| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૪. પચ્ચનીયાનુલોમવણ્ણના
4. Paccanīyānulomavaṇṇanā
૪૯-૫૨. ઇદાનિ પચ્ચનીયાનુલોમં હોતિ. તં દસ્સેતું સિયા કુસલં ધમ્મં પટિચ્ચ કુસલો ધમ્મો ઉપ્પજ્જેય્ય નહેતુપચ્ચયા આરમ્મણપચ્ચયાતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ અનુલોમપચ્ચનીયપુચ્છાહિ સમપ્પમાણો એવ પુચ્છાપરિચ્છેદો. એકમૂલકાદીસુ ચેત્થ યા પુચ્છા પાળિયં આગતા, યા ચ ન આગતા, તા સબ્બા હેટ્ઠા વુત્તનયાનુસારેનેવ વેદિતબ્બા.
49-52. Idāni paccanīyānulomaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha anulomapaccanīyapucchāhi samappamāṇo eva pucchāparicchedo. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
તિકઞ્ચ પટ્ઠાનવરં…પે॰… છ પચ્ચનીયાનુલોમમ્હિ નયા સુગમ્ભીરાતિ એત્થાપિ હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ દ્વે પચ્ચયાનુલોમાનિ – ધમ્મપચ્ચનીયાનુલોમં પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમઞ્ચ. તત્થ ‘‘કુસલા ધમ્મા’’તિ એવં અભિધમ્મમાતિકાપદેહિ સઙ્ગહિતાનં ધમ્માનં ‘‘નકુસલં ધમ્મં પટિચ્ચ કુસલો ધમ્મો’’તિ પચ્ચનીયાનુલોમદેસનાવસેન પવત્તં ધમ્મપચ્ચનીયાનુલોમં નામ. ‘‘નહેતુપચ્ચયા આરમ્મણપચ્ચયા’’તિ એવં ચતુવીસતિયા પચ્ચયેસુ લબ્ભમાનપદાનં પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમદેસનાવસેન પવત્તં પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમં નામ. તત્થ હેટ્ઠા અટ્ઠકથાયં ‘‘તિકઞ્ચ પટ્ઠાનવરં…પે॰… છ પચ્ચનીયાનુલોમમ્હિ નયા સુગમ્ભીરા’’તિ અયં ગાથા ધમ્મપચ્ચનીયાનુલોમં સન્ધાય વુત્તા. ઇધ પન અયં ગાથા ધમ્માનુલોમેયેવ પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમં સન્ધાય વુત્તા. તસ્મા ‘‘છ પચ્ચનીયાનુલોમમ્હિ નયા સુગમ્ભીરા’’તિ અટ્ઠકથાય ધમ્મપચ્ચનીયાનુલોમે તિકપટ્ઠાનાદયો છ નયા સુગમ્ભીરાતિ એવમત્થો વેદિતબ્બો. ઇમસ્મિં પનોકાસે નહેતુપચ્ચયા આરમ્મણપચ્ચયાતિ એવં પવત્તે પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમે એતે ધમ્માનુલોમેયેવ તિકપટ્ઠાનાદયો છ નયા સુગમ્ભીરાતિ એવમત્થો વેદિતબ્બો.
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti etthāpi heṭṭhā vuttanayeneva dve paccayānulomāni – dhammapaccanīyānulomaṃ paccayapaccanīyānulomañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’ti paccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ dhammapaccanīyānulomaṃ nāma. ‘‘Nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ paccayapaccanīyānulomadesanāvasena pavattaṃ paccayapaccanīyānulomaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayapaccanīyānulomaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāya dhammapaccanīyānulome tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse nahetupaccayā ārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayapaccanīyānulome ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
તેસુ અનુલોમતિકપટ્ઠાનેયેવ કુસલત્તિકમત્તસ્સપિ વસેન અયં ઇમસ્મિં પટિચ્ચવારસ્સ પણ્ણત્તિવારે સઙ્ખિપિત્વા પુચ્છાપભેદો દસ્સિતો. સેસેસુ પન તિકેસુ સેસપટ્ઠાનેસુ ચ એકાપિ પુચ્છા ન દસ્સિતા. તતો પરેસુ પન સહજાતવારાદીસુ કુસલત્તિકસ્સપિ વસેન પુચ્છં અનુદ્ધરિત્વા લબ્ભમાનકવસેન વિસ્સજ્જનમેવ દસ્સિતં. ‘‘છ પચ્ચનીયાનુલોમમ્હિ નયા સુગમ્ભીરા’’તિ વચનતો પન ઇમસ્મિં પચ્ચયપચ્ચનીયાનુલોમે છપિ એતે પટ્ઠાનનયા પુચ્છાવસેન ઉદ્ધરિત્વા દસ્સેતબ્બા. પટ્ઠાનં વણ્ણયન્તાનઞ્હિ આચરિયાનં ભારો એસોતિ.
Tesu anulomatikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassapi vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassapi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayapaccanīyānulome chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
પુચ્છાવારવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pucchāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / ૩. પુચ્છાવારો • 3. Pucchāvāro
