅkhitabbattā desakaṃ desanāya payojetīti payojananti vuccati. Tathā devatāya tadaññesañca vineyyānaṃ patiṭṭhānāyūhanavissajjanañcettha payojanaṃ . Tathā saṃsāracakkanivatti-saddhammacakkappavattisassatādimicchācāra-nirākaraṇaṃ sammāvādapurekkhāro akusalamūlasamūhananaṃ kusalamūlasamāropanaṃ apāyadvārapidahanaṃ saggamokkhadvāravivaraṇaṃ pariyuṭṭhānavūpasamanaṃ anusayasamugghātanaṃ ‘‘mutto mocessāmī’’ti purimapaṭiññāavisaṃvādanaṃ tappaṭipakkhamāramanorathavisaṃvādanaṃ titthiyasamayanimmathanaṃ buddhadhammapatiṭṭhāpananti evamādīnipi payojanāni idha veditabbāni.
யதா² தே³வதா ஓக⁴தரணே ஸங்ஸயபக்க²ந்தா³, தாதி³ஸா அஞ்ஞே ச ஸங்கா²தத⁴ம்மானங் ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ச படிபத்திங் அஜானந்தா அஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவன-தா⁴ரண-பரிசய-மனஸிகாரவிபல்லத்த²பு³த்³தி⁴கா ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவன-தா⁴ரண-பரிசயவிமுகா² ச ப⁴வவிமொக்கே²ஸினோ வினெய்யா இமிஸ்ஸா தே³ஸனாய பா⁴ஜனங்.
Yathā devatā oghataraṇe saṃsayapakkhandā, tādisā aññe ca saṅkhātadhammānaṃ sammāsambuddhassa ca paṭipattiṃ ajānantā asaddhammassavana-dhāraṇa-paricaya-manasikāravipallatthabuddhikā saddhammassavana-dhāraṇa-paricayavimukhā ca bhavavimokkhesino vineyyā imissā desanāya bhājanaṃ.
பிண்ட³த்தா² பன ‘‘அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹ’’ந்தி பத³த்³வயே சதுஸச்சகம்மட்டா²னானுயோக³வஸேன யோனிஸோமனஸிகாரப³ஹுலீகாரோ குஸலமூலஸமாயோகோ³ ஓலீயனாதிதா⁴வனாவிஸ்ஸஜ்ஜனங் உபாயவினிப³ந்த⁴வித⁴மனங் மிச்சா²பி⁴னிவேஸதூ³ரீபா⁴வோ தண்ஹாவிஜ்ஜாவிஸோத⁴னங் வட்டத்தயவிச்சே²த³னுபாயோ ஆஸவோக⁴-யோக³-க³ந்தா²க³தி-தண்ஹுப்பாது³பாதா³னவியோகோ³ சேதோகி²லவிவேசனங் அபி⁴னந்த³னநிவாரணங் ஸங்ஸக்³கா³திக்கமோ விவாத³மூலபரிச்சாகோ³ அகுஸலகம்மபத²வித்³த⁴ங்ஸனங் மிச்ச²த்தாதிவத்தனங் அனுஸயமூலச்சே²தோ³. ஸப்³ப³கிலேஸ-த³ரத²பரிளாஹ-ஸாரம்ப⁴படிப்பஸ்ஸம்ப⁴னங் த³ஸ்ஸனஸவனநித்³தே³ஸோ விஜ்ஜூபமவஜிரூபமத⁴ம்மாபதே³ஸோ அபசயகா³மித⁴ம்மவிபா⁴வனா பஹானத்தயதீ³பனா ஸிக்க²த்தயானுயோகோ³ ஸமத²விபஸ்ஸனானுட்டா²னங் பா⁴வனாஸச்சி²கிரியாஸித்³தி⁴ ஸீலக்க²ந்தா⁴தி³பாரிஸுத்³தீ⁴தி ஏவமாத³யோ வேதி³தப்³பா³.
Piṇḍatthā pana ‘‘appatiṭṭhaṃ anāyūha’’nti padadvaye catusaccakammaṭṭhānānuyogavasena yonisomanasikārabahulīkāro kusalamūlasamāyogo olīyanātidhāvanāvissajjanaṃ upāyavinibandhavidhamanaṃ micchābhinivesadūrībhāvo taṇhāvijjāvisodhanaṃ vaṭṭattayavicchedanupāyo āsavogha-yoga-ganthāgati-taṇhuppādupādānaviyogo cetokhilavivecanaṃ abhinandananivāraṇaṃ saṃsaggātikkamo vivādamūlapariccāgo akusalakammapathaviddhaṃsanaṃ micchattātivattanaṃ anusayamūlacchedo. Sabbakilesa-darathapariḷāha-sārambhapaṭippassambhanaṃ dassanasavananiddeso vijjūpamavajirūpamadhammāpadeso apacayagāmidhammavibhāvanā pahānattayadīpanā sikkhattayānuyogo samathavipassanānuṭṭhānaṃ bhāvanāsacchikiriyāsiddhi sīlakkhandhādipārisuddhīti evamādayo veditabbā.
தத்த² யேஸங் கிலேஸாதீ³னங் வஸேன பதிட்டா²தி ஸங்ஸீத³தி, யேஸஞ்ச அபி⁴ஸங்கா²ராதீ³னங் வஸேன ஆயூஹதி நிப்³பு³ய்ஹதி, உப⁴யமேதங் ஸமுத³யஸச்சங், தப்பபா⁴விதா தது³ப⁴யனிஸ்ஸிதா ச க²ந்தா⁴ து³க்க²ஸச்சங், தது³ப⁴யமத்தோ², ‘‘அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹ’’ந்தி அதி⁴ப்பேதஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ படிச்ச²ன்னங் கத்வா தே³ஸனா உபாயோ மானநிக்³க³ண்ஹனவஸேன தஸ்ஸா தே³வதாய ஸச்சாபி⁴ஸமயகாரணபா⁴வதோ பதிட்டா²னாயூஹனபடிக்கே²போபதே³ஸேன சதுரோக⁴னிரத்த²ரணத்தி²கேஹி அந்தத்³வயரஹிதா மஜ்ஜி²மா படிபத்தி படிபஜ்ஜிதப்³பா³தி அயமெத்த² ப⁴க³வதோ ஆணத்தீதி அயங் தே³ஸனாஹாரோ.
Tattha yesaṃ kilesādīnaṃ vasena patiṭṭhāti saṃsīdati, yesañca abhisaṅkhārādīnaṃ vasena āyūhati nibbuyhati, ubhayametaṃ samudayasaccaṃ, tappabhāvitā tadubhayanissitā ca khandhā dukkhasaccaṃ, tadubhayamattho, ‘‘appatiṭṭhaṃ anāyūha’’nti adhippetassa atthassa paṭicchannaṃ katvā desanā upāyo mānaniggaṇhanavasena tassā devatāya saccābhisamayakāraṇabhāvato patiṭṭhānāyūhanapaṭikkhepopadesena caturoghanirattharaṇatthikehi antadvayarahitā majjhimā paṭipatti paṭipajjitabbāti ayamettha bhagavato āṇattīti ayaṃ desanāhāro.
பரஸங்ஸயபக்க²ந்த³னதாய ஞாதுகாமதாய ச கத²ங் நூதி புச்சா²வஸேன வுத்தங்? அபி⁴முக²பா⁴வதோ ஏகபுக்³க³லபா⁴வதோ ச ‘‘த்வ’’ந்தி வுத்தங். பரமுக்கங்ஸக³தஸ்ஸ க³ருபா⁴வஸ்ஸ அனஞ்ஞயொக்³யஸ்ஸ ஸத்³த⁴ம்மது⁴ரஸ்ஸ பரிதீ³பனதோ ஸாதூ⁴தி மரிஸஸீலாதி³கு³ணதாய ‘‘மாரிஸா’’தி வுத்தங் . அவஹனநதோ ராஸிபா⁴வதோ ச ‘‘ஓக⁴’’ந்தி வுத்தங். ஞாதுங் இச்சி²தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ கதத்தா பரியோஸாபிதத்தா ‘‘இதீ’’தி வுத்தங். ஸங்ஸீத³னலக்க²ணஸ்ஸ பதிட்டா²னஸ்ஸ அகாதப்³ப³தோ ஸப்³ப³ஸோ ச அகதத்தா. ‘‘அப்பதிட்ட²’’ந்தி வுத்தங். தயித³ங் அகரணங் ஏகங்ஸிகந்தி கோ²தி அவதா⁴ரணவஸேன வுத்தங். தஸ்ஸ ச அப்பதிட்டா²னஸ்ஸ ஸஸந்ததிக³தத்தா ‘‘த்வ’’ந்தி ச புச்சி²தத்தா ‘‘அஹ’’ந்தி வுத்தங். தே³வதாய ஸம்போ³த⁴னதோ பியாலபனதோ ச, ‘‘ஆவுஸோ’’தி வுத்தங். நிப்³பு³ய்ஹனலக்க²ணஸ்ஸ ஆயூஹனஸ்ஸ அகாதப்³ப³தோ ஸப்³ப³ஸோ ச அகதத்தா அனாயூஹந்தி வுத்தங். திண்ணாகாரஸ்ஸ ஓகா⁴னங் அனிச்சி²தபா⁴வதோ ஏவ தத்த² ஸங்ஸயஸ்ஸ அனபக³தத்தா ஓக⁴தரணஸ்ஸ ச அவிஸேஸத்தா ‘‘யதா² கத²ங் பனா’’தி வுத்தங். ததா² ஸங்ஸீத³னலக்க²ணங் பதிட்டா²னங் ஸங்ஸாரே ச ஸண்டா²னந்தி அனத்த²ந்தரத்தா அபி⁴ன்னகாலிகங். ததா² நிப்³பு³ய்ஹனலக்க²ணங் ஆயூஹனங் ஸம்மாபடிபத்தியா அதிவத்தனந்தி அனத்த²ந்தரத்தா அபி⁴ன்னகாலிகந்தி வுத்தங் ‘‘யதா³ ஸ்வாஹங்…பே॰… ததா³ஸ்ஸு நிப்³பு³ய்ஹாமீ’’தி. தது³ப⁴யஸ்ஸ படிபக்க²பா⁴வதோ படிபா³ஹனதோ ச ஓகா⁴திண்ணாதி வுத்தங் ‘‘ஏவங் க்²வாஹங்…பே॰… ஓக⁴மதரி’’ந்தி.
Parasaṃsayapakkhandanatāya ñātukāmatāya ca kathaṃ nūti pucchāvasena vuttaṃ? Abhimukhabhāvato ekapuggalabhāvato ca ‘‘tva’’nti vuttaṃ. Paramukkaṃsagatassa garubhāvassa anaññayogyassa saddhammadhurassa paridīpanato sādhūti marisasīlādiguṇatāya ‘‘mārisā’’ti vuttaṃ . Avahananato rāsibhāvato ca ‘‘ogha’’nti vuttaṃ. Ñātuṃ icchitassa atthassa katattā pariyosāpitattā ‘‘itī’’ti vuttaṃ. Saṃsīdanalakkhaṇassa patiṭṭhānassa akātabbato sabbaso ca akatattā. ‘‘Appatiṭṭha’’nti vuttaṃ. Tayidaṃ akaraṇaṃ ekaṃsikanti khoti avadhāraṇavasena vuttaṃ. Tassa ca appatiṭṭhānassa sasantatigatattā ‘‘tva’’nti ca pucchitattā ‘‘aha’’nti vuttaṃ. Devatāya sambodhanato piyālapanato ca, ‘‘āvuso’’ti vuttaṃ. Nibbuyhanalakkhaṇassa āyūhanassa akātabbato sabbaso ca akatattā anāyūhanti vuttaṃ. Tiṇṇākārassa oghānaṃ anicchitabhāvato eva tattha saṃsayassa anapagatattā oghataraṇassa ca avisesattā ‘‘yathā kathaṃ panā’’ti vuttaṃ. Tathā saṃsīdanalakkhaṇaṃ patiṭṭhānaṃ saṃsāre ca saṇṭhānanti anatthantarattā abhinnakālikaṃ. Tathā nibbuyhanalakkhaṇaṃ āyūhanaṃ sammāpaṭipattiyā ativattananti anatthantarattā abhinnakālikanti vuttaṃ ‘‘yadā svāhaṃ…pe… tadāssu nibbuyhāmī’’ti. Tadubhayassa paṭipakkhabhāvato paṭibāhanato ca oghātiṇṇāti vuttaṃ ‘‘evaṃ khvāhaṃ…pe… oghamatari’’nti.
ஏகபு³த்³த⁴ந்தரந்தரிகத்தா ஸுதூ³ரகாலிகதாய ‘‘சிரஸ்ஸ’’ந்தி வுத்தங். அந்தரா அதி³ட்ட²புப்³ப³தாய விம்ஹயனீயதாய ச ‘‘வதா’’தி வுத்தங். ததா³ உபலப்³ப⁴மானதாய அத்தபச்சக்க²தாய ச ‘‘பஸ்ஸாமீ’’தி வுத்தங். பா³ஹிதபாபதோ ப்³ரஹ்மஸ்ஸ ச அரியமக்³க³ஸ்ஸ அணனதோ படிவிஜ்ஜ²னதோ ‘‘ப்³ராஹ்மண’’ந்தி வுத்தங். கிலேஸஸந்தாபவூபஸமனதோ து³க்க²ஸந்தாபவூபஸமனதோ ச ஸப்³ப³ஸோ நிப்³பு³தத்தா ‘‘பரினிப்³பு³த’’ந்தி வுத்தங். தரணபயோக³ஸ்ஸ நிப்³ப³த்திதத்தா உபரி தரிதப்³பா³பா⁴வதோ ச ‘‘திண்ண’’ந்தி வுத்தங். ஞாணசக்கு²னா ஓலோகேதப்³ப³தோ லுஜ்ஜனதோ பலுஜ்ஜனதோ ச ‘‘லோகே’’தி வுத்தங். விஸயேஸு ஸஞ்ஜனதோ ஜாதபா⁴வதோ ‘‘விஸத்திக’’ந்தி வுத்தங். ஞாணஸ்ஸ பச்சக்க²பா⁴வதோ நிக³மனதோ ச ‘‘இத³’’ந்தி வுத்தங். பா⁴ஸிதத்தா பரிஸமத்தத்தா ச ‘‘அவோசா’’தி வுத்தங். பட²மங் க³ஹிதத்தா பச்சாமஸனதோ ச ‘‘ஸா தே³வதா’’தி வுத்தங். படிக்கே²பஸ்ஸ அபா⁴வதோ அத்த²ஸ்ஸ அனுமோதி³தப்³ப³தோ ‘‘ஸமனுஞ்ஞோ’’தி வுத்தங். வினெய்யானங் ஸாஸனதோ பரமத்த²ஸம்பத்திதோ ச ‘‘ஸத்தா²’’தி வுத்தங். சக்கு²பதா²திக்கமேன திரோபா⁴வூபக³மனதோ ‘‘அந்தரதா⁴யீ’’தி வுத்தந்தி அயங் அனுபத³விசயதோ விசயஹாரோ.
Ekabuddhantarantarikattā sudūrakālikatāya ‘‘cirassa’’nti vuttaṃ. Antarā adiṭṭhapubbatāya vimhayanīyatāya ca ‘‘vatā’’ti vuttaṃ. Tadā upalabbhamānatāya attapaccakkhatāya ca ‘‘passāmī’’ti vuttaṃ. Bāhitapāpato brahmassa ca ariyamaggassa aṇanato paṭivijjhanato ‘‘brāhmaṇa’’nti vuttaṃ. Kilesasantāpavūpasamanato dukkhasantāpavūpasamanato ca sabbaso nibbutattā ‘‘parinibbuta’’nti vuttaṃ. Taraṇapayogassa nibbattitattā upari taritabbābhāvato ca ‘‘tiṇṇa’’nti vuttaṃ. Ñāṇacakkhunā oloketabbato lujjanato palujjanato ca ‘‘loke’’ti vuttaṃ. Visayesu sañjanato jātabhāvato ‘‘visattika’’nti vuttaṃ. Ñāṇassa paccakkhabhāvato nigamanato ca ‘‘ida’’nti vuttaṃ. Bhāsitattā parisamattattā ca ‘‘avocā’’ti vuttaṃ. Paṭhamaṃ gahitattā paccāmasanato ca ‘‘sā devatā’’ti vuttaṃ. Paṭikkhepassa abhāvato atthassa anumoditabbato ‘‘samanuñño’’ti vuttaṃ. Vineyyānaṃ sāsanato paramatthasampattito ca ‘‘satthā’’ti vuttaṃ. Cakkhupathātikkamena tirobhāvūpagamanato ‘‘antaradhāyī’’ti vuttanti ayaṃ anupadavicayato vicayahāro.
அப்பதிட்டா²னானாயூஹனேஹி ஓக⁴தரணங் யுஜ்ஜதி கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரவிஜஹனேன பாரஸம்பத்திஸமிஜ்ஜ²னதோ. ஸப்³ப³கிலேஸ-தண்ஹாதி³ட்டி²-தண்ஹாயதன-ஸஸ்ஸதாதி³வஸேன ஸந்திட்ட²தோ ஸங்ஸாரே ஸங்ஸீத³னங் ஹோதீதி யுஜ்ஜதி காரணஸ்ஸ ஸுப்பதிட்டி²தபா⁴வதோ. அபி⁴ஸங்க²ரணகிச்சே கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரே விஜ்ஜமானே ஸப்³ப³தி³ட்டா²பி⁴னிவேஸ-அதிதா⁴வனாபி⁴னிவேஸாதீ³னங் வஸேன ஆயூஹந்தஸ்ஸ ஸங்ஸாரமஹோகே⁴ன நிப்³பு³ய்ஹனங் ஹோதீதி யுஜ்ஜதி ஸம்மாபடிபத்தியா அதிவத்தனதோ. ப்³ரஹ்மஸ்ஸ அரியமக்³க³ஸ்ஸ அணனதோ படிவிஜ்ஜ²னதோ ப்³ராஹ்மணபா⁴வோ யுஜ்ஜ்ஜதி பா³ஹிதபாபத்தா. ஸம்மதே³வ ஸந்தத⁴ம்மஸமதி⁴க³மதோ பரினிப்³பு³தபா⁴வோ யுஜ்ஜதி ஸப்³ப³ஸோ ஸவாஸனபஹீனகிலேஸத்தா. ததா² ச விஸத்திகாய திண்ணபா⁴வோ யுஜ்ஜதி யதா² யாய லேஸோபி ந தி³ஸ்ஸதி, ஏவங் அக்³க³மக்³கே³ன தஸ்ஸா ஸமுச்சி²ன்னத்தாதி அயங் யுத்திஹாரோ.
Appatiṭṭhānānāyūhanehi oghataraṇaṃ yujjati kilesābhisaṅkhāravijahanena pārasampattisamijjhanato. Sabbakilesa-taṇhādiṭṭhi-taṇhāyatana-sassatādivasena santiṭṭhato saṃsāre saṃsīdanaṃ hotīti yujjati kāraṇassa suppatiṭṭhitabhāvato. Abhisaṅkharaṇakicce kilesābhisaṅkhāre vijjamāne sabbadiṭṭhābhinivesa-atidhāvanābhinivesādīnaṃ vasena āyūhantassa saṃsāramahoghena nibbuyhanaṃ hotīti yujjati sammāpaṭipattiyā ativattanato. Brahmassa ariyamaggassa aṇanato paṭivijjhanato brāhmaṇabhāvo yujjjati bāhitapāpattā. Sammadeva santadhammasamadhigamato parinibbutabhāvo yujjati sabbaso savāsanapahīnakilesattā. Tathā ca visattikāya tiṇṇabhāvo yujjati yathā yāya lesopi na dissati, evaṃ aggamaggena tassā samucchinnattāti ayaṃ yuttihāro.
கிலேஸவட்டவஸேன பதிட்டா²னங் விஸேஸதோ கம்மவட்டஸ்ஸ பத³ட்டா²னங். அபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனஞ்ச விபாகவட்டஸ்ஸ பத³ட்டா²னங். அப்பதிட்டா²னானாயூஹனானி ஓக⁴தரணஸ்ஸ பத³ட்டா²னங், ஓக⁴தரணங் அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னஸ்ஸ. தண்ஹாவஸேன பதிட்டா²னஸ்ஸ அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸிதா பத³ட்டா²னங். தேனாஹ ப⁴க³வா – ‘‘ஸங்யோஜனியேஸு, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மேஸு அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸினோ தண்ஹா பவட்³ட⁴தீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.52, 56).
Kilesavaṭṭavasena patiṭṭhānaṃ visesato kammavaṭṭassa padaṭṭhānaṃ. Abhisaṅkhāravasena āyūhanañca vipākavaṭṭassa padaṭṭhānaṃ. Appatiṭṭhānānāyūhanāni oghataraṇassa padaṭṭhānaṃ, oghataraṇaṃ anupādisesanibbānassa. Taṇhāvasena patiṭṭhānassa assādānupassitā padaṭṭhānaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘saṃyojaniyesu, bhikkhave, dhammesu assādānupassino taṇhā pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 2.52, 56).
க²ந்தா⁴விஜ்ஜா-ப²ஸ்ஸ-ஸஞ்ஞா-விதக்காயோனிஸோமனஸிகார-பாபமித்தபரதோகோ⁴ஸா தி³ட்டி²வஸேன பதிட்டா²னஸ்ஸ பத³ட்டா²னங். யதா²ஹ – படிஸம்பி⁴தா³மக்³கே³ (படி॰ ம॰ 1.124) ‘‘க²ந்தா⁴பி தி³ட்டி²ட்டா²னங், அவிஜ்ஜாபி தி³ட்டி²ட்டா²ன’’ந்திஆதி³. தண்ஹாதி³ட்டா²பி⁴னந்த³னஅவஸேஸகிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனஸ்ஸ பத³ட்டா²னங். இமினா நயேன யதா²ரஹங் தண்ஹாதி³ட்டா²தி³வஸேன பதிட்டா²னாயூஹனானங் பத³ட்டா²னபா⁴வோ வத்தப்³போ³. ஸேஸமெத்த² பாளிதோ ஏவ ஸுனித்³தா⁴ரியங். அயங் பத³ட்டா²னஹாரோ.
Khandhāvijjā-phassa-saññā-vitakkāyonisomanasikāra-pāpamittaparatoghosā diṭṭhivasena patiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Yathāha – paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.124) ‘‘khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, avijjāpi diṭṭhiṭṭhāna’’ntiādi. Taṇhādiṭṭhābhinandanaavasesakilesābhisaṅkhāravasena āyūhanassa padaṭṭhānaṃ. Iminā nayena yathārahaṃ taṇhādiṭṭhādivasena patiṭṭhānāyūhanānaṃ padaṭṭhānabhāvo vattabbo. Sesamettha pāḷito eva suniddhāriyaṃ. Ayaṃ padaṭṭhānahāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி பதிட்டா²னாயூஹனபடிக்கே²பேன விஸ்ஸஜ்ஜெந்தேன நிய்யானாவஹா ஸம்மாபடிபத்தி க³ஹிதா ஏகந்ததோ ஓக⁴னித்த²ரணூபாயபா⁴வதோ. தக்³க³ஹணேன ச ஸப்³பே³பி ஸத்ததிங்ஸ போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மா க³ஹிதா ஹொந்தி நிய்யானலக்க²ணேன ஏகலக்க²ணத்தாதி அயங் லக்க²ணஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti patiṭṭhānāyūhanapaṭikkhepena vissajjentena niyyānāvahā sammāpaṭipatti gahitā ekantato oghanittharaṇūpāyabhāvato. Taggahaṇena ca sabbepi sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā gahitā honti niyyānalakkhaṇena ekalakkhaṇattāti ayaṃ lakkhaṇahāro.
நிதா³னமஸ்ஸா தே³வதாய ஓக⁴தரணாகாரஸ்ஸ யாதா²வதோ அனவபோ³தோ⁴தி வுத்தோவாயமத்தோ². அஞ்ஞேபி யே இமங் தே³ஸனங் நிஸ்ஸாய ஓக⁴தரணூபாயங் படிவிஜ்ஜ²ந்தி, தேபி இமிஸ்ஸா தே³ஸனாய நிதா³னந்தி த³ட்ட²ப்³பா³. ‘‘கத²ங் நு கோ² இமங் தே³ஸனங் நிஸ்ஸாய ஸம்மதே³வ படிவிஜ்ஜ²ந்தா சதுப்³பி³த⁴ம்பி ஓக⁴ங் தரந்தா ஸகலஸங்ஸாரமஹோக⁴தோ நித்த²ரெய்யுங், பரே ச தத்த² பதிட்ட²பெய்யு’’ந்தி அயமெத்த² ப⁴க³வதோ அதி⁴ப்பாயோ. பத³னிப்³ப³சனங் நிருத்தங், தங் ‘‘ஏவ’’ந்திஆதி³னிதா³னபதா³னங் ‘‘கத²’’ந்திஆதி³பாளிபதா³னஞ்ச அட்ட²கதா²ய தஸ்ஸா லீனத்த²வண்ணனாய ச வுத்தனயானுஸாரேன ஸுகரத்தா அதிவித்தா²ரப⁴யேன ந வித்தா²ரயிம்ஹ.
Nidānamassā devatāya oghataraṇākārassa yāthāvato anavabodhoti vuttovāyamattho. Aññepi ye imaṃ desanaṃ nissāya oghataraṇūpāyaṃ paṭivijjhanti, tepi imissā desanāya nidānanti daṭṭhabbā. ‘‘Kathaṃ nu kho imaṃ desanaṃ nissāya sammadeva paṭivijjhantā catubbidhampi oghaṃ tarantā sakalasaṃsāramahoghato nitthareyyuṃ, pare ca tattha patiṭṭhapeyyu’’nti ayamettha bhagavato adhippāyo. Padanibbacanaṃ niruttaṃ, taṃ ‘‘eva’’ntiādinidānapadānaṃ ‘‘katha’’ntiādipāḷipadānañca aṭṭhakathāya tassā līnatthavaṇṇanāya ca vuttanayānusārena sukarattā ativitthārabhayena na vitthārayimha.
பத³-பத³த்த²-தே³ஸனா-நிக்கே²ப-ஸுத்தஸந்தி⁴-வஸேன பஞ்சவிதா⁴ ஸந்தி⁴. தத்த² பத³ஸ்ஸ பத³ந்தரேன ஸம்ப³ந்தோ⁴ பத³ஸந்தி⁴. ததா² பத³த்த²ஸ்ஸ பத³த்த²ந்தரேன ஸம்ப³ந்தோ⁴ பத³த்த²ஸந்தி⁴, யோ ‘‘கிரியாகாரகஸம்ப³ந்தோ⁴’’தி வுத்தோ. நானானுஸந்தி⁴கஸ்ஸ தங்தங்அனுஸந்தீ⁴தி ஸம்ப³ந்தோ⁴, ஏகானுஸந்தி⁴கஸ்ஸ பன புப்³பா³பரஸம்ப³ந்தோ⁴ தே³ஸனாஸந்தி⁴, யா அட்ட²கதா²யங் ‘‘புச்சா²னுஸந்தி⁴ அஜ்ஜா²ஸயானுஸந்தி⁴ யதா²னுஸந்தீ⁴’’தி திதா⁴ விப⁴த்தா. அஜ்ஜா²ஸயோ செத்த² அத்தஜ்ஜா²ஸயோ பரஜ்ஜா²ஸயோதி த்³விதா⁴ வேதி³தப்³போ³. நிக்கே²பஸந்தி⁴ சதுன்னங் ஸுத்தனிக்கே²பானங் வஸேன வேதி³தப்³பா³. யங் பனெத்த² வத்தப்³ப³ங், தங் பபஞ்சஸூத³னீடீகாயங் வுத்தனயேன க³ஹேதப்³ப³ங். ஸுத்தஸந்தி⁴ இத⁴ பட²மனிக்கே²பவஸேன வேதி³தப்³பா³.
Pada-padattha-desanā-nikkhepa-suttasandhi-vasena pañcavidhā sandhi. Tattha padassa padantarena sambandho padasandhi. Tathā padatthassa padatthantarena sambandho padatthasandhi, yo ‘‘kiriyākārakasambandho’’ti vutto. Nānānusandhikassa taṃtaṃanusandhīti sambandho, ekānusandhikassa pana pubbāparasambandho desanāsandhi, yā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘pucchānusandhi ajjhāsayānusandhi yathānusandhī’’ti tidhā vibhattā. Ajjhāsayo cettha attajjhāsayo parajjhāsayoti dvidhā veditabbo. Nikkhepasandhi catunnaṃ suttanikkhepānaṃ vasena veditabbā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ papañcasūdanīṭīkāyaṃ vuttanayena gahetabbaṃ. Suttasandhi idha paṭhamanikkhepavasena veditabbā.
‘‘கஸ்மா பனெத்த² ஓக⁴தரணஸுத்தமேவ பட²மங் நிக்கி²த்த’’ந்தி நாயமனுயோகோ³ கத்த²சி ந பவத்ததி? அபிச ‘‘அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹங் ஓக⁴மதரி’’ந்தி பதிட்டா²னாயூஹனபடிக்கே²பவஸேன அந்தத்³வயவிவஜ்ஜனமுகே²ன வா மஜ்ஜி²மாய படிபதா³ய விபா⁴வனதோ ஸப்³ப³பட²மமித³ங் ஸுத்தங் இத⁴ நிக்கி²த்தங். அந்தத்³வயங் அனுபக³ம்ம மஜ்ஜி²மாய படிபத்தியா ஸங்காஸனபரஞ்ஹி பு³த்³தா⁴னங் ஸாஸனந்தி. யங் பன ஏகிஸ்ஸா தே³ஸனாய தே³ஸனந்தரேன ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னங், அயம்பி தே³ஸனாஸந்தி⁴. ஸா இத⁴ ஏவங் வேதி³தப்³பா³ –
‘‘Kasmā panettha oghataraṇasuttameva paṭhamaṃ nikkhitta’’nti nāyamanuyogo katthaci na pavattati? Apica ‘‘appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ oghamatari’’nti patiṭṭhānāyūhanapaṭikkhepavasena antadvayavivajjanamukhena vā majjhimāya paṭipadāya vibhāvanato sabbapaṭhamamidaṃ suttaṃ idha nikkhittaṃ. Antadvayaṃ anupagamma majjhimāya paṭipattiyā saṅkāsanaparañhi buddhānaṃ sāsananti. Yaṃ pana ekissā desanāya desanantarena saddhiṃ saṃsandanaṃ, ayampi desanāsandhi. Sā idha evaṃ veditabbā –
‘‘அப்பதிட்ட²ங்…பே॰… அனாயூஹங் ஓக⁴மதரி’’ந்தி அயங் தே³ஸனா –
‘‘Appatiṭṭhaṃ…pe… anāyūhaṃ oghamatari’’nti ayaṃ desanā –
‘‘ஸப்³ப³தா³ ஸீலஸம்பன்னோ, பஞ்ஞவா ஸுஸமாஹிதோ;
‘‘Sabbadā sīlasampanno, paññavā susamāhito;
ஆரத்³த⁴வீரியோ பஹிதத்தோ, ஓக⁴ங் தரதி து³த்தரங்.
Āraddhavīriyo pahitatto, oghaṃ tarati duttaraṃ.
‘‘விரதோ காமஸஞ்ஞாய, ரூபஸங்யோஜனாதிகோ³;
‘‘Virato kāmasaññāya, rūpasaṃyojanātigo;
நந்தீ³ராக³பரிக்கீ²ணோ, ஸோ க³ம்பீ⁴ரே ந ஸீத³தி; (ஸங்॰ நி॰ 1.96);
Nandīrāgaparikkhīṇo, so gambhīre na sīdati; (Saṃ. ni. 1.96);
ஸத்³தா⁴ய தரதி ஓக⁴ங், அப்பமாதே³ன அண்ணவங். (ஸங்॰ நி॰ 1.246; ஸு॰ நி॰ 186);
Saddhāya tarati oghaṃ, appamādena aṇṇavaṃ. (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 186);
‘‘பஞ்ச சி²ந்தே³ பஞ்ச ஜஹே, பஞ்ச சுத்தரி பா⁴வயே;
‘‘Pañca chinde pañca jahe, pañca cuttari bhāvaye;
பஞ்சஸங்கா³திகோ³ பி⁴க்கு², ஓக⁴திண்ணோதி வுச்சதி. (ஸங்॰ நி॰ 1.5; த⁴॰ ப॰ 370);
Pañcasaṅgātigo bhikkhu, oghatiṇṇoti vuccati. (saṃ. ni. 1.5; dha. pa. 370);
‘‘தஸ்மா ஜந்து ஸதா³ ஸதோ, காமானி பரிவஜ்ஜயே;
‘‘Tasmā jantu sadā sato, kāmāni parivajjaye;
தே பஹாய தரே ஓக⁴ங், நாவங் ஸித்வாவ பாரகூ³. (ஸு॰ நி॰ 777; மஹானி॰ 6; நெத்தி॰ 5);
Te pahāya tare oghaṃ, nāvaṃ sitvāva pāragū. (su. ni. 777; mahāni. 6; netti. 5);
‘‘ஏகாயனங் ஜாதிக²யந்தத³ஸ்ஸீ, மக்³க³ங் பஜானாதி ஹிதானுகம்பீ;
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ஏதேன மக்³கே³ன தரிங்ஸு புப்³பே³, தரிஸ்ஸந்தி யே ச தரந்தி ஓக⁴’’ந்தி. (ஸங்॰ நி॰ 5.384, 409; மஹானி॰ 191; சூளனி॰ பாராயனானுகீ³திகா³தா²னித்³தே³ஸ 107; பட²மவக்³க³ 121; நெத்தி॰ 170) –
Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti. (saṃ. ni. 5.384, 409; mahāni. 191; cūḷani. pārāyanānugītigāthāniddesa 107; paṭhamavagga 121; netti. 170) –
ஏவமாதீ³ஹி தே³ஸனாஹி ஸங்ஸந்த³தீதி அயங் சதுப்³யூஹோ ஹாரோ.
Evamādīhi desanāhi saṃsandatīti ayaṃ catubyūho hāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி எத்த² ஸங்கிலேஸவஸேன பதிட்டா²னங் ஆயூஹனஞ்ச. தேன அயோனிஸோமனஸிகாரோ தீ³பிதோ, ஸந்தகிலேஸவஸேன அனாயூஹனேன யோனிஸோமனஸிகாரோ. தத்த² அயோனிஸோமனஸிகரோதோ தண்ஹாவிஜ்ஜா பவட்³ட⁴தி. தேஸு தண்ஹாக³ஹணேன ச தண்ஹாமூலகா த⁴ம்மா ஆவத்தந்தி. அவிஜ்ஜாக³ஹணேன அவிஜ்ஜாமூலகங் ஸப்³ப³ங் ப⁴வசக்கங் ஆவத்ததி. யோனிஸோமனஸிகாரக்³க³ஹணேன ச யோனிஸோமனஸிகாரமூலகா த⁴ம்மா ஆவத்தந்தி சதுப்³பி³த⁴ஞ்ச ஸம்பத்திசக்கங். பதிட்டா²னாயூஹனபடிக்கே²பேன பன ஸம்மாபடிபத்தி தீ³பிதா, ஸா ச ஸங்கே²பதோ ஸீலாதி³ஸங்க³ஹா. தத்த² ஸீலக்³க³ஹணேன ஏகாத³ஸ ஸீலானிஸங்ஸா ஆவத்தந்தி, ஸமாதி⁴க்³க³ஹணேன பஞ்சங்கி³கோ ஸம்மாஸமாதி⁴ பஞ்சஞ்ஞாணிகோ ஸம்மாஸமாதி⁴ ஸமாதி⁴பரிக்கா²ரா ச ஆவத்தந்தி. பஞ்ஞாக³ஹணேன பஞ்ஞா ச ஸம்மாதி³ட்டீ²தி ஸம்மாதி³ட்டி²ஸுத³ஸ்ஸனா ஸப்³பே³பி அரியமக்³க³த⁴ம்மா ஆவத்தந்தீதி அயங் ஆவத்தோ ஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti ettha saṃkilesavasena patiṭṭhānaṃ āyūhanañca. Tena ayonisomanasikāro dīpito, santakilesavasena anāyūhanena yonisomanasikāro. Tattha ayonisomanasikaroto taṇhāvijjā pavaḍḍhati. Tesu taṇhāgahaṇena ca taṇhāmūlakā dhammā āvattanti. Avijjāgahaṇena avijjāmūlakaṃ sabbaṃ bhavacakkaṃ āvattati. Yonisomanasikāraggahaṇena ca yonisomanasikāramūlakā dhammā āvattanti catubbidhañca sampatticakkaṃ. Patiṭṭhānāyūhanapaṭikkhepena pana sammāpaṭipatti dīpitā, sā ca saṅkhepato sīlādisaṅgahā. Tattha sīlaggahaṇena ekādasa sīlānisaṃsā āvattanti, samādhiggahaṇena pañcaṅgiko sammāsamādhi pañcaññāṇiko sammāsamādhi samādhiparikkhārā ca āvattanti. Paññāgahaṇena paññā ca sammādiṭṭhīti sammādiṭṭhisudassanā sabbepi ariyamaggadhammā āvattantīti ayaṃ āvatto hāro.
பதிட்டா²னங் கிலேஸாதி³வஸேன ஸத்தவித⁴ங். ஆயூஹனங் அபி⁴ஸங்கா²ராதி³வஸேன ஸத்தவித⁴ங். ததா² தப்படிபக்க²தோ அப்பதிட்டா²னங் அனாயூஹனஞ்ச. அயமெத்த² த⁴ம்மவிப⁴த்தி. பத³ட்டா²னபூ⁴மிவிப⁴த்தியோ பன ஹெட்டா² வுத்தனயானுஸாரேன வேதி³தப்³பா³. அயங் விப⁴த்திஹாரோ.
Patiṭṭhānaṃ kilesādivasena sattavidhaṃ. Āyūhanaṃ abhisaṅkhārādivasena sattavidhaṃ. Tathā tappaṭipakkhato appatiṭṭhānaṃ anāyūhanañca. Ayamettha dhammavibhatti. Padaṭṭhānabhūmivibhattiyo pana heṭṭhā vuttanayānusārena veditabbā. Ayaṃ vibhattihāro.
புப்³ப³பா⁴க³ப்படிபத³ங் ஸம்மதே³வ ஸம்பாதெ³த்வா ஸமத²விபஸ்ஸனங் யுக³னத்³த⁴ங் கத்வா பா⁴வனங் உஸ்ஸக்கெந்தோ கிலேஸாதீ³னங் தூ³ரீகரணதோ தேஸங் வஸேன அஸங்ஸீத³ந்தோ அனிப்³பு³ய்ஹந்தோ அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹங் ஓக⁴ங் தரதி. கிலேஸாதீ³னங் வஸேன பன ஸங்ஸீத³ந்தோ நிப்³பு³ய்ஹந்தோ ஸங்ஸாரே பதிட்டா²னதோ ஆயதிங் புனப்³ப⁴வாபி⁴னிப்³ப³த்தியா ஆயூஹனதோ ஓக⁴ங் ந தரதீதி அயங் பரிவத்தோ ஹாரோ.
Pubbabhāgappaṭipadaṃ sammadeva sampādetvā samathavipassanaṃ yuganaddhaṃ katvā bhāvanaṃ ussakkento kilesādīnaṃ dūrīkaraṇato tesaṃ vasena asaṃsīdanto anibbuyhanto appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ oghaṃ tarati. Kilesādīnaṃ vasena pana saṃsīdanto nibbuyhanto saṃsāre patiṭṭhānato āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā āyūhanato oghaṃ na taratīti ayaṃ parivatto hāro.
அப்பதிட்ட²ங் அஸந்திட்ட²ந்தோ அஸங்ஸீத³ந்தோ அனிப்³பி³ஸங் அனவினிப்³பி³ஸந்தி பரியாயவசனங், அனாயூஹங் அனிப்³பு³ய்ஹந்தோ அசேதெந்தோ அபகப்பெந்தோதி பரியாயவசனங், ஓக⁴ங் கிலேஸஸமுத்³த³ந்தி பரியாயவசனங், அதரி அதிக்கமி அச்சவாயீதி பரியாயவசனங். இமினா நயேன ஸேஸபதே³ஸுபி பரியாயவசனங் வேதி³தப்³ப³ந்தி அயங் வேவசனோ ஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃ asantiṭṭhanto asaṃsīdanto anibbisaṃ anavinibbisanti pariyāyavacanaṃ, anāyūhaṃ anibbuyhanto acetento apakappentoti pariyāyavacanaṃ, oghaṃ kilesasamuddanti pariyāyavacanaṃ, atari atikkami accavāyīti pariyāyavacanaṃ. Iminā nayena sesapadesupi pariyāyavacanaṃ veditabbanti ayaṃ vevacano hāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி எத்த² பதிட்ட²ங் ஆயூஹந்தி கிலேஸானங் கிச்சகரணபஞ்ஞத்தி. பரியுட்டா²னானங் விபா⁴வனபஞ்ஞத்தி. அபி⁴ஸங்கா²ரானங் விருஹனபஞ்ஞத்தி. தண்ஹாய அஸ்ஸாத³பஞ்ஞத்தி. தி³ட்டி²யா பரினிப்ப²ந்த³னபஞ்ஞத்தி. ப⁴வதி³ட்டி²யா ப⁴வாபி⁴னிவேஸபஞ்ஞத்தி. விப⁴வதி³ட்டி²யா விபல்லாஸபஞ்ஞத்தி. காமஸுகா²னுயோக³ஸ்ஸ காமேஸு அனுகி³ஜ்ஜ²னபஞ்ஞத்தி. அத்தகிலமதா²னுயோக³ஸ்ஸ அத்தபரிதாபனபஞ்ஞத்தி. அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி பன அபி⁴ஞ்ஞெய்யத⁴ம்மானங் அபி⁴ஞ்ஞாபஞ்ஞத்தி. பரிஞ்ஞெய்யத⁴ம்மானங் பரிஞ்ஞாபஞ்ஞத்தி. ஓக⁴மதரிந்தி பஹாதப்³ப³த⁴ம்மானங் பஹானபஞ்ஞத்தி. மக்³க³ஸ்ஸ பா⁴வனாபஞ்ஞத்தி. நிரோத⁴ஸ்ஸ ஸச்சி²கிரியாபஞ்ஞத்தீதி அயங் பஞ்ஞத்திஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti ettha patiṭṭhaṃ āyūhanti kilesānaṃ kiccakaraṇapaññatti. Pariyuṭṭhānānaṃ vibhāvanapaññatti. Abhisaṅkhārānaṃ viruhanapaññatti. Taṇhāya assādapaññatti. Diṭṭhiyā parinipphandanapaññatti. Bhavadiṭṭhiyā bhavābhinivesapaññatti. Vibhavadiṭṭhiyā vipallāsapaññatti. Kāmasukhānuyogassa kāmesu anugijjhanapaññatti. Attakilamathānuyogassa attaparitāpanapaññatti. Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti pana abhiññeyyadhammānaṃ abhiññāpaññatti. Pariññeyyadhammānaṃ pariññāpaññatti. Oghamatarinti pahātabbadhammānaṃ pahānapaññatti. Maggassa bhāvanāpaññatti. Nirodhassa sacchikiriyāpaññattīti ayaṃ paññattihāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி எத்த² பதிட்டா²னாயூஹனக்³க³ஹணேன ஓக⁴க்³க³ஹணேன ச ஸமுத³யஸச்சங் க³ஹிதங். அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹங் அதரிந்தி பன பத³த்தயேன மக்³க³ஸச்சங் க³ஹிதங், ஹேதுக³ஹணேன ச ஹேதுமதோ க³ஹணங் ஸித்³த⁴மேவாதி து³க்க²னிரோத⁴ஸச்சானி அத்த²தோ க³ஹிதானேவாதி அயங் ஸச்சேஹி ஓதரணா. தத்த² யே லோகியா பஞ்சக்க²ந்தா⁴, யேஸங் வஸேன பதிட்டா²னாயூஹனஸித்³தி⁴. யே லோகுத்தரா சத்தாரோ க²ந்தா⁴, யேஸங் வஸேன ஓக⁴தரணஸித்³தி⁴. அயங் க²ந்த⁴முகே²ன ஓதரணா. யே ஏவ பஞ்சக்க²ந்தா⁴ த்³வாத³ஸாயதனானி அட்டா²ரஸ தா⁴துயோ, தே சத்தாரோ க²ந்தா⁴ த்³வாயதனானி த்³வே தா⁴துயோதி அயங் ஆயதனமுகே²ன தா⁴துமுகே²ன ச ஓதரணா. ததா² அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி எத்த² பதிட்டா²னாயூஹனக்³க³ஹணேன கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ராதீ³னங் க³ஹணங். கிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ராத³யோ ஓகா⁴ ச ஸங்கா²ரக்க²ந்தா⁴ த⁴ம்மாயதனங் த⁴ம்மதா⁴து ச, அப்பதிட்டா²னானாயூஹனக்³க³ஹணேன ஓக⁴தரணவசனேன ச ஸஹ விபஸ்ஸனாய மக்³கோ³ கதி²தோ. ஏவஞ்ச ஸங்கா²ரக்க²ந்தோ⁴ த⁴ம்மாயதனங் த⁴ம்மதா⁴து ச க³ஹிதாதி ஏவம்பி க²ந்த⁴முகே²ன ஆயதனமுகே²ன தா⁴துமுகே²ன ஓதரணா. விபஸ்ஸனா சே அனிச்சானுபஸ்ஸனா, அனிமித்தமுகே²ன விமொக்க²முக²ங், து³க்கா²னுபஸ்ஸனா சே, அப்பணிஹிதவிமொக்க²முக²ங், அனத்தானுபஸ்ஸனா சே, ஸுஞ்ஞதவிமொக்க²முக²ந்தி ஏவங் விமொக்க²முகே²ன ஓதரணங். மக்³கே³ ஸெக்கா² ஸீலக்க²ந்தா⁴த³யோ த⁴ம்மாயதனத⁴ம்மதா⁴தூ அனாஸவா ச ஏவம்பி கோ² க²ந்தா⁴தி³முகே²ன ஓதரணாதி அயங் ஓதரணோ ஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti ettha patiṭṭhānāyūhanaggahaṇena oghaggahaṇena ca samudayasaccaṃ gahitaṃ. Appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ atarinti pana padattayena maggasaccaṃ gahitaṃ, hetugahaṇena ca hetumato gahaṇaṃ siddhamevāti dukkhanirodhasaccāni atthato gahitānevāti ayaṃ saccehi otaraṇā. Tattha ye lokiyā pañcakkhandhā, yesaṃ vasena patiṭṭhānāyūhanasiddhi. Ye lokuttarā cattāro khandhā, yesaṃ vasena oghataraṇasiddhi. Ayaṃ khandhamukhena otaraṇā. Ye eva pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, te cattāro khandhā dvāyatanāni dve dhātuyoti ayaṃ āyatanamukhena dhātumukhena ca otaraṇā. Tathā appatiṭṭhaṃ anāyūhanti ettha patiṭṭhānāyūhanaggahaṇena kilesābhisaṅkhārādīnaṃ gahaṇaṃ. Kilesābhisaṅkhārādayo oghā ca saṅkhārakkhandhā dhammāyatanaṃ dhammadhātu ca, appatiṭṭhānānāyūhanaggahaṇena oghataraṇavacanena ca saha vipassanāya maggo kathito. Evañca saṅkhārakkhandho dhammāyatanaṃ dhammadhātu ca gahitāti evampi khandhamukhena āyatanamukhena dhātumukhena otaraṇā. Vipassanā ce aniccānupassanā, animittamukhena vimokkhamukhaṃ, dukkhānupassanā ce, appaṇihitavimokkhamukhaṃ, anattānupassanā ce, suññatavimokkhamukhanti evaṃ vimokkhamukhena otaraṇaṃ. Magge sekkhā sīlakkhandhādayo dhammāyatanadhammadhātū anāsavā ca evampi kho khandhādimukhena otaraṇāti ayaṃ otaraṇo hāro.
அப்பதிட்ட²ந்தி ஆரம்போ⁴. அனாயூஹந்தி பத³ஸுத்³தி⁴, நோ ஆரம்ப⁴ஸுத்³தி⁴, ததா² ஓக⁴ந்தி. அதரிந்தி பன பத³ஸுத்³தி⁴ சேவ ஆரம்ப⁴ஸுத்³தி⁴ சாதி அயங் ஸோத⁴னோ ஹாரோ.
Appatiṭṭhanti ārambho. Anāyūhanti padasuddhi, no ārambhasuddhi, tathā oghanti. Atarinti pana padasuddhi ceva ārambhasuddhi cāti ayaṃ sodhano hāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி ஸாமஞ்ஞதோ அதி⁴ட்டா²னங் தண்ஹாதி³ட்டி²ஆதி³வஸேன பதிட்டா²னாயூஹனானங் ஸாதா⁴ரணதோ படிக்கே²பசோத³னாதி கத்வா ஓக⁴மதரிந்தி தங் விகப்பெத்வா விஸேஸவசனங். ஓக⁴தரணஞ்ஹி சத்தாரோ அரியமக்³கா³. தத்த² பட²மது³தியமக்³கா³ அவிஸேஸேன தி³ட்டோ²க⁴தரணங், ததியமக்³கோ³ காமோக⁴தரணங், அக்³க³மக்³கோ³ ஸேஸோக⁴தரணந்தி அயங் அதி⁴ட்டா²னோ ஹாரோ.
Appatiṭṭhaṃanāyūhanti sāmaññato adhiṭṭhānaṃ taṇhādiṭṭhiādivasena patiṭṭhānāyūhanānaṃ sādhāraṇato paṭikkhepacodanāti katvā oghamatarinti taṃ vikappetvā visesavacanaṃ. Oghataraṇañhi cattāro ariyamaggā. Tattha paṭhamadutiyamaggā avisesena diṭṭhoghataraṇaṃ, tatiyamaggo kāmoghataraṇaṃ, aggamaggo sesoghataraṇanti ayaṃ adhiṭṭhāno hāro.
கிலேஸவஸேன பதிட்டா²னஸ்ஸ அயோனிஸோமனஸிகாரோ ஹேது. அபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனஸ்ஸ கிலேஸா ஹேதூ. அப்பதிட்டா²னானாயூஹனானங் பன யதா²க்கமங் யோனிஸோமனஸிகாரபஹானானி ஹேதூ. ஸங்யோஜனியேஸு த⁴ம்மேஸு அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸனா தண்ஹாவஸேன யதா²ரஹங் தஸ்ஸ ஹேதூ. தேனாஹ ப⁴க³வா – ‘‘ஸங்யோஜனியேஸு, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மேஸு அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸினோ தண்ஹா பவட்³ட⁴தீ’’தி. க²ந்தா⁴விஜ்ஜாப²ஸ்ஸஸஞ்ஞாவிதக்காயோனிஸோமனஸிகாரபாபமித்தபரதோகோ⁴ஸா தி³ட்டி²வஸேன பதிட்டா²னஸ்ஸ ஹேதூ. தேனாஹ – படிஸம்பி⁴தா³மக்³கே³ ‘‘க²ந்தா⁴பி தி³ட்டி²ட்டா²னங், அவிஜ்ஜாபி தி³ட்டி²ட்டா²ன’’ந்திஆதி³. தண்ஹாபி⁴னந்த³னா அவஸேஸகிலேஸாபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனஸ்ஸ ஹேதூ. இமினா நயேன யதா²ரஹங் தண்ஹாதி³ட்டி²வஸேன பதிட்டா²னாயூஹனானங் ஹேதுவிபா⁴கோ³ நித்³தா⁴ரேதப்³போ³, தப்³பி³பரியாயேன அப்பதிட்டா²னானாயூஹனானங். கிலேஸுப்பாத³னே ஹி ஸம்மதே³வ ஆதீ³னவத³ஸ்ஸனங் அப்பதிட்டா²னஸ்ஸ ஹேதூ, அபி⁴ஸங்க²ரணே ஆதீ³னவத³ஸ்ஸனங் அனாயூஹனஸ்ஸ ஹேதூ, விபஸ்ஸனாய உஸ்ஸுக்காபனங் ஓக⁴தரணஸ்ஸ ஹேதூதி அயங் பரிக்கா²ரோ ஹாரோ.
Kilesavasena patiṭṭhānassa ayonisomanasikāro hetu. Abhisaṅkhāravasena āyūhanassa kilesā hetū. Appatiṭṭhānānāyūhanānaṃ pana yathākkamaṃ yonisomanasikārapahānāni hetū. Saṃyojaniyesu dhammesu assādānupassanā taṇhāvasena yathārahaṃ tassa hetū. Tenāha bhagavā – ‘‘saṃyojaniyesu, bhikkhave, dhammesu assādānupassino taṇhā pavaḍḍhatī’’ti. Khandhāvijjāphassasaññāvitakkāyonisomanasikārapāpamittaparatoghosā diṭṭhivasena patiṭṭhānassa hetū. Tenāha – paṭisambhidāmagge ‘‘khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, avijjāpi diṭṭhiṭṭhāna’’ntiādi. Taṇhābhinandanā avasesakilesābhisaṅkhāravasena āyūhanassa hetū. Iminā nayena yathārahaṃ taṇhādiṭṭhivasena patiṭṭhānāyūhanānaṃ hetuvibhāgo niddhāretabbo, tabbipariyāyena appatiṭṭhānānāyūhanānaṃ. Kilesuppādane hi sammadeva ādīnavadassanaṃ appatiṭṭhānassa hetū, abhisaṅkharaṇe ādīnavadassanaṃ anāyūhanassa hetū, vipassanāya ussukkāpanaṃ oghataraṇassa hetūti ayaṃ parikkhāro hāro.
யதா²வுத்தவிபா⁴கே³ஹி பதிட்டா²னாயூஹனேஹி சதுப்³பி³த⁴ஸ்ஸபி ஓக⁴ஸ்ஸ பரிஸுத்³தி⁴. அப்பதிட்டா²னானாயூஹனேஹி பன ஸோதானங் ஸங்வரோ ஸப்³ப³ஸோ பிதா⁴னஞ்சாதி சதுப்³பி³த⁴ஸ்ஸபி ஓக⁴ஸ்ஸ விஸேஸதோ பிதா⁴னங் அப்பவத்திகரணங். அரியமக்³க³ஸ்ஸ பா⁴வனாய ஹி கிலேஸவஸேன பதிட்டா²னங் அபி⁴ஸங்கா²ரவஸேன ஆயூஹனங் உபச்சி²ன்னங், தஸ்ஸ ஸப்³பே³பி ஓகா⁴ திண்ணா ஸம்மதிண்ணா பஹீனா ஹொந்தீதி அயங் ஸமாரோபனோ ஹாரோ.
Yathāvuttavibhāgehi patiṭṭhānāyūhanehi catubbidhassapi oghassa parisuddhi. Appatiṭṭhānānāyūhanehi pana sotānaṃ saṃvaro sabbaso pidhānañcāti catubbidhassapi oghassa visesato pidhānaṃ appavattikaraṇaṃ. Ariyamaggassa bhāvanāya hi kilesavasena patiṭṭhānaṃ abhisaṅkhāravasena āyūhanaṃ upacchinnaṃ, tassa sabbepi oghā tiṇṇā sammatiṇṇā pahīnā hontīti ayaṃ samāropano hāro.
அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹந்தி எத்த² பதிட்டா²க³ஹணேன தண்ஹாவிஜ்ஜா க³ஹிதா. தாஸங் ஹி வஸேன ஸத்தோ தத்த² தத்த² ப⁴வே பதிட்டா²தி. ஆயூஹனக்³க³ஹணேன தப்பச்சயா அபி⁴ஸங்கா²ரத⁴ம்மா க³ஹிதா. தத்த² தண்ஹாய விஸேஸதோ ரூபத⁴ம்மா அதி⁴ட்டா²னங், அவிஜ்ஜாய அரூபத⁴ம்மா. தேஸங் யதா²க்கமங் ஸமதோ² ச விபஸ்ஸனா ச படிபக்கா², தே ‘‘அப்பதிட்ட²ங் அனாயூஹங் ஓக⁴மதரி’’ந்தி பதே³ஹி பகாஸிதா ஹொந்தி, தேஸு ஸமத²ஸ்ஸ சேதோவிமுத்தி ப²லங், விபஸ்ஸனாய பஞ்ஞாவிமுத்தி. ததா² ஹி ஸா ‘‘ராக³விராகா³ அவிஜ்ஜாவிராகா³’’தி விஸேஸெத்வா வுச்சதி. தத்த² தண்ஹாவிஜ்ஜா அபி⁴ஸங்கா²ரோ ச ஸமுத³யஸச்சங், தேஸங் அதி⁴ட்டா²னபூ⁴தா ரூபாரூபத⁴ம்மா து³க்க²ஸச்சங், தேஸங் அப்பவத்தி நிரோத⁴ஸச்சங், நிரோத⁴பஜானநா படிபதா³ ஓக⁴தரணபரியாயேன வுத்தா மக்³க³ஸச்சங். தண்ஹாக³ஹணேன செத்த² மாயா-ஸாடெ²ய்யமானாதிமான-மத³ப்பமாத³-பாபிச்ச²தா-பாபமித்ததா-அஹிரிகானொத்தப்பாதி³வஸேன அகுஸலபக்கோ² நேதப்³போ³. அவிஜ்ஜாக³ஹணேன விபரீதமனஸிகார-கோதூ⁴பனாஹ-மக்க²பளாஸ-இஸ்ஸாமச்ச²ரிய-ஸாரம்ப⁴- தோ³வசஸ்ஸதா-ப⁴வதி³ட்டி²ஆதி³வஸேன அகுஸலபக்கோ² நேதப்³போ³. வுத்தவிபரியாயேன அமாயாஅஸாடெ²ய்யாதி³அவிபரீதமனஸிகாராதி³வஸேன. ததா² ஸமத²பக்கி²யானங் ஸத்³தி⁴ந்த்³ரியானங் விபஸ்ஸனாபக்கி²யானங் அனிச்சஸஞ்ஞாதீ³னஞ்ச வஸேன வோதா³னபக்கோ² நேதப்³போ³தி அயங் நந்தி³யாவத்தஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மி.
Appatiṭṭhaṃ anāyūhanti ettha patiṭṭhāgahaṇena taṇhāvijjā gahitā. Tāsaṃ hi vasena satto tattha tattha bhave patiṭṭhāti. Āyūhanaggahaṇena tappaccayā abhisaṅkhāradhammā gahitā. Tattha taṇhāya visesato rūpadhammā adhiṭṭhānaṃ, avijjāya arūpadhammā. Tesaṃ yathākkamaṃ samatho ca vipassanā ca paṭipakkhā, te ‘‘appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ oghamatari’’nti padehi pakāsitā honti, tesu samathassa cetovimutti phalaṃ, vipassanāya paññāvimutti. Tathā hi sā ‘‘rāgavirāgā avijjāvirāgā’’ti visesetvā vuccati. Tattha taṇhāvijjā abhisaṅkhāro ca samudayasaccaṃ, tesaṃ adhiṭṭhānabhūtā rūpārūpadhammā dukkhasaccaṃ, tesaṃ appavatti nirodhasaccaṃ, nirodhapajānanā paṭipadā oghataraṇapariyāyena vuttā maggasaccaṃ. Taṇhāgahaṇena cettha māyā-sāṭheyyamānātimāna-madappamāda-pāpicchatā-pāpamittatā-ahirikānottappādivasena akusalapakkho netabbo. Avijjāgahaṇena viparītamanasikāra-kodhūpanāha-makkhapaḷāsa-issāmacchariya-sārambha- dovacassatā-bhavadiṭṭhiādivasena akusalapakkho netabbo. Vuttavipariyāyena amāyāasāṭheyyādiaviparītamanasikārādivasena. Tathā samathapakkhiyānaṃ saddhindriyānaṃ vipassanāpakkhiyānaṃ aniccasaññādīnañca vasena vodānapakkho netabboti ayaṃ nandiyāvattassa nayassa bhūmi.
ததா² வுத்தனயேன க³ஹிதேஸு தண்ஹாவிஜ்ஜாதப்பக்கி²யத⁴ம்மேஸு தண்ஹா லோபோ⁴, அவிஜ்ஜா மோஹோ, அவிஜ்ஜாய ஸம்பயுத்தோ லோஹிதே ஸதி புப்³போ³ விய தண்ஹாய ஸதி ஸிஜ்ஜ²மானோ ஆகா⁴தோ தோ³ஸோ இதி தீஹி அகுஸலமூலேஹி க³ஹிதேஹி, தப்படிபக்க²தோ ‘‘அப்பதிட்ட²’’ந்திஆதி³வசனேஹி ச தீணி அகுஸலமூலானி தீணி குஸலமூலானி ச ஸித்³தா⁴னி ஏவ ஹொந்தி. இதா⁴பி லோபோ⁴ ஸப்³பா³னி ஸாஸவகுஸலமூலானி ஆயூஹனத⁴ம்மா ச ஸமுத³யஸச்சங், தன்னிப்³ப³த்தா தேஸங் அதி⁴ட்டா²னகோ³சரபூ⁴தா ச உபாதா³னக்க²ந்தா⁴ து³க்க²ஸச்சந்திஆதி³னா ஸச்சயோஜனா யோஜேதப்³பா³. ப²லங் பனெத்த² விமொக்க²த்தயவஸேன நித்³தா⁴ரேதப்³ப³ங், தீஹி அகுஸலமூலேஹி திவித⁴து³ச்சரித-ஸங்கிலேஸமலவிஸமஅகுஸலஸஞ்ஞா-விதக்காதி³வஸேன அகுஸலபக்கோ² நேதப்³போ³, ததா² தீஹி குஸலமூலேஹி திவித⁴ஸுசரித-ஸமகுஸலஸஞ்ஞா-விதக்க-ஸமாதி⁴-விமொக்க²முகா²தி³வஸேன வோதா³னபக்கோ² நேதப்³போ³தி அயங் திபுக்க²லஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மி.
Tathā vuttanayena gahitesu taṇhāvijjātappakkhiyadhammesu taṇhā lobho, avijjā moho, avijjāya sampayutto lohite sati pubbo viya taṇhāya sati sijjhamāno āghāto doso iti tīhi akusalamūlehi gahitehi, tappaṭipakkhato ‘‘appatiṭṭha’’ntiādivacanehi ca tīṇi akusalamūlāni tīṇi kusalamūlāni ca siddhāni eva honti. Idhāpi lobho sabbāni sāsavakusalamūlāni āyūhanadhammā ca samudayasaccaṃ, tannibbattā tesaṃ adhiṭṭhānagocarabhūtā ca upādānakkhandhā dukkhasaccantiādinā saccayojanā yojetabbā. Phalaṃ panettha vimokkhattayavasena niddhāretabbaṃ, tīhi akusalamūlehi tividhaduccarita-saṃkilesamalavisamaakusalasaññā-vitakkādivasena akusalapakkho netabbo, tathā tīhi kusalamūlehi tividhasucarita-samakusalasaññā-vitakka-samādhi-vimokkhamukhādivasena vodānapakkho netabboti ayaṃ tipukkhalassa nayassa bhūmi.
ததா² வுத்தனயேன க³ஹிதேஸு தண்ஹாவிஜ்ஜாதப்பக்கி²யத⁴ம்மேஸு விஸேஸதோ தண்ஹாதி³ட்டீ²னங் வஸேன அஸுபே⁴ ‘‘ஸுப⁴’’ந்தி, து³க்கே² ‘‘ஸுக²’’ந்தி ச விபல்லாஸா, அவிஜ்ஜாதி³ட்டீ²னங் வஸேன ‘‘அனிச்சே நிச்ச’’ந்தி அனத்தனி ‘‘அத்தா’’தி விபல்லாஸா வேதி³தப்³பா³. தேஸங் படிபக்க²தோ ‘‘அப்பதிட்ட²’’ந்திஆதி³வசனேஹி ச லத்³தே⁴ஹி ஸதிவீரியஸமாதி⁴பஞ்ஞிந்த்³ரியேஹி சத்தாரி ஸதிபட்டா²னானி ஸித்³தா⁴னேவ ஹொந்தி.
Tathā vuttanayena gahitesu taṇhāvijjātappakkhiyadhammesu visesato taṇhādiṭṭhīnaṃ vasena asubhe ‘‘subha’’nti, dukkhe ‘‘sukha’’nti ca vipallāsā, avijjādiṭṭhīnaṃ vasena ‘‘anicce nicca’’nti anattani ‘‘attā’’ti vipallāsā veditabbā. Tesaṃ paṭipakkhato ‘‘appatiṭṭha’’ntiādivacanehi ca laddhehi sativīriyasamādhipaññindriyehi cattāri satipaṭṭhānāni siddhāneva honti.
தத்த² சதூஹி இந்த்³ரியேஹி சத்தாரோ புக்³க³லா நித்³தி³ஸிதப்³பா³. கத²ங்? து³விதோ⁴ ஹி தண்ஹாசரிதோ முதி³ந்த்³ரியோ திக்கி²ந்த்³ரியோதி, ததா² தி³ட்டி²சரிதோ. தேஸு பட²மோ அஸுபே⁴ ‘‘ஸுப⁴’’ந்தி விபரியேஸக்³கா³ஹீ ஸதிப³லேன யதா²பூ⁴தங் காயஸபா⁴வங் ஸல்லக்கெ²ந்தோ பா⁴வனாப³லேன தங் விபல்லாஸங் ஸமுக்³கா⁴தெத்வா ஸம்மத்தனியாமங் ஓக்கமதி. து³தியோ அஸுகே² ‘‘ஸுக²’’ந்தி விபரியேஸக்³கா³ஹீ ‘‘உப்பன்னங் காமவிதக்கங் நாதி⁴வாஸேதீ’’திஆதி³னா வுத்தேன வீரியஸங்வரபூ⁴தேன வீரியப³லேன படிபக்க²ங் வினோதெ³ந்தோ பா⁴வனாப³லேன தங் விபல்லாஸங் வித்³த⁴ங்ஸெத்வா ஸம்மத்தனியாமங் ஓக்கமதி. ததியோ அனிச்சே ‘‘நிச்ச’’ந்தி அயாதா²வக்³கா³ஹீ ஸமத²ப³லேன ஸமாஹிதசித்தோ ஸங்கா²ரானங் தங்க²ணிகபா⁴வங் ஸல்லக்கெ²ந்தோ பா⁴வனாப³லேன தங் விபல்லாஸங் ஸமுக்³கா⁴தெத்வா ஸம்மத்தனியாமங் ஓக்கமதி. சதுத்தோ² ஸந்ததி-ஸமூஹ-கிச்சாரம்மண-க⁴னவஞ்சிததாய ப²ஸ்ஸாதி³த⁴ம்மபுஞ்ஜமத்தே அனத்தனி ‘‘அத்தா’’தி மிச்சா²பி⁴னிவேஸீ சதுகோடிகஸுஞ்ஞதாமனஸிகாரேன தங் மிச்சா²பி⁴னிவேஸங் வித்³த⁴ங்ஸெத்வா ஸாமஞ்ஞப²லங் ஸச்சி²கரோதி. ஸுப⁴ஸஞ்ஞாஸுக²ஸஞ்ஞாதீ³ஹி சதூஹி வா விபல்லாஸேஹி ஸமுத³யஸச்சங், தேஸமதி⁴ட்டா²னாரம்மணபூ⁴தா பஞ்சுபாதா³னக்க²ந்தா⁴ து³க்க²ஸச்சந்திஆதி³னா ஸச்சயோஜனா வேதி³தப்³பா³. ப²லங் பனெத்த² சத்தாரி ஸாமஞ்ஞப²லானி, சதூஹி செத்த² விபல்லாஸேஹி சதுராஸவோக⁴யோக³-காயக³ந்த²-அக³தி-தண்ஹுப்பாது³பாதா³ன-ஸத்தவிஞ்ஞாணட்டி²தி-அபரிஞ்ஞாதி³வஸேன அகுஸலபக்கோ² நேதப்³போ³, ததா² சதூஹி ஸதிபட்டா²னேஹி சதுப்³பி³த⁴ஜா²ன-விஹாராதி⁴ட்டா²ன-ஸுக²பா⁴கி³யத⁴ம்ம-அப்பமஞ்ஞாஸம்மப்பதா⁴னித்³தி⁴பாதா³தி³வஸேன வோதா³னபக்கோ² நேதப்³போ³தி அயங் ஸீஹவிக்கீளிதஸ்ஸ நயஸ்ஸ பூ⁴மி.
Tattha catūhi indriyehi cattāro puggalā niddisitabbā. Kathaṃ? Duvidho hi taṇhācarito mudindriyo tikkhindriyoti, tathā diṭṭhicarito. Tesu paṭhamo asubhe ‘‘subha’’nti vipariyesaggāhī satibalena yathābhūtaṃ kāyasabhāvaṃ sallakkhento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ samugghātetvā sammattaniyāmaṃ okkamati. Dutiyo asukhe ‘‘sukha’’nti vipariyesaggāhī ‘‘uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā vuttena vīriyasaṃvarabhūtena vīriyabalena paṭipakkhaṃ vinodento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ viddhaṃsetvā sammattaniyāmaṃ okkamati. Tatiyo anicce ‘‘nicca’’nti ayāthāvaggāhī samathabalena samāhitacitto saṅkhārānaṃ taṅkhaṇikabhāvaṃ sallakkhento bhāvanābalena taṃ vipallāsaṃ samugghātetvā sammattaniyāmaṃ okkamati. Catuttho santati-samūha-kiccārammaṇa-ghanavañcitatāya phassādidhammapuñjamatte anattani ‘‘attā’’ti micchābhinivesī catukoṭikasuññatāmanasikārena taṃ micchābhinivesaṃ viddhaṃsetvā sāmaññaphalaṃ sacchikaroti. Subhasaññāsukhasaññādīhi catūhi vā vipallāsehi samudayasaccaṃ, tesamadhiṭṭhānārammaṇabhūtā pañcupādānakkhandhā dukkhasaccantiādinā saccayojanā veditabbā. Phalaṃ panettha cattāri sāmaññaphalāni, catūhi cettha vipallāsehi caturāsavoghayoga-kāyagantha-agati-taṇhuppādupādāna-sattaviññāṇaṭṭhiti-apariññādivasena akusalapakkho netabbo, tathā catūhi satipaṭṭhānehi catubbidhajhāna-vihārādhiṭṭhāna-sukhabhāgiyadhamma-appamaññāsammappadhāniddhipādādivasena vodānapakkho netabboti ayaṃ sīhavikkīḷitassa nayassa bhūmi.
இமேஸங் பன திண்ணங் அத்த²னயானங் ஸித்³தி⁴யா வோஹாரனயத்³வயங் ஸித்³த⁴மேவ ஹோதி. ததா² ஹி அத்த²னயானங் தி³ஸாபூ⁴தத⁴ம்மாலோசனங் தி³ஸாலோசனங், தேஸங் ஸமானயனங் அங்குஸோதி பஞ்சபி நயா இத⁴ நியுத்தாதி வேதி³தப்³பா³. இத³ஞ்ச ஸுத்தங் ஸோளஸவிதே⁴ ஸுத்தந்தபட்டா²னே நிப்³பே³த⁴ஸெக்க²பா⁴கி³யங் ப்³யதிரேகமுகே²ன பதிட்டா²னாயூஹனானி க³ஹிதானீதி ஸங்கிலேஸனிப்³பே³த⁴ஸெக்க²பா⁴கி³யங் சாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அட்ட²வீஸதிவிதே⁴ பன ஸுத்தந்தபட்டா²னே லோகியலோகுத்தரங் ஸத்தாதி⁴ட்டா²னங் ஞாணஞெய்யங் த³ஸ்ஸனபா⁴வனங் ஸகவசனங் விஸ்ஸஜ்ஜனீயங் குஸலங் அனுஞ்ஞாதந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
Imesaṃ pana tiṇṇaṃ atthanayānaṃ siddhiyā vohāranayadvayaṃ siddhameva hoti. Tathā hi atthanayānaṃ disābhūtadhammālocanaṃ disālocanaṃ, tesaṃ samānayanaṃ aṅkusoti pañcapi nayā idha niyuttāti veditabbā. Idañca suttaṃ soḷasavidhe suttantapaṭṭhāne nibbedhasekkhabhāgiyaṃ byatirekamukhena patiṭṭhānāyūhanāni gahitānīti saṃkilesanibbedhasekkhabhāgiyaṃ cāti daṭṭhabbaṃ. Aṭṭhavīsatividhe pana suttantapaṭṭhāne lokiyalokuttaraṃ sattādhiṭṭhānaṃ ñāṇañeyyaṃ dassanabhāvanaṃ sakavacanaṃ vissajjanīyaṃ kusalaṃ anuññātanti veditabbaṃ.
ஓக⁴தரணஸுத்தவண்ணனா நிட்டி²தா.
Oghataraṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / ஸங்யுத்தனிகாய • Saṃyuttanikāya
1. ஓக⁴தரணஸுத்தங் • 1. Oghataraṇasuttaṃ
2. நிமொக்க²ஸுத்தங் • 2. Nimokkhasuttaṃ
3. உபனீயஸுத்தங் • 3. Upanīyasuttaṃ
4. அச்செந்திஸுத்தங் • 4. Accentisuttaṃ
5. கதிசி²ந்த³ஸுத்தங் • 5. Katichindasuttaṃ
6. ஜாக³ரஸுத்தங் • 6. Jāgarasuttaṃ
7. அப்படிவிதி³தஸுத்தங் • 7. Appaṭividitasuttaṃ
8. ஸுஸம்முட்ட²ஸுத்தங் • 8. Susammuṭṭhasuttaṃ
9. மானகாமஸுத்தங் • 9. Mānakāmasuttaṃ
10. அரஞ்ஞஸுத்தங் • 10. Araññasuttaṃ
1. நந்த³னஸுத்தங் • 1. Nandanasuttaṃ
2. நந்த³திஸுத்தங் • 2. Nandatisuttaṃ
3. நத்தி²புத்தஸமஸுத்தங் • 3. Natthiputtasamasuttaṃ
4. க²த்தியஸுத்தங் • 4. Khattiyasuttaṃ
5. ஸணமானஸுத்தங் • 5. Saṇamānasuttaṃ
6. நித்³தா³தந்தீ³ஸுத்தங் • 6. Niddātandīsuttaṃ
7. து³க்கரஸுத்தங் • 7. Dukkarasuttaṃ
8. ஹிரீஸுத்தங் • 8. Hirīsuttaṃ
9. குடிகாஸுத்தங் • 9. Kuṭikāsuttaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ஸங்யுத்தனிகாய (அட்ட²கதா²) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)
1. ஓக⁴தரணஸுத்தவண்ணனா • 1. Oghataraṇasuttavaṇṇanā
2. நிமொக்க²ஸுத்தவண்ணனா • 2. Nimokkhasuttavaṇṇanā
3. உபனீயஸுத்தவண்ணனா • 3. Upanīyasuttavaṇṇanā
4. அச்செந்திஸுத்தவண்ணனா • 4. Accentisuttavaṇṇanā
5. கதிசி²ந்த³ஸுத்தவண்ணனா • 5. Katichindasuttavaṇṇanā
6. ஜாக³ரஸுத்தவண்ணனா • 6. Jāgarasuttavaṇṇanā
7. அப்படிவிதி³தஸுத்தவண்ணனா • 7. Appaṭividitasuttavaṇṇanā
8. ஸுஸம்முட்ட²ஸுத்தவண்ணனா • 8. Susammuṭṭhasuttavaṇṇanā
9. மானகாமஸுத்தவண்ணனா • 9. Mānakāmasuttavaṇṇanā
10. அரஞ்ஞஸுத்தவண்ணனா • 10. Araññasuttavaṇṇanā
1. நந்த³னஸுத்தவண்ணனா • 1. Nandanasuttavaṇṇanā
2. நந்த³திஸுத்தவண்ணனா • 2. Nandatisuttavaṇṇanā
3. நத்தி²புத்தஸமஸுத்தவண்ணனா • 3. Natthiputtasamasuttavaṇṇanā
4. க²த்தியஸுத்தவண்ணனா • 4. Khattiyasuttavaṇṇanā
5. ஸணமானஸுத்தவண்ணனா • 5. Saṇamānasuttavaṇṇanā
6. நித்³தா³தந்தீ³ஸுத்தவண்ணனா • 6. Niddātandīsuttavaṇṇanā
7. து³க்கரஸுத்தவண்ணனா • 7. Dukkarasuttavaṇṇanā
8. ஹிரீஸுத்தவண்ணனா • 8. Hirīsuttavaṇṇanā
9. குடிகாஸுத்தவண்ணனா • 9. Kuṭikāsuttavaṇṇanā