Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
પલિબોધપઞ્હાબ્યાકરણકથાવણ્ણના
Palibodhapañhābyākaraṇakathāvaṇṇanā
૪૧૫-૬. સન્નિટ્ઠાનન્તિકો કથં બહિસીમાય ઉદ્ધરીયતિ? ભિક્ખુ અકતચીવરં સમાદાય પક્કમતિ ‘‘ન પચ્ચેસ્સ’’ન્તિ, તસ્સ બહિસીમાગતસ્સ એવં હોતિ ‘‘નેવિમં ચીવરં કારેસ્સ’’ન્તિ, એવમેતસ્સ બહિસીમાગતસ્સ ઉદ્ધરીયતિ. કથં અન્તોસીમાય? અકતચીવરં સમાદાય પક્કમતિ ‘‘ન પચ્ચેસ્સ’’ન્તિ, તતો તત્થ ફાસુવિહારં અલભન્તો તમેવ વિહારં આગચ્છતિ, તસ્સ ચીવરપલિબોધોયેવ ઠિતો, સો ચ ‘‘નેવિમં ચીવરં કારેસ્સ’’ન્તિ ચિત્તે ઉપ્પન્ને છિજ્જતિ, તસ્મા ‘‘અન્તોસીમાય ઉદ્ધરીયતી’’તિ વુત્તં. સન્નિટ્ઠાનન્તિકં દુવિધં ‘‘ન પચ્ચેસ્સ’’ન્તિ આવાસપલિબોધં છિન્દિત્વા તતો પુનપિ તમેવ વિહારં આગન્ત્વા ‘‘નેવિમં ચીવરં કારેસ્સ’’ન્તિ સન્નિટ્ઠાનં કરોતિ, બહિસીમાય ઠત્વા ‘‘નેવિમં ચીવરં કારેસ્સં ન પચ્ચેસ્સ’’ન્તિ ચિત્તુપ્પાદેન સન્નિટ્ઠાનન્તિકં હોતિ. ગાથાયમ્પિ ‘‘દ્વે પલિબોધા અપુબ્બં અચરિમ’’ન્તિ ઇદં ઇમમેવ સન્ધાય. ‘‘આસાવચ્છેદિકો કથં અન્તોસીમાય ? આસીસિતેન ‘તુમ્હે વિહારમેવ પત્થેથ, અહં પહિણિસ્સામી’તિ વુત્તો પુબ્બે ‘ન પચ્ચેસ્સ’ન્તિ આવાસપલિબોધં છિન્દિત્વા ગતો પુન તં વિહારં ગન્ત્વા તેન ‘નાહં સક્કોમિ દાતુ’ન્તિ પહિતો હોતી’’તિ લિખિતં. ‘‘અત્થારે હિ સતિ ઉદ્ધારો નામા’’તિ અત્થારં વિના ઉદ્ધારં ન લભન્તિ, તસ્મા વુત્તં. પુરિમા દ્વેતિ ‘‘દ્વે કથિનુદ્ધારા એકુપ્પાદા એકનિરોધા’’તિ વુત્તાધિકારે પઠમં વુત્તા અન્તરબ્ભારસહુબ્ભારા. ન પક્કમનન્તિકાદયો દ્વે. એકતો નિરુજ્ઝન્તીતિ ઉદ્ધારભાવં પાપુણન્તીતિ અત્થો.
415-6. Sanniṭṭhānantiko kathaṃ bahisīmāya uddharīyati? Bhikkhu akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tassa bahisīmāgatassa evaṃ hoti ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti, evametassa bahisīmāgatassa uddharīyati. Kathaṃ antosīmāya? Akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tato tattha phāsuvihāraṃ alabhanto tameva vihāraṃ āgacchati, tassa cīvarapalibodhoyeva ṭhito, so ca ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti citte uppanne chijjati, tasmā ‘‘antosīmāya uddharīyatī’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānantikaṃ duvidhaṃ ‘‘na paccessa’’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā tato punapi tameva vihāraṃ āgantvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti sanniṭṭhānaṃ karoti, bahisīmāya ṭhatvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessa’’nti cittuppādena sanniṭṭhānantikaṃ hoti. Gāthāyampi ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarima’’nti idaṃ imameva sandhāya. ‘‘Āsāvacchediko kathaṃ antosīmāya ? Āsīsitena ‘tumhe vihārameva patthetha, ahaṃ pahiṇissāmī’ti vutto pubbe ‘na paccessa’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā gato puna taṃ vihāraṃ gantvā tena ‘nāhaṃ sakkomi dātu’nti pahito hotī’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthāre hi sati uddhāro nāmā’’ti atthāraṃ vinā uddhāraṃ na labhanti, tasmā vuttaṃ. Purimā dveti ‘‘dve kathinuddhārā ekuppādā ekanirodhā’’ti vuttādhikāre paṭhamaṃ vuttā antarabbhārasahubbhārā. Na pakkamanantikādayo dve. Ekato nirujjhantīti uddhārabhāvaṃ pāpuṇantīti attho.
કથિનભેદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Kathinabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
પઞ્ઞત્તિવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paññattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૬. પલિબોધપઞ્હાબ્યાકરણં • 6. Palibodhapañhābyākaraṇaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā / કથિનાદિજાનિતબ્બવિભાગવણ્ણના • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / કથિનભેદવણ્ણના • Kathinabhedavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / કથિનાદિજાનિતબ્બવિભાગવણ્ણના • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / કથિનાદિજાનિતબ્બવિભાગવણ્ણના • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā